| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ឥតិវុត្តក-អដ្ឋកថា • Itivuttaka-aṭṭhakathā |
៧. សុខបត្ថនាសុត្តវណ្ណនា
7. Sukhapatthanāsuttavaṇṇanā
៧៦. សត្តមេ សុខានីតិ សុខនិមិត្តានិ។ បត្ថយមានោតិ ឥច្ឆមានោ អាកង្ខមានោ។ សីលន្តិ គហដ្ឋសីលំ បព្ពជិតសីលញ្ច។ គហដ្ឋោ ចេ គហដ្ឋសីលំ, បព្ពជិតោ ចេ ចតុបារិសុទ្ធិសីលន្តិ អធិប្បាយោ។ រក្ខេយ្យាតិ សមាទិយិត្វា អវីតិក្កមន្តោ សម្មទេវ គោបេយ្យ។ បសំសា មេ អាគច្ឆតូតិ ‘‘មម កល្យាណោ កិត្តិសទ្ទោ អាគច្ឆតូ’’តិ ឥច្ឆន្តោ បណ្ឌិតោ សប្បញ្ញោ សីលំ រក្ខេយ្យ។ សីលវតោ ហិ គហដ្ឋស្ស តាវ ‘‘អសុកោ អសុកកុលស្ស បុត្តោ សីលវា កល្យាណធម្មោ សទ្ធោ បសន្នោ ទាយកោ ការកោ’’តិអាទិនា បរិសមជ្ឈេ កល្យាណោ កិត្តិសទ្ទោ អព្ភុគ្គច្ឆតិ, បព្ពជិតស្ស ‘‘អសុកោ នាម ភិក្ខុ សីលវា វត្តសម្បន្នោ សោរតោ សុខសំវាសោ សគារវោ សប្បតិស្សោ’’តិអាទិនា…បេ.… អព្ភុគ្គច្ឆតីតិ។ វុត្តញ្ហេតំ –
76. Sattame sukhānīti sukhanimittāni. Patthayamānoti icchamāno ākaṅkhamāno. Sīlanti gahaṭṭhasīlaṃ pabbajitasīlañca. Gahaṭṭho ce gahaṭṭhasīlaṃ, pabbajito ce catupārisuddhisīlanti adhippāyo. Rakkheyyāti samādiyitvā avītikkamanto sammadeva gopeyya. Pasaṃsā me āgacchatūti ‘‘mama kalyāṇo kittisaddo āgacchatū’’ti icchanto paṇḍito sappañño sīlaṃ rakkheyya. Sīlavato hi gahaṭṭhassa tāva ‘‘asuko asukakulassa putto sīlavā kalyāṇadhammo saddho pasanno dāyako kārako’’tiādinā parisamajjhe kalyāṇo kittisaddo abbhuggacchati, pabbajitassa ‘‘asuko nāma bhikkhu sīlavā vattasampanno sorato sukhasaṃvāso sagāravo sappatisso’’tiādinā…pe… abbhuggacchatīti. Vuttañhetaṃ –
‘‘បុន ចបរំ, គហបតយោ, សីលវតោ សីលសម្បន្នស្ស កល្យាណោ កិត្តិសទ្ទោ អព្ភុគ្គច្ឆតី’’តិ (អ. និ. ៥.២១៣; ឧទា. ៧៦; មហាវ. ២៨៥)។
‘‘Puna caparaṃ, gahapatayo, sīlavato sīlasampannassa kalyāṇo kittisaddo abbhuggacchatī’’ti (a. ni. 5.213; udā. 76; mahāva. 285).
តថា –
Tathā –
‘‘អាកង្ខេយ្យ ចេ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ – ‘សព្រហ្មចារីនំ បិយោ ចស្សំ មនាបោ, គរុ ច ភាវនីយោ ចា’តិ, សីលេស្វេវស្ស បរិបូរការី’’តិអាទិ (ម. និ. ១.៦៥)។
‘‘Ākaṅkheyya ce, bhikkhave, bhikkhu – ‘sabrahmacārīnaṃ piyo cassaṃ manāpo, garu ca bhāvanīyo cā’ti, sīlesvevassa paripūrakārī’’tiādi (ma. ni. 1.65).
ភោគា មេ ឧប្បជ្ជន្តូតិ ឯត្ថ គហដ្ឋស្ស តាវ សីលវតោ កល្យាណធម្មស្ស យេន យេន សិប្បដ្ឋានេន ជីវិកំ កប្បេតិ – យទិ កសិយា, យទិ វណិជ្ជាយ, យទិ រាជបោរិសេន, តំ តំ យថាកាលំ យថាវិធិញ្ច អតិវិយ អប្បមត្តភាវតោ អថស្ស អនុប្បន្នា ចេវ ភោគា ឧប្បជ្ជន្តិ, ឧប្បន្នា ច ភោគា ផាតិំ គមិស្សន្តិ។ បព្ពជិតស្ស បន សីលាចារសម្បន្នស្ស អប្បមាទវិហារិស្ស សតោ សីលសម្បន្នស្ស សីលសម្បទាយ អប្បិច្ឆតាទិគុណេសុ ច បសន្នា មនុស្សា ឧឡារុឡារេ បច្ចយេ អភិហរន្តិ, ឯវមស្ស អនុប្បន្នា ចេវ ភោគា ឧប្បជ្ជន្តិ, ឧប្បន្នា ច ថិរា ហោន្តិ។ តថា ហិ វុត្តំ –
Bhogā me uppajjantūti ettha gahaṭṭhassa tāva sīlavato kalyāṇadhammassa yena yena sippaṭṭhānena jīvikaṃ kappeti – yadi kasiyā, yadi vaṇijjāya, yadi rājaporisena, taṃ taṃ yathākālaṃ yathāvidhiñca ativiya appamattabhāvato athassa anuppannā ceva bhogā uppajjanti, uppannā ca bhogā phātiṃ gamissanti. Pabbajitassa pana sīlācārasampannassa appamādavihārissa sato sīlasampannassa sīlasampadāya appicchatādiguṇesu ca pasannā manussā uḷāruḷāre paccaye abhiharanti, evamassa anuppannā ceva bhogā uppajjanti, uppannā ca thirā honti. Tathā hi vuttaṃ –
‘‘បុន ចបរំ, គហបតយោ, សីលវា សីលសម្បន្នោ អប្បមាទាធិករណំ មហន្តំ ភោគក្ខន្ធំ អធិគច្ឆតី’’តិ (អ. និ. ៥.២១៣; ឧទា. ៧៦; មហាវ. ២៨៥)។
‘‘Puna caparaṃ, gahapatayo, sīlavā sīlasampanno appamādādhikaraṇaṃ mahantaṃ bhogakkhandhaṃ adhigacchatī’’ti (a. ni. 5.213; udā. 76; mahāva. 285).
តថា –
Tathā –
‘‘អាកង្ខេយ្យ ចេ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ – ‘លាភី អស្ស ចីវរបិណ្ឌបាតសេនាសនគិលានបច្ចយភេសជ្ជបរិក្ខារាន’ន្តិ, សីលេស្វេវស្ស បរិបូរការី’’តិ (ម. និ. ១.៦៥) ច –
‘‘Ākaṅkheyya ce, bhikkhave, bhikkhu – ‘lābhī assa cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārāna’nti, sīlesvevassa paripūrakārī’’ti (ma. ni. 1.65) ca –
សេសំ វុត្តនយមេវ។
Sesaṃ vuttanayameva.
គាថាសុ បត្ថយានោតិ បត្ថយន្តោ។ តយោ សុខេតិ តីណិ សុខានិ។ វិត្តលាភន្តិ ធនលាភំ, ភោគុប្បត្តិន្តិ អត្ថោ។ វិសេសតោ ចេត្ថ បសំសាយ ចេតសិកសុខំ, ភោគេហិ កាយិកសុខំ, ឥតរេន ឧបបត្តិសុខំ; តថា បឋមេន ទិដ្ឋធម្មសុខំ, តតិយេន សម្បរាយសុខំ, ទុតិយេន ឧភយសុខំ គហិតន្តិ វេទិតព្ពំ។
Gāthāsu patthayānoti patthayanto. Tayo sukheti tīṇi sukhāni. Vittalābhanti dhanalābhaṃ, bhoguppattinti attho. Visesato cettha pasaṃsāya cetasikasukhaṃ, bhogehi kāyikasukhaṃ, itarena upapattisukhaṃ; tathā paṭhamena diṭṭhadhammasukhaṃ, tatiyena samparāyasukhaṃ, dutiyena ubhayasukhaṃ gahitanti veditabbaṃ.
ឥទានិ បសំសាទិការណស្ស សីលស្ស វិយ បសំសាទីនម្បិ វិសេសការណំ បាបមិត្តបរិវជ្ជនំ កល្យាណមិត្តសេវនញ្ច អាទីនវានិសំសេហិ សទ្ធិំ ទស្សេន្តោ ‘‘អករោន្តោ’’តិអាទិមាហ។ តត្ថ សង្កិយោតិ បាបស្មិំ បរិសង្កិតព្ពោ ‘‘អទ្ធា ឥមិនា បាបំ កតំ វា ករិស្សតិ វា, តថា ហេស បាបបុរិសេហិ សទ្ធិំ សញ្ចរតី’’តិ។ អស្សាតិ ឥមស្ស បាបជនសេវិនោ បុគ្គលស្ស ឧបរិ, អស្ស វា បុគ្គលស្ស អវណ្ណោ អភូតោបិ បាបជនសេវិតាយ រុហតិ វិរូឡ្ហិំ វេបុល្លំ អាបជ្ជតិ បត្ថរតិ។ អស្សាតិ វា ភុម្មត្ថេ សាមិវចនំ, តស្មិំ បុគ្គលេតិ អត្ថោ។ ស វេ តាទិសកោ ហោតីតិ យោ យាទិសំ បាបមិត្តំ វា កល្យាណមិត្តំ វា ភជតិ ឧបសេវតិ ច, សោ បុគ្គលោ ភូមិភាគវសេន ឧទកំ វិយ តាទិសោវ ហោតិ, បាបធម្មោ កល្យាណធម្មោ វា ហោតិ។ កស្មា? សហវាសោ ហិ តាទិសោ; យស្មា សហវាសោ សំសគ្គោ ឧបរាគោ វិយ ផលិកមណីសុ បុរិសឧបនិស្សយភូតំ បុគ្គលាការំ គាហាបេតិ, តស្មា បាបបុគ្គលេន សហ វាសោ ន កាតព្ពោតិ អធិប្បាយោ។
Idāni pasaṃsādikāraṇassa sīlassa viya pasaṃsādīnampi visesakāraṇaṃ pāpamittaparivajjanaṃ kalyāṇamittasevanañca ādīnavānisaṃsehi saddhiṃ dassento ‘‘akaronto’’tiādimāha. Tattha saṅkiyoti pāpasmiṃ parisaṅkitabbo ‘‘addhā iminā pāpaṃ kataṃ vā karissati vā, tathā hesa pāpapurisehi saddhiṃ sañcaratī’’ti. Assāti imassa pāpajanasevino puggalassa upari, assa vā puggalassa avaṇṇo abhūtopi pāpajanasevitāya ruhati virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjati pattharati. Assāti vā bhummatthe sāmivacanaṃ, tasmiṃ puggaleti attho. Sa ve tādisako hotīti yo yādisaṃ pāpamittaṃ vā kalyāṇamittaṃ vā bhajati upasevati ca, so puggalo bhūmibhāgavasena udakaṃ viya tādisova hoti, pāpadhammo kalyāṇadhammo vā hoti. Kasmā? Sahavāso hi tādiso; yasmā sahavāso saṃsaggo uparāgo viya phalikamaṇīsu purisaupanissayabhūtaṃ puggalākāraṃ gāhāpeti, tasmā pāpapuggalena saha vāso na kātabboti adhippāyo.
សេវមានោ សេវមានន្តិ បរំ បកតិសុទ្ធំ បុគ្គលំ កាលេន កាលំ អត្តានំ សេវមានំ សេវមានោ ភជមានោ បាបបុគ្គលោ, តេន វា សេវិយមានោ។ សម្ផុដ្ឋោ សម្ផុសន្តិ តេន បកតិសុទ្ធេន បុគ្គលេន សហវាសេន សំសគ្គេន សម្ផុដ្ឋោ បាបបុគ្គលោ សយម្បិ, តថា តំ ផុសន្តោ។ សរោ ទិទ្ធោ កលាបំ វាតិ យថា នាម សរោ វិសេន ទិទ្ធោ លិត្តោ សរកលាបគតោ សរសមូហសង្ខាតំ សរកលាបំ អត្តនា ផុដ្ឋំ អលិត្តម្បិ ឧបលិម្បតិ, ឯវំ បាបេន ឧបលេបភយា ធីរោតិ ធិតិសម្បន្នត្តា ធីរោ បណ្ឌិតបុរិសោ បាបសហាយោ ន ភវេយ្យ។
Sevamāno sevamānanti paraṃ pakatisuddhaṃ puggalaṃ kālena kālaṃ attānaṃ sevamānaṃ sevamāno bhajamāno pāpapuggalo, tena vā seviyamāno. Samphuṭṭho samphusanti tena pakatisuddhena puggalena sahavāsena saṃsaggena samphuṭṭho pāpapuggalo sayampi, tathā taṃ phusanto. Saro diddho kalāpaṃ vāti yathā nāma saro visena diddho litto sarakalāpagato sarasamūhasaṅkhātaṃ sarakalāpaṃ attanā phuṭṭhaṃ alittampi upalimpati, evaṃ pāpena upalepabhayā dhīroti dhitisampannattā dhīro paṇḍitapuriso pāpasahāyo na bhaveyya.
បូតិមច្ឆំ កុសគ្គេនាតិ យថា កុច្ឆិតភាវេន បូតិភូតំ មច្ឆំ កុសតិណគ្គេន យោ បុរិសោ ឧបនយ្ហតិ បុដពន្ធវសេន ពន្ធតិ, តស្ស តេ កុសា អបូតិកាបិ បូតិមច្ឆសម្ពន្ធេន បូតិ ទុគ្គន្ធមេវ វាយន្តិ។ ឯវំ ពាលូបសេវនាតិ ឯវំសម្បទា ពាលជនូបសេវនា ទដ្ឋព្ពា។ ឯវំ ធីរូបសេវនាតិ យថា អសុរភិនោបិ បត្តា តគរសម្ពន្ធេន សុរភិំ វាយន្តិ, ឯវំ បណ្ឌិតូបសេវនា បកតិយា អសីលវតោ សីលសមាទានាទិវសេន សីលគន្ធវាយនស្ស ការណំ ហោតិ។
Pūtimacchaṃ kusaggenāti yathā kucchitabhāvena pūtibhūtaṃ macchaṃ kusatiṇaggena yo puriso upanayhati puṭabandhavasena bandhati, tassa te kusā apūtikāpi pūtimacchasambandhena pūti duggandhameva vāyanti. Evaṃ bālūpasevanāti evaṃsampadā bālajanūpasevanā daṭṭhabbā. Evaṃ dhīrūpasevanāti yathā asurabhinopi pattā tagarasambandhena surabhiṃ vāyanti, evaṃ paṇḍitūpasevanā pakatiyā asīlavato sīlasamādānādivasena sīlagandhavāyanassa kāraṇaṃ hoti.
តស្មាតិ យស្មា អកល្យាណមិត្តសេវនាយ កល្យាណមិត្តសេវនាយ ច អយំ ឯទិសោ អាទីនវោ អានិសំសោ ច, តស្មា បត្តបុដស្សេវ បលាសបុដស្ស វិយ ទុគ្គន្ធសុគន្ធវត្ថុសំសគ្គេន អសាធុសាធុជនសន្និស្សយេន ច។ ញត្វា សម្បាកមត្តនោតិ អត្តនោ ទុក្ខុទ្រយំ សុខុទ្រយញ្ច ផលនិប្ផត្តិំ ញត្វា ជានិត្វា អសន្តេ បាបមិត្តេ ន ឧបសេវេយ្យ, សន្តេ ឧបសន្តេ វន្តទោសេ បសត្ថេ វា បណ្ឌិតេ សេវេយ្យ។ តថា ហិ អសន្តោ និរយំ នេន្តិ, សន្តោ បាបេន្តិ សុគ្គតិន្តិ។ ឥតិ ភគវា បឋមគាថាយ យថាវុត្តានិ តីណិ សុខនិមិត្តានិ ទស្សេត្វា តតោ បរាហិ បញ្ចហិ គាថាហិ បដិបក្ខបរិវជ្ជនេន សទ្ធិំ បសំសាសុខស្ស អាគមនំ ទស្សេត្វា ឱសានគាថាយ តិណ្ណម្បិ សុខានំ អាគមនការណេន សទ្ធិំ ឱសានសុខំ ទស្សេតិ។
Tasmāti yasmā akalyāṇamittasevanāya kalyāṇamittasevanāya ca ayaṃ ediso ādīnavo ānisaṃso ca, tasmā pattapuṭasseva palāsapuṭassa viya duggandhasugandhavatthusaṃsaggena asādhusādhujanasannissayena ca. Ñatvā sampākamattanoti attano dukkhudrayaṃ sukhudrayañca phalanipphattiṃ ñatvā jānitvā asante pāpamitte na upaseveyya, sante upasante vantadose pasatthe vā paṇḍite seveyya. Tathā hi asanto nirayaṃ nenti, santo pāpenti suggatinti. Iti bhagavā paṭhamagāthāya yathāvuttāni tīṇi sukhanimittāni dassetvā tato parāhi pañcahi gāthāhi paṭipakkhaparivajjanena saddhiṃ pasaṃsāsukhassa āgamanaṃ dassetvā osānagāthāya tiṇṇampi sukhānaṃ āgamanakāraṇena saddhiṃ osānasukhaṃ dasseti.
សត្តមសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Sattamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / ខុទ្ទកនិកាយ • Khuddakanikāya / ឥតិវុត្តកបាឡិ • Itivuttakapāḷi / ៧. សុខបត្ថនាសុត្តំ • 7. Sukhapatthanāsuttaṃ
