| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಪಾಚಿತ್ಯಾದಿಯೋಜನಾಪಾಳಿ • Pācityādiyojanāpāḷi |
೩. ಸಮುಚ್ಚಯಕ್ಖನ್ಧಕಂ
3. Samuccayakkhandhakaṃ
೧. ಸುಕ್ಕವಿಸ್ಸಟ್ಠಿಕಥಾ
1. Sukkavissaṭṭhikathā
ಸಮುಚ್ಚಯಕ್ಖನ್ಧಕೇ ತತ್ಥಾತಿ ಚತುಬ್ಬಿಧೇಸು ಮಾನತ್ತೇಸು। ಯಂ ಮಾನತ್ತಂ ದಿಯ್ಯತಿ, ಇದಂ ಅಪ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಮಾನತ್ತಂ ನಾಮಾತಿ ಯೋಜನಾ। ಏಸೇವ ನಯೋ ಅನನ್ತರವಾಕ್ಯೇಸುಪಿ। ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಾಯ ಆಪತ್ತಿಯಾತಿ ಹೇತ್ವತ್ಥೇ ಕರಣವಚನಂ, ಕಾರಣತ್ಥೇ ನಿಸ್ಸಕ್ಕವಚನಂ ವಾ। ಅದ್ಧಮಾಸನ್ತಿ ಪನ್ನರಸದಿವಸಕಾಲಂ। ಓಧಾಯಾತಿ ಸಮೂಹಂ ಕತ್ವಾ। ‘‘ಏಕತೋ ಕತ್ವಾ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ‘‘ಓಧಾಯಾ’’ತಿ ಪದಸ್ಸ ಅತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ತೇಸೂತಿ ಚತುಬ್ಬಿಧೇಸು ಮಾನತ್ತೇಸು। ಇದನ್ತಿ ಮಾನತ್ತಂ। ಅಪ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಾಯ…ಪೇ॰… ವಚನತೋತಿ ಞಾಪಕಹೇತು। ಏತೇನ ಅಪ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಾಯ ಆಪತ್ತಿಯಾ ದಾತಬ್ಬಂ ಮಾನತ್ತಂ ಅಪ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಮಾನತ್ತನ್ತಿ ವಚನತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ತನ್ತಿ ಅಪ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಮಾನತ್ತಂ। ಇಧಾತಿ ಇಮಿಸ್ಸಂ ಪಾಳಿಯಂ। ತತುತ್ತರೀತಿ ತತೋ ತೀಹಿಪಿ ಉತ್ತರಿ। ನಾನಾವತ್ಥೂನಿ ಏತಾಸನ್ತಿ ನಾನಾವತ್ಥುಕಾಯೋ। ತಾಸನ್ತಿ ನಾನಾವತ್ಥುಕಾನಂ।
Samuccayakkhandhake tatthāti catubbidhesu mānattesu. Yaṃ mānattaṃ diyyati, idaṃ appaṭicchannamānattaṃ nāmāti yojanā. Eseva nayo anantaravākyesupi. Paṭicchannāya āpattiyāti hetvatthe karaṇavacanaṃ, kāraṇatthe nissakkavacanaṃ vā. Addhamāsanti pannarasadivasakālaṃ. Odhāyāti samūhaṃ katvā. ‘‘Ekato katvā’’ti iminā ‘‘odhāyā’’ti padassa atthaṃ dasseti. Tesūti catubbidhesu mānattesu. Idanti mānattaṃ. Appaṭicchannāya…pe… vacanatoti ñāpakahetu. Etena appaṭicchannāya āpattiyā dātabbaṃ mānattaṃ appaṭicchannamānattanti vacanatthaṃ dasseti. Tanti appaṭicchannamānattaṃ. Idhāti imissaṃ pāḷiyaṃ. Tatuttarīti tato tīhipi uttari. Nānāvatthūni etāsanti nānāvatthukāyo. Tāsanti nānāvatthukānaṃ.
ಮಾಳಕಸೀಮಾಯಮೇವಾತಿ ಸೀಮಮಾಳಕೇ ಏವ, ಸೀಮಙ್ಗಣೇ ಏವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ತತ್ಥೇವಾತಿ ಮಾಳಕಸೀಮಾಯಮೇವ।
Māḷakasīmāyamevāti sīmamāḷake eva, sīmaṅgaṇe evāti attho. Tatthevāti māḷakasīmāyameva.
ವೇದಯಾಮಹನ್ತಿ ವೇದಯಾಮಿ ಅಹಂ। ಮಮ ಮಾನತ್ತಚರಭಾವಂ ಸಙ್ಘಂ ಜಾನಾಪೇಮೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ವೇದಯತೀತಿ ಮನ್ತಿ ಜಾನಾಪೇತಿ, ಇತಿ ಮಂ ಸಙ್ಘೋ ಧಾರೇತೂತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ವುತ್ತನಯೇನೇವಾತಿ ಪಾರಿವಾಸಿಕಕ್ಖನ್ಧಕೇ ವುತ್ತನಯೇನೇವ। ನಿಕ್ಖಿಪಿತಬ್ಬನ್ತಿ ‘‘ಮಾನತ್ತಂ ನಿಕ್ಖಿಪಾಮಿ, ವತ್ತಂ ನಿಕ್ಖಿಪಾಮೀ’’ತಿ ನಿಕ್ಖಿಪಿತಬ್ಬಂ। ಮಾಳಕತೋತಿ ಸೀಮಙ್ಗಣತೋ। ಸೋಪೀತಿ ಸಹ ಗಚ್ಛನ್ತೋಪಿ। ‘‘ಮಾಳಕೇ ನಾರೋಚಿತ’’ನ್ತಿ ಇಮಿನಾ ಯಸ್ಸ ಮಾಳಕೇ ಆರೋಚಿತಂ, ತಸ್ಸ ಅನಾರೋಚೇತ್ವಾಪಿ ನಿಕ್ಖಿಪಿತಬ್ಬನ್ತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಆರೋಚೇನ್ತೇನ ವತ್ತಬ್ಬನ್ತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ।
Vedayāmahanti vedayāmi ahaṃ. Mama mānattacarabhāvaṃ saṅghaṃ jānāpemīti attho. Vedayatīti manti jānāpeti, iti maṃ saṅgho dhāretūti adhippāyo. Vuttanayenevāti pārivāsikakkhandhake vuttanayeneva. Nikkhipitabbanti ‘‘mānattaṃ nikkhipāmi, vattaṃ nikkhipāmī’’ti nikkhipitabbaṃ. Māḷakatoti sīmaṅgaṇato. Sopīti saha gacchantopi. ‘‘Māḷake nārocita’’nti iminā yassa māḷake ārocitaṃ, tassa anārocetvāpi nikkhipitabbanti dasseti. Ārocentena vattabbanti sambandho.
ವಿಸಭಾಗೇಹಿ ಸಹ ವಸನ್ತಸ್ಸ ವತ್ತಸ್ಸ ದುಪ್ಪೂರಿತತ್ತಾ ವುತ್ತಂ’’ಸಭಾಗಾ ಭಿಕ್ಖೂ ವಸನ್ತೀ’’ತಿ। ಚತೂಹಿ, ಪಞ್ಚಹಿ ವಾತಿ ವಾಸದ್ದೇನ ತತೋ ಅತಿರೇಕಮ್ಪಿ ಸಙ್ಗಣ್ಹಾತಿ। ಪರಿಕ್ಖೇಪಾರಹಟ್ಠಾನತೋತಿ ಚೀವರಕ್ಖನ್ಧಕೇ (ಮಹಾವ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೩೭೯) ವುತ್ತಪರಿಕ್ಖೇಪಾರಹಟ್ಠಾನತೋ। ‘‘ದ್ವೇ ಲೇಡ್ಡುಪಾತೇ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ’’ತಿ ಇದಂ ವಿಹಾರೇ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಸಜ್ಝಾಯಾದಿಸದ್ದಸವನೂಪಚಾರಪಹಾನತ್ಥಂ ವುತ್ತಂ। ಸಚೇ ಸವನೂಪಚಾರತೋ ನ ಮುಚ್ಚತಿ, ತತೋ ಅತಿರೇಕಮ್ಪಿ ಅತಿಕ್ಕಮಿತಬ್ಬಂ। ಓಕ್ಕಮ್ಮಾತಿ ಮಗ್ಗಪಟಿಪನ್ನಾನಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ವಚನಸದ್ದಸವನೂಪಚಾರಪಹಾನತ್ಥಂ ಓಕ್ಕಮಿತ್ವಾ। ‘‘ಗುಮ್ಬೇನ ವಾ ವತಿಯಾ ವಾ’’ತಿ ದಸ್ಸನೂಪಚಾರಪಹಾನತ್ಥಂ ವುತ್ತಂ। ಇಧ ಉಪಚಾರೋ ನಾಮ ಯತ್ಥ ಠತ್ವಾ ಪಸ್ಸತಿ ಸುಣಾತಿ, ಸೋಯೇವ ದೇಸೋ। ಅಞ್ಞೋತಿ ಚತೂಹಿ ಪಞ್ಚಹಿ ವಾ ಭಿಕ್ಖೂಹಿ ಅಞ್ಞೋ। ಏಸಾತಿ ಏಸೋ ಮಾನತ್ತಚಾರಿಕೋ।
Visabhāgehi saha vasantassa vattassa duppūritattā vuttaṃ’’sabhāgā bhikkhū vasantī’’ti. Catūhi, pañcahi vāti vāsaddena tato atirekampi saṅgaṇhāti. Parikkhepārahaṭṭhānatoti cīvarakkhandhake (mahāva. aṭṭha. 379) vuttaparikkhepārahaṭṭhānato. ‘‘Dve leḍḍupāte atikkamitvā’’ti idaṃ vihāre bhikkhūnaṃ sajjhāyādisaddasavanūpacārapahānatthaṃ vuttaṃ. Sace savanūpacārato na muccati, tato atirekampi atikkamitabbaṃ. Okkammāti maggapaṭipannānaṃ bhikkhūnaṃ vacanasaddasavanūpacārapahānatthaṃ okkamitvā. ‘‘Gumbena vā vatiyā vā’’ti dassanūpacārapahānatthaṃ vuttaṃ. Idha upacāro nāma yattha ṭhatvā passati suṇāti, soyeva deso. Aññoti catūhi pañcahi vā bhikkhūhi añño. Esāti eso mānattacāriko.
‘‘ದ್ವಾದಸಹತ್ಥಂ ಉಪಚಾರಂ ಓಕ್ಕಮಿತ್ವಾ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಅನೋಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಅಜಾನನ್ತಸ್ಸೇವ ಗಚ್ಛತಿ, ನತ್ಥಿ ರತ್ತಿಚ್ಛೇದೋಪೀತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಏತ್ಥ ದಿಟ್ಠರೂಪಾನಂ ಸುತಸದ್ದಾನಂ ದ್ವಾದಸಹತ್ಥೂಪಚಾರತೋ ಬಹಿ ಠಿತಾನಮ್ಪಿ ಆರೋಚೇತಬ್ಬಂ। ಅದಿಟ್ಠಾಸುತಾನಮ್ಪಿ ಅನ್ತೋ ದ್ವಾದಸಹತ್ಥೂಪಚಾರಗತಾನಂ ಆರೋಚೇತಬ್ಬನ್ತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಸತಿ ಕರಣೀಯೇತಿ ಇದಂ ಗನ್ತುಸ್ಸ ಕಾರಣದಸ್ಸನತ್ಥಂ ವುತ್ತಂ। ಅಸತಿ ಕರಣೀಯೇಪಿ ಗನ್ತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ಸೋಪೀತಿ ಏಕೋ ಭಿಕ್ಖುಪಿ। ‘‘ತಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ಆರೋಚೇತ್ವಾ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಅನಾರೋಚನೇ ವತ್ತಭೇದದುಕ್ಕಟಂ ಹೋತೀತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಏಕಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ಆರೋಚೇತ್ವಾ ನಿಕ್ಖಿಪಿಯಮಾನೇ ಕಿಂ ಊನೇ ಗಣೇ ಚರಣದೋಸೋ ವಾ ವಿಪ್ಪವಾಸೋ ವಾ ನ ಹೋತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಅಯಞ್ಚಾ’’ತಿಆದಿ। ತತ್ಥ ಅಯಞ್ಚಾತಿ ಮಾನತ್ತಚಾರಿಕೋ ಪನ। ಯಸ್ಮಾ ಕಾರಣಾ ವಸಿ, ತೇನ ಕಾರಣೇನಾತಿ ಯೋಜನಾ। ಭಿಕ್ಖೂನಞ್ಚ ಅತ್ಥಿಭಾವಂ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇತ್ವಾತಿ ಪಕತತ್ತಾಗತಕಾಲೇ ತಸ್ಸ ಅನಾರೋಚೇತ್ವಾವ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ಭಿಕ್ಖೂನಞ್ಚ ದ್ವಾದಸಹತ್ಥೂಪಚಾರೇ ಅತ್ಥಿಭಾವಂ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏತ್ಥ ಚ ‘‘ಗಣಸ್ಸ ಆರೋಚೇತ್ವಾ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಊನೇ ಗಣೇ ಚರಣದೋಸಾಭಾವಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ‘‘ಭಿಕ್ಖೂನಞ್ಚ ಅತ್ಥಿಭಾವಂ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇತ್ವಾ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ವಿಪ್ಪವಾಸದೋಸಾಭಾವಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಯನ್ತಿ ಪುಬ್ಬೇ ಅನಾರೋಚಿತಂ ಯಂ ಭಿಕ್ಖುಂ । ಅಯನ್ತಿ ಪಠಮಂ ಪಸ್ಸಿತಬ್ಬಸ್ಸ ಆರೋಚೇತ್ವಾ ನಿಕ್ಖಿಪನಂ। ‘‘ನಿಕ್ಖಿತ್ತವತ್ತಸ್ಸ ಪರಿಹಾರೋ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಅನಿಕ್ಖಿತ್ತವತ್ತೇ ಅನ್ತೋಉಪಚಾರಗತಾನಂ ಸಬ್ಬೇಸಂ ಆರೋಚೇತಬ್ಬನ್ತಿ ದಸ್ಸೇತಿ।
‘‘Dvādasahatthaṃ upacāraṃ okkamitvā’’ti iminā anokkamitvā ajānantasseva gacchati, natthi ratticchedopīti dasseti. Ettha diṭṭharūpānaṃ sutasaddānaṃ dvādasahatthūpacārato bahi ṭhitānampi ārocetabbaṃ. Adiṭṭhāsutānampi anto dvādasahatthūpacāragatānaṃ ārocetabbanti daṭṭhabbaṃ. Sati karaṇīyeti idaṃ gantussa kāraṇadassanatthaṃ vuttaṃ. Asati karaṇīyepi gantuṃ vaṭṭati. Sopīti eko bhikkhupi. ‘‘Tassa santike ārocetvā’’ti iminā anārocane vattabhedadukkaṭaṃ hotīti dasseti. Ekassa santike ārocetvā nikkhipiyamāne kiṃ ūne gaṇe caraṇadoso vā vippavāso vā na hotīti āha ‘‘ayañcā’’tiādi. Tattha ayañcāti mānattacāriko pana. Yasmā kāraṇā vasi, tena kāraṇenāti yojanā. Bhikkhūnañca atthibhāvaṃ sallakkhetvāti pakatattāgatakāle tassa anārocetvāva gacchanti, tasmā bhikkhūnañca dvādasahatthūpacāre atthibhāvaṃ sallakkhetvāti attho. Ettha ca ‘‘gaṇassa ārocetvā’’ti iminā ūne gaṇe caraṇadosābhāvaṃ dasseti. ‘‘Bhikkhūnañca atthibhāvaṃ sallakkhetvā’’ti iminā vippavāsadosābhāvaṃ dasseti. Yanti pubbe anārocitaṃ yaṃ bhikkhuṃ . Ayanti paṭhamaṃ passitabbassa ārocetvā nikkhipanaṃ. ‘‘Nikkhittavattassa parihāro’’ti iminā anikkhittavatte antoupacāragatānaṃ sabbesaṃ ārocetabbanti dasseti.
ಅಯನ್ತಿ ಮಾನತ್ತಚಾರಿಕೋ, ಠಿತೋತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ತೇನಾಪೀತಿ ಮಾನತ್ತಚಾರಿಕೇನಪಿ, ಯಾಚಿತಬ್ಬನ್ತಿ ಯೋಜನಾ। ಸೋತಿ ಅನಿಕ್ಖಿತ್ತವತ್ತೋ ಭಿಕ್ಖು। ತತ್ರಾತಿ ‘‘ಸೋ ಅಬ್ಭೇತಬ್ಬೋ’’ತಿ ವಚನೇ। ಅಯಂ ಅಬ್ಭಾನವಿಧಿ ವುತ್ತೋತಿ ಯೋಜನಾ। ಅಯಞ್ಚಾತಿ ಅಬ್ಭಾನವಿಧಿ ಚ। ತಾಸನ್ತಿ ಆಪತ್ತೀನಂ। ಏವನ್ತಿಆದಿ ನಿಗಮನಂ। ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಮಾನತ್ತಂ ಪನ ದಾತಬ್ಬಂ ಹೋತೀತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ‘‘ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಾಯಾ’’ತಿಆದಿನಾ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಾಯ ಆಪತ್ತಿಯಾ ದಾತಬ್ಬಂ ಮಾನತ್ತಂ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಮಾನತ್ತನ್ತಿ ವಚನತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ನನ್ತಿ ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಮಾನತ್ತಂ।
Ayanti mānattacāriko, ṭhitoti sambandho. Tenāpīti mānattacārikenapi, yācitabbanti yojanā. Soti anikkhittavatto bhikkhu. Tatrāti ‘‘so abbhetabbo’’ti vacane. Ayaṃ abbhānavidhi vuttoti yojanā. Ayañcāti abbhānavidhi ca. Tāsanti āpattīnaṃ. Evantiādi nigamanaṃ. Paṭicchannamānattaṃ pana dātabbaṃ hotīti sambandho. ‘‘Paṭicchannāyā’’tiādinā paṭicchannāya āpattiyā dātabbaṃ mānattaṃ paṭicchannamānattanti vacanatthaṃ dasseti. Nanti paṭicchannamānattaṃ.
