Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ពុទ្ធវំស-អដ្ឋកថា • Buddhavaṃsa-aṭṭhakathā

១៤. សុជាតពុទ្ធវំសវណ្ណនា

14. Sujātabuddhavaṃsavaṇṇanā

តតោ តស្សាបរភាគេ តស្មិំយេវ មណ្ឌកប្បេ អនុបុព្ពេន អបរិមិតាយុកេសុ សត្តេសុ អនុក្កមេន បរិហាយិត្វា នវុតិវស្សសហស្សាយុកេសុ ជាតេសុ សុជាតរូបកាយោ បរិសុទ្ធជាតោ សុជាតោ នាម សត្ថា លោកេ ឧទបាទិ។ សោបិ បារមិយោ បូរេត្វា តុសិតបុរេ និព្ពត្តិត្វា តតោ ចវិត្វា សុមង្គលនគរេ ឧគ្គតស្ស នាម រញ្ញោ កុលេ បភាវតិយា នាម អគ្គមហេសិយា កុច្ឆិស្មិំ បដិសន្ធិំ គហេត្វា ទសន្នំ មាសានំ អច្ចយេន មាតុកុច្ឆិតោ និក្ខមិ។ នាមគ្គហណទិវសេ ចស្ស នាមំ ករោន្តោ សកលជម្ពុទីបេ សព្ពសត្តានំ សុខំ ជនយន្តោ ជាតោតិ ‘‘សុជាតោ’’ ត្វេវស្ស នាមមកំសុ។ សោ នវវស្សសហស្សានិ អគារំ អជ្ឈាវសិ។ សិរី ឧបសិរី សិរិនន្ទោ ចាតិ តស្ស តយោ បាសាទា អហេសុំ។ សិរីនន្ទាទេវិប្បមុខានិ តេវីសតិ ឥត្ថិសហស្សានិ បច្ចុបដ្ឋិតានិ អហេសុំ។

Tato tassāparabhāge tasmiṃyeva maṇḍakappe anupubbena aparimitāyukesu sattesu anukkamena parihāyitvā navutivassasahassāyukesu jātesu sujātarūpakāyo parisuddhajāto sujāto nāma satthā loke udapādi. Sopi pāramiyo pūretvā tusitapure nibbattitvā tato cavitvā sumaṅgalanagare uggatassa nāma rañño kule pabhāvatiyā nāma aggamahesiyā kucchismiṃ paṭisandhiṃ gahetvā dasannaṃ māsānaṃ accayena mātukucchito nikkhami. Nāmaggahaṇadivase cassa nāmaṃ karonto sakalajambudīpe sabbasattānaṃ sukhaṃ janayanto jātoti ‘‘sujāto’’ tvevassa nāmamakaṃsu. So navavassasahassāni agāraṃ ajjhāvasi. Sirī upasirī sirinando cāti tassa tayo pāsādā ahesuṃ. Sirīnandādevippamukhāni tevīsati itthisahassāni paccupaṭṭhitāni ahesuṃ.

សោ ចត្តារិ និមិត្តានិ ទិស្វា សិរីនន្ទាទេវិយា ឧបសេនេ នាម បុត្តេ ឧប្បន្នេ ហំសវហំ នាម វរតុរង្គមារុយ្ហ មហាភិនិក្ខមនំ និក្ខមិត្វា បព្ពជិ។ តំ បន បព្ពជន្តំ មនុស្សានំ កោដិ អនុបព្ពជិ។ អថ សោ តេហិ បរិវុតោ នវ មាសេ បធានចរិយំ ចរិត្វា វិសាខបុណ្ណមាយ សិរីនន្ទននគរេ សិរីនន្ទនសេដ្ឋិស្ស ធីតាយ ទិន្នំ បរមមធុរំ មធុបាយាសំ បរិភុញ្ជិត្វា សាលវនេ ទិវាវិហារំ វីតិនាមេត្វា សាយន្ហសមយេ សុនន្ទាជីវកេន ទិន្នា អដ្ឋ តិណមុដ្ឋិយោ គហេត្វា វេឡុពោធិំ ឧបសង្កមិត្វា តេត្តិំសហត្ថវិត្ថតំ តិណសន្ថរំ សន្ថរិត្វា សូរិយេ ធរមានេយេវ សមារំ មារពលំ វិធមិត្វា សម្មាសម្ពោធិំ បដិវិជ្ឈិត្វា សព្ពពុទ្ធានុចិណ្ណំ ឧទានំ ឧទានេត្វា សត្តសត្តាហំ ពោធិសមីបេយេវ វីតិនាមេត្វា ព្រហ្មុនា អាយាចិតោ អត្តនោ កនិដ្ឋភាតិកំ សុទស្សនកុមារំ បុរោហិតបុត្តំ ទេវកុមារញ្ច ចតុសច្ចធម្មបដិវេធសមត្ថេ ទិស្វា អាកាសេន គន្ត្វា សុមង្គលនគរសមីបេ សុមង្គលុយ្យានេ ឱតរិត្វា ឧយ្យានបាលេន អត្តនោ ភាតិកំ សុទស្សនកុមារំ បុរោហិតបុត្តំ ទេវកុមារញ្ច បក្កោសាបេត្វា តេសំ សបរិវារានំ មជ្ឈេ និសិន្នោ ធម្មចក្កំ បវត្តេសិ។ តត្ថ អសីតិយា កោដីនំ ធម្មាភិសមយោ អហោសិ។ អយំ បឋមាភិសមយោ អហោសិ។

So cattāri nimittāni disvā sirīnandādeviyā upasene nāma putte uppanne haṃsavahaṃ nāma varaturaṅgamāruyha mahābhinikkhamanaṃ nikkhamitvā pabbaji. Taṃ pana pabbajantaṃ manussānaṃ koṭi anupabbaji. Atha so tehi parivuto nava māse padhānacariyaṃ caritvā visākhapuṇṇamāya sirīnandananagare sirīnandanaseṭṭhissa dhītāya dinnaṃ paramamadhuraṃ madhupāyāsaṃ paribhuñjitvā sālavane divāvihāraṃ vītināmetvā sāyanhasamaye sunandājīvakena dinnā aṭṭha tiṇamuṭṭhiyo gahetvā veḷubodhiṃ upasaṅkamitvā tettiṃsahatthavitthataṃ tiṇasantharaṃ santharitvā sūriye dharamāneyeva samāraṃ mārabalaṃ vidhamitvā sammāsambodhiṃ paṭivijjhitvā sabbabuddhānuciṇṇaṃ udānaṃ udānetvā sattasattāhaṃ bodhisamīpeyeva vītināmetvā brahmunā āyācito attano kaniṭṭhabhātikaṃ sudassanakumāraṃ purohitaputtaṃ devakumārañca catusaccadhammapaṭivedhasamatthe disvā ākāsena gantvā sumaṅgalanagarasamīpe sumaṅgaluyyāne otaritvā uyyānapālena attano bhātikaṃ sudassanakumāraṃ purohitaputtaṃ devakumārañca pakkosāpetvā tesaṃ saparivārānaṃ majjhe nisinno dhammacakkaṃ pavattesi. Tattha asītiyā koṭīnaṃ dhammābhisamayo ahosi. Ayaṃ paṭhamābhisamayo ahosi.

យទា បន ភគវា សុទស្សនុយ្យានទ្វារេ មហាសាលមូលេ យមកបាដិហារិយំ កត្វា ទេវេសុ តាវតិំសេសុ វស្សាវាសំ ឧបាគមិ, តទា សត្តត្តិំសសតសហស្សានំ ធម្មាភិសមយោ អហោសិ។ អយំ ទុតិយោ អភិសមយោ អហោសិ។ យទា បន សុជាតោ ទសពលោ បិតុសន្តិកំ អគមាសិ, តទា សដ្ឋិសតសហស្សានំ ធម្មាភិសមយោ អហោសិ។ អយំ តតិយោ អភិសមយោ អហោសិ។ តេន វុត្តំ –

Yadā pana bhagavā sudassanuyyānadvāre mahāsālamūle yamakapāṭihāriyaṃ katvā devesu tāvatiṃsesu vassāvāsaṃ upāgami, tadā sattattiṃsasatasahassānaṃ dhammābhisamayo ahosi. Ayaṃ dutiyo abhisamayo ahosi. Yadā pana sujāto dasabalo pitusantikaṃ agamāsi, tadā saṭṭhisatasahassānaṃ dhammābhisamayo ahosi. Ayaṃ tatiyo abhisamayo ahosi. Tena vuttaṃ –

១.

‘‘តត្ថេវ មណ្ឌកប្បម្ហិ, សុជាតោ នាម នាយកោ;

‘‘Tattheva maṇḍakappamhi, sujāto nāma nāyako;

សីហហនុសភក្ខន្ធោ, អប្បមេយ្យោ ទុរាសទោ។

Sīhahanusabhakkhandho, appameyyo durāsado.

២.

‘‘ចន្ទោវ វិមលោ ពុទ្ធោ, សតរំសីវ បតាបវា;

‘‘Candova vimalo buddho, sataraṃsīva patāpavā;

ឯវំ សោភតិ សម្ពុទ្ធោ, ជលន្តោ សិរិយា សទា។

Evaṃ sobhati sambuddho, jalanto siriyā sadā.

៣.

‘‘បាបុណិត្វាន សម្ពុទ្ធោ, កេវលំ ពោធិមុត្តមំ;

‘‘Pāpuṇitvāna sambuddho, kevalaṃ bodhimuttamaṃ;

សុមង្គលម្ហិ នគរេ, ធម្មចក្កំ បវត្តយិ។

Sumaṅgalamhi nagare, dhammacakkaṃ pavattayi.

៤.

‘‘ទេសេន្តេ បវរំ ធម្មំ, សុជាតេ លោកនាយកេ;

‘‘Desente pavaraṃ dhammaṃ, sujāte lokanāyake;

អសីតិកោដី អភិសមិំសុ, បឋមេ ធម្មទេសនេ។

Asītikoṭī abhisamiṃsu, paṭhame dhammadesane.

៥.

‘‘យទា សុជាតោ អមិតយសោ, ទេវេ វស្សំ ឧបាគមិ;

‘‘Yadā sujāto amitayaso, deve vassaṃ upāgami;

សត្តត្តិំសសតសហស្សានំ, ទុតិយាភិសមយោ អហុ។

Sattattiṃsasatasahassānaṃ, dutiyābhisamayo ahu.

៦.

‘‘យទា សុជាតោ អសមសមោ, ឧបគច្ឆិ បិតុសន្តិកំ;

‘‘Yadā sujāto asamasamo, upagacchi pitusantikaṃ;

សដ្ឋិសតសហស្សានំ, តតិយាភិសមយោ អហូ’’តិ។

Saṭṭhisatasahassānaṃ, tatiyābhisamayo ahū’’ti.

តត្ថ តត្ថេវ មណ្ឌកប្បម្ហីតិ យស្មិំ មណ្ឌកប្បេ សុមេធោ ភគវា ឧប្បន្នោ, តត្ថេវ កប្បេ សុជាតោបិ ភគវា ឧប្បន្នោតិ អត្ថោ។ សីហហនូតិ សីហស្ស វិយ ហនុ អស្សាតិ សីហហនុ។ សីហស្ស បន ហេដ្ឋិមហនុមេវ បុណ្ណំ ហោតិ, ន ឧបរិមំ។ អស្ស បន មហាបុរិសស្ស សីហស្ស ហេដ្ឋិមហនុ វិយ ទ្វេបិ បរិបុណ្ណានិ ទ្វាទសិយំ បក្ខស្ស ចន្ទសទិសានិ ហោន្តិ។ តេន វុត្តំ ‘‘សីហហនូ’’តិ។ ឧសភក្ខន្ធោតិ ឧសភស្សេវ សមប្បវដ្ដក្ខន្ធោ, សុវដ្ដិតសុវណ្ណាលិង្គសទិសក្ខន្ធោតិ អត្ថោ។ សតរំសីវាតិ ទិវសករោ វិយ។ សិរិយាតិ ពុទ្ធសិរិយា។ ពោធិមុត្តមន្តិ ឧត្តមំ សម្ពោធិំ។

Tattha tattheva maṇḍakappamhīti yasmiṃ maṇḍakappe sumedho bhagavā uppanno, tattheva kappe sujātopi bhagavā uppannoti attho. Sīhahanūti sīhassa viya hanu assāti sīhahanu. Sīhassa pana heṭṭhimahanumeva puṇṇaṃ hoti, na uparimaṃ. Assa pana mahāpurisassa sīhassa heṭṭhimahanu viya dvepi paripuṇṇāni dvādasiyaṃ pakkhassa candasadisāni honti. Tena vuttaṃ ‘‘sīhahanū’’ti. Usabhakkhandhoti usabhasseva samappavaṭṭakkhandho, suvaṭṭitasuvaṇṇāliṅgasadisakkhandhoti attho. Sataraṃsīvāti divasakaro viya. Siriyāti buddhasiriyā. Bodhimuttamanti uttamaṃ sambodhiṃ.

សុធម្មវតីនគរេ សុធម្មុយ្យានេ អាគតានំ មនុស្សានំ ធម្មំ ទេសេត្វា សដ្ឋិសតសហស្សានិ ឯហិភិក្ខុភាវេន បព្ពាជេត្វា តេសំ មជ្ឈេ បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសិ, សោ បឋមោ សន្និបាតោ អហោសិ។ តតោ បរំ តិទិវោរោហណេ ភគវតោ បញ្ញាសសតសហស្សានំ ទុតិយោ សន្និបាតោ អហោសិ។ បុន ‘‘សុទស្សនកុមារោ ភគវតោ សន្តិកេ បព្ពជិត្វា អរហត្តំ បត្តោ’’តិ សុត្វា ‘‘មយម្បិ បព្ពជិស្សាមា’’តិ អាគតានិ ចត្តារិ បុរិសសតសហស្សានិ គហេត្វា សុទស្សនត្ថេរោ សុជាតំ នរាសភំ ឧបសង្កមិ។ តេសំ ភគវា ធម្មំ ទេសេត្វា ឯហិភិក្ខុបព្ពជ្ជាយ បព្ពាជេត្វា ចតុរង្គសមន្នាគតេ សន្និបាតេ បាតិមោក្ខំ ឧទ្ទិសិ, សោ តតិយោ សន្និបាតោ អហោសិ។ តេន វុត្តំ –

Sudhammavatīnagare sudhammuyyāne āgatānaṃ manussānaṃ dhammaṃ desetvā saṭṭhisatasahassāni ehibhikkhubhāvena pabbājetvā tesaṃ majjhe pātimokkhaṃ uddisi, so paṭhamo sannipāto ahosi. Tato paraṃ tidivorohaṇe bhagavato paññāsasatasahassānaṃ dutiyo sannipāto ahosi. Puna ‘‘sudassanakumāro bhagavato santike pabbajitvā arahattaṃ patto’’ti sutvā ‘‘mayampi pabbajissāmā’’ti āgatāni cattāri purisasatasahassāni gahetvā sudassanatthero sujātaṃ narāsabhaṃ upasaṅkami. Tesaṃ bhagavā dhammaṃ desetvā ehibhikkhupabbajjāya pabbājetvā caturaṅgasamannāgate sannipāte pātimokkhaṃ uddisi, so tatiyo sannipāto ahosi. Tena vuttaṃ –

៧.

‘‘សន្និបាតា តយោ អាសុំ, សុជាតស្ស មហេសិនោ;

‘‘Sannipātā tayo āsuṃ, sujātassa mahesino;

ខីណាសវានំ វិមលានំ, សន្តចិត្តាន តាទិនំ។

Khīṇāsavānaṃ vimalānaṃ, santacittāna tādinaṃ.

៨.

‘‘អភិញ្ញាពលប្បត្តានំ, អប្បត្តានំ ភវាភវេ;

‘‘Abhiññābalappattānaṃ, appattānaṃ bhavābhave;

សដ្ឋិសតសហស្សានិ, បឋមំ សន្និបតិំសុ តេ។

Saṭṭhisatasahassāni, paṭhamaṃ sannipatiṃsu te.

៩.

‘‘បុនាបរំ សន្និបាតេ, តិទិវោរោហណេ ជិនេ;

‘‘Punāparaṃ sannipāte, tidivorohaṇe jine;

បញ្ញាសសតសហស្សានំ, ទុតិយោ អាសិ សមាគមោ។

Paññāsasatasahassānaṃ, dutiyo āsi samāgamo.

១០.

10.

‘‘ឧបសង្កមន្តោ នរាសភំ, សុទស្សនោ អគ្គសាវកោ;

‘‘Upasaṅkamanto narāsabhaṃ, sudassano aggasāvako;

ចតូហិ សតសហស្សេហិ, សម្ពុទ្ធំ ឧបសង្កមី’’តិ។

Catūhi satasahassehi, sambuddhaṃ upasaṅkamī’’ti.

តត្ថ អប្បត្តានន្តិ ភវាភវេ អសម្បត្តានន្តិ អត្ថោ។ ‘‘អប្បវត្តា ភវាភវេ’’តិបិ បាឋោ, សោយេវត្ថោ។ តិទិវោរោហណេតិ សគ្គលោកតោ ឱតរន្តេ កត្តុការកេ ទដ្ឋព្ពោ។ ការកវិបល្លាសេន វុត្តំ។ អថ វា តិទិវោរោហណេតិ តិទិវតោ ឱតរណេ។ ជិនេតិ ជិនស្ស, សាមិអត្ថេ ភុម្មំ ទដ្ឋព្ពំ។

Tattha appattānanti bhavābhave asampattānanti attho. ‘‘Appavattā bhavābhave’’tipi pāṭho, soyevattho. Tidivorohaṇeti saggalokato otarante kattukārake daṭṭhabbo. Kārakavipallāsena vuttaṃ. Atha vā tidivorohaṇeti tidivato otaraṇe. Jineti jinassa, sāmiatthe bhummaṃ daṭṭhabbaṃ.

តទា កិរ អម្ហាកំ ពោធិសត្តោ ចក្កវត្តិរាជា ហុត្វា ‘‘ពុទ្ធោ លោកេ ឧប្បន្នោ’’តិ សុត្វា ភគវន្តំ ឧបសង្កមិត្វា ធម្មកថំ សុត្វា ពុទ្ធប្បមុខស្ស ភិក្ខុសង្ឃស្ស សត្តហិ រតនេហិ សទ្ធិំ ចតុមហាទីបរជ្ជំ ទត្វា សត្ថុ សន្តិកេ បព្ពជិ។ សកលទីបវាសិនោ ជនា រដ្ឋុប្បាទំ គហេត្វា អារាមិកកិច្ចំ សាធេត្វា ពុទ្ធប្បមុខស្ស សង្ឃស្ស និច្ចំ មហាទានមទំសុ។ សោបិ នំ សត្ថា – ‘‘អនាគតេ គោតមោ នាម ពុទ្ធោ ភវិស្សតី’’តិ ព្យាកាសិ។ តេន វុត្តំ –

Tadā kira amhākaṃ bodhisatto cakkavattirājā hutvā ‘‘buddho loke uppanno’’ti sutvā bhagavantaṃ upasaṅkamitvā dhammakathaṃ sutvā buddhappamukhassa bhikkhusaṅghassa sattahi ratanehi saddhiṃ catumahādīparajjaṃ datvā satthu santike pabbaji. Sakaladīpavāsino janā raṭṭhuppādaṃ gahetvā ārāmikakiccaṃ sādhetvā buddhappamukhassa saṅghassa niccaṃ mahādānamadaṃsu. Sopi naṃ satthā – ‘‘anāgate gotamo nāma buddho bhavissatī’’ti byākāsi. Tena vuttaṃ –

១១.

11.

‘‘អហំ តេន សមយេន, ចតុទីបម្ហិ ឥស្សរោ;

‘‘Ahaṃ tena samayena, catudīpamhi issaro;

អន្តលិក្ខចរោ អាសិំ, ចក្កវត្តី មហព្ពលោ។

Antalikkhacaro āsiṃ, cakkavattī mahabbalo.

១៣.

13.

‘‘ចតុទីបេ មហារជ្ជំ រតនេ សត្ត ឧត្តមេ;

‘‘Catudīpe mahārajjaṃ ratane satta uttame;

ពុទ្ធេ និយ្យាតយិត្វាន, បព្ពជិំ តស្ស សន្តិកេ។

Buddhe niyyātayitvāna, pabbajiṃ tassa santike.

១៤.

14.

‘‘អារាមិកា ជនបទេ, ឧដ្ឋានំ បដិបិណ្ឌិយ;

‘‘Ārāmikā janapade, uṭṭhānaṃ paṭipiṇḍiya;

ឧបនេន្តិ ភិក្ខុសង្ឃស្ស, បច្ចយំ សយនាសនំ។

Upanenti bhikkhusaṅghassa, paccayaṃ sayanāsanaṃ.

១៥.

15.

‘‘សោបិ មំ ពុទ្ធោ ព្យាកាសិ, ទសសហស្សិម្ហិ ឥស្សរោ;

‘‘Sopi maṃ buddho byākāsi, dasasahassimhi issaro;

តិំសកប្បសហស្សម្ហិ, អយំ ពុទ្ធោ ភវិស្សតិ។

Tiṃsakappasahassamhi, ayaṃ buddho bhavissati.

១៦.

16.

‘‘បធានំ បទហិត្វាន…បេ.… ហេស្សាម សម្មុខា ឥមំ។

‘‘Padhānaṃ padahitvāna…pe… hessāma sammukhā imaṃ.

១៧.

17.

‘‘តស្សាបិ ចវនំ សុត្វា, ភិយ្យោ ហាសំ ជនេសហំ;

‘‘Tassāpi cavanaṃ sutvā, bhiyyo hāsaṃ janesahaṃ;

អធិដ្ឋហិំ វតំ ឧគ្គំ, ទសបារមិបូរិយា។

Adhiṭṭhahiṃ vataṃ uggaṃ, dasapāramipūriyā.

១៨.

18.

‘‘សុត្តន្តំ វិនយញ្ចាបិ, នវង្គំ សត្ថុសាសនំ;

‘‘Suttantaṃ vinayañcāpi, navaṅgaṃ satthusāsanaṃ;

សព្ពំ បរិយាបុណិត្វាន, សោភយិំ ជិនសាសនំ។

Sabbaṃ pariyāpuṇitvāna, sobhayiṃ jinasāsanaṃ.

១៩.

19.

‘‘តត្ថប្បមត្តោ វិហរន្តោ, ព្រហ្មំ ភាវេត្វ ភាវនំ;

‘‘Tatthappamatto viharanto, brahmaṃ bhāvetva bhāvanaṃ;

អភិញ្ញាបារមិំ គន្ត្វា, ព្រហ្មលោកមគញ្ឆហ’’ន្តិ។

Abhiññāpāramiṃ gantvā, brahmalokamagañchaha’’nti.

តត្ថ ចតុទីបម្ហីតិ សបរិវារទីបានំ ចតុន្នំ មហាទីបានន្តិ អត្ថោ។ អន្តលិក្ខចរោតិ ចក្ករតនំ បុរក្ខត្វា អាកាសចរោ។ រតនេ សត្តាតិ ហត្ថិរតនាទីនិ សត្ត រតនានិ។ ឧត្តមេតិ ឧត្តមានិ។ អថ វា ឧត្តមេ ពុទ្ធេតិ អត្ថោ ទដ្ឋព្ពោ។ និយ្យាតយិត្វានាតិ ទត្វាន។ ឧដ្ឋានន្តិ រដ្ឋុប្បាទំ, អាយន្តិ អត្ថោ។ បដិបិណ្ឌិយាតិ រាសិំ កត្វា សំកឌ្ឍិត្វា។ បច្ចយន្តិ ចីវរាទិវិវិធំ បច្ចយំ។ ទសសហស្សិម្ហិ ឥស្សរោតិ ទសសហស្សិលោកធាតុយំ ឥស្សរោ, តទេតំ ជាតិក្ខេត្តំ សន្ធាយ វុត្តន្តិ វេទិតព្ពំ។ អនន្តានំ លោកធាតូនំ ឥស្សរោ ភគវា។ តិំសកប្បសហស្សម្ហីតិ ឥតោ បដ្ឋាយ តិំសកប្បសហស្សានំ មត្ថកេតិ អត្ថោ។

Tattha catudīpamhīti saparivāradīpānaṃ catunnaṃ mahādīpānanti attho. Antalikkhacaroti cakkaratanaṃ purakkhatvā ākāsacaro. Ratane sattāti hatthiratanādīni satta ratanāni. Uttameti uttamāni. Atha vā uttame buddheti attho daṭṭhabbo. Niyyātayitvānāti datvāna. Uṭṭhānanti raṭṭhuppādaṃ, āyanti attho. Paṭipiṇḍiyāti rāsiṃ katvā saṃkaḍḍhitvā. Paccayanti cīvarādivividhaṃ paccayaṃ. Dasasahassimhi issaroti dasasahassilokadhātuyaṃ issaro, tadetaṃ jātikkhettaṃ sandhāya vuttanti veditabbaṃ. Anantānaṃ lokadhātūnaṃ issaro bhagavā. Tiṃsakappasahassamhīti ito paṭṭhāya tiṃsakappasahassānaṃ matthaketi attho.

តស្ស បន សុជាតស្ស ភគវតោ សុមង្គលំ នាម នគរំ អហោសិ, ឧគ្គតោ នាម រាជា បិតា, បភាវតី នាម មាតា, សុទស្សនោ ច សុទេវោ ច ទ្វេ អគ្គសាវកា, នារទោ នាមុបដ្ឋាកោ, នាគា ច នាគសមាលា ច ទ្វេ អគ្គសាវិកា, មហាវេឡុរុក្ខោ ពោធិ, សោ កិរ មន្ទច្ឆិទ្ទោ ឃនក្ខន្ធោ បរមរមណីយោ វេឡុរិយមណិវណ្ណេហិ វិមលេហិ បត្តេហិ សញ្ឆន្នវិបុលសាខោ មយូរបិញ្ឆកលាបោ វិយ វិរោចិត្ថ។ តស្ស បន ភគវតោ សរីរំ បណ្ណាសហត្ថុព្ពេធំ អហោសិ, អាយុ នវុតិវស្សសហស្សានិ, សិរីនន្ទា នាមស្ស អគ្គមហេសី, ឧបសេនោ នាម បុត្តោ។ តុរង្គវរយានេន និក្ខមិ។ សោ បន ចន្ទវតីនគរេ សិលារាមេ បរិនិព្ពាយិ។ តេន វុត្តំ –

Tassa pana sujātassa bhagavato sumaṅgalaṃ nāma nagaraṃ ahosi, uggato nāma rājā pitā, pabhāvatī nāma mātā, sudassano ca sudevo ca dve aggasāvakā, nārado nāmupaṭṭhāko, nāgā ca nāgasamālā ca dve aggasāvikā, mahāveḷurukkho bodhi, so kira mandacchiddo ghanakkhandho paramaramaṇīyo veḷuriyamaṇivaṇṇehi vimalehi pattehi sañchannavipulasākho mayūrapiñchakalāpo viya virocittha. Tassa pana bhagavato sarīraṃ paṇṇāsahatthubbedhaṃ ahosi, āyu navutivassasahassāni, sirīnandā nāmassa aggamahesī, upaseno nāma putto. Turaṅgavarayānena nikkhami. So pana candavatīnagare silārāme parinibbāyi. Tena vuttaṃ –

២០.

20.

‘‘សុមង្គលំ នាម នគរំ, ឧគ្គតោ នាម ខត្តិយោ;

‘‘Sumaṅgalaṃ nāma nagaraṃ, uggato nāma khattiyo;

មាតា បភាវតី នាម, សុជាតស្ស មហេសិនោ។

Mātā pabhāvatī nāma, sujātassa mahesino.

២៥.

25.

‘‘សុទស្សនោ សុទេវោ ច, អហេសុំ អគ្គសាវកា;

‘‘Sudassano sudevo ca, ahesuṃ aggasāvakā;

នារទោ នាមុបដ្ឋាកោ, សុជាតស្ស មហេសិនោ។

Nārado nāmupaṭṭhāko, sujātassa mahesino.

២៦.

26.

‘‘នាគោ ច នាគសមាលា ច, អហេសុំ អគ្គសាវិកា;

‘‘Nāgo ca nāgasamālā ca, ahesuṃ aggasāvikā;

ពោធិ តស្ស ភគវតោ, មហាវេឡូតិ វុច្ចតិ។

Bodhi tassa bhagavato, mahāveḷūti vuccati.

២៧.

27.

‘‘សោ ច រុក្ខោ ឃនក្ខន្ធោ, អច្ឆិទ្ទោ ហោតិ បត្តិកោ;

‘‘So ca rukkho ghanakkhandho, acchiddo hoti pattiko;

ឧជុ វំសោ ព្រហា ហោតិ, ទស្សនីយោ មនោរមោ។

Uju vaṃso brahā hoti, dassanīyo manoramo.

២៨.

28.

‘‘ឯកក្ខន្ធោ បវឌ្ឍិត្វា, តតោ សាខា បភិជ្ជតិ;

‘‘Ekakkhandho pavaḍḍhitvā, tato sākhā pabhijjati;

យថា សុពទ្ធោ មោរហត្ថោ, ឯវំ សោភតិ សោ ទុមោ។

Yathā subaddho morahattho, evaṃ sobhati so dumo.

២៩.

29.

‘‘ន តស្ស កណ្ដកា ហោន្តិ, នាបិ ឆិទ្ទំ មហា អហុ;

‘‘Na tassa kaṇṭakā honti, nāpi chiddaṃ mahā ahu;

វិត្ថិណ្ណសាខោ អវិរលោ, សន្ទច្ឆាយោ មនោរមោ។

Vitthiṇṇasākho aviralo, sandacchāyo manoramo.

៣១.

31.

‘‘បញ្ញាសរតនោ អាសិ, ឧច្ចត្តនេន សោ ជិនោ;

‘‘Paññāsaratano āsi, uccattanena so jino;

សព្ពាការវរូបេតោ, សព្ពគុណមុបាគតោ។

Sabbākāravarūpeto, sabbaguṇamupāgato.

៣២.

32.

‘‘តស្ស បភា អសមសមា, និទ្ធាវតិ សមន្តតោ;

‘‘Tassa pabhā asamasamā, niddhāvati samantato;

អប្បមាណោ អតុលិយោ, ឱបម្មេហិ អនូបមោ។

Appamāṇo atuliyo, opammehi anūpamo.

៣៣.

33.

‘‘នវុតិវស្សសហស្សានិ, អាយុ វិជ្ជតិ តាវទេ;

‘‘Navutivassasahassāni, āyu vijjati tāvade;

តាវតា តិដ្ឋមានោ សោ, តារេសិ ជនតំ ពហុំ។

Tāvatā tiṭṭhamāno so, tāresi janataṃ bahuṃ.

៣៤.

34.

‘‘យថាបិ សាគរេ ឩមី, គគនេ តារកា យថា;

‘‘Yathāpi sāgare ūmī, gagane tārakā yathā;

ឯវំ តទា បាវចនំ, អរហន្តេហិ ចិត្តិតំ។

Evaṃ tadā pāvacanaṃ, arahantehi cittitaṃ.

៣៥.

35.

‘‘សោ ច ពុទ្ធោ អសមសមោ, គុណានិ ច តានិ អតុលិយានិ;

‘‘So ca buddho asamasamo, guṇāni ca tāni atuliyāni;

សព្ពំ តមន្តរហិតំ, ននុ រិត្តា សព្ពសង្ខារា’’តិ។

Sabbaṃ tamantarahitaṃ, nanu rittā sabbasaṅkhārā’’ti.

តត្ថ អច្ឆិទ្ទោតិ អប្បច្ឆិទ្ទោ។ ‘‘អនុទរា កញ្ញា’’តិអាទីសុ វិយ ទដ្ឋព្ពំ។ កេចិ ‘‘ឆិទ្ទំ ហោតិ បរិត្តក’’ន្តិ បឋន្តិ។ បត្តិកោតិ ពហុបត្តោ, កាចមណិវណ្ណេហិ បត្តេហិ សញ្ឆន្នោតិ អត្ថោ។ ឧជូតិ អវង្កោ អកុដិលោ។ វំសោតិ វេឡុ។ ព្រហាតិ សមន្តតោ មហា។ ឯកក្ខន្ធោតិ អវនិរុហោ ឯកោ អទុតិយោ ចាតិ អត្ថោ។ បវឌ្ឍិត្វាតិ វឌ្ឍិត្វា។ តតោ សាខា បភិជ្ជតីតិ តតោ វំសគ្គតោ បញ្ចវិធា សាខា និក្ខមិត្វា បភិជ្ជិត្ថ។ ‘‘តតោ សាខា បភិជ្ជថា’’តិបិ បាឋោ។ សុពទ្ធោតិ សុដ្ឋុ បញ្ចពន្ធនាការេន ពទ្ធោ។ មោរហត្ថោតិ អាតបសន្និវារណត្ថំ កតោ ពទ្ធោ មោរបិញ្ឆកលាបោ វុច្ចតិ។

Tattha acchiddoti appacchiddo. ‘‘Anudarā kaññā’’tiādīsu viya daṭṭhabbaṃ. Keci ‘‘chiddaṃ hoti parittaka’’nti paṭhanti. Pattikoti bahupatto, kācamaṇivaṇṇehi pattehi sañchannoti attho. Ujūti avaṅko akuṭilo. Vaṃsoti veḷu. Brahāti samantato mahā. Ekakkhandhoti avaniruho eko adutiyo cāti attho. Pavaḍḍhitvāti vaḍḍhitvā. Tato sākhā pabhijjatīti tato vaṃsaggato pañcavidhā sākhā nikkhamitvā pabhijjittha. ‘‘Tato sākhā pabhijjathā’’tipi pāṭho. Subaddhoti suṭṭhu pañcabandhanākārena baddho. Morahatthoti ātapasannivāraṇatthaṃ kato baddho morapiñchakalāpo vuccati.

ន តស្ស កណ្ដកា ហោន្តីតិ តស្ស វំសស្ស កណ្ដកិនោបិ រុក្ខស្ស កណ្ដកា នាហេសុំ។ អវិរលោតិ អវិរលសាខាសញ្ឆន្នោ។ សន្ទច្ឆាយោតិ ឃនច្ឆាយោ, អវិរលត្តាវ សន្ទច្ឆាយោតិ វុត្តោ។ បញ្ញាសរតនោ អាសីតិ បញ្ញាសហត្ថោ អហោសិ។ សព្ពាការវរូបេតោតិ សព្ពេន អាការេន វរេហិយេវ ឧបេតោ សព្ពាការវរូបេតោ នាម។ សព្ពគុណមុបាគតោតិ អនន្តរបទស្សេវ វេវចនមត្តំ។

Na tassa kaṇṭakā hontīti tassa vaṃsassa kaṇṭakinopi rukkhassa kaṇṭakā nāhesuṃ. Aviraloti aviralasākhāsañchanno. Sandacchāyoti ghanacchāyo, aviralattāva sandacchāyoti vutto. Paññāsaratano āsīti paññāsahattho ahosi. Sabbākāravarūpetoti sabbena ākārena varehiyeva upeto sabbākāravarūpeto nāma. Sabbaguṇamupāgatoti anantarapadasseva vevacanamattaṃ.

អប្បមាណោតិ បមាណរហិតោ, បមាណំ គហេតុំ អសក្កុណេយ្យត្តា វា អប្បមាណោ។ អតុលិយោតិ អតុលោ, កេនចិ អសទិសោតិ អត្ថោ។ ឱបម្មេហីតិ ឧបមិតព្ពេហិ។ អនូបមោតិ ឧបមារហិតោ, ‘‘ឥមិនា ច ឥមិនា ច សទិសោ’’តិ វត្តុំ អសក្កុណេយ្យភាវតោ អនូបមោតិ អត្ថោ។ គុណានិ ច តានីតិ គុណា ច តេ, សព្ពញ្ញុតញ្ញាណាទយោ គុណាតិ អត្ថោ។ លិង្គវិបល្លាសេន វុត្តំ។ សេសំ សព្ពត្ថ ឧត្តានត្ថមេវាតិ។

Appamāṇoti pamāṇarahito, pamāṇaṃ gahetuṃ asakkuṇeyyattā vā appamāṇo. Atuliyoti atulo, kenaci asadisoti attho. Opammehīti upamitabbehi. Anūpamoti upamārahito, ‘‘iminā ca iminā ca sadiso’’ti vattuṃ asakkuṇeyyabhāvato anūpamoti attho. Guṇānica tānīti guṇā ca te, sabbaññutaññāṇādayo guṇāti attho. Liṅgavipallāsena vuttaṃ. Sesaṃ sabbattha uttānatthamevāti.

សុជាតពុទ្ធវំសវណ្ណនា និដ្ឋិតា។

Sujātabuddhavaṃsavaṇṇanā niṭṭhitā.

និដ្ឋិតោ ទ្វាទសមោ ពុទ្ធវំសោ។

Niṭṭhito dvādasamo buddhavaṃso.

Next: ១៥. បិយទស្សីពុទ្ធវំសវណ្ណនា • 15. Piyadassībuddhavaṃsavaṇṇanā

Related texts:

តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / ខុទ្ទកនិកាយ • Khuddakanikāya / ពុទ្ធវំសបាឡិ • Buddhavaṃsapāḷi / ១៤. សុជាតពុទ្ធវំសោ • 14. Sujātabuddhavaṃso

© 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea^® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
Contact