| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā |
೨. ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸಕಣ್ಡಂ
2. Saṅghādisesakaṇḍaṃ
೧. ಸುಕ್ಕವಿಸ್ಸಟ್ಠಿಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
1. Sukkavissaṭṭhisikkhāpadavaṇṇanā
ಯಂ ಪಾರಾಜಿಕಕಣ್ಡಸ್ಸ, ಸಙ್ಗೀತಂ ಸಮನನ್ತರಂ।
Yaṃ pārājikakaṇḍassa, saṅgītaṃ samanantaraṃ;
ತಸ್ಸ ತೇರಸಕಸ್ಸಾಯಮಪುಬ್ಬಪದವಣ್ಣನಾ॥
Tassa terasakassāyamapubbapadavaṇṇanā.
೨೩೪. ತೇನ ಸಮಯೇನ ಬುದ್ಧೋ ಭಗವಾ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ ಜೇತವನೇ ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕಸ್ಸ ಆರಾಮೇ। ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಆಯಸ್ಮಾ ಸೇಯ್ಯಸಕೋ ಅನಭಿರತೋ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಚರತೀತಿ ಏತ್ಥ ಆಯಸ್ಮಾತಿ ಪಿಯವಚನಂ। ಸೇಯ್ಯಸಕೋತಿ ತಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ನಾಮಂ। ಅನಭಿರತೋತಿ ವಿಕ್ಖಿತ್ತಚಿತ್ತೋ ಕಾಮರಾಗಪರಿಳಾಹೇನ ಪರಿಡಯ್ಹಮಾನೋ ನ ಪನ ಗಿಹಿಭಾವಂ ಪತ್ಥಯಮಾನೋ। ಸೋ ತೇನ ಕಿಸೋ ಹೋತೀತಿ ಸೋ ಸೇಯ್ಯಸಕೋ ತೇನ ಅನಭಿರತಭಾವೇನ ಕಿಸೋ ಹೋತಿ।
234. Tena samayena buddho bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena āyasmā seyyasako anabhirato brahmacariyaṃ caratīti ettha āyasmāti piyavacanaṃ. Seyyasakoti tassa bhikkhuno nāmaṃ. Anabhiratoti vikkhittacitto kāmarāgapariḷāhena pariḍayhamāno na pana gihibhāvaṃ patthayamāno. So tena kiso hotīti so seyyasako tena anabhiratabhāvena kiso hoti.
ಅದ್ದಸಾ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಉದಾಯೀತಿ ಏತ್ಥ ಉದಾಯೀತಿ ತಸ್ಸ ಥೇರಸ್ಸ ನಾಮಂ, ಅಯಞ್ಹಿ ಸೇಯ್ಯಸಕಸ್ಸ ಉಪಜ್ಝಾಯೋ ಲಾಳುದಾಯೀ ನಾಮ ಭನ್ತಮಿಗಸಪ್ಪಟಿಭಾಗೋ ನಿದ್ದಾರಾಮತಾದಿಮನುಯುತ್ತಾನಂ ಅಞ್ಞತರೋ ಲೋಲಭಿಕ್ಖು। ಕಚ್ಚಿ ನೋ ತ್ವನ್ತಿ ಕಚ್ಚಿ ನು ತ್ವಂ। ಯಾವದತ್ಥಂ ಭುಞ್ಜಾತಿಆದೀಸು ಯಾವತಾ ಅತ್ಥೋತಿ ಯಾವದತ್ಥಂ। ಇದಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ – ಯಾವತಾ ತೇ ಭೋಜನೇನ ಅತ್ಥೋ ಯತ್ತಕಂ ತ್ವಂ ಇಚ್ಛಸಿ ತತ್ತಕಂ ಭುಞ್ಜ, ಯತ್ತಕಂ ಕಾಲಂ ರತ್ತಿಂ ವಾ ದಿವಾ ವಾ ಸುಪಿತುಂ ಇಚ್ಛಸಿ ತತ್ತಕಂ ಸುಪ, ಮತ್ತಿಕಾದೀಹಿ ಕಾಯಂ ಉಬ್ಬಟ್ಟೇತ್ವಾ ಚುಣ್ಣಾದೀಹಿ ಘಂಸಿತ್ವಾ ಯತ್ತಕಂ ನ್ಹಾನಂ ಇಚ್ಛಸಿ ತತ್ತಕಂ ನ್ಹಾಯ, ಉದ್ದೇಸೇನ ವಾ ಪರಿಪುಚ್ಛಾಯ ವಾ ವತ್ತಪಟಿಪತ್ತಿಯಾ ವಾ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನೇನ ವಾ ಅತ್ಥೋ ನತ್ಥೀತಿ। ಯದಾ ತೇ ಅನಭಿರತಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜತೀತಿ ಯಸ್ಮಿಂ ಕಾಲೇ ತವ ಕಾಮರಾಗವಸೇನ ಉಕ್ಕಣ್ಠಿತತಾ ವಿಕ್ಖಿತ್ತಚಿತ್ತತಾ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ। ರಾಗೋ ಚಿತ್ತಂ ಅನುದ್ಧಂಸೇತೀತಿ ಕಾಮರಾಗೋ ಚಿತ್ತಂ ಧಂಸೇತಿ ಪಧಂಸೇತಿ ವಿಕ್ಖಿಪತಿ ಚೇವ ಮಿಲಾಪೇತಿ ಚ। ತದಾ ಹತ್ಥೇನ ಉಪಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಅಸುಚಿಂ ಮೋಚೇಹೀತಿ ತಸ್ಮಿಂ ಕಾಲೇ ಹತ್ಥೇನ ವಾಯಮಿತ್ವಾ ಅಸುಚಿಮೋಚನಂ ಕರೋಹಿ, ಏವಞ್ಹಿ ತೇ ಚಿತ್ತೇಕಗ್ಗತಾ ಭವಿಸ್ಸತಿ। ಇತಿ ತಂ ಉಪಜ್ಝಾಯೋ ಅನುಸಾಸಿ ಯಥಾ ತಂ ಬಾಲೋ ಬಾಲಂ ಮಗೋ ಮಗಂ।
Addasā kho āyasmā udāyīti ettha udāyīti tassa therassa nāmaṃ, ayañhi seyyasakassa upajjhāyo lāḷudāyī nāma bhantamigasappaṭibhāgo niddārāmatādimanuyuttānaṃ aññataro lolabhikkhu. Kacci no tvanti kacci nu tvaṃ. Yāvadatthaṃ bhuñjātiādīsu yāvatā atthoti yāvadatthaṃ. Idaṃ vuttaṃ hoti – yāvatā te bhojanena attho yattakaṃ tvaṃ icchasi tattakaṃ bhuñja, yattakaṃ kālaṃ rattiṃ vā divā vā supituṃ icchasi tattakaṃ supa, mattikādīhi kāyaṃ ubbaṭṭetvā cuṇṇādīhi ghaṃsitvā yattakaṃ nhānaṃ icchasi tattakaṃ nhāya, uddesena vā paripucchāya vā vattapaṭipattiyā vā kammaṭṭhānena vā attho natthīti. Yadā te anabhirati uppajjatīti yasmiṃ kāle tava kāmarāgavasena ukkaṇṭhitatā vikkhittacittatā uppajjati. Rāgo cittaṃ anuddhaṃsetīti kāmarāgo cittaṃ dhaṃseti padhaṃseti vikkhipati ceva milāpeti ca. Tadā hatthena upakkamitvā asuciṃ mocehīti tasmiṃ kāle hatthena vāyamitvā asucimocanaṃ karohi, evañhi te cittekaggatā bhavissati. Iti taṃ upajjhāyo anusāsi yathā taṃ bālo bālaṃ mago magaṃ.
೨೩೫. ತೇಸಂ ಮುಟ್ಠಸ್ಸತೀನಂ ಅಸಮ್ಪಜಾನಾನಂ ನಿದ್ದಂ ಓಕ್ಕಮನ್ತಾನನ್ತಿ ಸತಿಸಮ್ಪಜಞ್ಞಂ ಪಹಾಯ ನಿದ್ದಂ ಓತರನ್ತಾನಂ। ತತ್ಥ ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ನಿದ್ದಂ ಓಕ್ಕಮನ್ತಾನಂ ಅಬ್ಯಾಕತೋ ಭವಙ್ಗವಾರೋ ಪವತ್ತತಿ, ಸತಿಸಮ್ಪಜಞ್ಞವಾರೋ ಗಳತಿ, ತಥಾಪಿ ಸಯನಕಾಲೇ ಮನಸಿಕಾರೋ ಕಾತಬ್ಬೋ। ದಿವಾ ಸುಪನ್ತೇನ ಯಾವ ನ್ಹಾತಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಕೇಸಾ ನ ಸುಕ್ಖನ್ತಿ ತಾವ ಸುಪಿತ್ವಾ ವುಟ್ಠಹಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಸಉಸ್ಸಾಹೇನ ಸುಪಿತಬ್ಬಂ। ರತ್ತಿಂ ಸುಪನ್ತೇನ ಏತ್ತಕಂ ನಾಮ ರತ್ತಿಭಾಗಂ ಸುಪಿತ್ವಾ ಚನ್ದೇನ ವಾ ತಾರಕಾಯ ವಾ ಇದಂ ನಾಮ ಠಾನಂ ಪತ್ತಕಾಲೇ ವುಟ್ಠಹಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಸಉಸ್ಸಾಹೇನ ಸುಪಿತಬ್ಬಂ। ಬುದ್ಧಾನುಸ್ಸತಿಆದೀಸು ಚ ದಸಸು ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನೇಸು ಏಕಂ ಅಞ್ಞಂ ವಾ ಚಿತ್ತರುಚಿಯಂ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಗಹೇತ್ವಾವ ನಿದ್ದಾ ಓಕ್ಕಮಿತಬ್ಬಾ। ಏವಂ ಕರೋನ್ತೋ ಹಿ ಸತೋ ಸಮ್ಪಜಾನೋ ಸತಿಞ್ಚ ಸಮ್ಪಜಞ್ಞಞ್ಚ ಅವಿಜಹಿತ್ವಾವ ನಿದ್ದಂ ಓಕ್ಕಮತೀತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ತೇ ಪನ ಭಿಕ್ಖೂ ಬಾಲಾ ಲೋಲಾ ಭನ್ತಮಿಗಸಪ್ಪಟಿಭಾಗಾ ನ ಏವಮಕಂಸು। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ತೇಸಂ ಮುಟ್ಠಸ್ಸತೀನಂ ಅಸಮ್ಪಜಾನಾನಂ ನಿದ್ದಂ ಓಕ್ಕಮನ್ತಾನ’’ನ್ತಿ।
235.Tesaṃ muṭṭhassatīnaṃ asampajānānaṃ niddaṃ okkamantānanti satisampajaññaṃ pahāya niddaṃ otarantānaṃ. Tattha kiñcāpi niddaṃ okkamantānaṃ abyākato bhavaṅgavāro pavattati, satisampajaññavāro gaḷati, tathāpi sayanakāle manasikāro kātabbo. Divā supantena yāva nhātassa bhikkhuno kesā na sukkhanti tāva supitvā vuṭṭhahissāmīti saussāhena supitabbaṃ. Rattiṃ supantena ettakaṃ nāma rattibhāgaṃ supitvā candena vā tārakāya vā idaṃ nāma ṭhānaṃ pattakāle vuṭṭhahissāmīti saussāhena supitabbaṃ. Buddhānussatiādīsu ca dasasu kammaṭṭhānesu ekaṃ aññaṃ vā cittaruciyaṃ kammaṭṭhānaṃ gahetvāva niddā okkamitabbā. Evaṃ karonto hi sato sampajāno satiñca sampajaññañca avijahitvāva niddaṃ okkamatīti vuccati. Te pana bhikkhū bālā lolā bhantamigasappaṭibhāgā na evamakaṃsu. Tena vuttaṃ – ‘‘tesaṃ muṭṭhassatīnaṃ asampajānānaṃ niddaṃ okkamantāna’’nti.
ಅತ್ಥಿ ಚೇತ್ಥ ಚೇತನಾ ಲಬ್ಭತೀತಿ ಏತ್ಥ ಚ ಸುಪಿನನ್ತೇ ಅಸ್ಸಾದಚೇತನಾ ಅತ್ಥಿ ಉಪಲಬ್ಭತಿ। ಅತ್ಥೇಸಾ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚೇತನಾ; ಸಾ ಚ ಖೋ ಅಬ್ಬೋಹಾರಿಕಾತಿ ಭಿಕ್ಖವೇ ಏಸಾ ಅಸ್ಸಾದಚೇತನಾ ಅತ್ಥಿ, ಸಾ ಚ ಖೋ ಅವಿಸಯೇ ಉಪ್ಪನ್ನತ್ತಾ ಅಬ್ಬೋಹಾರಿಕಾ, ಆಪತ್ತಿಯಾ ಅಙ್ಗಂ ನ ಹೋತಿ। ಇತಿ ಭಗವಾ ಸುಪಿನನ್ತೇ ಚೇತನಾಯ ಅಬ್ಬೋಹಾರಿಕಭಾವಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ‘‘ಏವಞ್ಚ ಪನ ಭಿಕ್ಖವೇ ಇಮಂ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ಉದ್ದಿಸೇಯ್ಯಾಥ, ಸಞ್ಚೇತನಿಕಾ ಸುಕ್ಕವಿಸ್ಸಟ್ಠಿ ಅಞ್ಞತ್ರ ಸುಪಿನನ್ತಾ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೋ’’ತಿ ಸಾನುಪಞ್ಞತ್ತಿಕಂ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ಪಞ್ಞಾಪೇಸಿ।
Atthi cettha cetanā labbhatīti ettha ca supinante assādacetanā atthi upalabbhati. Atthesā, bhikkhave, cetanā; sā ca kho abbohārikāti bhikkhave esā assādacetanā atthi, sā ca kho avisaye uppannattā abbohārikā, āpattiyā aṅgaṃ na hoti. Iti bhagavā supinante cetanāya abbohārikabhāvaṃ dassetvā ‘‘evañca pana bhikkhave imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha, sañcetanikā sukkavissaṭṭhi aññatra supinantā saṅghādiseso’’ti sānupaññattikaṃ sikkhāpadaṃ paññāpesi.
೨೩೬-೨೩೭. ತತ್ಥ ಸಂವಿಜ್ಜತಿ ಚೇತನಾ ಅಸ್ಸಾತಿ ಸಞ್ಚೇತನಾ, ಸಞ್ಚೇತನಾವ ಸಞ್ಚೇತನಿಕಾ, ಸಞ್ಚೇತನಾ ವಾ ಅಸ್ಸಾ ಅತ್ಥೀತಿ ಸಞ್ಚೇತನಿಕಾ। ಯಸ್ಮಾ ಪನ ಯಸ್ಸ ಸಞ್ಚೇತನಿಕಾ ಸುಕ್ಕವಿಸ್ಸಟ್ಠಿ ಹೋತಿ ಸೋ ಜಾನನ್ತೋ ಸಞ್ಜಾನನ್ತೋ ಹೋತಿ, ಸಾ ಚಸ್ಸ ಸುಕ್ಕವಿಸ್ಸಟ್ಠಿ ಚೇಚ್ಚ ಅಭಿವಿತರಿತ್ವಾ ವೀತಿಕ್ಕಮೋ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ಬ್ಯಞ್ಜನೇ ಆದರಂ ಅಕತ್ವಾ ಅತ್ಥಮೇವ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಜಾನನ್ತೋ ಸಞ್ಜಾನನ್ತೋ ಚೇಚ್ಚ ಅಭಿವಿತರಿತ್ವಾ ವೀತಿಕ್ಕಮೋ’’ತಿ ಏವಮಸ್ಸ ಪದಭಾಜನಂ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ಜಾನನ್ತೋತಿ ಉಪಕ್ಕಮಾಮೀತಿ ಜಾನನ್ತೋ। ಸಞ್ಜಾನನ್ತೋತಿ ಸುಕ್ಕಂ ಮೋಚೇಮೀತಿ ಸಞ್ಜಾನನ್ತೋ, ತೇನೇವ ಉಪಕ್ಕಮಜಾನನಾಕಾರೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಜಾನನ್ತೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಚೇಚ್ಚಾತಿ ಮೋಚನಸ್ಸಾದಚೇತನಾವಸೇನ ಚೇತೇತ್ವಾ ಪಕಪ್ಪೇತ್ವಾ। ಅಭಿವಿತರಿತ್ವಾತಿ ಉಪಕ್ಕಮವಸೇನ ಮದ್ದನ್ತೋ ನಿರಾಸಙ್ಕಚಿತ್ತಂ ಪೇಸೇತ್ವಾ। ವೀತಿಕ್ಕಮೋತಿ ಏವಂ ಪವತ್ತಸ್ಸ ಯೋ ವೀತಿಕ್ಕಮೋ ಅಯಂ ಸಞ್ಚೇತನಿಕಾಸದ್ದಸ್ಸ ಸಿಖಾಪ್ಪತ್ತೋ ಅತ್ಥೋತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ।
236-237. Tattha saṃvijjati cetanā assāti sañcetanā, sañcetanāva sañcetanikā, sañcetanā vā assā atthīti sañcetanikā. Yasmā pana yassa sañcetanikā sukkavissaṭṭhi hoti so jānanto sañjānanto hoti, sā cassa sukkavissaṭṭhi cecca abhivitaritvā vītikkamo hoti, tasmā byañjane ādaraṃ akatvā atthameva dassetuṃ ‘‘jānanto sañjānanto cecca abhivitaritvā vītikkamo’’ti evamassa padabhājanaṃ vuttaṃ. Tattha jānantoti upakkamāmīti jānanto. Sañjānantoti sukkaṃ mocemīti sañjānanto, teneva upakkamajānanākārena saddhiṃ jānantoti attho. Ceccāti mocanassādacetanāvasena cetetvā pakappetvā. Abhivitaritvāti upakkamavasena maddanto nirāsaṅkacittaṃ pesetvā. Vītikkamoti evaṃ pavattassa yo vītikkamo ayaṃ sañcetanikāsaddassa sikhāppatto atthoti vuttaṃ hoti.
ಇದಾನಿ ಸುಕ್ಕವಿಸ್ಸಟ್ಠೀತಿ ಏತ್ಥ ಯಸ್ಸ ಸುಕ್ಕಸ್ಸ ವಿಸ್ಸಟ್ಠಿ ತಂ ತಾವ ಸಙ್ಖ್ಯಾತೋ ವಣ್ಣಭೇದತೋ ಚ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಸುಕ್ಕನ್ತಿ ದಸ ಸುಕ್ಕಾನೀ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಸುಕ್ಕಾನಂ ಆಸಯಭೇದತೋ ಧಾತುನಾನತ್ತತೋ ಚ ನೀಲಾದಿವಣ್ಣಭೇದೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
Idāni sukkavissaṭṭhīti ettha yassa sukkassa vissaṭṭhi taṃ tāva saṅkhyāto vaṇṇabhedato ca dassetuṃ ‘‘sukkanti dasa sukkānī’’tiādimāha. Tattha sukkānaṃ āsayabhedato dhātunānattato ca nīlādivaṇṇabhedo veditabbo.
ವಿಸ್ಸಟ್ಠೀತಿ ವಿಸ್ಸಗ್ಗೋ, ಅತ್ಥತೋ ಪನೇತಂ ಠಾನಾಚಾವನಂ ಹೋತಿ, ತೇನಾಹ – ‘‘ವಿಸ್ಸಟ್ಠೀತಿ ಠಾನತೋಚಾವನಾ ವುಚ್ಚತೀ’’ತಿ। ತತ್ಥ ವತ್ಥಿಸೀಸಂ ಕಟಿ ಕಾಯೋತಿ ತಿಧಾ ಸುಕ್ಕಸ್ಸ ಠಾನಂ ಪಕಪ್ಪೇನ್ತಿ, ಏಕೋ ಕಿರಾಚರಿಯೋ ‘‘ವತ್ಥಿಸೀಸಂ ಸುಕ್ಕಸ್ಸ ಠಾನ’’ನ್ತಿ ಆಹ। ಏಕೋ ‘‘ಕಟೀ’’ತಿ, ಏಕೋ ‘‘ಸಕಲೋ ಕಾಯೋ’’ತಿ, ತೇಸು ತತಿಯಸ್ಸ ಭಾಸಿತಂ ಸುಭಾಸಿತಂ। ಕೇಸಲೋಮನಖದನ್ತಾನಞ್ಹಿ ಮಂಸವಿನಿಮುತ್ತಟ್ಠಾನಂ ಉಚ್ಚಾರಪಸ್ಸಾವಖೇಳಸಿಙ್ಘಾಣಿಕಾಥದ್ಧಸುಕ್ಖಚಮ್ಮಾನಿ ಚ ವಜ್ಜೇತ್ವಾ ಅವಸೇಸೋ ಛವಿಮಂಸಲೋಹಿತಾನುಗತೋ ಸಬ್ಬೋಪಿ ಕಾಯೋ ಕಾಯಪ್ಪಸಾದಭಾವಜೀವಿತಿನ್ದ್ರಿಯಾಬದ್ಧಪಿತ್ತಾನಂ ಸಮ್ಭವಸ್ಸ ಚ ಠಾನಮೇವ। ತಥಾ ಹಿ ರಾಗಪರಿಯುಟ್ಠಾನೇನಾಭಿಭೂತಾನಂ ಹತ್ಥೀನಂ ಉಭೋಹಿ ಕಣ್ಣಚೂಳಿಕಾಹಿ ಸಮ್ಭವೋ ನಿಕ್ಖಮತಿ, ಮಹಾಸೇನರಾಜಾ ಚ ರಾಗಪರಿಯುಟ್ಠಿತೋ ಸಮ್ಭವವೇಗಂ ಅಧಿವಾಸೇತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೋ ಸತ್ಥೇನ ಬಾಹುಸೀಸಂ ಫಾಲೇತ್ವಾ ವಣಮುಖೇನ ನಿಕ್ಖನ್ತಂ ಸಮ್ಭವಂ ದಸ್ಸೇಸೀತಿ।
Vissaṭṭhīti vissaggo, atthato panetaṃ ṭhānācāvanaṃ hoti, tenāha – ‘‘vissaṭṭhīti ṭhānatocāvanā vuccatī’’ti. Tattha vatthisīsaṃ kaṭi kāyoti tidhā sukkassa ṭhānaṃ pakappenti, eko kirācariyo ‘‘vatthisīsaṃ sukkassa ṭhāna’’nti āha. Eko ‘‘kaṭī’’ti, eko ‘‘sakalo kāyo’’ti, tesu tatiyassa bhāsitaṃ subhāsitaṃ. Kesalomanakhadantānañhi maṃsavinimuttaṭṭhānaṃ uccārapassāvakheḷasiṅghāṇikāthaddhasukkhacammāni ca vajjetvā avaseso chavimaṃsalohitānugato sabbopi kāyo kāyappasādabhāvajīvitindriyābaddhapittānaṃ sambhavassa ca ṭhānameva. Tathā hi rāgapariyuṭṭhānenābhibhūtānaṃ hatthīnaṃ ubhohi kaṇṇacūḷikāhi sambhavo nikkhamati, mahāsenarājā ca rāgapariyuṭṭhito sambhavavegaṃ adhivāsetuṃ asakkonto satthena bāhusīsaṃ phāletvā vaṇamukhena nikkhantaṃ sambhavaṃ dassesīti.
ಏತ್ಥ ಪನ ಪಠಮಸ್ಸ ಆಚರಿಯಸ್ಸ ವಾದೇ ಮೋಚನಸ್ಸಾದೇನ ನಿಮಿತ್ತೇ ಉಪಕ್ಕಮತೋ ಯತ್ತಕಂ ಏಕಾ ಖುದ್ದಕಮಕ್ಖಿಕಾ ಪಿವೇಯ್ಯ ತತ್ತಕೇ ಅಸುಚಿಮ್ಹಿ ವತ್ಥಿಸೀಸತೋ ಮುಞ್ಚಿತ್ವಾ ದಕಸೋತಂ ಓತಿಣ್ಣಮತ್ತೇ ಬಹಿ ನಿಕ್ಖನ್ತೇ ವಾ ಅನಿಕ್ಖನ್ತೇ ವಾ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೋ। ದುತಿಯಸ್ಸ ವಾದೇ ತಥೇವ ಕಟಿತೋ ಮುಚ್ಚಿತ್ವಾ ದಕಸೋತಂ ಓತಿಣ್ಣಮತ್ತೇ, ತತಿಯಸ್ಸ ವಾದೇ ತಥೇವ ಸಕಲಕಾಯಂ ಸಙ್ಖೋಭೇತ್ವಾ ತತೋ ಮುಚ್ಚಿತ್ವಾ ದಕಸೋತಂ ಓತಿಣ್ಣಮತ್ತೇ ಬಹಿ ನಿಕ್ಖನ್ತೇ ವಾ ಅನಿಕ್ಖನ್ತೇ ವಾ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೋ। ದಕಸೋತೋರೋಹಣಞ್ಚೇತ್ಥ ಅಧಿವಾಸೇತ್ವಾ ಅನ್ತರಾ ನಿವಾರೇತುಂ ಅಸಕ್ಕುಣೇಯ್ಯತಾಯ ವುತ್ತಂ, ಠಾನಾ ಚುತಞ್ಹಿ ಅವಸ್ಸಂ ದಕಸೋತಂ ಓತರತಿ। ತಸ್ಮಾ ಠಾನಾ ಚಾವನಮತ್ತೇನೇವೇತ್ಥ ಆಪತ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ, ಸಾ ಚ ಖೋ ನಿಮಿತ್ತೇ ಉಪಕ್ಕಮನ್ತಸ್ಸೇವ ಹತ್ಥಪರಿಕಮ್ಮಪಾದಪರಿಕಮ್ಮಗತ್ತಪರಿಕಮ್ಮಕರಣೇನ ಸಚೇಪಿ ಅಸುಚಿ ಮುಚ್ಚತಿ, ಅನಾಪತ್ತಿ। ಅಯಂ ಸಬ್ಬಾಚರಿಯಸಾಧಾರಣವಿನಿಚ್ಛಯೋ।
Ettha pana paṭhamassa ācariyassa vāde mocanassādena nimitte upakkamato yattakaṃ ekā khuddakamakkhikā piveyya tattake asucimhi vatthisīsato muñcitvā dakasotaṃ otiṇṇamatte bahi nikkhante vā anikkhante vā saṅghādiseso. Dutiyassa vāde tatheva kaṭito muccitvā dakasotaṃ otiṇṇamatte, tatiyassa vāde tatheva sakalakāyaṃ saṅkhobhetvā tato muccitvā dakasotaṃ otiṇṇamatte bahi nikkhante vā anikkhante vā saṅghādiseso. Dakasotorohaṇañcettha adhivāsetvā antarā nivāretuṃ asakkuṇeyyatāya vuttaṃ, ṭhānā cutañhi avassaṃ dakasotaṃ otarati. Tasmā ṭhānā cāvanamattenevettha āpatti veditabbā, sā ca kho nimitte upakkamantasseva hatthaparikammapādaparikammagattaparikammakaraṇena sacepi asuci muccati, anāpatti. Ayaṃ sabbācariyasādhāraṇavinicchayo.
ಅಞ್ಞತ್ರ ಸುಪಿನನ್ತಾತಿ ಏತ್ಥ ಸುಪಿನೋ ಏವ ಸುಪಿನನ್ತೋ, ತಂ ಠಪೇತ್ವಾ ಅಪನೇತ್ವಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ತಞ್ಚ ಪನ ಸುಪಿನಂ ಪಸ್ಸನ್ತೋ ಚತೂಹಿ ಕಾರಣೇಹಿ ಪಸ್ಸತಿ ಧಾತುಕ್ಖೋಭತೋ ವಾ ಅನುಭೂತಪುಬ್ಬತೋ ವಾ ದೇವತೋಪಸಂಹಾರತೋ ವಾ ಪುಬ್ಬನಿಮಿತ್ತತೋ ವಾತಿ।
Aññatra supinantāti ettha supino eva supinanto, taṃ ṭhapetvā apanetvāti vuttaṃ hoti. Tañca pana supinaṃ passanto catūhi kāraṇehi passati dhātukkhobhato vā anubhūtapubbato vā devatopasaṃhārato vā pubbanimittato vāti.
ತತ್ಥ ಪಿತ್ತಾದೀನಂ ಖೋಭಕರಣಪಚ್ಚಯಯೋಗೇನ ಖುಭಿತಧಾತುಕೋ ಧಾತುಕ್ಖೋಭತೋ ಸುಪಿನಂ ಪಸ್ಸತಿ, ಪಸ್ಸನ್ತೋ ಚ ನಾನಾವಿಧಂ ಸುಪಿನಂ ಪಸ್ಸತಿ – ಪಬ್ಬತಾ ಪತನ್ತೋ ವಿಯ, ಆಕಾಸೇನ ಗಚ್ಛನ್ತೋ ವಿಯ, ವಾಳಮಿಗಹತ್ಥೀಚೋರಾದೀಹಿ ಅನುಬದ್ಧೋ ವಿಯ ಹೋತಿ। ಅನುಭೂತಪುಬ್ಬತೋ ಪಸ್ಸನ್ತೋ ಪುಬ್ಬೇ ಅನುಭೂತಪುಬ್ಬಂ ಆರಮ್ಮಣಂ ಪಸ್ಸತಿ। ದೇವತೋಪಸಂಹಾರತೋ ಪಸ್ಸನ್ತಸ್ಸ ದೇವತಾ ಅತ್ಥಕಾಮತಾಯ ವಾ ಅನತ್ಥಕಾಮತಾಯ ವಾ ಅತ್ಥಾಯ ವಾ ಅನತ್ಥಾಯ ವಾ ನಾನಾವಿಧಾನಿ ಆರಮ್ಮಣಾನಿ ಉಪಸಂಹರನ್ತಿ, ಸೋ ತಾಸಂ ದೇವತಾನಂ ಆನುಭಾವೇನ ತಾನಿ ಆರಮ್ಮಣಾನಿ ಪಸ್ಸತಿ। ಪುಬ್ಬನಿಮಿತ್ತತೋ ಪಸ್ಸನ್ತೋ ಪುಞ್ಞಾಪುಞ್ಞವಸೇನ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿತುಕಾಮಸ್ಸ ಅತ್ಥಸ್ಸ ವಾ ಅನತ್ಥಸ್ಸ ವಾ ಪುಬ್ಬನಿಮಿತ್ತಭೂತಂ ಸುಪಿನಂ ಪಸ್ಸತಿ, ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸಮಾತಾ ವಿಯ ಪುತ್ತಪಟಿಲಾಭನಿಮಿತ್ತಂ, ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ವಿಯ ಪಞ್ಚ ಮಹಾಸುಪಿನೇ (ಅ॰ ನಿ॰ ೫.೧೯೬), ಕೋಸಲರಾಜಾ ವಿಯ ಸೋಳಸ ಸುಪಿನೇತಿ।
Tattha pittādīnaṃ khobhakaraṇapaccayayogena khubhitadhātuko dhātukkhobhato supinaṃ passati, passanto ca nānāvidhaṃ supinaṃ passati – pabbatā patanto viya, ākāsena gacchanto viya, vāḷamigahatthīcorādīhi anubaddho viya hoti. Anubhūtapubbato passanto pubbe anubhūtapubbaṃ ārammaṇaṃ passati. Devatopasaṃhārato passantassa devatā atthakāmatāya vā anatthakāmatāya vā atthāya vā anatthāya vā nānāvidhāni ārammaṇāni upasaṃharanti, so tāsaṃ devatānaṃ ānubhāvena tāni ārammaṇāni passati. Pubbanimittato passanto puññāpuññavasena uppajjitukāmassa atthassa vā anatthassa vā pubbanimittabhūtaṃ supinaṃ passati, bodhisattassamātā viya puttapaṭilābhanimittaṃ, bodhisatto viya pañca mahāsupine (a. ni. 5.196), kosalarājā viya soḷasa supineti.
ತತ್ಥ ಯಂ ಧಾತುಕ್ಖೋಭತೋ ಅನುಭೂತಪುಬ್ಬತೋ ಚ ಸುಪಿನಂ ಪಸ್ಸತಿ ನ ತಂ ಸಚ್ಚಂ ಹೋತಿ। ಯಂ ದೇವತೋಪಸಂಹಾರತೋ ಪಸ್ಸತಿ ತಂ ಸಚ್ಚಂ ವಾ ಹೋತಿ ಅಲೀಕಂ ವಾ, ಕುದ್ಧಾ ಹಿ ದೇವತಾ ಉಪಾಯೇನ ವಿನಾಸೇತುಕಾಮಾ ವಿಪರೀತಮ್ಪಿ ಕತ್ವಾ ದಸ್ಸೇನ್ತಿ। ಯಂ ಪನ ಪುಬ್ಬನಿಮಿತ್ತತೋ ಪಸ್ಸತಿ ತಂ ಏಕನ್ತಸಚ್ಚಮೇವ ಹೋತಿ। ಏತೇಸಞ್ಚ ಚತುನ್ನಂ ಮೂಲಕಾರಣಾನಂ ಸಂಸಗ್ಗಭೇದತೋಪಿ ಸುಪಿನಭೇದೋ ಹೋತಿಯೇವ।
Tattha yaṃ dhātukkhobhato anubhūtapubbato ca supinaṃ passati na taṃ saccaṃ hoti. Yaṃ devatopasaṃhārato passati taṃ saccaṃ vā hoti alīkaṃ vā, kuddhā hi devatā upāyena vināsetukāmā viparītampi katvā dassenti. Yaṃ pana pubbanimittato passati taṃ ekantasaccameva hoti. Etesañca catunnaṃ mūlakāraṇānaṃ saṃsaggabhedatopi supinabhedo hotiyeva.
ತಞ್ಚ ಪನೇತಂ ಚತುಬ್ಬಿಧಮ್ಪಿ ಸುಪಿನಂ ಸೇಕ್ಖಪುಥುಜ್ಜನಾವ ಪಸ್ಸನ್ತಿ ಅಪ್ಪಹೀನವಿಪಲ್ಲಾಸತ್ತಾ, ಅಸೇಕ್ಖಾ ಪನ ನ ಪಸ್ಸನ್ತಿ ಪಹೀನವಿಪಲ್ಲಾಸತ್ತಾ। ಕಿಂ ಪನೇತಂ ಪಸ್ಸನ್ತೋ ಸುತ್ತೋ ಪಸ್ಸತಿ ಪಟಿಬುದ್ಧೋ, ಉದಾಹು ನೇವ ಸುತ್ತೋ ನ ಪಟಿಬುದ್ಧೋತಿ? ಕಿಞ್ಚೇತ್ಥ ಯದಿ ತಾವ ಸುತ್ತೋ ಪಸ್ಸತಿ ಅಭಿಧಮ್ಮವಿರೋಧೋ ಆಪಜ್ಜತಿ, ಭವಙ್ಗಚಿತ್ತೇನ ಹಿ ಸುಪತಿ ತಂ ರೂಪನಿಮಿತ್ತಾದಿಆರಮ್ಮಣಂ ರಾಗಾದಿಸಮ್ಪಯುತ್ತಂ ವಾ ನ ಹೋತಿ, ಸುಪಿನಂ ಪಸ್ಸನ್ತಸ್ಸ ಚ ಈದಿಸಾನಿ ಚಿತ್ತಾನಿ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ। ಅಥ ಪಟಿಬುದ್ಧೋ ಪಸ್ಸತಿ ವಿನಯವಿರೋಧೋ ಆಪಜ್ಜತಿ, ಯಞ್ಹಿ ಪಟಿಬುದ್ಧೋ ಪಸ್ಸತಿ ತಂ ಸಬ್ಬೋಹಾರಿಕಚಿತ್ತೇನ ಪಸ್ಸತಿ, ಸಬ್ಬೋಹಾರಿಕಚಿತ್ತೇನ ಚ ಕತೇ ವೀತಿಕ್ಕಮೇ ಅನಾಪತ್ತಿ ನಾಮ ನತ್ಥಿ। ಸುಪಿನಂ ಪಸ್ಸನ್ತೇನ ಪನ ಕತೇಪಿ ವೀತಿಕ್ಕಮೇ ಏಕನ್ತಂ ಅನಾಪತ್ತಿ ಏವ। ಅಥ ನೇವ ಸುತ್ತೋ ನ ಪಟಿಬುದ್ಧೋ ಪಸ್ಸತಿ, ಕೋ ನಾಮ ಪಸ್ಸತಿ; ಏವಞ್ಚ ಸತಿ ಸುಪಿನಸ್ಸ ಅಭಾವೋವ ಆಪಜ್ಜತೀತಿ, ನ ಅಭಾವೋ। ಕಸ್ಮಾ ? ಯಸ್ಮಾ ಕಪಿಮಿದ್ಧಪರೇತೋ ಪಸ್ಸತಿ। ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ – ‘‘ಕಪಿಮಿದ್ಧಪರೇತೋ ಖೋ, ಮಹಾರಾಜ, ಸುಪಿನಂ ಪಸ್ಸತೀ’’ತಿ। ಕಪಿಮಿದ್ಧಪರೇತೋತಿ ಮಕ್ಕಟನಿದ್ದಾಯ ಯುತ್ತೋ। ಯಥಾ ಹಿ ಮಕ್ಕಟಸ್ಸ ನಿದ್ದಾ ಲಹುಪರಿವತ್ತಾ ಹೋತಿ; ಏವಂ ಯಾ ನಿದ್ದಾ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಕುಸಲಾದಿಚಿತ್ತವೋಕಿಣ್ಣತ್ತಾ ಲಹುಪರಿವತ್ತಾ, ಯಸ್ಸಾ ಪವತ್ತಿಯಂ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಭವಙ್ಗತೋ ಉತ್ತರಣಂ ಹೋತಿ ತಾಯ ಯುತ್ತೋ ಸುಪಿನಂ ಪಸ್ಸತಿ, ತೇನಾಯಂ ಸುಪಿನೋ ಕುಸಲೋಪಿ ಹೋತಿ ಅಕುಸಲೋಪಿ ಅಬ್ಯಾಕತೋಪಿ। ತತ್ಥ ಸುಪಿನನ್ತೇ ಚೇತಿಯವನ್ದನಧಮ್ಮಸ್ಸವನಧಮ್ಮದೇಸನಾದೀನಿ ಕರೋನ್ತಸ್ಸ ಕುಸಲೋ, ಪಾಣಾತಿಪಾತಾದೀನಿ ಕರೋನ್ತಸ್ಸ ಅಕುಸಲೋ, ದ್ವೀಹಿ ಅನ್ತೇಹಿ ಮುತ್ತೋ ಆವಜ್ಜನತದಾರಮ್ಮಣಕ್ಖಣೇ ಅಬ್ಯಾಕತೋತಿ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಸ್ವಾಯಂ ದುಬ್ಬಲವತ್ಥುಕತ್ತಾ ಚೇತನಾಯ ಪಟಿಸನ್ಧಿಂ ಆಕಡ್ಢಿತುಂ ಅಸಮತ್ಥೋ, ಪವತ್ತೇ ಪನ ಅಞ್ಞೇಹಿ ಕುಸಲಾಕುಸಲೇಹಿ ಉಪತ್ಥಮ್ಭಿತೋ ವಿಪಾಕಂ ದೇತಿ। ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ವಿಪಾಕಂ ದೇತಿ? ಅಥ ಖೋ ಅವಿಸಯೇ ಉಪ್ಪನ್ನತ್ತಾ ಅಬ್ಬೋಹಾರಿಕಾವ ಸುಪಿನನ್ತಚೇತನಾ। ತೇನಾಹ – ‘‘ಠಪೇತ್ವಾ ಸುಪಿನನ್ತ’’ನ್ತಿ।
Tañca panetaṃ catubbidhampi supinaṃ sekkhaputhujjanāva passanti appahīnavipallāsattā, asekkhā pana na passanti pahīnavipallāsattā. Kiṃ panetaṃ passanto sutto passati paṭibuddho, udāhu neva sutto na paṭibuddhoti? Kiñcettha yadi tāva sutto passati abhidhammavirodho āpajjati, bhavaṅgacittena hi supati taṃ rūpanimittādiārammaṇaṃ rāgādisampayuttaṃ vā na hoti, supinaṃ passantassa ca īdisāni cittāni uppajjanti. Atha paṭibuddho passati vinayavirodho āpajjati, yañhi paṭibuddho passati taṃ sabbohārikacittena passati, sabbohārikacittena ca kate vītikkame anāpatti nāma natthi. Supinaṃ passantena pana katepi vītikkame ekantaṃ anāpatti eva. Atha neva sutto na paṭibuddho passati, ko nāma passati; evañca sati supinassa abhāvova āpajjatīti, na abhāvo. Kasmā ? Yasmā kapimiddhapareto passati. Vuttañhetaṃ – ‘‘kapimiddhapareto kho, mahārāja, supinaṃ passatī’’ti. Kapimiddhaparetoti makkaṭaniddāya yutto. Yathā hi makkaṭassa niddā lahuparivattā hoti; evaṃ yā niddā punappunaṃ kusalādicittavokiṇṇattā lahuparivattā, yassā pavattiyaṃ punappunaṃ bhavaṅgato uttaraṇaṃ hoti tāya yutto supinaṃ passati, tenāyaṃ supino kusalopi hoti akusalopi abyākatopi. Tattha supinante cetiyavandanadhammassavanadhammadesanādīni karontassa kusalo, pāṇātipātādīni karontassa akusalo, dvīhi antehi mutto āvajjanatadārammaṇakkhaṇe abyākatoti veditabbo. Svāyaṃ dubbalavatthukattā cetanāya paṭisandhiṃ ākaḍḍhituṃ asamattho, pavatte pana aññehi kusalākusalehi upatthambhito vipākaṃ deti. Kiñcāpi vipākaṃ deti? Atha kho avisaye uppannattā abbohārikāva supinantacetanā. Tenāha – ‘‘ṭhapetvā supinanta’’nti.
ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೋತಿ ಇಮಸ್ಸ ಆಪತ್ತಿನಿಕಾಯಸ್ಸ ನಾಮಂ। ತಸ್ಮಾ ಯಾ ಅಞ್ಞತ್ರ ಸುಪಿನನ್ತಾ ಸಞ್ಚೇತನಿಕಾ ಸುಕ್ಕವಿಸ್ಸಟ್ಠಿ , ಅಯಂ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೋ ನಾಮ ಆಪತ್ತಿನಿಕಾಯೋತಿ ಏವಮೇತ್ಥ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ । ವಚನತ್ಥೋ ಪನೇತ್ಥ ಸಙ್ಘೋ ಆದಿಮ್ಹಿ ಚೇವ ಸೇಸೇ ಚ ಇಚ್ಛಿತಬ್ಬೋ ಅಸ್ಸಾತಿ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೋ। ಕಿಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ? ಇಮಂ ಆಪತ್ತಿಂ ಆಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ವುಟ್ಠಾತುಕಾಮಸ್ಸ ಯಂ ತಂ ಆಪತ್ತಿವುಟ್ಠಾನಂ, ತಸ್ಸ ಆದಿಮ್ಹಿ ಚೇವ ಪರಿವಾಸದಾನತ್ಥಾಯ ಆದಿತೋ ಸೇಸೇ ಚ ಮಜ್ಝೇ ಮಾನತ್ತದಾನತ್ಥಾಯ ಮೂಲಾಯ ಪಟಿಕಸ್ಸನೇನ ವಾ ಸಹ ಮಾನತ್ತದಾನತ್ಥಾಯ ಅವಸಾನೇ ಅಬ್ಭಾನತ್ಥಾಯ ಸಙ್ಘೋ ಇಚ್ಛಿತಬ್ಬೋ। ನ ಹೇತ್ಥ ಏಕಮ್ಪಿ ಕಮ್ಮಂ ವಿನಾ ಸಙ್ಘೇನ ಸಕ್ಕಾ ಕಾತುನ್ತಿ ಸಙ್ಘೋ ಆದಿಮ್ಹಿ ಚೇವ ಸೇಸೇ ಚ ಇಚ್ಛಿತಬ್ಬೋ ಅಸ್ಸಾತಿ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೋತಿ। ಬ್ಯಞ್ಜನಂ ಪನ ಅನಾದಿಯಿತ್ವಾ ಅತ್ಥಮೇವ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಸಙ್ಘೋವ ತಸ್ಸಾ ಆಪತ್ತಿಯಾ ಪರಿವಾಸಂ ದೇತಿ, ಮೂಲಾಯ ಪಟಿಕಸ್ಸತಿ, ಮಾನತ್ತಂ ದೇತಿ, ಅಬ್ಭೇತಿ ನ ಸಮ್ಬಹುಲಾ ನ ಏಕಪುಗ್ಗಲೋ, ತೇನ ವುಚ್ಚತಿ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೋ’’ತಿ ಇದಮಸ್ಸ ಪದಭಾಜನಂ –
Saṅghādisesoti imassa āpattinikāyassa nāmaṃ. Tasmā yā aññatra supinantā sañcetanikā sukkavissaṭṭhi , ayaṃ saṅghādiseso nāma āpattinikāyoti evamettha sambandho veditabbo . Vacanattho panettha saṅgho ādimhi ceva sese ca icchitabbo assāti saṅghādiseso. Kiṃ vuttaṃ hoti? Imaṃ āpattiṃ āpajjitvā vuṭṭhātukāmassa yaṃ taṃ āpattivuṭṭhānaṃ, tassa ādimhi ceva parivāsadānatthāya ādito sese ca majjhe mānattadānatthāya mūlāya paṭikassanena vā saha mānattadānatthāya avasāne abbhānatthāya saṅgho icchitabbo. Na hettha ekampi kammaṃ vinā saṅghena sakkā kātunti saṅgho ādimhi ceva sese ca icchitabbo assāti saṅghādisesoti. Byañjanaṃ pana anādiyitvā atthameva dassetuṃ ‘‘saṅghova tassā āpattiyā parivāsaṃ deti, mūlāya paṭikassati, mānattaṃ deti, abbheti na sambahulā na ekapuggalo, tena vuccati saṅghādiseso’’ti idamassa padabhājanaṃ –
‘‘ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೋತಿ ಯಂ ವುತ್ತಂ, ತಂ ಸುಣೋಹಿ ಯಥಾತಥಂ।
‘‘Saṅghādisesoti yaṃ vuttaṃ, taṃ suṇohi yathātathaṃ;
ಸಙ್ಘೋವ ದೇತಿ ಪರಿವಾಸಂ, ಮೂಲಾಯ ಪಟಿಕಸ್ಸತಿ।
Saṅghova deti parivāsaṃ, mūlāya paṭikassati;
ಮಾನತ್ತಂ ದೇತಿ ಅಬ್ಭೇತಿ, ತೇನೇತಂ ಇತಿ ವುಚ್ಚತೀ’’ತಿ॥ (ಪರಿ॰ ೩೩೯) –
Mānattaṃ deti abbheti, tenetaṃ iti vuccatī’’ti. (pari. 339) –
ಪರಿವಾರೇ ವಚನಕಾರಣಞ್ಚ ವುತ್ತಂ, ತತ್ಥ ಪರಿವಾಸದಾನಾದೀನಿ ಸಮುಚ್ಚಯಕ್ಖನ್ಧಕೇ ವಿತ್ಥಾರತೋ ಆಗತಾನಿ, ತತ್ಥೇವ ನೇಸಂ ಸಂವಣ್ಣನಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮ।
Parivāre vacanakāraṇañca vuttaṃ, tattha parivāsadānādīni samuccayakkhandhake vitthārato āgatāni, tattheva nesaṃ saṃvaṇṇanaṃ karissāma.
ತಸ್ಸೇವ ಆಪತ್ತಿನಿಕಾಯಸ್ಸಾತಿ ತಸ್ಸ ಏವ ಆಪತ್ತಿಸಮೂಹಸ್ಸ। ತತ್ಥ ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಅಯಂ ಏಕಾವ ಆಪತ್ತಿ, ರೂಳ್ಹಿಸದ್ದೇನ ಪನ ಅವಯವೇ ಸಮೂಹವೋಹಾರೇನ ವಾ ‘‘ನಿಕಾಯೋ’’ತಿ ವುತ್ತೋ – ‘‘ಏಕೋ ವೇದನಾಕ್ಖನ್ಧೋ, ಏಕೋ ವಿಞ್ಞಾಣಕ್ಖನ್ಧೋ’’ತಿಆದೀಸು ವಿಯ।
Tasseva āpattinikāyassāti tassa eva āpattisamūhassa. Tattha kiñcāpi ayaṃ ekāva āpatti, rūḷhisaddena pana avayave samūhavohārena vā ‘‘nikāyo’’ti vutto – ‘‘eko vedanākkhandho, eko viññāṇakkhandho’’tiādīsu viya.
ಏವಂ ಉದ್ದಿಟ್ಠಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ಪದಾನುಕ್ಕಮೇನ ವಿಭಜಿತ್ವಾ ಇದಾನಿ ಇಮಂ ಸುಕ್ಕವಿಸ್ಸಟ್ಠಿಂ ಆಪಜ್ಜನ್ತಸ್ಸ ಉಪಾಯಞ್ಚ ಕಾಲಞ್ಚ ಅಧಿಪ್ಪಾಯಞ್ಚ ಅಧಿಪ್ಪಾಯವತ್ಥುಞ್ಚ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಅಜ್ಝತ್ತರೂಪೇ ಮೋಚೇತೀ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ಏತ್ಥ ಹಿ ಅಜ್ಝತ್ತರೂಪಾದೀಹಿ ಚತೂಹಿ ಪದೇಹಿ ಉಪಾಯೋ ದಸ್ಸಿತೋ, ಅಜ್ಝತ್ತರೂಪೇ ವಾ ಮೋಚೇಯ್ಯ ಬಹಿದ್ಧಾರೂಪೇ ವಾ ಉಭಯತ್ಥ ವಾ ಆಕಾಸೇ ವಾ ಕಟಿಂ ಕಮ್ಪೇನ್ತೋ, ಇತೋ ಪರಂ ಅಞ್ಞೋ ಉಪಾಯೋ ನತ್ಥಿ। ತತ್ಥ ರೂಪೇ ಘಟ್ಟೇತ್ವಾ ಮೋಚೇನ್ತೋಪಿ ರೂಪೇನ ಘಟ್ಟೇತ್ವಾ ಮೋಚೇನ್ತೋಪಿ ರೂಪೇ ಮೋಚೇತಿಚ್ಚೇವ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ರೂಪೇ ಹಿ ಸತಿ ಸೋ ಮೋಚೇತಿ ನ ರೂಪಂ ಅಲಭಿತ್ವಾ। ರಾಗೂಪತ್ಥಮ್ಭಾದೀಹಿ ಪನ ಪಞ್ಚಹಿ ಕಾಲೋ ದಸ್ಸಿತೋ। ರಾಗೂಪತ್ಥಮ್ಭಾದಿಕಾಲೇಸು ಹಿ ಅಙ್ಗಜಾತಂ ಕಮ್ಮನಿಯಂ ಹೋತಿ, ಯಸ್ಸ ಕಮ್ಮನಿಯತ್ತೇ ಸತಿ ಮೋಚೇತಿ। ಇತೋ ಪರಂ ಅಞ್ಞೋ ಕಾಲೋ ನತ್ಥಿ, ನ ಹಿ ವಿನಾ ರಾಗೂಪತ್ಥಮ್ಭಾದೀಹಿ ಪುಬ್ಬಣ್ಹಾದಯೋ ಕಾಲಭೇದಾ ಮೋಚನೇ ನಿಮಿತ್ತಂ ಹೋನ್ತಿ।
Evaṃ uddiṭṭhasikkhāpadaṃ padānukkamena vibhajitvā idāni imaṃ sukkavissaṭṭhiṃ āpajjantassa upāyañca kālañca adhippāyañca adhippāyavatthuñca dassetuṃ ‘‘ajjhattarūpe mocetī’’tiādimāha. Ettha hi ajjhattarūpādīhi catūhi padehi upāyo dassito, ajjhattarūpe vā moceyya bahiddhārūpe vā ubhayattha vā ākāse vā kaṭiṃ kampento, ito paraṃ añño upāyo natthi. Tattha rūpe ghaṭṭetvā mocentopi rūpena ghaṭṭetvā mocentopi rūpe moceticceva veditabbo. Rūpe hi sati so moceti na rūpaṃ alabhitvā. Rāgūpatthambhādīhi pana pañcahi kālo dassito. Rāgūpatthambhādikālesu hi aṅgajātaṃ kammaniyaṃ hoti, yassa kammaniyatte sati moceti. Ito paraṃ añño kālo natthi, na hi vinā rāgūpatthambhādīhi pubbaṇhādayo kālabhedā mocane nimittaṃ honti.
ಆರೋಗ್ಯತ್ಥಾಯಾತಿಆದೀಹಿ ದಸಹಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ ದಸ್ಸಿತೋ, ಏವರೂಪೇನ ಹಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯಭೇದೇನ ಮೋಚೇತಿ ನ ಅಞ್ಞಥಾ। ನೀಲಾದೀಹಿ ಪನ ದಸಹಿ ನವಮಸ್ಸ ಅಧಿಪ್ಪಾಯಸ್ಸ ವತ್ಥು ದಸ್ಸಿತಂ, ವೀಮಂಸನ್ತೋ ಹಿ ನೀಲಾದೀಸು ಅಞ್ಞತರಸ್ಸ ವಸೇನ ವೀಮಂಸತಿ ನ ತೇಹಿ ವಿನಿಮುತ್ತನ್ತಿ।
Ārogyatthāyātiādīhi dasahi adhippāyo dassito, evarūpena hi adhippāyabhedena moceti na aññathā. Nīlādīhi pana dasahi navamassa adhippāyassa vatthu dassitaṃ, vīmaṃsanto hi nīlādīsu aññatarassa vasena vīmaṃsati na tehi vinimuttanti.
೨೩೮. ಇತೋ ಪರಂ ಪನ ಇಮೇಸಂಯೇವ ಅಜ್ಝತ್ತರೂಪಾದೀನಂ ಪದಾನಂ ಪಕಾಸನತ್ಥಂ ‘‘ಅಜ್ಝತ್ತರೂಪೇತಿ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಉಪಾದಿನ್ನೇ ರೂಪೇ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ, ತತ್ಥ ಅಜ್ಝತ್ತಂ ಉಪಾದಿನ್ನೇ ರೂಪೇತಿ ಅತ್ತನೋ ಹತ್ಥಾದಿಭೇದೇ ರೂಪೇ। ಬಹಿದ್ಧಾ ಉಪಾದಿನ್ನೇತಿ ಪರಸ್ಸ ತಾದಿಸೇಯೇವ। ಅನುಪಾದಿನ್ನೇತಿ ತಾಳಚ್ಛಿದ್ದಾದಿಭೇದೇ। ತದುಭಯೇತಿ ಅತ್ತನೋ ಚ ಪರಸ್ಸ ಚ ರೂಪೇ, ಉಭಯಘಟ್ಟನವಸೇನೇತಂ ವುತ್ತಂ। ಅತ್ತನೋ ರೂಪೇನ ಚ ಅನುಪಾದಿನ್ನರೂಪೇನ ಚ ಏಕತೋ ಘಟ್ಟನೇಪಿ ಲಬ್ಭತಿ। ಆಕಾಸೇ ವಾಯಮನ್ತಸ್ಸಾತಿ ಕೇನಚಿ ರೂಪೇನ ಅಘಟ್ಟೇತ್ವಾ ಆಕಾಸೇಯೇವ ಕಟಿಕಮ್ಪನಪಯಓಗೇನ ಅಙ್ಗಜಾತಂ ಚಾಲೇನ್ತಸ್ಸ।
238. Ito paraṃ pana imesaṃyeva ajjhattarūpādīnaṃ padānaṃ pakāsanatthaṃ ‘‘ajjhattarūpeti ajjhattaṃ upādinne rūpe’’tiādi vuttaṃ, tattha ajjhattaṃ upādinne rūpeti attano hatthādibhede rūpe. Bahiddhā upādinneti parassa tādiseyeva. Anupādinneti tāḷacchiddādibhede. Tadubhayeti attano ca parassa ca rūpe, ubhayaghaṭṭanavasenetaṃ vuttaṃ. Attano rūpena ca anupādinnarūpena ca ekato ghaṭṭanepi labbhati. Ākāse vāyamantassāti kenaci rūpena aghaṭṭetvā ākāseyeva kaṭikampanapayaogena aṅgajātaṃ cālentassa.
ರಾಗೂಪತ್ಥಮ್ಭೇತಿ ರಾಗಸ್ಸ ಬಲವಭಾವೇ, ರಾಗೇನ ವಾ ಅಙ್ಗಜಾತಸ್ಸ ಉಪತ್ಥಮ್ಭೇ, ಥದ್ಧಭಾವೇ ಸಞ್ಜಾತೇತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಕಮ್ಮನಿಯಂ ಹೋತೀತಿ ಮೋಚನಕಮ್ಮಕ್ಖಮಂ ಅಜ್ಝತ್ತರೂಪಾದೀಸು ಉಪಕ್ಕಮಾರಹಂ ಹೋತಿ।
Rāgūpatthambheti rāgassa balavabhāve, rāgena vā aṅgajātassa upatthambhe, thaddhabhāve sañjāteti vuttaṃ hoti. Kammaniyaṃ hotīti mocanakammakkhamaṃ ajjhattarūpādīsu upakkamārahaṃ hoti.
ಉಚ್ಚಾಲಿಙ್ಗಪಾಣಕದಟ್ಠೂಪತ್ಥಮ್ಭೇತಿ ಉಚ್ಚಾಲಿಙ್ಗಪಾಣಕದಟ್ಠೇನ ಅಙ್ಗಜಾತೇ ಉಪತ್ಥಮ್ಭೇ। ಉಚ್ಚಾಲಿಙ್ಗಪಾಣಕಾ ನಾಮ ಲೋಮಸಪಾಣಕಾ ಹೋನ್ತಿ, ತೇಸಂ ಲೋಮೇಹಿ ಫುಟ್ಠಂ ಅಙ್ಗಜಾತಂ ಕಣ್ಡುಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಥದ್ಧಂ ಹೋತಿ, ತತ್ಥ ಯಸ್ಮಾ ತಾನಿ ಲೋಮಾನಿ ಅಙ್ಗಜಾತಂ ಡಂಸನ್ತಾನಿ ವಿಯ ವಿಜ್ಝನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಉಚ್ಚಾಲಿಙ್ಗಪಾಣಕದಟ್ಠೇನಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ, ಅತ್ಥತೋ ಪನ ಉಚ್ಚಾಲಿಙ್ಗಪಾಣಕಲೋಮವೇಧನೇನಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ।
Uccāliṅgapāṇakadaṭṭhūpatthambheti uccāliṅgapāṇakadaṭṭhena aṅgajāte upatthambhe. Uccāliṅgapāṇakā nāma lomasapāṇakā honti, tesaṃ lomehi phuṭṭhaṃ aṅgajātaṃ kaṇḍuṃ gahetvā thaddhaṃ hoti, tattha yasmā tāni lomāni aṅgajātaṃ ḍaṃsantāni viya vijjhanti, tasmā ‘‘uccāliṅgapāṇakadaṭṭhenā’’ti vuttaṃ, atthato pana uccāliṅgapāṇakalomavedhanenāti vuttaṃ hoti.
೨೩೯. ಅರೋಗೋ ಭವಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಮೋಚೇತ್ವಾ ಅರೋಗೋ ಭವಿಸ್ಸಾಮಿ। ಸುಖಂ ವೇದನಂ ಉಪ್ಪಾದೇಸ್ಸಾಮೀತಿ ಮೋಚನೇನ ಚ ಮುಚ್ಚನುಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ಮುತ್ತಪಚ್ಚಯಾ ಚ ಯಾ ಸುಖಾ ವೇದನಾ ಹೋತಿ, ತಂ ಉಪ್ಪಾದೇಸ್ಸಾಮೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಭೇಸಜ್ಜಂ ಭವಿಸ್ಸತೀತಿ ಇದಂ ಮೇ ಮೋಚಿತಂ ಕಿಞ್ಚಿದೇವ ಭೇಸಜ್ಜಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ। ದಾನಂ ದಸ್ಸಾಮೀತಿ ಮೋಚೇತ್ವಾ ಕೀಟಕಿಪಿಲ್ಲಿಕಾದೀನಂ ದಾನಂ ದಸ್ಸಾಮಿ। ಪುಞ್ಞಂ ಭವಿಸ್ಸತೀತಿ ಮೋಚೇತ್ವಾ ಕೀಟಾದೀನಂ ದೇನ್ತಸ್ಸ ಪುಞ್ಞಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ। ಯಞ್ಞಂ ಯಜಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಮೋಚೇತ್ವಾ ಕೀಟಾದೀನಂ ಯಞ್ಞಂ ಯಜಿಸ್ಸಾಮಿ। ಕಿಞ್ಚಿ ಕಿಞ್ಚಿ ಮನ್ತಪದಂ ವತ್ವಾ ದಸ್ಸಾಮೀತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಸಗ್ಗಂ ಗಮಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಮೋಚೇತ್ವಾ ಕೀಟಾದೀನಂ ದಿನ್ನದಾನೇನ ವಾ ಪುಞ್ಞೇನ ವಾ ಯಞ್ಞೇನ ವಾ ಸಗ್ಗಂ ಗಮಿಸ್ಸಾಮಿ। ಬೀಜಂ ಭವಿಸ್ಸತೀತಿ ಕುಲವಂಸಙ್ಕುರಸ್ಸ ದಾರಕಸ್ಸ ಬೀಜಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ‘‘ಇಮಿನಾ ಬೀಜೇನ ಪುತ್ತೋ ನಿಬ್ಬತ್ತಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೇನ ಮೋಚೇತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ವೀಮಂಸತ್ಥಾಯಾತಿ ಜಾನನತ್ಥಾಯ। ನೀಲಂ ಭವಿಸ್ಸತೀತಿಆದೀಸು ಜಾನಿಸ್ಸಾಮಿ ತಾವ ಕಿಂ ಮೇ ಮೋಚಿತಂ ನೀಲಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ ಪೀತಕಾದೀಸು ಅಞ್ಞತರವಣ್ಣನ್ತಿ ಏವಮತ್ಥೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ। ಖಿಡ್ಡಾಧಿಪ್ಪಾಯೋತಿ ಖಿಡ್ಡಾಪಸುತೋ, ತೇನ ತೇನ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೇನ ಕೀಳನ್ತೋ ಮೋಚೇತೀತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ।
239.Arogo bhavissāmīti mocetvā arogo bhavissāmi. Sukhaṃ vedanaṃ uppādessāmīti mocanena ca muccanuppattiyā muttapaccayā ca yā sukhā vedanā hoti, taṃ uppādessāmīti attho. Bhesajjaṃ bhavissatīti idaṃ me mocitaṃ kiñcideva bhesajjaṃ bhavissati. Dānaṃ dassāmīti mocetvā kīṭakipillikādīnaṃ dānaṃ dassāmi. Puññaṃ bhavissatīti mocetvā kīṭādīnaṃ dentassa puññaṃ bhavissati. Yaññaṃ yajissāmīti mocetvā kīṭādīnaṃ yaññaṃ yajissāmi. Kiñci kiñci mantapadaṃ vatvā dassāmīti vuttaṃ hoti. Saggaṃ gamissāmīti mocetvā kīṭādīnaṃ dinnadānena vā puññena vā yaññena vā saggaṃ gamissāmi. Bījaṃ bhavissatīti kulavaṃsaṅkurassa dārakassa bījaṃ bhavissati, ‘‘iminā bījena putto nibbattissatī’’ti iminā adhippāyena mocetīti attho. Vīmaṃsatthāyāti jānanatthāya. Nīlaṃ bhavissatītiādīsu jānissāmi tāva kiṃ me mocitaṃ nīlaṃ bhavissati pītakādīsu aññataravaṇṇanti evamattho daṭṭhabbo. Khiḍḍādhippāyoti khiḍḍāpasuto, tena tena adhippāyena kīḷanto mocetīti vuttaṃ hoti.
೨೪೦. ಇದಾನಿ ಯದಿದಂ ‘‘ಅಜ್ಝತ್ತರೂಪೇ ಮೋಚೇತೀ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ ತತ್ಥ ಯಥಾ ಮೋಚೇನ್ತೋ ಆಪತ್ತಿಂ ಆಪಜ್ಜತಿ, ತೇಸಞ್ಚ ಪದಾನಂ ವಸೇನ ಯತ್ತಕೋ ಆಪತ್ತಿಭೇದೋ ಹೋತಿ, ತಂ ಸಬ್ಬಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಅಜ್ಝತ್ತರೂಪೇ ಚೇತೇತಿ ಉಪಕ್ಕಮತಿ ಮುಚ್ಚತಿ ಆಪತ್ತಿ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸಸ್ಸಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ।
240. Idāni yadidaṃ ‘‘ajjhattarūpe mocetī’’tiādi vuttaṃ tattha yathā mocento āpattiṃ āpajjati, tesañca padānaṃ vasena yattako āpattibhedo hoti, taṃ sabbaṃ dassento ‘‘ajjhattarūpe ceteti upakkamati muccati āpatti saṅghādisesassā’’tiādimāha.
ತತ್ಥ ಚೇತೇತೀತಿ ಮೋಚನಸ್ಸಾದಸಮ್ಪಯುತ್ತಾಯ ಚೇತನಾಯ ಮುಚ್ಚತೂತಿ ಚೇತೇತಿ। ಉಪಕ್ಕಮತೀತಿ ತದನುರೂಪಂ ವಾಯಾಮಂ ಕರೋತಿ। ಮುಚ್ಚತೀತಿ ಏವಂ ಚೇತೇನ್ತಸ್ಸ ತದನುರೂಪೇನ ವಾಯಾಮೇನ ವಾಯಮತೋ ಸುಕ್ಕಂ ಠಾನಾ ಚವತಿ। ಆಪತ್ತಿ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸಸ್ಸಾತಿ ಇಮೇಹಿ ತೀಹಿ ಅಙ್ಗೇಹಿ ಅಸ್ಸ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೋ ನಾಮ ಆಪತ್ತಿನಿಕಾಯೋ ಹೋತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏಸ ನಯೋ ಬಹಿದ್ಧಾರೂಪೇತಿಆದೀಸುಪಿ ಅವಸೇಸೇಸು ಅಟ್ಠವೀಸತಿಯಾ ಪದೇಸು।
Tattha cetetīti mocanassādasampayuttāya cetanāya muccatūti ceteti. Upakkamatīti tadanurūpaṃ vāyāmaṃ karoti. Muccatīti evaṃ cetentassa tadanurūpena vāyāmena vāyamato sukkaṃ ṭhānā cavati. Āpatti saṅghādisesassāti imehi tīhi aṅgehi assa puggalassa saṅghādiseso nāma āpattinikāyo hotīti attho. Esa nayo bahiddhārūpetiādīsupi avasesesu aṭṭhavīsatiyā padesu.
ಏತ್ಥ ಪನ ದ್ವೇ ಆಪತ್ತಿಸಹಸ್ಸಾನಿ ನೀಹರಿತ್ವಾ ದಸ್ಸೇತಬ್ಬಾನಿ। ಕಥಂ? ಅಜ್ಝತ್ತರೂಪೇ ತಾವ ರಾಗೂಪತ್ಥಮ್ಭೇ ಆರೋಗ್ಯತ್ಥಾಯ ನೀಲಂ ಮೋಚೇನ್ತಸ್ಸ ಏಕಾ ಆಪತ್ತಿ, ಅಜ್ಝತ್ತರೂಪೇಯೇವ ರಾಗೂಪತ್ಥಮ್ಭೇ ಆರೋಗ್ಯತ್ಥಾಯ ಪೀತಾದೀನಂ ಮೋಚನವಸೇನ ಅಪರಾ ನವಾತಿ ದಸ। ಯಥಾ ಚ ಆರೋಗ್ಯತ್ಥಾಯ ದಸ, ಏವಂ ಸುಖಾದೀನಂ ನವನ್ನಂ ಪದಾನಂ ಅತ್ಥಾಯ ಏಕೇಕಪದೇ ದಸ ದಸ ಕತ್ವಾ ನವುತಿ, ಇತಿ ಇಮಾ ಚ ನವುತಿ ಪುರಿಮಾ ಚ ದಸಾತಿ ರಾಗೂಪತ್ಥಮ್ಭೇ ತಾವ ಸತಂ। ಯಥಾ ಪನ ರಾಗೂಪತ್ಥಮ್ಭೇ ಏವಂ ವಚ್ಚೂಪತ್ಥಮ್ಭಾದೀಸುಪಿ ಚತೂಸು ಏಕೇಕಸ್ಮಿಂ ಉಪತ್ಥಮ್ಭೇ ಸತಂ ಸತಂ ಕತ್ವಾ ಚತ್ತಾರಿ ಸತಾನಿ, ಇತಿ ಇಮಾನಿ ಚತ್ತಾರಿ ಪುರಿಮಞ್ಚ ಏಕನ್ತಿ ಅಜ್ಝತ್ತರೂಪೇ ತಾವ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಉಪತ್ಥಮ್ಭಾನಂ ವಸೇನ ಪಞ್ಚ ಸತಾನಿ। ಯಥಾ ಚ ಅಜ್ಝತ್ತರೂಪೇ ಪಞ್ಚ, ಏವಂ ಬಹಿದ್ಧಾರೂಪೇ ಪಞ್ಚ, ಅಜ್ಝತ್ತಬಹಿದ್ಧಾರೂಪೇ ಪಞ್ಚ, ಆಕಾಸೇ ಕಟಿಂ ಕಮ್ಪೇನ್ತಸ್ಸ ಪಞ್ಚಾತಿ ಸಬ್ಬಾನಿಪಿ ಚತುನ್ನಂ ಪಞ್ಚಕಾನಂ ವಸೇನ ದ್ವೇ ಆಪತ್ತಿಸಹಸ್ಸಾನಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾನಿ।
Ettha pana dve āpattisahassāni nīharitvā dassetabbāni. Kathaṃ? Ajjhattarūpe tāva rāgūpatthambhe ārogyatthāya nīlaṃ mocentassa ekā āpatti, ajjhattarūpeyeva rāgūpatthambhe ārogyatthāya pītādīnaṃ mocanavasena aparā navāti dasa. Yathā ca ārogyatthāya dasa, evaṃ sukhādīnaṃ navannaṃ padānaṃ atthāya ekekapade dasa dasa katvā navuti, iti imā ca navuti purimā ca dasāti rāgūpatthambhe tāva sataṃ. Yathā pana rāgūpatthambhe evaṃ vaccūpatthambhādīsupi catūsu ekekasmiṃ upatthambhe sataṃ sataṃ katvā cattāri satāni, iti imāni cattāri purimañca ekanti ajjhattarūpe tāva pañcannaṃ upatthambhānaṃ vasena pañca satāni. Yathā ca ajjhattarūpe pañca, evaṃ bahiddhārūpe pañca, ajjhattabahiddhārūpe pañca, ākāse kaṭiṃ kampentassa pañcāti sabbānipi catunnaṃ pañcakānaṃ vasena dve āpattisahassāni veditabbāni.
ಇದಾನಿ ಆರೋಗ್ಯತ್ಥಾಯಾತಿಆದೀಸು ತಾವ ದಸಸು ಪದೇಸು ಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ವಾ ಉಪ್ಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ವಾ ಹೇಟ್ಠಾ ವಾ ಗಹೇತ್ವಾ ಉಪರಿ ಗಣ್ಹನ್ತಸ್ಸ, ಉಪರಿ ವಾ ಗಹೇತ್ವಾ ಹೇಟ್ಠಾ ಗಣ್ಹನ್ತಸ್ಸ, ಉಭತೋ ವಾ ಗಹೇತ್ವಾ ಮಜ್ಝೇ ಠಪೇನ್ತಸ್ಸ, ಮಜ್ಝೇ ವಾ ಗಹೇತ್ವಾ ಉಭತೋ ಹರನ್ತಸ್ಸ, ಸಬ್ಬಮೂಲಂ ವಾ ಕತ್ವಾ ಗಣ್ಹನ್ತಸ್ಸ ಚೇತನೂಪಕ್ಕಮಮೋಚನೇ ಸತಿ ವಿಸಙ್ಕೇತೋ ನಾಮ ನತ್ಥೀತಿ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಆರೋಗ್ಯತ್ಥಞ್ಚ ಸುಖತ್ಥಞ್ಚಾ’’ತಿ ಖಣ್ಡಚಕ್ಕಬದ್ಧಚಕ್ಕಾದಿಭೇದವಿಚಿತ್ತಂ ಪಾಳಿಮಾಹ।
Idāni ārogyatthāyātiādīsu tāva dasasu padesu paṭipāṭiyā vā uppaṭipāṭiyā vā heṭṭhā vā gahetvā upari gaṇhantassa, upari vā gahetvā heṭṭhā gaṇhantassa, ubhato vā gahetvā majjhe ṭhapentassa, majjhe vā gahetvā ubhato harantassa, sabbamūlaṃ vā katvā gaṇhantassa cetanūpakkamamocane sati visaṅketo nāma natthīti dassetuṃ ‘‘ārogyatthañca sukhatthañcā’’ti khaṇḍacakkabaddhacakkādibhedavicittaṃ pāḷimāha.
ತತ್ಥ ಆರೋಗ್ಯತ್ಥಞ್ಚ ಸುಖತ್ಥಞ್ಚ ಆರೋಗ್ಯತ್ಥಞ್ಚ ಭೇಸಜ್ಜತ್ಥಞ್ಚಾ ತಿ ಏವಂ ಆರೋಗ್ಯಪದಂ ಸಬ್ಬಪದೇಹಿ ಯೋಜೇತ್ವಾ ವುತ್ತಮೇಕಂ ಖಣ್ಡಚಕ್ಕಂ। ಸುಖಪದಾದೀನಿ ಸಬ್ಬಪದೇಹಿ ಯೋಜೇತ್ವಾ ಯಾವ ಅತ್ತನೋ ಅತ್ತನೋ ಅತೀತಾನನ್ತರಪದಂ ತಾವ ಆನೇತ್ವಾ ವುತ್ತಾನಿ ನವ ಬದ್ಧಚಕ್ಕಾನೀತಿ ಏವಂ ಏಕೇಕಮೂಲಕಾನಿ ದಸ ಚಕ್ಕಾನಿ ಹೋನ್ತಿ, ತಾನಿ ದುಮೂಲಕಾದೀಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಅಸಮ್ಮೋಹತೋ ವಿತ್ಥಾರೇತ್ವಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾನಿ। ಅತ್ಥೋ ಪನೇತ್ಥ ಪಾಕಟೋಯೇವ।
Tattha ārogyatthañca sukhatthañca ārogyatthañca bhesajjatthañcā ti evaṃ ārogyapadaṃ sabbapadehi yojetvā vuttamekaṃ khaṇḍacakkaṃ. Sukhapadādīni sabbapadehi yojetvā yāva attano attano atītānantarapadaṃ tāva ānetvā vuttāni nava baddhacakkānīti evaṃ ekekamūlakāni dasa cakkāni honti, tāni dumūlakādīhi saddhiṃ asammohato vitthāretvā veditabbāni. Attho panettha pākaṭoyeva.
ಯಥಾ ಚ ಆರೋಗ್ಯತ್ಥಾಯಾತಿಆದೀಸು ದಸಸು ಪದೇಸು, ಏವಂ ನೀಲಾದೀಸುಪಿ ‘‘ನೀಲಞ್ಚ ಪೀತಕಞ್ಚ ಚೇತೇತಿ ಉಪಕ್ಕಮತೀ’’ತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ದಸ ಚಕ್ಕಾನಿ ವುತ್ತಾನಿ, ತಾನಿಪಿ ಅಸಮ್ಮೋಹತೋ ವಿತ್ಥಾರೇತ್ವಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾನಿ। ಅತ್ಥೋ ಪನೇತ್ಥ ಪಾಕಟೋಯೇವ।
Yathā ca ārogyatthāyātiādīsu dasasu padesu, evaṃ nīlādīsupi ‘‘nīlañca pītakañca ceteti upakkamatī’’tiādinā nayena dasa cakkāni vuttāni, tānipi asammohato vitthāretvā veditabbāni. Attho panettha pākaṭoyeva.
ಪುನ ಆರೋಗ್ಯತ್ಥಞ್ಚ ನೀಲಞ್ಚ ಆರೋಗ್ಯತ್ಥಞ್ಚ ಸುಖತ್ಥಞ್ಚ ನೀಲಞ್ಚ ಪೀತಕಞ್ಚಾತಿ ಏಕೇನೇಕಂ ದ್ವೀಹಿ ದ್ವೇ…ಪೇ॰… ದಸಹಿ ದಸಾತಿ ಏವಂ ಪುರಿಮಪದೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಪಚ್ಛಿಮಪದಾನಿ ಯೋಜೇತ್ವಾ ಏಕಂ ಮಿಸ್ಸಕಚಕ್ಕಂ ವುತ್ತಂ।
Puna ārogyatthañca nīlañca ārogyatthañca sukhatthañca nīlañca pītakañcāti ekenekaṃ dvīhi dve…pe… dasahi dasāti evaṃ purimapadehi saddhiṃ pacchimapadāni yojetvā ekaṃ missakacakkaṃ vuttaṃ.
ಇದಾನಿ ಯಸ್ಮಾ ‘‘ನೀಲಂ ಮೋಚೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಚೇತೇತ್ವಾ ಉಪಕ್ಕಮನ್ತಸ್ಸ ಪೀತಕಾದೀಸು ಮುತ್ತೇಸುಪಿ ಪೀತಕಾದಿವಸೇನ ಚೇತೇತ್ವಾ ಉಪಕ್ಕಮನ್ತಸ್ಸ ಇತರೇಸು ಮುತ್ತೇಸುಪಿ ನೇವತ್ಥಿ ವಿಸಙ್ಕೇತೋ , ತಸ್ಮಾ ಏತಮ್ಪಿ ನಯಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ನೀಲಂ ಮೋಚೇಸ್ಸಾಮೀತಿ ಚೇತೇತಿ ಉಪಕ್ಕಮತಿ ಪೀತಕಂ ಮುಚ್ಚತೀ’’ತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ಚಕ್ಕಾನಿ ವುತ್ತಾನಿ। ತತೋ ಪರಂ ಸಬ್ಬಪಚ್ಛಿಮಪದಂ ನೀಲಾದೀಹಿ ನವಹಿ ಪದೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಯೋಜೇತ್ವಾ ಕುಚ್ಛಿಚಕ್ಕಂ ನಾಮ ವುತ್ತಂ। ತತೋ ಪೀತಕಾದೀನಿ ನವ ಪದಾನಿ ಏಕೇನ ನೀಲಪದೇನೇವ ಸದ್ಧಿಂ ಯೋಜೇತ್ವಾ ಪಿಟ್ಠಿಚಕ್ಕಂ ನಾಮ ವುತ್ತಂ। ತತೋ ಲೋಹಿತಕಾದೀನಿ ನವ ಪದಾನಿ ಏಕೇನ ಪೀತಕಪದೇನೇವ ಸದ್ಧಿಂ ಯೋಜೇತ್ವಾ ದುತಿಯಂ ಪಿಟ್ಠಿಚಕ್ಕಂ ವುತ್ತಂ। ಏವಂ ಲೋಹಿತಕಪದಾದೀಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಇತರಾನಿ ನವ ನವ ಪದಾನಿ ಯೋಜೇತ್ವಾ ಅಞ್ಞಾನಿಪಿ ಅಟ್ಠ ಚಕ್ಕಾನಿ ವುತ್ತಾನೀತಿ ಏವಂ ದಸಗತಿಕಂ ಪಿಟ್ಠಿಚಕ್ಕಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
Idāni yasmā ‘‘nīlaṃ mocessāmī’’ti cetetvā upakkamantassa pītakādīsu muttesupi pītakādivasena cetetvā upakkamantassa itaresu muttesupi nevatthi visaṅketo , tasmā etampi nayaṃ dassetuṃ ‘‘nīlaṃ mocessāmīti ceteti upakkamati pītakaṃ muccatī’’tiādinā nayena cakkāni vuttāni. Tato paraṃ sabbapacchimapadaṃ nīlādīhi navahi padehi saddhiṃ yojetvā kucchicakkaṃ nāma vuttaṃ. Tato pītakādīni nava padāni ekena nīlapadeneva saddhiṃ yojetvā piṭṭhicakkaṃ nāma vuttaṃ. Tato lohitakādīni nava padāni ekena pītakapadeneva saddhiṃ yojetvā dutiyaṃ piṭṭhicakkaṃ vuttaṃ. Evaṃ lohitakapadādīhi saddhiṃ itarāni nava nava padāni yojetvā aññānipi aṭṭha cakkāni vuttānīti evaṃ dasagatikaṃ piṭṭhicakkaṃ veditabbaṃ.
ಏವಂ ಖಣ್ಡಚಕ್ಕಾದೀನಂ ಅನೇಕೇಸಂ ಚಕ್ಕಾನಂ ವಸೇನ ವಿತ್ಥಾರತೋ ಗರುಕಾಪತ್ತಿಮೇವ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಇದಾನಿ ಅಙ್ಗವಸೇನೇವ ಗರುಕಾಪತ್ತಿಞ್ಚ ಲಹುಕಾಪತ್ತಿಞ್ಚ ಅನಾಪತ್ತಿಞ್ಚ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ಚೇತೇತಿ ಉಪಕ್ಕಮತಿ ಮುಚ್ಚತೀ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಪುರಿಮನಯೇನ ಅಜ್ಝತ್ತರೂಪಾದೀಸು ರಾಗಾದಿಉಪತ್ಥಮ್ಭೇ ಸತಿ ಆರೋಗ್ಯಾದೀನಂ ಅತ್ಥಾಯ ಚೇತೇನ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಅಸುಚಿಮೋಚನೇ ತಿವಙ್ಗಸಮ್ಪನ್ನಾ ಗರುಕಾಪತ್ತಿ ವುತ್ತಾ। ದುತಿಯೇನ ನಯೇನ ಚೇತೇನ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಮನ್ತಸ್ಸ ಚ ಮೋಚನೇ ಅಸತಿ ದುವಙ್ಗಸಮ್ಪನ್ನಾ ಲಹುಕಾ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಾಪತ್ತಿ। ‘‘ಚೇತೇತಿ ನ ಉಪಕ್ಕಮತಿ ಮುಚ್ಚತೀ’’ತಿಆದೀಹಿ ಛಹಿ ನಯೇಹಿ ಅನಾಪತ್ತಿ।
Evaṃ khaṇḍacakkādīnaṃ anekesaṃ cakkānaṃ vasena vitthārato garukāpattimeva dassetvā idāni aṅgavaseneva garukāpattiñca lahukāpattiñca anāpattiñca dassetuṃ ‘‘ceteti upakkamati muccatī’’tiādimāha. Tattha purimanayena ajjhattarūpādīsu rāgādiupatthambhe sati ārogyādīnaṃ atthāya cetentassa upakkamitvā asucimocane tivaṅgasampannā garukāpatti vuttā. Dutiyena nayena cetentassa upakkamantassa ca mocane asati duvaṅgasampannā lahukā thullaccayāpatti. ‘‘Ceteti na upakkamati muccatī’’tiādīhi chahi nayehi anāpatti.
ಅಯಂ ಪನ ಆಪತ್ತಾನಾಪತ್ತಿಭೇದೋ ಸಣ್ಹೋ ಸುಖುಮೋ, ತಸ್ಮಾ ಸುಟ್ಠು ಸಲ್ಲಕ್ಖೇತಬ್ಬೋ । ಸುಟ್ಠು ಸಲ್ಲಕ್ಖೇತ್ವಾ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಂ ಪುಚ್ಛಿತೇನ ಆಪತ್ತಿ ವಾ ಅನಾಪತ್ತಿ ವಾ ಆಚಿಕ್ಖಿತಬ್ಬಾ, ವಿನಯಕಮ್ಮಂ ವಾ ಕಾತಬ್ಬಂ। ಅಸಲ್ಲಕ್ಖೇತ್ವಾ ಕರೋನ್ತೋ ಹಿ ರೋಗನಿದಾನಂ ಅಜಾನಿತ್ವಾ ಭೇಸಜ್ಜಂ ಕರೋನ್ತೋ ವೇಜ್ಜೋ ವಿಯ ವಿಘಾತಞ್ಚ ಆಪಜ್ಜತಿ, ನ ಚ ತಂ ಪುಗ್ಗಲಂ ತಿಕಿಚ್ಛಿತುಂ ಸಮತ್ಥೋ ಹೋತಿ। ತತ್ರಾಯಂ ಸಲ್ಲಕ್ಖಣವಿಧಿ – ಕುಕ್ಕುಚ್ಚೇನ ಆಗತೋ ಭಿಕ್ಖು ಯಾವತತಿಯಂ ಪುಚ್ಛಿತಬ್ಬೋ – ‘‘ಕತರೇನ ಪಯೋಗೇನ ಕತರೇನ ರಾಗೇನ ಆಪನ್ನೋಸೀ’’ತಿ। ಸಚೇ ಪಠಮಂ ಅಞ್ಞಂ ವತ್ವಾ ಪಚ್ಛಾ ಅಞ್ಞಂ ವದತಿ ನ ಏಕಮಗ್ಗೇನ ಕಥೇತಿ, ಸೋ ವತ್ತಬ್ಬೋ – ‘‘ತ್ವಂ ನ ಏಕಮಗ್ಗೇನ ಕಥೇಸಿ ಪರಿಹರಸಿ, ನ ಸಕ್ಕಾ ತವ ವಿನಯಕಮ್ಮಂ ಕಾತುಂ ಗಚ್ಛ ಸೋತ್ಥಿಂ ಗವೇಸಾ’’ತಿ। ಸಚೇ ಪನ ತಿಕ್ಖತ್ತುಮ್ಪಿ ಏಕಮಗ್ಗೇನೇವ ಕಥೇತಿ, ಯಥಾಭೂತಂ ಅತ್ತಾನಂ ಆವಿಕರೋತಿ, ಅಥಸ್ಸ ಆಪತ್ತಾನಾಪತ್ತಿಗರುಕಲಹುಕಾಪತ್ತಿವಿನಿಚ್ಛಯತ್ಥಂ ಏಕಾದಸನ್ನಂ ರಾಗಾನಂ ವಸೇನ ಏಕಾದಸ ಪಯೋಗಾ ಸಮವೇಕ್ಖಿತಬ್ಬಾ।
Ayaṃ pana āpattānāpattibhedo saṇho sukhumo, tasmā suṭṭhu sallakkhetabbo . Suṭṭhu sallakkhetvā kukkuccaṃ pucchitena āpatti vā anāpatti vā ācikkhitabbā, vinayakammaṃ vā kātabbaṃ. Asallakkhetvā karonto hi roganidānaṃ ajānitvā bhesajjaṃ karonto vejjo viya vighātañca āpajjati, na ca taṃ puggalaṃ tikicchituṃ samattho hoti. Tatrāyaṃ sallakkhaṇavidhi – kukkuccena āgato bhikkhu yāvatatiyaṃ pucchitabbo – ‘‘katarena payogena katarena rāgena āpannosī’’ti. Sace paṭhamaṃ aññaṃ vatvā pacchā aññaṃ vadati na ekamaggena katheti, so vattabbo – ‘‘tvaṃ na ekamaggena kathesi pariharasi, na sakkā tava vinayakammaṃ kātuṃ gaccha sotthiṃ gavesā’’ti. Sace pana tikkhattumpi ekamaggeneva katheti, yathābhūtaṃ attānaṃ āvikaroti, athassa āpattānāpattigarukalahukāpattivinicchayatthaṃ ekādasannaṃ rāgānaṃ vasena ekādasa payogā samavekkhitabbā.
ತತ್ರಿಮೇ ಏಕಾದಸ ರಾಗಾ – ಮೋಚನಸ್ಸಾದೋ, ಮುಚ್ಚನಸ್ಸಾದೋ, ಮುತ್ತಸ್ಸಾದೋ, ಮೇಥುನಸ್ಸಾದೋ, ಫಸ್ಸಸ್ಸಾದೋ, ಕಣ್ಡುವನಸ್ಸಾದೋ, ದಸ್ಸನಸ್ಸಾದೋ, ನಿಸಜ್ಜಸ್ಸಾದೋ, ವಾಚಸ್ಸಾದೋ, ಗೇಹಸ್ಸಿತಪೇಮಂ, ವನಭಙ್ಗಿಯನ್ತಿ। ತತ್ಥ ಮೋಚೇತುಂ ಅಸ್ಸಾದೋ ಮೋಚನಸ್ಸಾದೋ, ಮುಚ್ಚನೇ ಅಸ್ಸಾದೋ ಮುಚ್ಚನಸ್ಸಾದೋ, ಮುತ್ತೇ ಅಸ್ಸಾದೋ ಮುತ್ತಸ್ಸಾದೋ, ಮೇಥುನೇ ಅಸ್ಸಾದೋ ಮೇಥುನಸ್ಸಾದೋ, ಫಸ್ಸೇ ಅಸ್ಸಾದೋ ಫಸ್ಸಸ್ಸಾದೋ, ಕಣ್ಡುವನೇ ಅಸ್ಸಾದೋ ಕಣ್ಡುವನಸ್ಸಾದೋ, ದಸ್ಸನೇ ಅಸ್ಸಾದೋ ದಸ್ಸನಸ್ಸಾದೋ, ನಿಸಜ್ಜಾಯ ಅಸ್ಸಾದೋ ನಿಸಜ್ಜಸ್ಸಾದೋ, ವಾಚಾಯ ಅಸ್ಸಾದೋ ವಾಚಸ್ಸಾದೋ, ಗೇಹಸ್ಸಿತಂ ಪೇಮಂ ಗೇಹಸ್ಸಿತಪೇಮಂ, ವನಭಙ್ಗಿಯನ್ತಿ ಯಂಕಿಞ್ಚಿ ಪುಪ್ಫಫಲಾದಿ ವನತೋ ಭಞ್ಜಿತ್ವಾ ಆಹಟಂ। ಏತ್ಥ ಚ ನವಹಿ ಪದೇಹಿ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಅಸ್ಸಾದಸೀಸೇನ ರಾಗೋ ವುತ್ತೋ। ಏಕೇನ ಪದೇನ ಸರೂಪೇನೇವ, ಏಕೇನ ಪದೇನ ವತ್ಥುನಾ ವುತ್ತೋ, ವನಭಙ್ಗೋ ಹಿ ರಾಗಸ್ಸ ವತ್ಥು ನ ರಾಗೋಯೇವ।
Tatrime ekādasa rāgā – mocanassādo, muccanassādo, muttassādo, methunassādo, phassassādo, kaṇḍuvanassādo, dassanassādo, nisajjassādo, vācassādo, gehassitapemaṃ, vanabhaṅgiyanti. Tattha mocetuṃ assādo mocanassādo, muccane assādo muccanassādo, mutte assādo muttassādo, methune assādo methunassādo, phasse assādo phassassādo, kaṇḍuvane assādo kaṇḍuvanassādo, dassane assādo dassanassādo, nisajjāya assādo nisajjassādo, vācāya assādo vācassādo, gehassitaṃ pemaṃ gehassitapemaṃ, vanabhaṅgiyanti yaṃkiñci pupphaphalādi vanato bhañjitvā āhaṭaṃ. Ettha ca navahi padehi sampayuttaassādasīsena rāgo vutto. Ekena padena sarūpeneva, ekena padena vatthunā vutto, vanabhaṅgo hi rāgassa vatthu na rāgoyeva.
ಏತೇಸಂ ಪನ ರಾಗಾನಂ ವಸೇನ ಏವಂ ಪಯೋಗಾ ಸಮವೇಕ್ಖಿತಬ್ಬಾ – ಮೋಚನಸ್ಸಾದೇ ಮೋಚನಸ್ಸಾದಚೇತನಾಯ ಚೇತೇನ್ತೋ ಚೇವ ಅಸ್ಸಾದೇನ್ತೋ ಚ ಉಪಕ್ಕಮತಿ ಮುಚ್ಚತಿ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೋ। ತಥೇವ ಚೇತೇನ್ತೋ ಚ ಅಸ್ಸಾದೇನ್ತೋ ಚ ಉಪಕ್ಕಮತಿ ನ ಮುಚ್ಚತಿ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಂ। ಸಚೇ ಪನ ಸಯನಕಾಲೇ ರಾಗಪರಿಯುಟ್ಠಿತೋ ಹುತ್ವಾ ಊರುನಾ ವಾ ಮುಟ್ಠಿನಾ ವಾ ಅಙ್ಗಜಾತಂ ಗಾಳ್ಹಂ ಪೀಳೇತ್ವಾ ಮೋಚನತ್ಥಾಯ ಸಉಸ್ಸಾಹೋವ ಸುಪತಿ, ಸುಪನ್ತಸ್ಸ ಚಸ್ಸ ಅಸುಚಿ ಮುಚ್ಚತಿ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೋ। ಸಚೇ ರಾಗಪರಿಯುಟ್ಠಾನಂ ಅಸುಭಮನಸಿಕಾರೇನ ವೂಪಸಮೇತ್ವಾ ಸುದ್ಧಚಿತ್ತೋ ಸುಪತಿ, ಸುಪನ್ತಸ್ಸ ಮುತ್ತೇಪಿ ಅನಾಪತ್ತಿ।
Etesaṃ pana rāgānaṃ vasena evaṃ payogā samavekkhitabbā – mocanassāde mocanassādacetanāya cetento ceva assādento ca upakkamati muccati saṅghādiseso. Tatheva cetento ca assādento ca upakkamati na muccati thullaccayaṃ. Sace pana sayanakāle rāgapariyuṭṭhito hutvā ūrunā vā muṭṭhinā vā aṅgajātaṃ gāḷhaṃ pīḷetvā mocanatthāya saussāhova supati, supantassa cassa asuci muccati saṅghādiseso. Sace rāgapariyuṭṭhānaṃ asubhamanasikārena vūpasametvā suddhacitto supati, supantassa muttepi anāpatti.
ಮುಚ್ಚನಸ್ಸಾದೇ ಅತ್ತನೋ ಧಮ್ಮತಾಯ ಮುಚ್ಚಮಾನಂ ಅಸ್ಸಾದೇತಿ ನ ಉಪಕ್ಕಮತಿ ಅನಾಪತ್ತಿ। ಸಚೇ ಪನ ಮುಚ್ಚಮಾನಂ ಅಸ್ಸಾದೇನ್ತೋ ಉಪಕ್ಕಮತಿ, ತೇನ ಉಪಕ್ಕಮೇನ ಮುತ್ತೇ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೋ। ಅತ್ತನೋ ಧಮ್ಮತಾಯ ಮುಚ್ಚಮಾನೇ ‘‘ಮಾ ಕಾಸಾವಂ ವಾ ಸೇನಾಸನಂ ವಾ ದುಸ್ಸೀ’’ತಿ ಅಙ್ಗಜಾತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಜಗ್ಗನತ್ಥಾಯ ಉದಕಟ್ಠಾನಂ ಗಚ್ಛತಿ ವಟ್ಟತೀತಿ ಮಹಾಪಚ್ಚರಿಯಂ ವುತ್ತಂ।
Muccanassāde attano dhammatāya muccamānaṃ assādeti na upakkamati anāpatti. Sace pana muccamānaṃ assādento upakkamati, tena upakkamena mutte saṅghādiseso. Attano dhammatāya muccamāne ‘‘mā kāsāvaṃ vā senāsanaṃ vā dussī’’ti aṅgajātaṃ gahetvā jagganatthāya udakaṭṭhānaṃ gacchati vaṭṭatīti mahāpaccariyaṃ vuttaṃ.
ಮುತ್ತಸ್ಸಾದೇ ಅತ್ತನೋ ಧಮ್ಮತಾಯ ಮುತ್ತೇ ಠಾನಾ ಚುತೇ ಅಸುಚಿಮ್ಹಿ ಪಚ್ಛಾ ಅಸ್ಸಾದೇನ್ತಸ್ಸ ವಿನಾ ಉಪಕ್ಕಮೇನ ಮುಚ್ಚತಿ, ಅನಾಪತ್ತಿ। ಸಚೇ ಅಸ್ಸಾದೇತ್ವಾ ಪುನ ಮೋಚನತ್ಥಾಯ ನಿಮಿತ್ತೇ ಉಪಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಮೋಚೇತಿ, ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೋ।
Muttassāde attano dhammatāya mutte ṭhānā cute asucimhi pacchā assādentassa vinā upakkamena muccati, anāpatti. Sace assādetvā puna mocanatthāya nimitte upakkamitvā moceti, saṅghādiseso.
ಮೇಥುನಸ್ಸಾದೇ ಮೇಥುನರಾಗೇನ ಮಾತುಗಾಮಂ ಗಣ್ಹಾತಿ, ತೇನ ಪಯೋಗೇನ ಅಸುಚಿ ಮುಚ್ಚತಿ, ಅನಾಪತ್ತಿ। ಮೇಥುನಧಮ್ಮಸ್ಸ ಪಯೋಗತ್ತಾ ಪನ ತಾದಿಸೇ ಗಹಣೇ ದುಕ್ಕಟಂ, ಸೀಸಂ ಪತ್ತೇ ಪಾರಾಜಿಕಂ। ಸಚೇ ಮೇಥುನರಾಗೇನ ರತ್ತೋ ಪುನ ಅಸ್ಸಾದೇತ್ವಾ ಮೋಚನತ್ಥಾಯ ನಿಮಿತ್ತೇ ಉಪಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಮೋಚೇತಿ, ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೋ।
Methunassāde methunarāgena mātugāmaṃ gaṇhāti, tena payogena asuci muccati, anāpatti. Methunadhammassa payogattā pana tādise gahaṇe dukkaṭaṃ, sīsaṃ patte pārājikaṃ. Sace methunarāgena ratto puna assādetvā mocanatthāya nimitte upakkamitvā moceti, saṅghādiseso.
ಫಸ್ಸಸ್ಸಾದೇ ದುವಿಧೋ ಫಸ್ಸೋ – ಅಜ್ಝತ್ತಿಕೋ, ಬಾಹಿರೋ ಚ। ಅಜ್ಝತ್ತಿಕೇ ತಾವ ಅತ್ತನೋ ನಿಮಿತ್ತಂ ಥದ್ಧಂ ಮುದುಕನ್ತಿ ಜಾನಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ವಾ ಲೋಲಭಾವೇನ ವಾ ಕೀಳಾಪಯತೋ ಅಸುಚಿ ಮುಚ್ಚತಿ, ಅನಾಪತ್ತಿ। ಸಚೇ ಕೀಳಾಪೇನ್ತೋ ಅಸ್ಸಾದೇತ್ವಾ ಮೋಚನತ್ಥಾಯ ನಿಮಿತ್ತೇ ಉಪಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಮೋಚೇತಿ, ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೋ। ಬಾಹಿರಫಸ್ಸೇ ಪನ ಕಾಯಸಂಸಗ್ಗರಾಗೇನ ಮಾತುಗಾಮಸ್ಸ ಅಙ್ಗಮಙ್ಗಾನಿ ಪರಾಮಸತೋ ಚೇವ ಆಲಿಙ್ಗತೋ ಚ ಅಸುಚಿ ಮುಚ್ಚತಿ, ಅನಾಪತ್ತಿ। ಕಾಯಸಂಸಗ್ಗಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸಂ ಪನ ಆಪಜ್ಜತಿ। ಸಚೇ ಕಾಯಸಂಸಗ್ಗರಾಗೇನ ರತ್ತೋ ಪುನ ಅಸ್ಸಾದೇತ್ವಾ ಮೋಚನತ್ಥಾಯ ನಿಮಿತ್ತೇ ಉಪಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಮೋಚೇತಿ ವಿಸಟ್ಠಿಪಚ್ಚಯಾಪಿ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೋ।
Phassassāde duvidho phasso – ajjhattiko, bāhiro ca. Ajjhattike tāva attano nimittaṃ thaddhaṃ mudukanti jānissāmīti vā lolabhāvena vā kīḷāpayato asuci muccati, anāpatti. Sace kīḷāpento assādetvā mocanatthāya nimitte upakkamitvā moceti, saṅghādiseso. Bāhiraphasse pana kāyasaṃsaggarāgena mātugāmassa aṅgamaṅgāni parāmasato ceva āliṅgato ca asuci muccati, anāpatti. Kāyasaṃsaggasaṅghādisesaṃ pana āpajjati. Sace kāyasaṃsaggarāgena ratto puna assādetvā mocanatthāya nimitte upakkamitvā moceti visaṭṭhipaccayāpi saṅghādiseso.
ಕಣ್ಡುವನಸ್ಸಾದೇ ದದ್ದುಕಚ್ಛುಪಿಳಕಪಾಣಕಾದೀನಂ ಅಞ್ಞತರವಸೇನ ಕಣ್ಡುವಮಾನಂ ನಿಮಿತ್ತಂ ಕಣ್ಡುವನಸ್ಸಾದೇ ನೇವ ಕಣ್ಡುವತೋ ಅಸುಚಿ ಮುಚ್ಚತಿ, ಅನಾಪತ್ತಿ। ಕಣ್ಡುವನಸ್ಸಾದೇನ ರತ್ತೋ ಪುನ ಅಸ್ಸಾದೇತ್ವಾ ಮೋಚನತ್ಥಾಯ ನಿಮಿತ್ತೇ ಉಪಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಮೋಚೇತಿ, ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೋ।
Kaṇḍuvanassāde daddukacchupiḷakapāṇakādīnaṃ aññataravasena kaṇḍuvamānaṃ nimittaṃ kaṇḍuvanassāde neva kaṇḍuvato asuci muccati, anāpatti. Kaṇḍuvanassādena ratto puna assādetvā mocanatthāya nimitte upakkamitvā moceti, saṅghādiseso.
ದಸ್ಸನಸ್ಸಾದೇ ದಸ್ಸನಸ್ಸಾದೇನ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಮಾತುಗಾಮಸ್ಸ ಅನೋಕಾಸಂ ಉಪನಿಜ್ಝಾಯತೋ ಅಸುಚಿ ಮುಚ್ಚತಿ, ಅನಾಪತ್ತಿ। ಮಾತುಗಾಮಸ್ಸ ಅನೋಕಾಸುಪನಿಜ್ಝಾನೇ ಪನ ದುಕ್ಕಟಂ। ಸಚೇ ದಸ್ಸನಸ್ಸಾದೇನ ರತ್ತೋ ಪುನ ಅಸ್ಸಾದೇತ್ವಾ ಮೋಚನತ್ಥಾಯ ನಿಮಿತ್ತೇ ಉಪಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಮೋಚೇತಿ, ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೋ।
Dassanassāde dassanassādena punappunaṃ mātugāmassa anokāsaṃ upanijjhāyato asuci muccati, anāpatti. Mātugāmassa anokāsupanijjhāne pana dukkaṭaṃ. Sace dassanassādena ratto puna assādetvā mocanatthāya nimitte upakkamitvā moceti, saṅghādiseso.
ನಿಸಜ್ಜಸ್ಸಾದೇ ಮಾತುಗಾಮೇನ ಸದ್ಧಿಂ ರಹೋ ನಿಸಜ್ಜಸ್ಸಾದರಾಗೇನ ನಿಸಿನ್ನಸ್ಸ ಅಸುಚಿ ಮುಚ್ಚತಿ, ಅನಾಪತ್ತಿ। ರಹೋ ನಿಸಜ್ಜಪಚ್ಚಯಾ ಪನ ಆಪನ್ನಾಯ ಆಪತ್ತಿಯಾ ಕಾರೇತಬ್ಬೋ। ಸಚೇ ನಿಸಜ್ಜಸ್ಸಾದೇನ ರತ್ತೋ ಪುನ ಅಸ್ಸಾದೇತ್ವಾ ಮೋಚನತ್ಥಾಯ ನಿಮಿತ್ತೇ ಉಪಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಮೋಚೇತಿ, ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೋ।
Nisajjassāde mātugāmena saddhiṃ raho nisajjassādarāgena nisinnassa asuci muccati, anāpatti. Raho nisajjapaccayā pana āpannāya āpattiyā kāretabbo. Sace nisajjassādena ratto puna assādetvā mocanatthāya nimitte upakkamitvā moceti, saṅghādiseso.
ವಾಚಸ್ಸಾದೇ ವಾಚಸ್ಸಾದರಾಗೇನ ಮಾತುಗಾಮಂ ಮೇಥುನಸನ್ನಿಸ್ಸಿತಾಹಿ ವಾಚಾಹಿ ಓಭಾಸನ್ತಸ್ಸ ಅಸುಚಿ ಮುಚ್ಚತಿ, ಅನಾಪತ್ತಿ। ದುಟ್ಠುಲ್ಲವಾಚಾಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸಂ ಪನ ಆಪಜ್ಜತಿ। ಸಚೇ ವಾಚಸ್ಸಾದೇನ ರತ್ತೋ ಪುನ ಅಸ್ಸಾದೇತ್ವಾ ಮೋಚನತ್ಥಾಯ ನಿಮಿತ್ತೇ ಉಪಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಮೋಚೇತಿ, ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೋ।
Vācassāde vācassādarāgena mātugāmaṃ methunasannissitāhi vācāhi obhāsantassa asuci muccati, anāpatti. Duṭṭhullavācāsaṅghādisesaṃ pana āpajjati. Sace vācassādena ratto puna assādetvā mocanatthāya nimitte upakkamitvā moceti, saṅghādiseso.
ಗೇಹಸ್ಸಿತಪೇಮೇ ಮಾತರಂ ವಾ ಮಾತುಪೇಮೇನ ಭಗಿನಿಂ ವಾ ಭಗಿನಿಪೇಮೇನ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಪರಾಮಸತೋ ಚೇವ ಆಲಿಙ್ಗತೋ ಚ ಅಸುಚಿ ಮುಚ್ಚತಿ, ಅನಾಪತ್ತಿ। ಗೇಹಸ್ಸಿತಪೇಮೇನ ಪನ ಫುಸನಪಚ್ಚಯಾ ದುಕ್ಕಟಂ। ಸಚೇ ಗೇಹಸ್ಸಿತಪೇಮೇನ ರತ್ತೋ ಪುನ ಅಸ್ಸಾದೇತ್ವಾ ಮೋಚನತ್ಥಾಯ ನಿಮಿತ್ತೇ ಉಪಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಮೋಚೇತಿ, ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೋ।
Gehassitapeme mātaraṃ vā mātupemena bhaginiṃ vā bhaginipemena punappunaṃ parāmasato ceva āliṅgato ca asuci muccati, anāpatti. Gehassitapemena pana phusanapaccayā dukkaṭaṃ. Sace gehassitapemena ratto puna assādetvā mocanatthāya nimitte upakkamitvā moceti, saṅghādiseso.
ವನಭಙ್ಗೇ ಇತ್ಥಿಪುರಿಸಾ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಕಿಞ್ಚಿದೇವ ತಮ್ಬೂಲಗನ್ಧಪುಪ್ಫವಾಸಾದಿಪ್ಪಕಾರಂ ಪಣ್ಣಾಕಾರಂ ಮಿತ್ತಸನ್ಥವಭಾವಸ್ಸ ದಳ್ಹಭಾವತ್ಥಾಯ ಪೇಸೇನ್ತಿ ಅಯಂ ವನಭಙ್ಗೋ ನಾಮ। ತಞ್ಚೇ ಮಾತುಗಾಮೋ ಕಸ್ಸಚಿ ಸಂಸಟ್ಠವಿಹಾರಿಕಸ್ಸ ಕುಲೂಪಕಭಿಕ್ಖುನೋ ಪೇಸೇತಿ, ತಸ್ಸ ಚ ‘‘ಅಸುಕಾಯ ನಾಮ ಇದಂ ಪೇಸಿತ’’ನ್ತಿ ಸಾರತ್ತಸ್ಸ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಹತ್ಥೇಹಿ ತಂ ವನಭಙ್ಗಂ ಕೀಳಾಪಯತೋ ಅಸುಚಿ ಮುಚ್ಚತಿ, ಅನಾಪತ್ತಿ। ಸಚೇ ವನಭಙ್ಗೇ ಸಾರತ್ತೋ ಪುನ ಅಸ್ಸಾದೇತ್ವಾ ಮೋಚನತ್ಥಾಯ ನಿಮಿತ್ತೇ ಉಪಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಮೋಚೇತಿ, ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೋ। ಸಚೇ ಉಪಕ್ಕಮನ್ತೇಪಿ ನ ಮುಚ್ಚತಿ, ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಂ।
Vanabhaṅge itthipurisā aññamaññaṃ kiñcideva tambūlagandhapupphavāsādippakāraṃ paṇṇākāraṃ mittasanthavabhāvassa daḷhabhāvatthāya pesenti ayaṃ vanabhaṅgo nāma. Tañce mātugāmo kassaci saṃsaṭṭhavihārikassa kulūpakabhikkhuno peseti, tassa ca ‘‘asukāya nāma idaṃ pesita’’nti sārattassa punappunaṃ hatthehi taṃ vanabhaṅgaṃ kīḷāpayato asuci muccati, anāpatti. Sace vanabhaṅge sāratto puna assādetvā mocanatthāya nimitte upakkamitvā moceti, saṅghādiseso. Sace upakkamantepi na muccati, thullaccayaṃ.
ಏವಮೇತೇಸಂ ಏಕಾದಸನ್ನಂ ರಾಗಾನಂ ವಸೇನ ಇಮೇ ಏಕಾದಸ ಪಯೋಗೇ ಸಮೇವೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ಆಪತ್ತಿ ವಾ ಅನಾಪತ್ತಿ ವಾ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇತಬ್ಬಾ। ಸಲ್ಲಕ್ಖೇತ್ವಾ ಸಚೇ ಗರುಕಾ ಹೋತಿ ‘‘ಗರುಕಾ’’ತಿ ಆಚಿಕ್ಖಿತಬ್ಬಾ। ಸಚೇ ಲಹುಕಾ ಹೋತಿ ‘‘ಲಹುಕಾ’’ತಿ ಆಚಿಕ್ಖಿತಬ್ಬಾ। ತದನುರೂಪಞ್ಚ ವಿನಯಕಮ್ಮಂ ಕಾತಬ್ಬಂ। ಏವಞ್ಹಿ ಕತಂ ಸುಕತಂ ಹೋತಿ ರೋಗನಿದಾನಂ ಞತ್ವಾ ವೇಜ್ಜೇನ ಕತಭೇಸಜ್ಜಮಿವ, ತಸ್ಸ ಚ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಸೋತ್ಥಿಭಾವಾಯ ಸಂವತ್ತತಿ।
Evametesaṃ ekādasannaṃ rāgānaṃ vasena ime ekādasa payoge samevekkhitvā āpatti vā anāpatti vā sallakkhetabbā. Sallakkhetvā sace garukā hoti ‘‘garukā’’ti ācikkhitabbā. Sace lahukā hoti ‘‘lahukā’’ti ācikkhitabbā. Tadanurūpañca vinayakammaṃ kātabbaṃ. Evañhi kataṃ sukataṃ hoti roganidānaṃ ñatvā vejjena katabhesajjamiva, tassa ca puggalassa sotthibhāvāya saṃvattati.
೨೬೨. ಚೇತೇತಿ ನ ಉಪಕ್ಕಮತೀತಿಆದೀಸು ಮೋಚನಸ್ಸಾದಚೇತನಾಯ ಚೇತೇತಿ, ನ ಉಪಕ್ಕಮತಿ, ಮುಚ್ಚತಿ, ಅನಾಪತ್ತಿ। ಮೋಚನಸ್ಸಾದಪೀಳಿತೋ ‘‘ಅಹೋ ವತ ಮುಚ್ಚೇಯ್ಯಾ’’ತಿ ಚೇತೇತಿ, ನ ಉಪಕ್ಕಮತಿ, ನ ಮುಚ್ಚತಿ, ಅನಾಪತ್ತಿ। ಮೋಚನಸ್ಸಾದೇನ ನ ಚೇತೇತಿ, ಫಸ್ಸಸ್ಸಾದೇನ ಕಣ್ಡುವನಸ್ಸಾದೇನ ವಾ ಉಪಕ್ಕಮತಿ, ಮುಚ್ಚತಿ, ಅನಾಪತ್ತಿ। ತಥೇವ ನ ಚೇತೇತಿ, ಉಪಕ್ಕಮತಿ, ನ ಮುಚ್ಚತಿ, ಅನಾಪತ್ತಿ। ಕಾಮವಿತಕ್ಕಂ ವಿತಕ್ಕೇನ್ತೋ ಮೋಚನತ್ಥಾಯ ನ ಚೇತೇತಿ, ನ ಉಪಕ್ಕಮತಿ, ಮುಚ್ಚತಿ, ಅನಾಪತ್ತಿ। ಸಚೇ ಪನಸ್ಸ ವಿತಕ್ಕಯತೋಪಿ ನ ಮುಚ್ಚತಿ ಇದಂ ಆಗತಮೇವ ಹೋತಿ, ‘‘ನ ಚೇತೇತಿ, ನ ಉಪಕ್ಕಮತಿ, ನ ಮುಚ್ಚತಿ, ಅನಾಪತ್ತೀ’’ತಿ।
262.Ceteti na upakkamatītiādīsu mocanassādacetanāya ceteti, na upakkamati, muccati, anāpatti. Mocanassādapīḷito ‘‘aho vata mucceyyā’’ti ceteti, na upakkamati, na muccati, anāpatti. Mocanassādena na ceteti, phassassādena kaṇḍuvanassādena vā upakkamati, muccati, anāpatti. Tatheva na ceteti, upakkamati, na muccati, anāpatti. Kāmavitakkaṃ vitakkento mocanatthāya na ceteti, na upakkamati, muccati, anāpatti. Sace panassa vitakkayatopi na muccati idaṃ āgatameva hoti, ‘‘na ceteti, na upakkamati, na muccati, anāpattī’’ti.
ಅನಾಪತ್ತಿ ಸುಪಿನನ್ತೇನಾತಿ ಸುತ್ತಸ್ಸ ಸುಪಿನೇ ಮೇಥುನಂ ಧಮ್ಮಂ ಪಟಿಸೇವನ್ತಸ್ಸ ವಿಯ ಕಾಯಸಂಸಗ್ಗಾದೀನಿ ಆಪಜ್ಜನ್ತಸ್ಸ ವಿಯ ಸುಪಿನನ್ತೇನೇವ ಕಾರಣೇನ ಯಸ್ಸ ಅಸುಚಿ ಮುಚ್ಚತಿ, ತಸ್ಸ ಅನಾಪತ್ತಿ। ಸುಪಿನೇ ಪನ ಉಪ್ಪನ್ನಾಯ ಅಸ್ಸಾದಚೇತನಾಯ ಸಚಸ್ಸ ವಿಸಯೋ ಹೋತಿ, ನಿಚ್ಚಲೇನ ಭವಿತಬ್ಬಂ, ನ ಹತ್ಥೇನ ನಿಮಿತ್ತಂ ಕೀಳಾಪೇತಬ್ಬಂ, ಕಾಸಾವಪಚ್ಚತ್ಥರಣರಕ್ಖಣತ್ಥಂ ಪನ ಹತ್ಥಪುಟೇನ ಗಹೇತ್ವಾ ಜಗ್ಗನತ್ಥಾಯ ಉದಕಟ್ಠಾನಂ ಗನ್ತುಂ ವಟ್ಟತಿ।
Anāpattisupinantenāti suttassa supine methunaṃ dhammaṃ paṭisevantassa viya kāyasaṃsaggādīni āpajjantassa viya supinanteneva kāraṇena yassa asuci muccati, tassa anāpatti. Supine pana uppannāya assādacetanāya sacassa visayo hoti, niccalena bhavitabbaṃ, na hatthena nimittaṃ kīḷāpetabbaṃ, kāsāvapaccattharaṇarakkhaṇatthaṃ pana hatthapuṭena gahetvā jagganatthāya udakaṭṭhānaṃ gantuṃ vaṭṭati.
ನಮೋಚನಾಧಿಪ್ಪಾಯಸ್ಸಾತಿ ಯಸ್ಸ ಭೇಸಜ್ಜೇನ ವಾ ನಿಮಿತ್ತಂ ಆಲಿಮ್ಪನ್ತಸ್ಸ ಉಚ್ಚಾರಾದೀನಿ ವಾ ಕರೋನ್ತಸ್ಸ ನಮೋಚನಾಧಿಪ್ಪಾಯಸ್ಸ ಮುಚ್ಚತಿ, ತಸ್ಸಾಪಿ ಅನಾಪತ್ತಿ। ಉಮ್ಮತ್ತಕಸ್ಸ ದುವಿಧಸ್ಸಾಪಿ ಅನಾಪತ್ತಿ। ಇಧ ಸೇಯ್ಯಸಕೋ ಆದಿಕಮ್ಮಿಕೋ, ತಸ್ಸ ಅನಾಪತ್ತಿ ಆದಿಕಮ್ಮಿಕಸ್ಸಾತಿ।
Namocanādhippāyassāti yassa bhesajjena vā nimittaṃ ālimpantassa uccārādīni vā karontassa namocanādhippāyassa muccati, tassāpi anāpatti. Ummattakassa duvidhassāpi anāpatti. Idha seyyasako ādikammiko, tassa anāpatti ādikammikassāti.
ಪದಭಾಜನೀಯವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Padabhājanīyavaṇṇanā niṭṭhitā.
ಸಮುಟ್ಠಾನಾದೀಸು ಇದಂ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ಪಠಮಪಾರಾಜಿಕಸಮುಟ್ಠಾನಂ ಕಾಯಚಿತ್ತತೋ ಸಮುಟ್ಠಾತಿ। ಕಿರಿಯಾ, ಸಞ್ಞಾವಿಮೋಕ್ಖಂ, ಸಚಿತ್ತಕಂ, ಲೋಕವಜ್ಜಂ, ಕಾಯಕಮ್ಮಂ, ಅಕುಸಲಚಿತ್ತಂ, ದ್ವಿವೇದನಂ, ಸುಖಮಜ್ಝತ್ತದ್ವಯೇನಾತಿ।
Samuṭṭhānādīsu idaṃ sikkhāpadaṃ paṭhamapārājikasamuṭṭhānaṃ kāyacittato samuṭṭhāti. Kiriyā, saññāvimokkhaṃ, sacittakaṃ, lokavajjaṃ, kāyakammaṃ, akusalacittaṃ, dvivedanaṃ, sukhamajjhattadvayenāti.
೨೬೩. ವಿನೀತವತ್ಥೂಸು ಸುಪಿನವತ್ಥು ಅನುಪಞ್ಞತ್ತಿಯಂ ವುತ್ತನಯಮೇವ। ಉಚ್ಚಾರಪಸ್ಸಾವವತ್ಥೂನಿ ಉತ್ತಾನತ್ಥಾನೇವ।
263. Vinītavatthūsu supinavatthu anupaññattiyaṃ vuttanayameva. Uccārapassāvavatthūni uttānatthāneva.
ವಿತಕ್ಕವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಕಾಮವಿತಕ್ಕನ್ತಿ ಗೇಹಸ್ಸಿತಕಾಮವಿತಕ್ಕಂ। ತತ್ಥ ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಅನಾಪತ್ತಿ ವುತ್ತಾ, ಅಥ ಖೋ ವಿತಕ್ಕಗತಿಕೇನ ನ ಭವಿತಬ್ಬಂ। ಉಣ್ಹೋದಕವತ್ಥೂಸು ಪಠಮಂ ಉತ್ತಾನಮೇವ। ದುತಿಯೇ ಸೋ ಭಿಕ್ಖು ಮೋಚೇತುಕಾಮೋ ಉಣ್ಹೋದಕೇನ ನಿಮಿತ್ತಂ ಪಹರಿತ್ವಾ ಪಹರಿತ್ವಾ ನ್ಹಾಯಿ, ತೇನಸ್ಸ ಆಪತ್ತಿ ವುತ್ತಾ। ತತಿಯೇ ಉಪಕ್ಕಮಸ್ಸ ಅತ್ಥಿತಾಯ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಂ। ಭೇಸಜ್ಜಕಣ್ಡುವನವತ್ಥೂನಿ ಉತ್ತಾನತ್ಥಾನೇವ।
Vitakkavatthusmiṃ kāmavitakkanti gehassitakāmavitakkaṃ. Tattha kiñcāpi anāpatti vuttā, atha kho vitakkagatikena na bhavitabbaṃ. Uṇhodakavatthūsu paṭhamaṃ uttānameva. Dutiye so bhikkhu mocetukāmo uṇhodakena nimittaṃ paharitvā paharitvā nhāyi, tenassa āpatti vuttā. Tatiye upakkamassa atthitāya thullaccayaṃ. Bhesajjakaṇḍuvanavatthūni uttānatthāneva.
೨೬೪. ಮಗ್ಗವತ್ಥೂಸು ಪಠಮಸ್ಸ ಥುಲಊರುಕಸ್ಸ ಮಗ್ಗಂ ಗಚ್ಛನ್ತಸ್ಸ ಸಮ್ಬಾಧಟ್ಠಾನೇ ಘಟ್ಟನಾಯ ಅಸುಚಿ ಮುಚ್ಚಿ, ತಸ್ಸ ನಮೋಚನಾಧಿಪ್ಪಾಯತ್ತಾ ಅನಾಪತ್ತಿ। ದುತಿಯಸ್ಸ ತಥೇವ ಮುಚ್ಚಿ, ಮೋಚನಾಧಿಪ್ಪಾಯತ್ತಾ ಪನ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೋ। ತತಿಯಸ್ಸ ನ ಮುಚ್ಚಿ, ಉಪಕ್ಕಮಸಬ್ಭಾವತೋ ಪನ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಂ। ತಸ್ಮಾ ಮಗ್ಗಂ ಗಚ್ಛನ್ತೇನ ಉಪ್ಪನ್ನೇ ಪರಿಳಾಹೇ ನ ಗನ್ತಬ್ಬಂ, ಗಮನಂ ಉಪಚ್ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಅಸುಭಾದಿಮನಸಿಕಾರೇನ ಚಿತ್ತಂ ವೂಪಸಮೇತ್ವಾ ಸುದ್ಧಚಿತ್ತೇನ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಆದಾಯ ಗನ್ತಬ್ಬಂ। ಸಚೇ ಠಿತೋ ವಿನೋದೇತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ, ಮಗ್ಗಾ ಓಕ್ಕಮ್ಮ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ವಿನೋದೇತ್ವಾ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಆದಾಯ ಸುದ್ಧಚಿತ್ತೇನೇವ ಗನ್ತಬ್ಬಂ।
264.Maggavatthūsu paṭhamassa thulaūrukassa maggaṃ gacchantassa sambādhaṭṭhāne ghaṭṭanāya asuci mucci, tassa namocanādhippāyattā anāpatti. Dutiyassa tatheva mucci, mocanādhippāyattā pana saṅghādiseso. Tatiyassa na mucci, upakkamasabbhāvato pana thullaccayaṃ. Tasmā maggaṃ gacchantena uppanne pariḷāhe na gantabbaṃ, gamanaṃ upacchinditvā asubhādimanasikārena cittaṃ vūpasametvā suddhacittena kammaṭṭhānaṃ ādāya gantabbaṃ. Sace ṭhito vinodetuṃ na sakkoti, maggā okkamma nisīditvā vinodetvā kammaṭṭhānaṃ ādāya suddhacitteneva gantabbaṃ.
ವತ್ಥಿವತ್ಥೂಸು ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ವತ್ಥಿಂ ದಳ್ಹಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಪೂರೇತ್ವಾ ಪೂರೇತ್ವಾ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇನ್ತಾ ಗಾಮದಾರಕಾ ವಿಯ ಪಸ್ಸಾವಮಕಂಸು। ಜನ್ತಾಘರವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಉದರಂ ತಾಪೇನ್ತಸ್ಸ ಮೋಚನಾಧಿಪ್ಪಾಯಸ್ಸಾಪಿ ಅಮೋಚನಾಧಿಪ್ಪಾಯಸ್ಸಾಪಿ ಮುತ್ತೇ ಅನಾಪತ್ತಿಯೇವ। ಪರಿಕಮ್ಮಂ ಕರೋನ್ತಸ್ಸ ನಿಮಿತ್ತಚಾಲನವಸೇನ ಅಸುಚಿ ಮುಚ್ಚಿ, ತಸ್ಮಾ ಆಪತ್ತಿಟ್ಠಾನೇ ಆಪತ್ತಿ ವುತ್ತಾ।
Vatthivatthūsu te bhikkhū vatthiṃ daḷhaṃ gahetvā pūretvā pūretvā vissajjentā gāmadārakā viya passāvamakaṃsu. Jantāgharavatthusmiṃ udaraṃ tāpentassa mocanādhippāyassāpi amocanādhippāyassāpi mutte anāpattiyeva. Parikammaṃ karontassa nimittacālanavasena asuci mucci, tasmā āpattiṭṭhāne āpatti vuttā.
೨೬೫. ಊರುಘಟ್ಟಾಪನವತ್ಥೂಸು ಯೇಸಂ ಆಪತ್ತಿ ವುತ್ತಾ ತೇ ಅಙ್ಗಜಾತಮ್ಪಿ ಫುಸಾಪೇಸುನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾತಿ ಏವಂ ಕುರುನ್ದಟ್ಠಕಥಾಯಂ ವುತ್ತಂ। ಸಾಮಣೇರಾದಿವತ್ಥೂನಿ ಉತ್ತಾನತ್ಥಾನೇವ।
265.Ūrughaṭṭāpanavatthūsu yesaṃ āpatti vuttā te aṅgajātampi phusāpesunti veditabbāti evaṃ kurundaṭṭhakathāyaṃ vuttaṃ. Sāmaṇerādivatthūni uttānatthāneva.
೨೬೬. ಕಾಯತ್ಥಮ್ಭನವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಕಾಯಂ ಥಮ್ಭೇನ್ತಸ್ಸಾತಿ ಚಿರಂ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ವಾ ನಿಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ವಾ ನವಕಮ್ಮಂ ವಾ ಕತ್ವಾ ಆಲಸಿಯವಿಮೋಚನತ್ಥಂ ವಿಜಮ್ಭೇನ್ತಸ್ಸ।
266. Kāyatthambhanavatthusmiṃ kāyaṃ thambhentassāti ciraṃ nisīditvā vā nipajjitvā vā navakammaṃ vā katvā ālasiyavimocanatthaṃ vijambhentassa.
ಉಪನಿಜ್ಝಾಯನವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಸಚೇಪಿ ಪಟಸತಂ ನಿವತ್ಥಾ ಹೋತಿ ಪುರತೋ ವಾ ಪಚ್ಛತೋ ವಾ ಠತ್ವಾ ‘‘ಇಮಸ್ಮಿಂ ನಾಮ ಓಕಾಸೇ ನಿಮಿತ್ತ’’ನ್ತಿ ಉಪನಿಜ್ಝಾಯನ್ತಸ್ಸ ದುಕ್ಕಟಮೇವ। ಅನಿವತ್ಥಾನಂ ಗಾಮದಾರಿಕಾನಂ ನಿಮಿತ್ತಂ ಉಪನಿಜ್ಝಾಯನ್ತಸ್ಸ ಪನ ಕಿಮೇವ ವತ್ತಬ್ಬಂ। ತಿರಚ್ಛಾನಗತಾನಮ್ಪಿ ನಿಮಿತ್ತೇ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಇತೋ ಚಿತೋ ಚ ಅವಿಲೋಕೇತ್ವಾ ಪನ ದಿವಸಮ್ಪಿ ಏಕಪಯೋಗೇನ ಉಪನಿಜ್ಝಾಯನ್ತಸ್ಸ ಏಕಮೇವ ದುಕ್ಕಟಂ। ಇತೋ ಚಿತೋ ಚ ವಿಲೋಕೇತ್ವಾ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಉಪನಿಜ್ಝಾಯನ್ತಸ್ಸ ಪಯೋಗೇ ಪಯೋಗೇ ದುಕ್ಕಟಂ। ಉಮ್ಮೀಲನನಿಮೀಲನವಸೇನ ಪನ ನ ಕಾರೇತಬ್ಬೋ। ಸಹಸಾ ಉಪನಿಜ್ಝಾಯಿತ್ವಾ ಪುನ ಪಟಿಸಙ್ಖಾಯ ಸಂವರೇ ತಿಟ್ಠತೋ ಅನಾಪತ್ತಿ, ತಂ ಸಂವರಂ ಪಹಾಯ ಪುನ ಉಪನಿಜ್ಝಾಯತೋ ದುಕ್ಕಟಮೇವ।
Upanijjhāyanavatthusmiṃ sacepi paṭasataṃ nivatthā hoti purato vā pacchato vā ṭhatvā ‘‘imasmiṃ nāma okāse nimitta’’nti upanijjhāyantassa dukkaṭameva. Anivatthānaṃ gāmadārikānaṃ nimittaṃ upanijjhāyantassa pana kimeva vattabbaṃ. Tiracchānagatānampi nimitte eseva nayo. Ito cito ca aviloketvā pana divasampi ekapayogena upanijjhāyantassa ekameva dukkaṭaṃ. Ito cito ca viloketvā punappunaṃ upanijjhāyantassa payoge payoge dukkaṭaṃ. Ummīlananimīlanavasena pana na kāretabbo. Sahasā upanijjhāyitvā puna paṭisaṅkhāya saṃvare tiṭṭhato anāpatti, taṃ saṃvaraṃ pahāya puna upanijjhāyato dukkaṭameva.
೨೬೭. ತಾಳಚ್ಛಿದ್ದಾದಿವತ್ಥೂನಿ ಉತ್ತಾನತ್ಥಾನೇವ। ನ್ಹಾನವತ್ಥೂಸು ಯೇ ಉದಕಸೋತಂ ನಿಮಿತ್ತೇನ ಪಹರಿಂಸು ತೇಸಂ ಆಪತ್ತಿ ವುತ್ತಾ। ಉದಞ್ಜಲವತ್ಥೂಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಏತ್ಥ ಚ ಉದಞ್ಜಲನ್ತಿ ಉದಕಚಿಕ್ಖಲ್ಲೋ ವುಚ್ಚತಿ। ಏತೇನೇವ ಉಪಾಯೇನ ಇತೋ ಪರಾನಿ ಸಬ್ಬಾನೇವ ಉದಕೇ ಧಾವನಾದಿವತ್ಥೂನಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾನಿ। ಅಯಂ ಪನ ವಿಸೇಸೋ। ಪುಪ್ಫಾವಳಿಯವತ್ಥೂಸು ಸಚೇಪಿ ನಮೋಚನಾಧಿಪ್ಪಾಯಸ್ಸ ಅನಾಪತ್ತಿ, ಕೀಳನಪಚ್ಚಯಾ ಪನ ದುಕ್ಕಟಂ ಹೋತೀತಿ।
267.Tāḷacchiddādivatthūni uttānatthāneva. Nhānavatthūsu ye udakasotaṃ nimittena pahariṃsu tesaṃ āpatti vuttā. Udañjalavatthūsupi eseva nayo. Ettha ca udañjalanti udakacikkhallo vuccati. Eteneva upāyena ito parāni sabbāneva udake dhāvanādivatthūni veditabbāni. Ayaṃ pana viseso. Pupphāvaḷiyavatthūsu sacepi namocanādhippāyassa anāpatti, kīḷanapaccayā pana dukkaṭaṃ hotīti.
ಸುಕ್ಕವಿಸ್ಸಟ್ಠಿಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Sukkavissaṭṭhisikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ • Mahāvibhaṅga / ೧. ಸುಕ್ಕವಿಸ್ಸಟ್ಠಿಸಿಕ್ಖಾಪದಂ • 1. Sukkavissaṭṭhisikkhāpadaṃ
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ೧. ಸುಕ್ಕವಿಸ್ಸಟ್ಠಿಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 1. Sukkavissaṭṭhisikkhāpadavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ೧. ಸುಕ್ಕವಿಸ್ಸಟ್ಠಿಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 1. Sukkavissaṭṭhisikkhāpadavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ೧. ಸುಕ್ಕವಿಸ್ಸಟ್ಠಿಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 1. Sukkavissaṭṭhisikkhāpadavaṇṇanā
