Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / ඉතිවුත්තක-අට්ඨකථා • Itivuttaka-aṭṭhakathā |
7. සුඛපත්ථනාසුත්තවණ්ණනා
7. Sukhapatthanāsuttavaṇṇanā
76. සත්තමෙ සුඛානීති සුඛනිමිත්තානි. පත්ථයමානොති ඉච්ඡමානො ආකඞ්ඛමානො. සීලන්ති ගහට්ඨසීලං පබ්බජිතසීලඤ්ච. ගහට්ඨො චෙ ගහට්ඨසීලං, පබ්බජිතො චෙ චතුපාරිසුද්ධිසීලන්ති අධිප්පායො. රක්ඛෙය්යාති සමාදියිත්වා අවීතික්කමන්තො සම්මදෙව ගොපෙය්ය. පසංසා මෙ ආගච්ඡතූති ‘‘මම කල්යාණො කිත්තිසද්දො ආගච්ඡතූ’’ති ඉච්ඡන්තො පණ්ඩිතො සප්පඤ්ඤො සීලං රක්ඛෙය්ය. සීලවතො හි ගහට්ඨස්ස තාව ‘‘අසුකො අසුකකුලස්ස පුත්තො සීලවා කල්යාණධම්මො සද්ධො පසන්නො දායකො කාරකො’’තිආදිනා පරිසමජ්ඣෙ කල්යාණො කිත්තිසද්දො අබ්භුග්ගච්ඡති, පබ්බජිතස්ස ‘‘අසුකො නාම භික්ඛු සීලවා වත්තසම්පන්නො සොරතො සුඛසංවාසො සගාරවො සප්පතිස්සො’’තිආදිනා…පෙ.… අබ්භුග්ගච්ඡතීති. වුත්තඤ්හෙතං –
76. Sattame sukhānīti sukhanimittāni. Patthayamānoti icchamāno ākaṅkhamāno. Sīlanti gahaṭṭhasīlaṃ pabbajitasīlañca. Gahaṭṭho ce gahaṭṭhasīlaṃ, pabbajito ce catupārisuddhisīlanti adhippāyo. Rakkheyyāti samādiyitvā avītikkamanto sammadeva gopeyya. Pasaṃsā me āgacchatūti ‘‘mama kalyāṇo kittisaddo āgacchatū’’ti icchanto paṇḍito sappañño sīlaṃ rakkheyya. Sīlavato hi gahaṭṭhassa tāva ‘‘asuko asukakulassa putto sīlavā kalyāṇadhammo saddho pasanno dāyako kārako’’tiādinā parisamajjhe kalyāṇo kittisaddo abbhuggacchati, pabbajitassa ‘‘asuko nāma bhikkhu sīlavā vattasampanno sorato sukhasaṃvāso sagāravo sappatisso’’tiādinā…pe… abbhuggacchatīti. Vuttañhetaṃ –
‘‘පුන චපරං, ගහපතයො, සීලවතො සීලසම්පන්නස්ස කල්යාණො කිත්තිසද්දො අබ්භුග්ගච්ඡතී’’ති (අ. නි. 5.213; උදා. 76; මහාව. 285).
‘‘Puna caparaṃ, gahapatayo, sīlavato sīlasampannassa kalyāṇo kittisaddo abbhuggacchatī’’ti (a. ni. 5.213; udā. 76; mahāva. 285).
තථා –
Tathā –
‘‘ආකඞ්ඛෙය්ය චෙ, භික්ඛවෙ, භික්ඛු – ‘සබ්රහ්මචාරීනං පියො චස්සං මනාපො, ගරු ච භාවනීයො චා’ති, සීලෙස්වෙවස්ස පරිපූරකාරී’’තිආදි (ම. නි. 1.65).
‘‘Ākaṅkheyya ce, bhikkhave, bhikkhu – ‘sabrahmacārīnaṃ piyo cassaṃ manāpo, garu ca bhāvanīyo cā’ti, sīlesvevassa paripūrakārī’’tiādi (ma. ni. 1.65).
භොගා මෙ උප්පජ්ජන්තූති එත්ථ ගහට්ඨස්ස තාව සීලවතො කල්යාණධම්මස්ස යෙන යෙන සිප්පට්ඨානෙන ජීවිකං කප්පෙති – යදි කසියා, යදි වණිජ්ජාය, යදි රාජපොරිසෙන, තං තං යථාකාලං යථාවිධිඤ්ච අතිවිය අප්පමත්තභාවතො අථස්ස අනුප්පන්නා චෙව භොගා උප්පජ්ජන්ති, උප්පන්නා ච භොගා ඵාතිං ගමිස්සන්ති. පබ්බජිතස්ස පන සීලාචාරසම්පන්නස්ස අප්පමාදවිහාරිස්ස සතො සීලසම්පන්නස්ස සීලසම්පදාය අප්පිච්ඡතාදිගුණෙසු ච පසන්නා මනුස්සා උළාරුළාරෙ පච්චයෙ අභිහරන්ති, එවමස්ස අනුප්පන්නා චෙව භොගා උප්පජ්ජන්ති, උප්පන්නා ච ථිරා හොන්ති. තථා හි වුත්තං –
Bhogā me uppajjantūti ettha gahaṭṭhassa tāva sīlavato kalyāṇadhammassa yena yena sippaṭṭhānena jīvikaṃ kappeti – yadi kasiyā, yadi vaṇijjāya, yadi rājaporisena, taṃ taṃ yathākālaṃ yathāvidhiñca ativiya appamattabhāvato athassa anuppannā ceva bhogā uppajjanti, uppannā ca bhogā phātiṃ gamissanti. Pabbajitassa pana sīlācārasampannassa appamādavihārissa sato sīlasampannassa sīlasampadāya appicchatādiguṇesu ca pasannā manussā uḷāruḷāre paccaye abhiharanti, evamassa anuppannā ceva bhogā uppajjanti, uppannā ca thirā honti. Tathā hi vuttaṃ –
‘‘පුන චපරං, ගහපතයො, සීලවා සීලසම්පන්නො අප්පමාදාධිකරණං මහන්තං භොගක්ඛන්ධං අධිගච්ඡතී’’ති (අ. නි. 5.213; උදා. 76; මහාව. 285).
‘‘Puna caparaṃ, gahapatayo, sīlavā sīlasampanno appamādādhikaraṇaṃ mahantaṃ bhogakkhandhaṃ adhigacchatī’’ti (a. ni. 5.213; udā. 76; mahāva. 285).
තථා –
Tathā –
‘‘ආකඞ්ඛෙය්ය චෙ, භික්ඛවෙ, භික්ඛු – ‘ලාභී අස්ස චීවරපිණ්ඩපාතසෙනාසනගිලානපච්චයභෙසජ්ජපරික්ඛාරාන’න්ති, සීලෙස්වෙවස්ස පරිපූරකාරී’’ති (ම. නි. 1.65) ච –
‘‘Ākaṅkheyya ce, bhikkhave, bhikkhu – ‘lābhī assa cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārāna’nti, sīlesvevassa paripūrakārī’’ti (ma. ni. 1.65) ca –
සෙසං වුත්තනයමෙව.
Sesaṃ vuttanayameva.
ගාථාසු පත්ථයානොති පත්ථයන්තො. තයො සුඛෙති තීණි සුඛානි. විත්තලාභන්ති ධනලාභං, භොගුප්පත්තින්ති අත්ථො. විසෙසතො චෙත්ථ පසංසාය චෙතසිකසුඛං, භොගෙහි කායිකසුඛං, ඉතරෙන උපපත්තිසුඛං; තථා පඨමෙන දිට්ඨධම්මසුඛං, තතියෙන සම්පරායසුඛං, දුතියෙන උභයසුඛං ගහිතන්ති වෙදිතබ්බං.
Gāthāsu patthayānoti patthayanto. Tayo sukheti tīṇi sukhāni. Vittalābhanti dhanalābhaṃ, bhoguppattinti attho. Visesato cettha pasaṃsāya cetasikasukhaṃ, bhogehi kāyikasukhaṃ, itarena upapattisukhaṃ; tathā paṭhamena diṭṭhadhammasukhaṃ, tatiyena samparāyasukhaṃ, dutiyena ubhayasukhaṃ gahitanti veditabbaṃ.
ඉදානි පසංසාදිකාරණස්ස සීලස්ස විය පසංසාදීනම්පි විසෙසකාරණං පාපමිත්තපරිවජ්ජනං කල්යාණමිත්තසෙවනඤ්ච ආදීනවානිසංසෙහි සද්ධිං දස්සෙන්තො ‘‘අකරොන්තො’’තිආදිමාහ. තත්ථ සඞ්කියොති පාපස්මිං පරිසඞ්කිතබ්බො ‘‘අද්ධා ඉමිනා පාපං කතං වා කරිස්සති වා, තථා හෙස පාපපුරිසෙහි සද්ධිං සඤ්චරතී’’ති. අස්සාති ඉමස්ස පාපජනසෙවිනො පුග්ගලස්ස උපරි, අස්ස වා පුග්ගලස්ස අවණ්ණො අභූතොපි පාපජනසෙවිතාය රුහති විරූළ්හිං වෙපුල්ලං ආපජ්ජති පත්ථරති. අස්සාති වා භුම්මත්ථෙ සාමිවචනං, තස්මිං පුග්ගලෙති අත්ථො. ස වෙ තාදිසකො හොතීති යො යාදිසං පාපමිත්තං වා කල්යාණමිත්තං වා භජති උපසෙවති ච, සො පුග්ගලො භූමිභාගවසෙන උදකං විය තාදිසොව හොති, පාපධම්මො කල්යාණධම්මො වා හොති. කස්මා? සහවාසො හි තාදිසො; යස්මා සහවාසො සංසග්ගො උපරාගො විය ඵලිකමණීසු පුරිසඋපනිස්සයභූතං පුග්ගලාකාරං ගාහාපෙති, තස්මා පාපපුග්ගලෙන සහ වාසො න කාතබ්බොති අධිප්පායො.
Idāni pasaṃsādikāraṇassa sīlassa viya pasaṃsādīnampi visesakāraṇaṃ pāpamittaparivajjanaṃ kalyāṇamittasevanañca ādīnavānisaṃsehi saddhiṃ dassento ‘‘akaronto’’tiādimāha. Tattha saṅkiyoti pāpasmiṃ parisaṅkitabbo ‘‘addhā iminā pāpaṃ kataṃ vā karissati vā, tathā hesa pāpapurisehi saddhiṃ sañcaratī’’ti. Assāti imassa pāpajanasevino puggalassa upari, assa vā puggalassa avaṇṇo abhūtopi pāpajanasevitāya ruhati virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjati pattharati. Assāti vā bhummatthe sāmivacanaṃ, tasmiṃ puggaleti attho. Sa ve tādisako hotīti yo yādisaṃ pāpamittaṃ vā kalyāṇamittaṃ vā bhajati upasevati ca, so puggalo bhūmibhāgavasena udakaṃ viya tādisova hoti, pāpadhammo kalyāṇadhammo vā hoti. Kasmā? Sahavāso hi tādiso; yasmā sahavāso saṃsaggo uparāgo viya phalikamaṇīsu purisaupanissayabhūtaṃ puggalākāraṃ gāhāpeti, tasmā pāpapuggalena saha vāso na kātabboti adhippāyo.
සෙවමානො සෙවමානන්ති පරං පකතිසුද්ධං පුග්ගලං කාලෙන කාලං අත්තානං සෙවමානං සෙවමානො භජමානො පාපපුග්ගලො, තෙන වා සෙවියමානො. සම්ඵුට්ඨො සම්ඵුසන්ති තෙන පකතිසුද්ධෙන පුග්ගලෙන සහවාසෙන සංසග්ගෙන සම්ඵුට්ඨො පාපපුග්ගලො සයම්පි, තථා තං ඵුසන්තො. සරො දිද්ධො කලාපං වාති යථා නාම සරො විසෙන දිද්ධො ලිත්තො සරකලාපගතො සරසමූහසඞ්ඛාතං සරකලාපං අත්තනා ඵුට්ඨං අලිත්තම්පි උපලිම්පති, එවං පාපෙන උපලෙපභයා ධීරොති ධිතිසම්පන්නත්තා ධීරො පණ්ඩිතපුරිසො පාපසහායො න භවෙය්ය.
Sevamāno sevamānanti paraṃ pakatisuddhaṃ puggalaṃ kālena kālaṃ attānaṃ sevamānaṃ sevamāno bhajamāno pāpapuggalo, tena vā seviyamāno. Samphuṭṭho samphusanti tena pakatisuddhena puggalena sahavāsena saṃsaggena samphuṭṭho pāpapuggalo sayampi, tathā taṃ phusanto. Saro diddho kalāpaṃ vāti yathā nāma saro visena diddho litto sarakalāpagato sarasamūhasaṅkhātaṃ sarakalāpaṃ attanā phuṭṭhaṃ alittampi upalimpati, evaṃ pāpena upalepabhayā dhīroti dhitisampannattā dhīro paṇḍitapuriso pāpasahāyo na bhaveyya.
පූතිමච්ඡං කුසග්ගෙනාති යථා කුච්ඡිතභාවෙන පූතිභූතං මච්ඡං කුසතිණග්ගෙන යො පුරිසො උපනය්හති පුටබන්ධවසෙන බන්ධති, තස්ස තෙ කුසා අපූතිකාපි පූතිමච්ඡසම්බන්ධෙන පූති දුග්ගන්ධමෙව වායන්ති. එවං බාලූපසෙවනාති එවංසම්පදා බාලජනූපසෙවනා දට්ඨබ්බා. එවං ධීරූපසෙවනාති යථා අසුරභිනොපි පත්තා තගරසම්බන්ධෙන සුරභිං වායන්ති, එවං පණ්ඩිතූපසෙවනා පකතියා අසීලවතො සීලසමාදානාදිවසෙන සීලගන්ධවායනස්ස කාරණං හොති.
Pūtimacchaṃ kusaggenāti yathā kucchitabhāvena pūtibhūtaṃ macchaṃ kusatiṇaggena yo puriso upanayhati puṭabandhavasena bandhati, tassa te kusā apūtikāpi pūtimacchasambandhena pūti duggandhameva vāyanti. Evaṃ bālūpasevanāti evaṃsampadā bālajanūpasevanā daṭṭhabbā. Evaṃ dhīrūpasevanāti yathā asurabhinopi pattā tagarasambandhena surabhiṃ vāyanti, evaṃ paṇḍitūpasevanā pakatiyā asīlavato sīlasamādānādivasena sīlagandhavāyanassa kāraṇaṃ hoti.
තස්මාති යස්මා අකල්යාණමිත්තසෙවනාය කල්යාණමිත්තසෙවනාය ච අයං එදිසො ආදීනවො ආනිසංසො ච, තස්මා පත්තපුටස්සෙව පලාසපුටස්ස විය දුග්ගන්ධසුගන්ධවත්ථුසංසග්ගෙන අසාධුසාධුජනසන්නිස්සයෙන ච. ඤත්වා සම්පාකමත්තනොති අත්තනො දුක්ඛුද්රයං සුඛුද්රයඤ්ච ඵලනිප්ඵත්තිං ඤත්වා ජානිත්වා අසන්තෙ පාපමිත්තෙ න උපසෙවෙය්ය, සන්තෙ උපසන්තෙ වන්තදොසෙ පසත්ථෙ වා පණ්ඩිතෙ සෙවෙය්ය. තථා හි අසන්තො නිරයං නෙන්ති, සන්තො පාපෙන්ති සුග්ගතින්ති. ඉති භගවා පඨමගාථාය යථාවුත්තානි තීණි සුඛනිමිත්තානි දස්සෙත්වා තතො පරාහි පඤ්චහි ගාථාහි පටිපක්ඛපරිවජ්ජනෙන සද්ධිං පසංසාසුඛස්ස ආගමනං දස්සෙත්වා ඔසානගාථාය තිණ්ණම්පි සුඛානං ආගමනකාරණෙන සද්ධිං ඔසානසුඛං දස්සෙති.
Tasmāti yasmā akalyāṇamittasevanāya kalyāṇamittasevanāya ca ayaṃ ediso ādīnavo ānisaṃso ca, tasmā pattapuṭasseva palāsapuṭassa viya duggandhasugandhavatthusaṃsaggena asādhusādhujanasannissayena ca. Ñatvā sampākamattanoti attano dukkhudrayaṃ sukhudrayañca phalanipphattiṃ ñatvā jānitvā asante pāpamitte na upaseveyya, sante upasante vantadose pasatthe vā paṇḍite seveyya. Tathā hi asanto nirayaṃ nenti, santo pāpenti suggatinti. Iti bhagavā paṭhamagāthāya yathāvuttāni tīṇi sukhanimittāni dassetvā tato parāhi pañcahi gāthāhi paṭipakkhaparivajjanena saddhiṃ pasaṃsāsukhassa āgamanaṃ dassetvā osānagāthāya tiṇṇampi sukhānaṃ āgamanakāraṇena saddhiṃ osānasukhaṃ dasseti.
සත්තමසුත්තවණ්ණනා නිට්ඨිතා.
Sattamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්දකනිකාය • Khuddakanikāya / ඉතිවුත්තකපාළි • Itivuttakapāḷi / 7. සුඛපත්ථනාසුත්තං • 7. Sukhapatthanāsuttaṃ