| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
೨. ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸಕಣ್ಡಂ
2. Saṅghādisesakaṇḍaṃ
೧. ಸುಕ್ಕವಿಸ್ಸಟ್ಠಿಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
1. Sukkavissaṭṭhisikkhāpadavaṇṇanā
ಇದಾನಿ ಪಾರಾಜಿಕಸಂವಣ್ಣನಾಸಮನನ್ತರಾ ಯಾ ತೇರಸಕಾದಿಸಂವಣ್ಣನಾ ಸಮಾರದ್ಧಾ, ತಸ್ಸಾಪಿ –
Idāni pārājikasaṃvaṇṇanāsamanantarā yā terasakādisaṃvaṇṇanā samāraddhā, tassāpi –
ಅನಾಕುಲಾ ಅಸನ್ದೇಹಾ, ಪರಿಪುಣ್ಣವಿನಿಚ್ಛಯಾ।
Anākulā asandehā, paripuṇṇavinicchayā;
ಅತ್ಥಬ್ಯಞ್ಜನಸಮ್ಪನ್ನಾ, ಹೋತಿ ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ॥
Atthabyañjanasampannā, hoti sāratthadīpanī.
ತೇರಸಕಸ್ಸಾತಿ ತೇರಸ ಸಿಕ್ಖಾಪದಾನಿ ಪರಿಮಾಣಾನಿ ಅಸ್ಸ ಕಣ್ಡಸ್ಸಾತಿ ತೇರಸಕಂ, ತಸ್ಸ ತೇರಸಕಸ್ಸ ಕಣ್ಡಸ್ಸಾತಿ ಅತ್ಥೋ।
Terasakassāti terasa sikkhāpadāni parimāṇāni assa kaṇḍassāti terasakaṃ, tassa terasakassa kaṇḍassāti attho.
೨೩೪. ಅನಭಿರತೋತಿ ಅಞ್ಞತ್ಥ ಗಿಹಿಭಾವಂ ಪತ್ಥಯಮಾನೋ ವುಚ್ಚತಿ, ಇಧ ಪನ ಕಾಮರಾಗವಸೇನ ಉಕ್ಕಣ್ಠಿತತಾಯ ವಿಕ್ಖಿತ್ತಚಿತ್ತತಾಯ ಸಮನ್ನಾಗತೋ ಅಧಿಪ್ಪೇತೋತಿ ಆಹ ವಿಕ್ಖಿತ್ತಚಿತ್ತೋತಿಆದಿ।
234.Anabhiratoti aññattha gihibhāvaṃ patthayamāno vuccati, idha pana kāmarāgavasena ukkaṇṭhitatāya vikkhittacittatāya samannāgato adhippetoti āha vikkhittacittotiādi.
೨೩೬-೨೩೭. ಸಞ್ಚೇತನಿಕಾತಿ ಏತ್ಥ ಸಂ-ಸದ್ದೋ ವಿಜ್ಜಮಾನತ್ಥತಾಯ ಸಾತ್ಥಕೋತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಆಹ ಸಂವಿಜ್ಜತಿ ಚೇತನಾ ಅಸ್ಸಾತಿ। ತತ್ಥ ಚೇತನಾತಿ ವೀತಿಕ್ಕಮವಸಪ್ಪವತ್ತಾ ಪುಬ್ಬಭಾಗಚೇತನಾ। ಅಸ್ಸಾತಿ ಸುಕ್ಕವಿಸ್ಸಟ್ಠಿಯಾ। ಇಮಸ್ಮಿಂ ವಿಕಪ್ಪೇ ಇಕ-ಸದ್ದಸ್ಸ ವಿಸುಂ ಅತ್ಥೋ ನತ್ಥೀತಿ ಆಹ ಸಞ್ಚೇತನಾವ ಸಞ್ಚೇತನಿಕಾತಿ। ಇದಾನಿ ಸಂ-ಸದ್ದಸ್ಸ ಅತ್ಥಂ ಅನಪೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ಇಕ-ಸದ್ದೋವ ಅಸ್ಸತ್ಥಿಅತ್ಥಂ ಪಕಾಸೇತೀತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಸಞ್ಚೇತನಾ ವಾ ಅಸ್ಸಾ ಅತ್ಥೀತಿ ಸಞ್ಚೇತನಿಕಾತಿ ದುತಿಯವಿಕಪ್ಪಮಾಹ। ಸಂವಿಜ್ಜತಿ ಚೇತನಾ ಅಸ್ಸಾತಿ ಪದಭಾಜನೇ ವತ್ತಬ್ಬೇ ಬ್ಯಞ್ಜನೇ ಆದರಂ ಅಕತ್ವಾ ಜಾನನ್ತೋತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಉಪಕ್ಕಮಾಮೀತಿ ಜಾನನ್ತೋತಿ ಮೋಚನತ್ಥಂ ಉಪಕ್ಕಮಾಮೀತಿ ಜಾನನ್ತೋ।
236-237.Sañcetanikāti ettha saṃ-saddo vijjamānatthatāya sātthakoti dassento āha saṃvijjati cetanā assāti. Tattha cetanāti vītikkamavasappavattā pubbabhāgacetanā. Assāti sukkavissaṭṭhiyā. Imasmiṃ vikappe ika-saddassa visuṃ attho natthīti āha sañcetanāva sañcetanikāti. Idāni saṃ-saddassa atthaṃ anapekkhitvā ika-saddova assatthiatthaṃ pakāsetīti dassento sañcetanā vā assā atthīti sañcetanikāti dutiyavikappamāha. Saṃvijjati cetanā assāti padabhājane vattabbe byañjane ādaraṃ akatvā jānantotiādi vuttaṃ. Upakkamāmīti jānantoti mocanatthaṃ upakkamāmīti jānanto.
ಆಸಯಭೇದತೋತಿ ಪಿತ್ತಾದಿಆಸಯಭೇದತೋ। ಬುದ್ಧಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧಾನಮ್ಪಿ ಹಿ ರಞ್ಞೋಪಿ ಚಕ್ಕವತ್ತಿಸ್ಸ ಪಿತ್ತಸೇಮ್ಹಪುಬ್ಬಲೋಹಿತಾಸಯೇಸು ಚತೂಸು ಅಞ್ಞತರೋ ಆಸಯೋ ಹೋತಿಯೇವ, ಮನ್ದಪಞ್ಞಾನಂ ಪನ ಚತ್ತಾರೋಪಿ ಆಸಯಾ ಹೋನ್ತಿ। ಧಾತುನಾನತ್ತತೋತಿ ಪಥವೀಧಾತುಆದೀನಂ ಚತುನ್ನಂ ಧಾತೂನಂ, ಚಕ್ಖಾದೀನಂ ವಾ ಅಟ್ಠಾರಸನ್ನಂ ಧಾತೂನಂ, ರಸಸೋಣಿತಾದೀನಂ ವಾ ಧಾತೂನಂ ನಾನತ್ತತೋ।
Āsayabhedatoti pittādiāsayabhedato. Buddhapaccekabuddhānampi hi raññopi cakkavattissa pittasemhapubbalohitāsayesu catūsu aññataro āsayo hotiyeva, mandapaññānaṃ pana cattāropi āsayā honti. Dhātunānattatoti pathavīdhātuādīnaṃ catunnaṃ dhātūnaṃ, cakkhādīnaṃ vā aṭṭhārasannaṃ dhātūnaṃ, rasasoṇitādīnaṃ vā dhātūnaṃ nānattato.
ವತ್ಥಿಸೀಸನ್ತಿ ವತ್ಥಿಪುಟಸ್ಸ ಅಬ್ಭನ್ತರೇ ಮತ್ಥಕಪಸ್ಸಂ। ‘‘ರಾಗ…ಪೇ॰… ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೋ’’ತಿ ರಾಗಪರಿಯುಟ್ಠಾನಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ರಾಜಾ ಪನ ‘‘ಸಮ್ಭವಸ್ಸ ಸಕಲಕಾಯೋ ಠಾನ’’ನ್ತಿ ಸುತಪುಬ್ಬತ್ತಾ ವೀಮಂಸನತ್ಥಂ ಏವಮಕಾಸೀತಿ ವದನ್ತಿ। ದಕಸೋತನ್ತಿ ಮುತ್ತಮಗ್ಗಂ, ಅಙ್ಗಜಾತಪ್ಪದೇಸನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ದಕಸೋತೋರೋಹಣತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಪನ ಉಪಾದಿನ್ನತೋ ವಿನಿಮುತ್ತತಾಯ ಸಮ್ಭವೇ ಉತುಸಮುಟ್ಠಾನಮೇವ ರೂಪಂ ಅವಸಿಸ್ಸತಿ, ಸೇಸಂ ತಿಸಮುಟ್ಠಾನಂ ನತ್ಥೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಆಪೋಧಾತುಯಾ ಸನ್ತಾನವಸೇನ ಪವತ್ತಮಾನಾಯ ಅವತ್ಥಾವಿಸೇಸೋ ಸಮ್ಭವೋ, ಸೋ ಚತುಸಮುಟ್ಠಾನಿಕೋ ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ಚತುಸಮುಟ್ಠಾನಿಕೇಸು ಸಮ್ಭವಸ್ಸ ವುತ್ತತ್ತಾ। ಸೋ ಪನ ಸೋಳಸವಸ್ಸಕಾಲೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ತಸ್ಸ ರಾಗವಸೇನ ಠಾನಾಚಾವನಂ ಹೋತೀತಿ ವದನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ಯಂ ವುತ್ತಂ ಕಥಾವತ್ಥುಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ‘‘ಸುಕ್ಕವಿಸ್ಸಟ್ಠಿ ನಾಮ ರಾಗಸಮುಟ್ಠಾನಾ ಹೋತೀ’’ತಿ, ತಂ ಸಮ್ಭವಸ್ಸ ಠಾನಾಚಾವನಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ, ನ ಪನ ಸಮ್ಭವೋ ಚಿತ್ತಸಮುಟ್ಠಾನೋಯೇವಾತಿ ದೀಪೇತುಂ, ತೇನೇವ ತತ್ಥ ವಿಸ್ಸಟ್ಠಿಗ್ಗಹಣಂ ಕತಂ। ‘‘ಖೀಣಾಸವಾನಂ ಪನ ಬ್ರಹ್ಮಾನಞ್ಚ ಸಮ್ಭವೋ ನತ್ಥೀ’’ತಿ ಆಚರಿಯಧಮ್ಮಪಾಲತ್ಥೇರೇನ ವುತ್ತಂ, ತಸ್ಮಾ ಯಂ ವುತ್ತಂ ಕಥಾವತ್ಥುಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ (ಕಥಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೩೦೭) ‘‘ತಾಸಂ ದೇವತಾನಂ ಸುಕ್ಕವಿಸ್ಸಟ್ಠಿ ನಾಮ ನತ್ಥೀ’’ತಿ, ತಮ್ಪಿ ಠಾನಾಚಾವನಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತನ್ತಿ ಗಹೇತಬ್ಬಂ, ನ ಪನ ದೇವತಾನಂ ಸಬ್ಬಸೋ ಸಮ್ಭವಸ್ಸ ಅಭಾವಂ ಸನ್ಧಾಯ। ಛನ್ನಮ್ಪಿ ಪನ ಕಾಮಾವಚರದೇವತಾನಂ ಕಾಮಾ ಪಾಕತಿಕಾಯೇವ। ಮನುಸ್ಸಾ ವಿಯ ಹಿ ತೇ ದ್ವಯಂದ್ವಯಸಮಾಪತ್ತಿವಸೇನೇವ ಮೇಥುನಂ ಪಟಿಸೇವನ್ತಿ, ಕೇವಲಂ ಪನ ನಿಸ್ಸನ್ದಾಭಾವೋ ತೇಸಂ ವತ್ತಬ್ಬೋ। ತಙ್ಖಣಿಕಪರಿಳಾಹವೂಪಸಮಾವಹಂ ಸಮ್ಫಸ್ಸಸುಖಮೇವ ಹಿ ತೇಸಂ ಕಾಮಕಿಚ್ಚಂ। ಕೇಚಿ ಪನ ‘‘ಚಾತುಮಹಾರಾಜಿಕತಾವತಿಂಸಾನಂಯೇವ ದ್ವಯಂದ್ವಯಸಮಾಪತ್ತಿಯಾ ಕಾಮಕಿಚ್ಚಂ ಇಜ್ಝತಿ, ಯಾಮಾನಂ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಆಲಿಙ್ಗನಮತ್ತೇನ, ತುಸಿತಾನಂ ಹತ್ಥಾಮಸನಮತ್ತೇನ, ನಿಮ್ಮಾನರತೀನಂ ಹಸಿತಮತ್ತೇನ, ಪರನಿಮ್ಮಿತವಸವತ್ತೀನಂ ಓಲೋಕಿತಮತ್ತೇನ ಕಾಮಕಿಚ್ಚಂ ಇಜ್ಝತೀ’’ತಿ ವದನ್ತಿ, ತಂ ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಂ ತಾದಿಸಸ್ಸ ಕಾಮೇಸು ವಿರಜ್ಜನಸ್ಸ ತೇಸು ಅಭಾವತೋ ಕಾಮಾನಞ್ಚ ಉತ್ತರುತ್ತರಿ ಪಣೀತತರಪಣೀತತಮಭಾವತೋ।
Vatthisīsanti vatthipuṭassa abbhantare matthakapassaṃ. ‘‘Rāga…pe… asakkonto’’ti rāgapariyuṭṭhānaṃ sandhāya vuttaṃ. Rājā pana ‘‘sambhavassa sakalakāyo ṭhāna’’nti sutapubbattā vīmaṃsanatthaṃ evamakāsīti vadanti. Dakasotanti muttamaggaṃ, aṅgajātappadesanti vuttaṃ hoti. Dakasotorohaṇato paṭṭhāya pana upādinnato vinimuttatāya sambhave utusamuṭṭhānameva rūpaṃ avasissati, sesaṃ tisamuṭṭhānaṃ natthīti veditabbaṃ. Āpodhātuyā santānavasena pavattamānāya avatthāviseso sambhavo, so catusamuṭṭhāniko aṭṭhakathāyaṃ catusamuṭṭhānikesu sambhavassa vuttattā. So pana soḷasavassakāle uppajjati, tassa rāgavasena ṭhānācāvanaṃ hotīti vadanti, tasmā yaṃ vuttaṃ kathāvatthuaṭṭhakathāyaṃ ‘‘sukkavissaṭṭhi nāma rāgasamuṭṭhānā hotī’’ti, taṃ sambhavassa ṭhānācāvanaṃ sandhāya vuttanti veditabbaṃ, na pana sambhavo cittasamuṭṭhānoyevāti dīpetuṃ, teneva tattha vissaṭṭhiggahaṇaṃ kataṃ. ‘‘Khīṇāsavānaṃ pana brahmānañca sambhavo natthī’’ti ācariyadhammapālattherena vuttaṃ, tasmā yaṃ vuttaṃ kathāvatthuaṭṭhakathāyaṃ (kathā. aṭṭha. 307) ‘‘tāsaṃ devatānaṃ sukkavissaṭṭhi nāma natthī’’ti, tampi ṭhānācāvanaṃ sandhāya vuttanti gahetabbaṃ, na pana devatānaṃ sabbaso sambhavassa abhāvaṃ sandhāya. Channampi pana kāmāvacaradevatānaṃ kāmā pākatikāyeva. Manussā viya hi te dvayaṃdvayasamāpattivaseneva methunaṃ paṭisevanti, kevalaṃ pana nissandābhāvo tesaṃ vattabbo. Taṅkhaṇikapariḷāhavūpasamāvahaṃ samphassasukhameva hi tesaṃ kāmakiccaṃ. Keci pana ‘‘cātumahārājikatāvatiṃsānaṃyeva dvayaṃdvayasamāpattiyā kāmakiccaṃ ijjhati, yāmānaṃ aññamaññaṃ āliṅganamattena, tusitānaṃ hatthāmasanamattena, nimmānaratīnaṃ hasitamattena, paranimmitavasavattīnaṃ olokitamattena kāmakiccaṃ ijjhatī’’ti vadanti, taṃ aṭṭhakathāyaṃ paṭikkhittaṃ tādisassa kāmesu virajjanassa tesu abhāvato kāmānañca uttaruttari paṇītatarapaṇītatamabhāvato.
ತಥೇವಾತಿ ‘‘ಮೋಚನಸ್ಸಾದೇನ ನಿಮಿತ್ತೇ ಉಪಕ್ಕಮತೋ’’ತಿಆದಿಂ ಅತಿದಿಸತಿ। ‘‘ವಿಸ್ಸಟ್ಠೀತಿ ಠಾನತೋ ಚಾವನಾ ವುಚ್ಚತೀ’’ತಿ ವುತ್ತತ್ತಾ ದಕಸೋತಂ ಓತಿಣ್ಣಮತ್ತೇತಿ ಕಸ್ಮಾ ವುತ್ತನ್ತಿ ಆಹ ದಕಸೋತೋರೋಹಣಞ್ಚೇತ್ಥಾತಿಆದಿ। ಏತ್ಥಾತಿ ತೀಸುಪಿ ವಾದೇಸು। ಅಧಿವಾಸೇತ್ವಾತಿ ನಿಮಿತ್ತೇ ಉಪಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಪುನ ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರೇ ಉಪ್ಪನ್ನೇ ಅಧಿವಾಸೇತ್ವಾ। ಅನ್ತರಾ ನಿವಾರೇತುನ್ತಿ ಠಾನತೋ ಚುತಂ ದಕಸೋತಂ ಓತರಿತುಂ ಅದತ್ವಾ ಅನ್ತರಾ ನಿವಾರೇತುಂ। ತೇನಾಹ – ಠಾನಾ ಚುತಞ್ಹಿ ಅವಸ್ಸಂ ದಕಸೋತಂ ಓತರತೀತಿ । ಠಾನಾಚಾವನಮತ್ತೇನೇವಾತಿ ದಕಸೋತಂ ಅನೋತಿಣ್ಣೇಪೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಏತ್ಥ ಚ ‘‘ಸಕಲೋ ಕಾಯೋ ಠಾನ’’ನ್ತಿ ವಾದೇ ಠಾನಾಚಾವನಂ ವದನ್ತೇನ ಸಕಲಸರೀರತೋ ಚುತಸ್ಸಪಿ ದಕಸೋತೋರೋಹಣತೋ ಪುಬ್ಬೇ ಅಪ್ಪಮತ್ತಕಸ್ಸ ಅನ್ತರಾಳಸ್ಸ ಸಮ್ಭವತೋ ವುತ್ತಂ। ಸಕಲಸರೀರೇ ವಾ ತಸ್ಮಿಂ ತಸ್ಮಿಂ ಪದೇಸೇ ಠಿತಸ್ಸ ಠಾನಾ ಚುತಂ ಸನ್ಧಾಯ ‘‘ಠಾನಾಚಾವನಮತ್ತೇನೇವಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ನಿಮಿತ್ತೇ ಉಪಕ್ಕಮನ್ತಸ್ಸೇವಾತಿ ಮೋಚನಸ್ಸಾದೇನ ಉಪಕ್ಕಮನ್ತಸ್ಸ। ಹತ್ಥಪರಿಕಮ್ಮಾದೀಸು ಸತಿಪಿ ಮೋಚನಸ್ಸಾದೇ ನಿಮಿತ್ತೇ ಉಪಕ್ಕಮಾಭಾವತೋ ನತ್ಥಿ ಆಪತ್ತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಹತ್ತಪರಿಕಮ್ಮ…ಪೇ॰… ಅನಾಪತ್ತೀ’’ತಿ। ಅಯಂ ಸಬ್ಬಾಚರಿಯಸಾಧಾರಣವಿನಿಚ್ಛಯೋತಿ ‘‘ದಕಸೋತೋರೋಹಣಞ್ಚೇತ್ಥಾ’’ತಿಆದಿನಾ ವುತ್ತೋ ತಿಣ್ಣಮ್ಪಿ ಆಚರಿಯಾನಂ ಸಾಧಾರಣೋ ವಿನಿಚ್ಛಯೋ।
Tathevāti ‘‘mocanassādena nimitte upakkamato’’tiādiṃ atidisati. ‘‘Vissaṭṭhīti ṭhānato cāvanā vuccatī’’ti vuttattā dakasotaṃ otiṇṇamatteti kasmā vuttanti āha dakasotorohaṇañcetthātiādi. Etthāti tīsupi vādesu. Adhivāsetvāti nimitte upakkamitvā puna vippaṭisāre uppanne adhivāsetvā. Antarā nivāretunti ṭhānato cutaṃ dakasotaṃ otarituṃ adatvā antarā nivāretuṃ. Tenāha – ṭhānā cutañhi avassaṃ dakasotaṃ otaratīti . Ṭhānācāvanamattenevāti dakasotaṃ anotiṇṇepīti adhippāyo. Ettha ca ‘‘sakalo kāyo ṭhāna’’nti vāde ṭhānācāvanaṃ vadantena sakalasarīrato cutassapi dakasotorohaṇato pubbe appamattakassa antarāḷassa sambhavato vuttaṃ. Sakalasarīre vā tasmiṃ tasmiṃ padese ṭhitassa ṭhānā cutaṃ sandhāya ‘‘ṭhānācāvanamattenevā’’ti vuttaṃ. Nimitte upakkamantassevāti mocanassādena upakkamantassa. Hatthaparikammādīsu satipi mocanassāde nimitte upakkamābhāvato natthi āpattīti āha ‘‘hattaparikamma…pe… anāpattī’’ti. Ayaṃ sabbācariyasādhāraṇavinicchayoti ‘‘dakasotorohaṇañcetthā’’tiādinā vutto tiṇṇampi ācariyānaṃ sādhāraṇo vinicchayo.
ಖೋಭಕರಣಪಚ್ಚಯೋ ನಾಮ ವಿಸಭಾಗಭೇಸಜ್ಜಸೇನಾಸನಾಹಾರಾದಿಪಚ್ಚಯೋ। ಅತ್ಥಕಾಮತಾಯ ವಾ ಅನತ್ಥಕಾಮತಾಯ ವಾತಿ ಪಸನ್ನಾ ಅತ್ಥಕಾಮತಾಯ, ಕುದ್ಧಾ ಅನತ್ಥಕಾಮತಾಯ। ಅತ್ಥಾಯ ವಾ ಅನತ್ಥಾಯ ವಾತಿ ಸಭಾವತೋ ಭವಿತಬ್ಬಾಯ ಅತ್ಥಾಯ ವಾ ಅನತ್ಥಾಯ ವಾ। ಉಪಸಂಹರನ್ತೀತಿ ಅತ್ತನೋ ದೇವಾನುಭಾವೇನ ಉಪನೇನ್ತಿ। ಬೋಧಿಸತ್ತಮಾತಾ ವಿಯ ಪುತ್ತಪಟಿಲಾಭನಿಮಿತ್ತನ್ತಿ ತದಾ ಕಿರ ಪುರೇ ಪುಣ್ಣಮಾಯ ಸತ್ತಮದಿವಸತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ವಿಗತಸುರಾಪಾನಂ ಮಾಲಾಗನ್ಧಾದಿವಿಭೂತಿಸಮ್ಪನ್ನಂ ನಕ್ಖತ್ತಕೀಳಂ ಅನುಭವಮಾನಾ ಬೋಧಿಸತ್ತಮಾತಾ ಸತ್ತಮೇ ದಿವಸೇ ಪಾತೋವ ಉಟ್ಠಾಯ ಗನ್ಧೋದಕೇನ ನ್ಹಾಯಿತ್ವಾ ಸಬ್ಬಾಲಙ್ಕಾರವಿಭೂಸಿತಾ ವರಭೋಜನಂ ಭುಞ್ಜಿತ್ವಾ ಉಪೋಸಥಙ್ಗಾನಿ ಅಧಿಟ್ಠಾಯ ಸಿರಿಗಬ್ಭಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಸಿರಿಸಯನೇ ನಿಪನ್ನಾ ನಿದ್ದಂ ಓಕ್ಕಮಮಾನಾ ಇಮಂ ಸುಪಿನಂ ಅದ್ದಸ – ಚತ್ತಾರೋ ಕಿರ ನಂ ಮಹಾರಾಜಾನೋ ಸಯನೇನೇವ ಸದ್ಧಿಂ ಉಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಅನೋತತ್ತದಹಂ ನೇತ್ವಾ ನ್ಹಾಪೇತ್ವಾ ದಿಬ್ಬವತ್ಥಂ ನಿವಾಸೇತ್ವಾ ದಿಬ್ಬಗನ್ಧೇಹಿ ವಿಲಿಮ್ಪೇತ್ವಾ ದಿಬ್ಬಪುಪ್ಫಾನಿ ಪಿಳನ್ಧಿತ್ವಾ ತತೋ ಅವಿದೂರೇ ರಜತಪಬ್ಬತೋ, ತಸ್ಸ ಅನ್ತೋ ಕನಕವಿಮಾನಂ ಅತ್ಥಿ, ತಸ್ಮಿಂ ಪಾಚೀನತೋ ಸೀಸಂ ಕತ್ವಾ ನಿಪಜ್ಜಾಪೇಸುಂ। ಅಥ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಸೇತವರವಾರಣೋ ಹುತ್ವಾ ತತೋ ಅವಿದೂರೇ ಏಕೋ ಸುವಣ್ಣಪಬ್ಬತೋ, ತತ್ಥ ಚರಿತ್ವಾ ತತೋ ಓರುಯ್ಹ ರಜತಪಬ್ಬತಂ ಅಭಿರುಹಿತ್ವಾ ಕನಕವಿಮಾನಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಮಾತರಂ ಪದಕ್ಖಿಣಂ ಕತ್ವಾ ದಕ್ಖಿಣಪಸ್ಸಂ ಫಾಲೇತ್ವಾ ಕುಚ್ಛಿಂ ಪವಿಟ್ಠಸದಿಸೋ ಅಹೋಸಿ। ಇಮಂ ಸುಪಿನಂ ಸನ್ಧಾಯ ಏತಂ ವುತ್ತಂ ‘‘ಬೋಧಿಸತ್ತಮಾತಾ ವಿಯ ಪುತ್ತಪಟಿಲಾಭನಿಮಿತ್ತ’’ನ್ತಿ।
Khobhakaraṇapaccayo nāma visabhāgabhesajjasenāsanāhārādipaccayo. Atthakāmatāya vā anatthakāmatāya vāti pasannā atthakāmatāya, kuddhā anatthakāmatāya. Atthāya vā anatthāya vāti sabhāvato bhavitabbāya atthāya vā anatthāya vā. Upasaṃharantīti attano devānubhāvena upanenti. Bodhisattamātā viya puttapaṭilābhanimittanti tadā kira pure puṇṇamāya sattamadivasato paṭṭhāya vigatasurāpānaṃ mālāgandhādivibhūtisampannaṃ nakkhattakīḷaṃ anubhavamānā bodhisattamātā sattame divase pātova uṭṭhāya gandhodakena nhāyitvā sabbālaṅkāravibhūsitā varabhojanaṃ bhuñjitvā uposathaṅgāni adhiṭṭhāya sirigabbhaṃ pavisitvā sirisayane nipannā niddaṃ okkamamānā imaṃ supinaṃ addasa – cattāro kira naṃ mahārājāno sayaneneva saddhiṃ ukkhipitvā anotattadahaṃ netvā nhāpetvā dibbavatthaṃ nivāsetvā dibbagandhehi vilimpetvā dibbapupphāni piḷandhitvā tato avidūre rajatapabbato, tassa anto kanakavimānaṃ atthi, tasmiṃ pācīnato sīsaṃ katvā nipajjāpesuṃ. Atha bodhisatto setavaravāraṇo hutvā tato avidūre eko suvaṇṇapabbato, tattha caritvā tato oruyha rajatapabbataṃ abhiruhitvā kanakavimānaṃ pavisitvā mātaraṃ padakkhiṇaṃ katvā dakkhiṇapassaṃ phāletvā kucchiṃ paviṭṭhasadiso ahosi. Imaṃ supinaṃ sandhāya etaṃ vuttaṃ ‘‘bodhisattamātā viya puttapaṭilābhanimitta’’nti.
ಪಞ್ಚ ಮಹಾಸುಪಿನೇತಿ (ಅ॰ ನಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೩.೫.೧೯೬) ಮಹನ್ತೇಹಿ ಪುರಿಸೇಹಿ ಪಸ್ಸಿತಬ್ಬತೋ ಮಹನ್ತಾನಞ್ಚ ಅತ್ಥಾನಂ ನಿಮಿತ್ತಭಾವತೋ ಮಹಾಸುಪಿನೇ। ತೇ ಪನ ಪಞ್ಚ ಮಹಾಸುಪಿನೇ ನೇವ ಲೋಕಿಯಮಹಾಜನೋ ಪಸ್ಸತಿ, ನ ಮಹಾರಾಜಾನೋ, ನ ಚಕ್ಕವತ್ತಿರಾಜಾನೋ, ನ ಅಗ್ಗಸಾವಕಾ, ನ ಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧಾ, ನ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಾ, ಏಕೋ ಸಬ್ಬಞ್ಞುಬೋಧಿಸತ್ತೋಯೇವ ಪಸ್ಸತಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ವಿಯ ಪಞ್ಚ ಮಹಾಸುಪಿನೇ’’ತಿ। ಅಮ್ಹಾಕಞ್ಚ ಪನ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಕದಾ ತೇ ಸುಪಿನೇ ಪಸ್ಸೀತಿ? ‘‘ಸ್ವೇ ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಚಾತುದ್ದಸಿಯಂ ಪಕ್ಖಸ್ಸ ರತ್ತಿವಿಭಾಯನಕಾಲೇ ಪಸ್ಸಿ। ಕಾಲವಸೇನ ಹಿ ದಿವಾ ದಿಟ್ಠೋ ಸುಪಿನೋ ನ ಸಮೇತಿ, ತಥಾ ಪಠಮಯಾಮೇ ಮಜ್ಝಿಮಯಾಮೇ ಚ। ಪಚ್ಛಿಮಯಾಮೇ ಬಲವಪಚ್ಚೂಸೇ ಪನ ಅಸಿತಪೀತಸಾಯಿತೇ ಸಮ್ಮಾಪರಿಣಾಮಗತೇ ಕಾಯಸ್ಮಿಂ ಓಜಾಯ ಪತಿಟ್ಠಿತಾಯ ಅರುಣೇ ಉಗ್ಗಚ್ಛಮಾನೇ ದಿಟ್ಠಸುಪಿನೋ ಸಮೇತಿ। ಇಟ್ಠನಿಮಿತ್ತಂ ಸುಪಿನಂ ಪಸ್ಸನ್ತೋ ಇಟ್ಠಂ ಪಟಿಲಭತಿ, ಅನಿಟ್ಠನಿಮಿತ್ತಂ ಪಸ್ಸನ್ತೋ ಅನಿಟ್ಠಂ, ತಸ್ಮಾ ಬೋಧಿಸತ್ತೋಪಿ ಸುಪಿನಂ ಪಸ್ಸನ್ತೋ ರತ್ತಿವಿಭಾಯನಕಾಲೇ ಪಸ್ಸಿ।
Pañcamahāsupineti (a. ni. aṭṭha. 3.5.196) mahantehi purisehi passitabbato mahantānañca atthānaṃ nimittabhāvato mahāsupine. Te pana pañca mahāsupine neva lokiyamahājano passati, na mahārājāno, na cakkavattirājāno, na aggasāvakā, na paccekabuddhā, na sammāsambuddhā, eko sabbaññubodhisattoyeva passati. Tena vuttaṃ ‘‘bodhisatto viya pañca mahāsupine’’ti. Amhākañca pana bodhisatto kadā te supine passīti? ‘‘Sve buddho bhavissāmī’’ti cātuddasiyaṃ pakkhassa rattivibhāyanakāle passi. Kālavasena hi divā diṭṭho supino na sameti, tathā paṭhamayāme majjhimayāme ca. Pacchimayāme balavapaccūse pana asitapītasāyite sammāpariṇāmagate kāyasmiṃ ojāya patiṭṭhitāya aruṇe uggacchamāne diṭṭhasupino sameti. Iṭṭhanimittaṃ supinaṃ passanto iṭṭhaṃ paṭilabhati, aniṭṭhanimittaṃ passanto aniṭṭhaṃ, tasmā bodhisattopi supinaṃ passanto rattivibhāyanakāle passi.
ಕೇ ಪನ ತೇ ಪಞ್ಚ ಮಹಾಸುಪಿನಾತಿ? ತಥಾಗತಸ್ಸ ಅರಹತೋ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಪುಬ್ಬೇವ ಸಮ್ಬೋಧಾ ಅನಭಿಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸೇವ ಸತೋ ಪಞ್ಚ ಮಹಾಸುಪಿನಾ ಪಾತುರಹೇಸುಂ (ಅ॰ ನಿ॰ ೫.೧೯೬) – ಅಯಂ ಮಹಾಪಥವೀ ಮಹಾಸಯನಂ ಅಹೋಸಿ, ಹಿಮವಾ ಪಬ್ಬತರಾಜಾ ಬಿಮ್ಬೋಹನಂ ಅಹೋಸಿ, ಪುರತ್ಥಿಮೇ ಸಮುದ್ದೇ ವಾಮಹತ್ಥೋ ಓಹಿತೋ ಅಹೋಸಿ, ಪಚ್ಛಿಮೇ ಸಮುದ್ದೇ ದಕ್ಖಿಣಹತ್ಥೋ ಓಹಿತೋ ಅಹೋಸಿ, ದಕ್ಖಿಣಸಮುದ್ದೇ ಉಭೋ ಪಾದಾ ಓಹಿತಾ ಅಹೇಸುಂ, ಅಯಂ ಪಠಮೋ ಮಹಾಸುಪಿನೋ ಪಾತುರಹೋಸಿ।
Ke pana te pañca mahāsupināti? Tathāgatassa arahato sammāsambuddhassa pubbeva sambodhā anabhisambuddhassa bodhisattasseva sato pañca mahāsupinā pāturahesuṃ (a. ni. 5.196) – ayaṃ mahāpathavī mahāsayanaṃ ahosi, himavā pabbatarājā bimbohanaṃ ahosi, puratthime samudde vāmahattho ohito ahosi, pacchime samudde dakkhiṇahattho ohito ahosi, dakkhiṇasamudde ubho pādā ohitā ahesuṃ, ayaṃ paṭhamo mahāsupino pāturahosi.
ಪುನ ಚಪರಂ ದಬ್ಬತಿಣಸಙ್ಖಾತಾ ತಿರಿಯಾ ನಾಮ ತಿಣಜಾತಿ ನಙ್ಗಲಮತ್ತೇನ ರತ್ತದಣ್ಡೇನ ನಾಭಿತೋ ಉಗ್ಗನ್ತ್ವಾ ತಸ್ಸ ಪಸ್ಸನ್ತಸ್ಸೇವ ವಿದತ್ಥಿಮತ್ತಂ ರತನಮತ್ತಂ ಬ್ಯಾಮಮತ್ತಂ ಯಟ್ಠಿಮತ್ತಂ ಗಾವುತಮತ್ತಂ ಅಡ್ಢಯೋಜನಮತ್ತಂ ಯೋಜನಮತ್ತನ್ತಿ ಏವಂ ಉಗ್ಗನ್ತ್ವಾ ಅನೇಕಯೋಜನಸಹಸ್ಸಂ ನಭಂ ಆಹಚ್ಚ ಠಿತಾ ಅಹೋಸಿ, ಅಯಂ ದುತಿಯೋ ಮಹಾಸುಪಿನೋ ಪಾತುರಹೋಸಿ।
Puna caparaṃ dabbatiṇasaṅkhātā tiriyā nāma tiṇajāti naṅgalamattena rattadaṇḍena nābhito uggantvā tassa passantasseva vidatthimattaṃ ratanamattaṃ byāmamattaṃ yaṭṭhimattaṃ gāvutamattaṃ aḍḍhayojanamattaṃ yojanamattanti evaṃ uggantvā anekayojanasahassaṃ nabhaṃ āhacca ṭhitā ahosi, ayaṃ dutiyo mahāsupino pāturahosi.
ಪುನ ಚಪರಂ ಸೇತಾ ಕಿಮೀ ಕಣ್ಹಸೀಸಾ ಪಾದೇಹಿ ಉಸ್ಸಕ್ಕಿತ್ವಾ ಯಾವ ಜಾಣುಮಣ್ಡಲಾ ಪಟಿಚ್ಛಾದೇಸುಂ, ಅಯಂ ತತಿಯೋ ಮಹಾಸುಪಿನೋ ಪಾತುರಹೋಸಿ।
Puna caparaṃ setā kimī kaṇhasīsā pādehi ussakkitvā yāva jāṇumaṇḍalā paṭicchādesuṃ, ayaṃ tatiyo mahāsupino pāturahosi.
ಪುನ ಚಪರಂ ಚತ್ತಾರೋ ಸಕುಣಾ ನಾನಾವಣ್ಣಾ ಚತೂಹಿ ದಿಸಾಹಿ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಪಾದಮೂಲೇ ನಿಪತಿತ್ವಾ ಸಬ್ಬಸೇತಾ ಸಮ್ಪಜ್ಜಿಂಸು, ಅಯಂ ಚತುತ್ಥೋ ಮಹಾಸುಪಿನೋ ಪಾತುರಹೋಸಿ।
Puna caparaṃ cattāro sakuṇā nānāvaṇṇā catūhi disāhi āgantvā pādamūle nipatitvā sabbasetā sampajjiṃsu, ayaṃ catuttho mahāsupino pāturahosi.
ಪುನ ಚಪರಂ ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ಮಹತೋ ಮೀಳ್ಹಪಬ್ಬತಸ್ಸ ಉಪರೂಪರಿ ಚಙ್ಕಮತಿ ಅಲಿಪ್ಪಮಾನೋ ಮೀಳ್ಹೇನ, ಅಯಂ ಪಞ್ಚಮೋ ಮಹಾಸುಪಿನೋ ಪಾತುರಹೋಸಿ। ಇಮೇ ಪಞ್ಚ ಮಹಾಸುಪಿನಾ।
Puna caparaṃ bodhisatto mahato mīḷhapabbatassa uparūpari caṅkamati alippamāno mīḷhena, ayaṃ pañcamo mahāsupino pāturahosi. Ime pañca mahāsupinā.
ತತ್ಥ ಪಠಮೋ ಅನುತ್ತರಾಯ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬೋಧಿಯಾ ಪುಬ್ಬನಿಮಿತ್ತಂ, ದುತಿಯೋ ಅರಿಯಸ್ಸ ಅಟ್ಠಙ್ಗಿಕಸ್ಸ ಮಗ್ಗಸ್ಸ ದೇವಮನುಸ್ಸೇಸು ಸುಪ್ಪಕಾಸಿತಭಾವಸ್ಸ ಪುಬ್ಬನಿಮಿತ್ತಂ, ತತಿಯೋ ಬಹೂನಂ ಓದಾತವಸನಾನಂ ಗಿಹೀನಂ ಭಗವನ್ತಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಸರಣಗಮನಸ್ಸ ಪುಬ್ಬನಿಮಿತ್ತಂ, ಚತುತ್ಥೋ ಖತ್ತಿಯಾದೀನಂ ಚತುನ್ನಂ ವಣ್ಣಾನಂ ತಥಾಗತಪ್ಪವೇದಿತೇ ಧಮ್ಮವಿನಯೇ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಅನುತ್ತರವಿಮುತ್ತಿಸಚ್ಛಿಕಿರಿಯಾಯ ಪುಬ್ಬನಿಮಿತ್ತಂ, ಪಞ್ಚಮೋ ಚತುನ್ನಂ ಪಚ್ಚಯಾನಂ ಲಾಭಿತಾಯ ತೇಸು ಚ ಅನುಪಲಿತ್ತಭಾವಸ್ಸ ಪುಬ್ಬನಿಮಿತ್ತಂ।
Tattha paṭhamo anuttarāya sammāsambodhiyā pubbanimittaṃ, dutiyo ariyassa aṭṭhaṅgikassa maggassa devamanussesu suppakāsitabhāvassa pubbanimittaṃ, tatiyo bahūnaṃ odātavasanānaṃ gihīnaṃ bhagavantaṃ upasaṅkamitvā saraṇagamanassa pubbanimittaṃ, catuttho khattiyādīnaṃ catunnaṃ vaṇṇānaṃ tathāgatappavedite dhammavinaye agārasmā anagāriyaṃ pabbajitvā anuttaravimuttisacchikiriyāya pubbanimittaṃ, pañcamo catunnaṃ paccayānaṃ lābhitāya tesu ca anupalittabhāvassa pubbanimittaṃ.
ಅಪಿಚ ಯಂ ಸೋ ಚಕ್ಕವಾಳಮಹಾಪಥವಿಂ ಸಿರಿಸಯನಭೂತಂ ಅದ್ದಸ, ತಂ ಬುದ್ಧಭಾವಸ್ಸ ಪುಬ್ಬನಿಮಿತ್ತಂ। ಯಂ ಹಿಮವನ್ತಂ ಪಬ್ಬತರಾಜಾನಂ ಬಿಮ್ಬೋಹನಂ ಅದ್ದಸ, ತಂ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣಬಿಮ್ಬೋಹನಸ್ಸ ಪುಬ್ಬನಿಮಿತ್ತಂ। ಯಂ ಚತ್ತಾರೋ ಹತ್ಥಪಾದೇ ಸಮುದ್ದಸ್ಸ ಉಪರೂಪರಿಭಾಗೇನ ಗನ್ತ್ವಾ ಚಕ್ಕವಾಳಮತ್ಥಕೇ ಠಿತೇ ಅದ್ದಸ, ತಂ ಧಮ್ಮಚಕ್ಕಸ್ಸ ಅಪ್ಪಟಿವತ್ತಿಯಭಾವೇ ಪುಬ್ಬನಿಮಿತ್ತಂ। ಯಂ ಅತ್ತಾನಂ ಉತ್ತಾನಕಂ ನಿಪನ್ನಂ ಅದ್ದಸ, ತಂ ತೀಸು ಭವೇಸು ಅವಕುಜ್ಜಾನಂ ಸತ್ತಾನಂ ಉತ್ತಾನಮುಖಭಾವಸ್ಸ ಪುಬ್ಬನಿಮಿತ್ತಂ। ಯಂ ಅಕ್ಖೀನಿ ಉಮ್ಮೀಲೇತ್ವಾ ಪಸ್ಸನ್ತೋ ವಿಯ ಅಹೋಸಿ, ತಂ ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖುಪಟಿಲಾಭಸ್ಸ ಪುಬ್ಬನಿಮಿತ್ತಂ। ಯಂ ಯಾವ ಭವಗ್ಗಾ ಏಕಾಲೋಕಂ ಅಹೋಸಿ, ತಂ ಅನಾವರಣಞಾಣಸ್ಸ ಪುಬ್ಬನಿಮಿತ್ತಂ। ಸೇಸಂ ವುತ್ತನಯಮೇವ। ಇತಿ ತಂತಂವಿಸೇಸಾಧಿಗಮನಿಮಿತ್ತಭೂತೇ ಪಞ್ಚ ಮಹಾಸುಪಿನೇ ಪಸ್ಸಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ಬೋಧಿಸತ್ತೋ ವಿಯ ಪಞ್ಚ ಮಹಾಸುಪಿನೇ’’ತಿ।
Apica yaṃ so cakkavāḷamahāpathaviṃ sirisayanabhūtaṃ addasa, taṃ buddhabhāvassa pubbanimittaṃ. Yaṃ himavantaṃ pabbatarājānaṃ bimbohanaṃ addasa, taṃ sabbaññutaññāṇabimbohanassa pubbanimittaṃ. Yaṃ cattāro hatthapāde samuddassa uparūparibhāgena gantvā cakkavāḷamatthake ṭhite addasa, taṃ dhammacakkassa appaṭivattiyabhāve pubbanimittaṃ. Yaṃ attānaṃ uttānakaṃ nipannaṃ addasa, taṃ tīsu bhavesu avakujjānaṃ sattānaṃ uttānamukhabhāvassa pubbanimittaṃ. Yaṃ akkhīni ummīletvā passanto viya ahosi, taṃ dibbacakkhupaṭilābhassa pubbanimittaṃ. Yaṃ yāva bhavaggā ekālokaṃ ahosi, taṃ anāvaraṇañāṇassa pubbanimittaṃ. Sesaṃ vuttanayameva. Iti taṃtaṃvisesādhigamanimittabhūte pañca mahāsupine passi. Tena vuttaṃ ‘‘bodhisatto viya pañca mahāsupine’’ti.
ಕೋಸಲರಾಜಾ ವಿಯ ಸೋಳಸ ಸುಪಿನೇತಿ –
Kosalarājā viya soḷasa supineti –
‘‘ಉಸಭಾ ರುಕ್ಖಾ ಗಾವಿಯೋ ಗವಾ ಚ,
‘‘Usabhā rukkhā gāviyo gavā ca,
ಅಸ್ಸೋ ಕಂಸೋ ಸಿಙ್ಗಾಲೀ ಚ ಕುಮ್ಭೋ।
Asso kaṃso siṅgālī ca kumbho;
ಪೋಕ್ಖರಣೀ ಚ ಅಪಾಕಚನ್ದನಂ,
Pokkharaṇī ca apākacandanaṃ,
ಲಾಬೂನಿ ಸೀದನ್ತಿ ಸಿಲಾ ಪ್ಲವನ್ತಿ॥
Lābūni sīdanti silā plavanti.
‘‘ಮಣ್ಡೂಕಿಯೋ ಕಣ್ಹಸಪ್ಪೇ ಗಿಲನ್ತಿ,
‘‘Maṇḍūkiyo kaṇhasappe gilanti,
ಕಾಕಂ ಸುವಣ್ಣಾ ಪರಿವಾರಯನ್ತಿ।
Kākaṃ suvaṇṇā parivārayanti;
ತಸಾ ವಕಾ ಏಳಕಾನಂ ಭಯಾ ಹೀ’’ತಿ॥ (ಜಾ॰ ೧.೧.೭೭) –
Tasā vakā eḷakānaṃ bhayā hī’’ti. (jā. 1.1.77) –
ಇಮೇ ಸೋಳಸ ಸುಪಿನೇ ಪಸ್ಸನ್ತೋ ಕೋಸಲರಾಜಾ ವಿಯ।
Ime soḷasa supine passanto kosalarājā viya.
೧. ಏಕದಿವಸಂ ಕಿರ ಕೋಸಲರಾಜಾ ರತ್ತಿಂ ನಿದ್ದೂಪಗತೋ ಪಚ್ಛಿಮಯಾಮೇ ಸೋಳಸ ಸುಪಿನೇ ಪಸ್ಸಿ (ಜಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.೧.ಮಹಾಸುಪಿನಜಾತಕವಣ್ಣನಾ)। ತತ್ಥ ಚತ್ತಾರೋ ಅಞ್ಜನವಣ್ಣಾ ಕಾಳಉಸಭಾ ‘‘ಯುಜ್ಝಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಚತೂಹಿ ದಿಸಾಹಿ ರಾಜಙ್ಗಣಂ ಆಗನ್ತ್ವಾ ‘‘ಉಸಭಯುದ್ಧಂ ಪಸ್ಸಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಮಹಾಜನೇ ಸನ್ನಿಪತಿತೇ ಯುಜ್ಝನಾಕಾರಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ನದಿತ್ವಾ ಗಜ್ಜಿತ್ವಾ ಅಯುಜ್ಝಿತ್ವಾವ ಪಟಿಕ್ಕನ್ತಾ। ಇಮಂ ಪಠಮಂ ಸುಪಿನಂ ಅದ್ದಸ।
1. Ekadivasaṃ kira kosalarājā rattiṃ niddūpagato pacchimayāme soḷasa supine passi (jā. aṭṭha. 1.1.mahāsupinajātakavaṇṇanā). Tattha cattāro añjanavaṇṇā kāḷausabhā ‘‘yujjhissāmā’’ti catūhi disāhi rājaṅgaṇaṃ āgantvā ‘‘usabhayuddhaṃ passissāmā’’ti mahājane sannipatite yujjhanākāraṃ dassetvā naditvā gajjitvā ayujjhitvāva paṭikkantā. Imaṃ paṭhamaṃ supinaṃ addasa.
೨. ಖುದ್ದಕಾ ರುಕ್ಖಾ ಚೇವ ಗಚ್ಛಾ ಚ ಪಥವಿಂ ಭಿನ್ದಿತ್ವಾ ವಿದತ್ಥಿಮತ್ತಮ್ಪಿ ರತನಮತ್ತಮ್ಪಿ ಅನುಗ್ಗನ್ತ್ವಾವ ಪುಪ್ಫನ್ತಿ ಚೇವ ಫಲನ್ತಿ ಚ। ಇಮಂ ದುತಿಯಂ ಅದ್ದಸ।
2. Khuddakā rukkhā ceva gacchā ca pathaviṃ bhinditvā vidatthimattampi ratanamattampi anuggantvāva pupphanti ceva phalanti ca. Imaṃ dutiyaṃ addasa.
೩. ಗಾವಿಯೋ ತದಹುಜಾತಾನಂ ವಚ್ಛಾನಂ ಖೀರಂ ಪಿವನ್ತಿಯೋ ಅದ್ದಸ। ಅಯಂ ತತಿಯೋ ಸುಪಿನೋ।
3. Gāviyo tadahujātānaṃ vacchānaṃ khīraṃ pivantiyo addasa. Ayaṃ tatiyo supino.
೪. ಧುರವಾಹೇ ಆರೋಹಪರಿಣಾಹಸಮ್ಪನ್ನೇ ಮಹಾಗೋಣೇ ಯುಗಪರಮ್ಪರಾಯ ಅಯೋಜೇತ್ವಾ ತರುಣೇ ಗೋದಮ್ಮೇ ಧುರೇ ಯೋಜೇನ್ತೇ ಅದ್ದಸ, ತೇ ಧುರಂ ವಹಿತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತಾ ಛಡ್ಡೇತ್ವಾ ಅಟ್ಠಂಸು, ಸಕಟಾನಿ ನಪ್ಪವತ್ತಿಂಸು। ಅಯಂ ಚತುತ್ಥೋ ಸುಪಿನೋ।
4. Dhuravāhe ārohapariṇāhasampanne mahāgoṇe yugaparamparāya ayojetvā taruṇe godamme dhure yojente addasa, te dhuraṃ vahituṃ asakkontā chaḍḍetvā aṭṭhaṃsu, sakaṭāni nappavattiṃsu. Ayaṃ catuttho supino.
೫. ಏಕಂ ಉಭತೋಮುಖಂ ಅಸ್ಸಂ ಅದ್ದಸ, ತಸ್ಸ ಉಭೋಸು ಪಸ್ಸೇಸು ಯವಸೀಸಂ ದೇನ್ತಿ, ಸೋ ದ್ವೀಹಿಪಿ ಮುಖೇಹಿ ಖಾದತಿ। ಅಯಂ ಪಞ್ಚಮೋ ಸುಪಿನೋ।
5. Ekaṃ ubhatomukhaṃ assaṃ addasa, tassa ubhosu passesu yavasīsaṃ denti, so dvīhipi mukhehi khādati. Ayaṃ pañcamo supino.
೬. ಮಹಾಜನೋ ಸತಸಹಸ್ಸಗ್ಘನಕಂ ಸುವಣ್ಣಪಾತಿಂ ಸಮ್ಮಜ್ಜಿತ್ವಾ ‘‘ಇಧ ಪಸ್ಸಾವಂ ಕರೋಹೀ’’ತಿ ಏಕಸ್ಸ ಜರಸಿಙ್ಗಾಲಸ್ಸ ಉಪನಾಮೇಸಿ, ತಂ ತತ್ಥ ಪಸ್ಸಾವಂ ಕರೋನ್ತಂ ಅದ್ದಸ। ಅಯಂ ಛಟ್ಠೋ ಸುಪಿನೋ।
6. Mahājano satasahassagghanakaṃ suvaṇṇapātiṃ sammajjitvā ‘‘idha passāvaṃ karohī’’ti ekassa jarasiṅgālassa upanāmesi, taṃ tattha passāvaṃ karontaṃ addasa. Ayaṃ chaṭṭho supino.
೭. ಏಕೋ ಪುರಿಸೋ ರಜ್ಜುಂ ವಟ್ಟೇತ್ವಾ ಪಾದಮೂಲೇ ನಿಕ್ಖಿಪತಿ, ತೇನ ನಿಸಿನ್ನಪೀಠಸ್ಸ ಹೇಟ್ಠಾ ಸಯಿತಾ ಛಾತಸಿಙ್ಗಾಲೀ ತಸ್ಸ ಅಜಾನನ್ತಸ್ಸೇವ ತಂ ಖಾದತಿ। ಇಮಂ ಸತ್ತಮಂ ಸುಪಿನಂ ಅದ್ದಸ।
7. Eko puriso rajjuṃ vaṭṭetvā pādamūle nikkhipati, tena nisinnapīṭhassa heṭṭhā sayitā chātasiṅgālī tassa ajānantasseva taṃ khādati. Imaṃ sattamaṃ supinaṃ addasa.
೮. ರಾಜದ್ವಾರೇ ಬಹೂಹಿ ತುಚ್ಛಕುಮ್ಭೇಹಿ ಪರಿವಾರೇತ್ವಾ ಠಪಿತಂ ಏಕಂ ಮಹನ್ತಂ ಪೂರಿತಕುಮ್ಭಂ ಅದ್ದಸ, ಚತ್ತಾರೋಪಿ ಪನ ವಣ್ಣಾ ಚತೂಹಿ ದಿಸಾಹಿ ಚತೂಹಿ ಅನುದಿಸಾಹಿ ಚ ಘಟೇಹಿ ಉದಕಂ ಆಹರಿತ್ವಾ ಪೂರಿತಕುಮ್ಭಮೇವ ಪೂರೇನ್ತಿ, ಪೂರಿತಪೂರಿತಂ ಉದಕಂ ಉತ್ತರಿತ್ವಾ ಪಲಾಯತಿ, ತೇಪಿ ಪುನಪ್ಪುನಂ ತತ್ಥೇವ ಉದಕಂ ಆಸಿಞ್ಚನ್ತಿ, ತುಚ್ಛಕುಮ್ಭೇ ಓಲೋಕೇನ್ತಾಪಿ ನತ್ಥಿ। ಅಯಂ ಅಟ್ಠಮೋ ಸುಪಿನೋ।
8. Rājadvāre bahūhi tucchakumbhehi parivāretvā ṭhapitaṃ ekaṃ mahantaṃ pūritakumbhaṃ addasa, cattāropi pana vaṇṇā catūhi disāhi catūhi anudisāhi ca ghaṭehi udakaṃ āharitvā pūritakumbhameva pūrenti, pūritapūritaṃ udakaṃ uttaritvā palāyati, tepi punappunaṃ tattheva udakaṃ āsiñcanti, tucchakumbhe olokentāpi natthi. Ayaṃ aṭṭhamo supino.
೯. ಏಕಂ ಪಞ್ಚಪದುಮಸಞ್ಛನ್ನಂ ಗಮ್ಭೀರಂ ಸಬ್ಬತೋತಿತ್ಥಂ ಪೋಕ್ಖರಣಿಂ ಅದ್ದಸ, ಸಮನ್ತತೋ ದ್ವಿಪದಚತುಪ್ಪದಾ ಓತರಿತ್ವಾ ತತ್ಥ ಪಾನೀಯಂ ಪಿವನ್ತಿ, ತಸ್ಸಾ ಮಜ್ಝೇ ಗಮ್ಭೀರಟ್ಠಾನೇ ಉದಕಂ ಆವಿಲಂ, ತೀರಪ್ಪದೇಸೇ ದ್ವಿಪದಚತುಪ್ಪದಾನಂ ಅಕ್ಕಮನಟ್ಠಾನೇ ಅಚ್ಛಂ ವಿಪ್ಪಸನ್ನಂ ಅನಾವಿಲಂ। ಅಯಂ ನವಮೋ ಸುಪಿನೋ।
9. Ekaṃ pañcapadumasañchannaṃ gambhīraṃ sabbatotitthaṃ pokkharaṇiṃ addasa, samantato dvipadacatuppadā otaritvā tattha pānīyaṃ pivanti, tassā majjhe gambhīraṭṭhāne udakaṃ āvilaṃ, tīrappadese dvipadacatuppadānaṃ akkamanaṭṭhāne acchaṃ vippasannaṃ anāvilaṃ. Ayaṃ navamo supino.
೧೦. ಏಕಿಸ್ಸಾಯೇವ ಚ ಕುಮ್ಭಿಯಾ ಪಚ್ಚಮಾನಂ ಓದನಂ ಅಪಾಕಂ ಅದ್ದಸ, ‘‘ಅಪಾಕ’’ನ್ತಿ ವಿಚಾರೇತ್ವಾ ವಿಭಜಿತ್ವಾ ಠಪಿತಂ ವಿಯ ತೀಹಾಕಾರೇಹಿ ಪಚ್ಚಮಾನಂ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಪಸ್ಸೇ ಅತಿಕಿಲಿನ್ನೋ ಹೋತಿ, ಏಕಸ್ಮಿಂ ಉತ್ತಣ್ಡುಲೋ, ಏಕಸ್ಮಿಂ ಸುಪಕ್ಕೋತಿ। ಅಯಂ ದಸಮೋ ಸುಪಿನೋ।
10. Ekissāyeva ca kumbhiyā paccamānaṃ odanaṃ apākaṃ addasa, ‘‘apāka’’nti vicāretvā vibhajitvā ṭhapitaṃ viya tīhākārehi paccamānaṃ ekasmiṃ passe atikilinno hoti, ekasmiṃ uttaṇḍulo, ekasmiṃ supakkoti. Ayaṃ dasamo supino.
೧೧. ಸತಸಹಸ್ಸಗ್ಘನಕಂ ಚನ್ದನಸಾರಂ ಪೂತಿತಕ್ಕೇನ ವಿಕ್ಕಿಣನ್ತೇ ಅದ್ದಸ। ಅಯಂ ಏಕಾದಸಮೋ ಸುಪಿನೋ।
11. Satasahassagghanakaṃ candanasāraṃ pūtitakkena vikkiṇante addasa. Ayaṃ ekādasamo supino.
೧೨. ತುಚ್ಛಲಾಬೂನಿ ಉದಕೇ ಸೀದನ್ತಾನಿ ಅದ್ದಸ। ಅಯಂ ದ್ವಾದಸಮೋ ಸುಪಿನೋ।
12. Tucchalābūni udake sīdantāni addasa. Ayaṃ dvādasamo supino.
೧೩. ಮಹನ್ತಮಹನ್ತಾ ಕೂಟಾಗಾರಪ್ಪಮಾಣಾ ಘನಸಿಲಾ ನಾವಾ ವಿಯ ಉದಕೇ ಪ್ಲವಮಾನಾ ಅದ್ದಸ। ಅಯಂ ತೇರಸಮೋ ಸುಪಿನೋ।
13. Mahantamahantā kūṭāgārappamāṇā ghanasilā nāvā viya udake plavamānā addasa. Ayaṃ terasamo supino.
೧೪. ಖುದ್ದಕಮಧುಕಪುಪ್ಫಪ್ಪಮಾಣಾ ಮಣ್ಡೂಕಿಯೋ ಮಹನ್ತೇ ಕಣ್ಹಸಪ್ಪೇ ವೇಗೇನ ಅನುಬನ್ಧಿತ್ವಾ ಉಪ್ಪಲನಾಳೇ ವಿಯ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಮಂಸಂ ಖಾದಿತ್ವಾ ಗಿಲನ್ತಿಯೋ ಅದ್ದಸ। ಅಯಂ ಚುದ್ದಸಮೋ ಸುಪಿನೋ।
14. Khuddakamadhukapupphappamāṇā maṇḍūkiyo mahante kaṇhasappe vegena anubandhitvā uppalanāḷe viya chinditvā maṃsaṃ khāditvā gilantiyo addasa. Ayaṃ cuddasamo supino.
೧೫. ದಸಹಿ ಅಸದ್ಧಮ್ಮೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತಂ ಗಾಮಗೋಚರಂ ಕಾಕಂ ಕಞ್ಚನವಣ್ಣವಣ್ಣತಾಯ ‘‘ಸುವಣ್ಣಾ’’ತಿ ಲದ್ಧನಾಮೇ ಸುವಣ್ಣರಾಜಹಂಸೇ ಪರಿವಾರೇನ್ತೇ ಅದ್ದಸ। ಅಯಂ ಪನ್ನರಸಮೋ ಸುಪಿನೋ।
15. Dasahi asaddhammehi samannāgataṃ gāmagocaraṃ kākaṃ kañcanavaṇṇavaṇṇatāya ‘‘suvaṇṇā’’ti laddhanāme suvaṇṇarājahaṃse parivārente addasa. Ayaṃ pannarasamo supino.
೧೬. ಪುಬ್ಬೇ ದೀಪಿನೋ ಏಳಕೇ ಖಾದನ್ತಿ, ತೇ ಪನ ಏಳಕೇ ದೀಪಿನೋ ಅನುಬನ್ಧಿತ್ವಾ ಮುರಾಮುರಾತಿ ಖಾದನ್ತೇ ಅದ್ದಸ, ಅಥಞ್ಞೇ ತಸಾ ವಕಾ ಏಳಕೇ ದೂರತೋವ ದಿಸ್ವಾ ತಸಿತಾ ತಾಸಪ್ಪತ್ತಾ ಹುತ್ವಾ ಏಳಕಾನಂ ಭಯಾ ಪಲಾಯಿತ್ವಾ ಗುಮ್ಬಗಹನಾನಿ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ನಿಲೀಯಿಂಸು। ಅಯಂ ಸೋಳಸಮೋ ಸುಪಿನೋ।
16. Pubbe dīpino eḷake khādanti, te pana eḷake dīpino anubandhitvā murāmurāti khādante addasa, athaññe tasā vakā eḷake dūratova disvā tasitā tāsappattā hutvā eḷakānaṃ bhayā palāyitvā gumbagahanāni pavisitvā nilīyiṃsu. Ayaṃ soḷasamo supino.
೧. ತತ್ಥ ಅಧಮ್ಮಿಕಾನಂ ರಾಜೂನಂ ಅಧಮ್ಮಿಕಾನಞ್ಚ ಮನುಸ್ಸಾನಂ ಕಾಲೇ ಲೋಕೇ ವಿಪರಿವತ್ತಮಾನೇ ಕುಸಲೇ ಓಸನ್ನೇ ಅಕುಸಲೇ ಉಸ್ಸನ್ನೇ ಲೋಕಸ್ಸ ಪರಿಹೀನಕಾಲೇ ದೇವೋ ನ ಸಮ್ಮಾ ವಸ್ಸಿಸ್ಸತಿ, ಮೇಘಪಾದಾ ಛಿಜ್ಜಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಸಸ್ಸಾನಿ ಮಿಲಾಯಿಸ್ಸನ್ತಿ, ದುಬ್ಭಿಕ್ಖಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ವಸ್ಸಿತುಕಾಮಾ ವಿಯ ಚತೂಹಿ ದಿಸಾಹಿ ಮೇಘಾ ಉಟ್ಠಹಿತ್ವಾ ಇತ್ಥಿಕಾಹಿ ಆತಪೇ ಪತ್ಥಟಾನಂ ವೀಹಿಆದೀನಂ ತೇಮನಭಯೇನ ಅನ್ತೋ ಪವೇಸಿತಕಾಲೇ ಪುರಿಸೇಸು ಕುದಾಲಪಿಟಕೇ ಆದಾಯ ಆಳಿಬನ್ಧನತ್ಥಾಯ ನಿಕ್ಖನ್ತೇಸು ವಸ್ಸನಾಕಾರಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ಗಜ್ಜಿತ್ವಾ ವಿಜ್ಜುಲತಾ ನಿಚ್ಛಾರೇತ್ವಾ ಉಸಭಾ ವಿಯ ಅಯುಜ್ಝಿತ್ವಾ ಅವಸ್ಸಿತ್ವಾವ ಪಲಾಯಿಸ್ಸನ್ತಿ। ಅಯಂ ಪಠಮಸ್ಸ ವಿಪಾಕೋ।
1. Tattha adhammikānaṃ rājūnaṃ adhammikānañca manussānaṃ kāle loke viparivattamāne kusale osanne akusale ussanne lokassa parihīnakāle devo na sammā vassissati, meghapādā chijjissanti, sassāni milāyissanti, dubbhikkhaṃ bhavissati, vassitukāmā viya catūhi disāhi meghā uṭṭhahitvā itthikāhi ātape patthaṭānaṃ vīhiādīnaṃ temanabhayena anto pavesitakāle purisesu kudālapiṭake ādāya āḷibandhanatthāya nikkhantesu vassanākāraṃ dassetvā gajjitvā vijjulatā nicchāretvā usabhā viya ayujjhitvā avassitvāva palāyissanti. Ayaṃ paṭhamassa vipāko.
೨. ಲೋಕಸ್ಸ ಪರಿಹೀನಕಾಲೇ ಮನುಸ್ಸಾನಂ ಪರಿತ್ತಾಯುಕಕಾಲೇ ಸತ್ತಾ ತಿಬ್ಬರಾಗಾ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಅಸಮ್ಪತ್ತವಯಾವ ಕುಮಾರಿಯೋ ಪುರಿಸನ್ತರಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಉತುನಿಯೋ ಚೇವ ಗಬ್ಭಿನಿಯೋ ಚ ಹುತ್ವಾ ಪುತ್ತಧೀತಾಹಿ ವಡ್ಢಿಸ್ಸನ್ತಿ। ಖುದ್ದಕರುಕ್ಖಾನಂ ಪುಪ್ಫಂ ವಿಯ ಹಿ ತಾಸಂ ಉತುನಿಭಾವೋ, ಫಲಂ ವಿಯ ಚ ಪುತ್ತಧೀತರೋ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ। ಅಯಂ ದುತಿಯಸ್ಸ ವಿಪಾಕೋ।
2. Lokassa parihīnakāle manussānaṃ parittāyukakāle sattā tibbarāgā bhavissanti, asampattavayāva kumāriyo purisantaraṃ gantvā utuniyo ceva gabbhiniyo ca hutvā puttadhītāhi vaḍḍhissanti. Khuddakarukkhānaṃ pupphaṃ viya hi tāsaṃ utunibhāvo, phalaṃ viya ca puttadhītaro bhavissanti. Ayaṃ dutiyassa vipāko.
೩. ಮನುಸ್ಸಾನಂ ಜೇಟ್ಠಾಪಚಾಯಿಕಕಮ್ಮಸ್ಸ ನಟ್ಠಕಾಲೇ ಸತ್ತಾ ಮಾತಾಪಿತೂಸು ವಾ ಸಸ್ಸುಸಸುರೇಸು ವಾ ಲಜ್ಜಂ ಅನುಪಟ್ಠಪೇತ್ವಾ ಸಯಮೇವ ಕುಟುಮ್ಬಂ ಸಂವಿದಹನ್ತಾವ ಘಾಸಚ್ಛಾದನಮತ್ತಮ್ಪಿ ಮಹಲ್ಲಕಾನಂ ದಾತುಕಾಮಾ ದಸ್ಸನ್ತಿ, ಅದಾತುಕಾಮಾ ನ ದಸ್ಸನ್ತಿ, ಮಹಲ್ಲಕಾ ಅನಾಥಾ ಹುತ್ವಾ ಅಸಯಂವಸೀ ದಾರಕೇ ಆರಾಧೇತ್ವಾ ಜೀವಿಸ್ಸನ್ತಿ ತದಹುಜಾತಾನಂ ವಚ್ಛಾನಂ ಖೀರಂ ಪಿವನ್ತಿಯೋ ಮಹಾಗಾವಿಯೋ ವಿಯ। ಅಯಂ ತತಿಯಸ್ಸ ವಿಪಾಕೋ।
3. Manussānaṃ jeṭṭhāpacāyikakammassa naṭṭhakāle sattā mātāpitūsu vā sassusasuresu vā lajjaṃ anupaṭṭhapetvā sayameva kuṭumbaṃ saṃvidahantāva ghāsacchādanamattampi mahallakānaṃ dātukāmā dassanti, adātukāmā na dassanti, mahallakā anāthā hutvā asayaṃvasī dārake ārādhetvā jīvissanti tadahujātānaṃ vacchānaṃ khīraṃ pivantiyo mahāgāviyo viya. Ayaṃ tatiyassa vipāko.
೪. ಅಧಮ್ಮಿಕರಾಜೂನಂ ಕಾಲೇ ಅಧಮ್ಮಿಕರಾಜಾನೋ ಪಣ್ಡಿತಾನಂ ಪವೇಣಿಕುಸಲಾನಂ ಕಮ್ಮನಿತ್ಥರಣಸಮತ್ಥಾನಂ ಮಹಾಮತ್ತಾನಂ ಯಸಂ ನ ದಸ್ಸನ್ತಿ, ಧಮ್ಮಸಭಾಯಂ ವಿನಿಚ್ಛಯಟ್ಠಾನೇಪಿ ಪಣ್ಡಿತೇ ವೋಹಾರಕುಸಲೇ ಮಹಲ್ಲಕೇ ಅಮಚ್ಚೇ ನ ಠಪೇಸ್ಸನ್ತಿ। ತಬ್ಬಿಪರೀತಾನಂ ಪನ ತರುಣತರುಣಾನಂ ಯಸಂ ದಸ್ಸನ್ತಿ, ತಥಾರೂಪೇ ಏವ ಚ ವಿನಿಚ್ಛಯಟ್ಠಾನೇ ಠಪೇಸ್ಸನ್ತಿ, ತೇ ರಾಜಕಮ್ಮಾನಿ ಚೇವ ಯುತ್ತಾಯುತ್ತಞ್ಚ ಅಜಾನನ್ತಾ ನೇವ ತಂ ಯಸಂ ಉಕ್ಖಿಪಿತುಂ ಸಕ್ಖಿಸ್ಸನ್ತಿ, ನ ರಾಜಕಮ್ಮಾನಿ ನಿತ್ಥರಿತುಂ, ತೇ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತಾ ಕಮ್ಮಧುರಂ ಛಡ್ಡೇಸ್ಸನ್ತಿ, ಮಹಲ್ಲಕಾಪಿ ಪಣ್ಡಿತಾ ಅಮಚ್ಚಾ ಯಸಂ ಅಲಭನ್ತಾ ಕಿಚ್ಚಾನಿ ನಿತ್ಥರಿತುಂ ಸಮತ್ಥಾಪಿ ‘‘ಕಿಂ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಏತೇಹಿ, ಮಯಂ ಬಾಹಿರಕಾ ಜಾತಾ, ಅಬ್ಭನ್ತರಿಕಾ ತರುಣದಾರಕಾ ಜಾನಿಸ್ಸನ್ತೀ’’ತಿ ಉಪ್ಪನ್ನಾನಿ ಕಮ್ಮಾನಿ ನ ಕರಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಏವಂ ಸಬ್ಬಥಾಪಿ ತೇಸಂ ರಾಜೂನಂ ಹಾನಿಯೇವ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಧುರಂ ವಹಿತುಂ ಅಸಮತ್ಥಾನಂ ವಚ್ಛದಮ್ಮಾನಂ ಧುರೇ ಯೋಜಿತಕಾಲೋ ವಿಯ, ಧುರವಾಹಾನಞ್ಚ ಮಹಾಗೋಣಾನಂ ಯುಗಪರಮ್ಪರಾಯ ಅಯೋಜಿತಕಾಲೋ ವಿಯ ಭವಿಸ್ಸತಿ। ಅಯಂ ಚತುತ್ಥಸ್ಸ ವಿಪಾಕೋ।
4. Adhammikarājūnaṃ kāle adhammikarājāno paṇḍitānaṃ paveṇikusalānaṃ kammanittharaṇasamatthānaṃ mahāmattānaṃ yasaṃ na dassanti, dhammasabhāyaṃ vinicchayaṭṭhānepi paṇḍite vohārakusale mahallake amacce na ṭhapessanti. Tabbiparītānaṃ pana taruṇataruṇānaṃ yasaṃ dassanti, tathārūpe eva ca vinicchayaṭṭhāne ṭhapessanti, te rājakammāni ceva yuttāyuttañca ajānantā neva taṃ yasaṃ ukkhipituṃ sakkhissanti, na rājakammāni nittharituṃ, te asakkontā kammadhuraṃ chaḍḍessanti, mahallakāpi paṇḍitā amaccā yasaṃ alabhantā kiccāni nittharituṃ samatthāpi ‘‘kiṃ amhākaṃ etehi, mayaṃ bāhirakā jātā, abbhantarikā taruṇadārakā jānissantī’’ti uppannāni kammāni na karissanti, evaṃ sabbathāpi tesaṃ rājūnaṃ hāniyeva bhavissati, dhuraṃ vahituṃ asamatthānaṃ vacchadammānaṃ dhure yojitakālo viya, dhuravāhānañca mahāgoṇānaṃ yugaparamparāya ayojitakālo viya bhavissati. Ayaṃ catutthassa vipāko.
೫. ಅಧಮ್ಮಿಕರಾಜಕಾಲೇಯೇವ ಅಧಮ್ಮಿಕಬಾಲರಾಜಾನೋ ಅಧಮ್ಮಿಕೇ ಲೋಲಮನುಸ್ಸೇ ವಿನಿಚ್ಛಯೇ ಠಪೇಸ್ಸನ್ತಿ, ತೇ ಪಾಪಪುಞ್ಞೇಸು ಅನಾದರಾ ಬಾಲಾ ಸಭಾಯಂ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ವಿನಿಚ್ಛಯಂ ದೇನ್ತಾ ಉಭಿನ್ನಮ್ಪಿ ಅತ್ಥಪಚ್ಚತ್ಥಿಕಾನಂ ಹತ್ಥತೋ ಲಞ್ಜಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಖಾದಿಸ್ಸನ್ತಿ ಅಸ್ಸೋ ವಿಯ ದ್ವೀಹಿ ಮುಖೇಹಿ ಯವಸೀಸಂ। ಅಯಂ ಪಞ್ಚಮಸ್ಸ ವಿಪಾಕೋ।
5. Adhammikarājakāleyeva adhammikabālarājāno adhammike lolamanusse vinicchaye ṭhapessanti, te pāpapuññesu anādarā bālā sabhāyaṃ nisīditvā vinicchayaṃ dentā ubhinnampi atthapaccatthikānaṃ hatthato lañjaṃ gahetvā khādissanti asso viya dvīhi mukhehi yavasīsaṃ. Ayaṃ pañcamassa vipāko.
೬. ಅಧಮ್ಮಿಕಾಯೇವ ವಿಜಾತಿರಾಜಾನೋ ಜಾತಿಸಮ್ಪನ್ನಾನಂ ಕುಲಪುತ್ತಾನಂ ಆಸಙ್ಕಾಯ ಯಸಂ ನ ದಸ್ಸನ್ತಿ, ಅಕುಲೀನೇ ವಡ್ಢೇಸ್ಸನ್ತಿ, ಏವಂ ಮಹಾಕುಲಾನಿ ದುಗ್ಗತಾನಿ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಲಾಮಕಕುಲಾನಿ ಇಸ್ಸರಾನಿ। ತೇ ಚ ಕುಲೀನಾ ಪುರಿಸಾ ಜೀವಿತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತಾ ‘‘ಇಮೇ ನಿಸ್ಸಾಯ ಜೀವಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಅಕುಲೀನಾನಂ ಧೀತರೋ ದಸ್ಸನ್ತಿ, ಇತಿ ತಾಸಂ ಕುಲಧೀತಾನಂ ಅಕುಲೀನೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಸಂವಾಸೋ ಜರಸಿಙ್ಗಾಲಸ್ಸ ಸುವಣ್ಣಪಾತಿಯಂ ಪಸ್ಸಾವಕರಣಸದಿಸೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ। ಅಯಂ ಛಟ್ಠಸ್ಸ ವಿಪಾಕೋ।
6. Adhammikāyeva vijātirājāno jātisampannānaṃ kulaputtānaṃ āsaṅkāya yasaṃ na dassanti, akulīne vaḍḍhessanti, evaṃ mahākulāni duggatāni bhavissanti, lāmakakulāni issarāni. Te ca kulīnā purisā jīvituṃ asakkontā ‘‘ime nissāya jīvissāmā’’ti akulīnānaṃ dhītaro dassanti, iti tāsaṃ kuladhītānaṃ akulīnehi saddhiṃ saṃvāso jarasiṅgālassa suvaṇṇapātiyaṃ passāvakaraṇasadiso bhavissati. Ayaṃ chaṭṭhassa vipāko.
೭. ಗಚ್ಛನ್ತೇ ಗಚ್ಛನ್ತೇ ಕಾಲೇ ಇತ್ಥಿಯೋ ಪುರಿಸಲೋಲಾ ಸುರಾಲೋಲಾ ಅಲಙ್ಕಾರಲೋಲಾ ವಿಸಿಖಾಲೋಲಾ ಆಮಿಸಲೋಲಾ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ ದುಸ್ಸೀಲಾ ದುರಾಚಾರಾ। ತಾ ಸಾಮಿಕೇಹಿ ಕಸಿಗೋರಕ್ಖಾದೀನಿ ಕಮ್ಮಾನಿ ಕತ್ವಾ ಕಿಚ್ಛೇನ ಕಸಿರೇನ ಸಮ್ಭತಂ ಧನಂ ಜಾರೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಸುರಂ ಪಿವನ್ತಿಯೋ ಮಾಲಾಗನ್ಧವಿಲೇಪನಂ ಧಾರಯಮಾನಾ ಅನ್ತೋಗೇಹೇ ಅಚ್ಚಾಯಿಕಮ್ಪಿ ಕಿಚ್ಚಂ ಅನೋಲೋಕೇತ್ವಾ ಗೇಹಪರಿಕ್ಖೇಪಸ್ಸ ಉಪರಿಭಾಗೇನಪಿ ಛಿದ್ದಟ್ಠಾನೇಹಿಪಿ ಜಾರೇ ಉಪಧಾರಯಮಾನಾ ಸ್ವೇ ವಪಿತಬ್ಬಯುತ್ತಕಂ ಬೀಜಮ್ಪಿ ಕೋಟ್ಟೇತ್ವಾ ಯಾಗುಭತ್ತಖಜ್ಜಕಾನಿ ಸಜ್ಜೇತ್ವಾ ಖಾದಮಾನಾ ವಿಲುಮ್ಪಿಸ್ಸನ್ತಿ ಹೇಟ್ಠಾಪೀಠಕನಿಪನ್ನಕಛಾತಕಸಿಙ್ಗಾಲೀ ವಿಯ ವಟ್ಟೇತ್ವಾ ವಟ್ಟೇತ್ವಾ ಪಾದಮೂಲೇ ನಿಕ್ಖಿತ್ತರಜ್ಜುಂ। ಅಯಂ ಸತ್ತಮಸ್ಸ ವಿಪಾಕೋ।
7. Gacchante gacchante kāle itthiyo purisalolā surālolā alaṅkāralolā visikhālolā āmisalolā bhavissanti dussīlā durācārā. Tā sāmikehi kasigorakkhādīni kammāni katvā kicchena kasirena sambhataṃ dhanaṃ jārehi saddhiṃ suraṃ pivantiyo mālāgandhavilepanaṃ dhārayamānā antogehe accāyikampi kiccaṃ anoloketvā gehaparikkhepassa uparibhāgenapi chiddaṭṭhānehipi jāre upadhārayamānā sve vapitabbayuttakaṃ bījampi koṭṭetvā yāgubhattakhajjakāni sajjetvā khādamānā vilumpissanti heṭṭhāpīṭhakanipannakachātakasiṅgālī viya vaṭṭetvā vaṭṭetvā pādamūle nikkhittarajjuṃ. Ayaṃ sattamassa vipāko.
೮. ಗಚ್ಛನ್ತೇ ಗಚ್ಛನ್ತೇ ಕಾಲೇ ಲೋಕೋ ಪರಿಹಾಯಿಸ್ಸತಿ, ರಟ್ಠಂ ನಿರೋಜಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ರಾಜಾನೋ ದುಗ್ಗತಾ ಕಪಣಾ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ। ಯೋ ಇಸ್ಸರೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ತಸ್ಸ ಭಣ್ಡಾಗಾರೇ ಸತಸಹಸ್ಸಮತ್ತಾ ಕಹಾಪಣಾ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ, ತೇ ಏವಂ ದುಗ್ಗತಾ ಸಬ್ಬೇ ಜನಪದೇ ಅತ್ತನೋ ಕಮ್ಮಂ ಕಾರಯಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಉಪದ್ದುತಾ ಮನುಸ್ಸಾ ಸಕೇ ಕಮ್ಮನ್ತೇ ಛಡ್ಡೇತ್ವಾ ರಾಜೂನಂಯೇವ ಅತ್ಥಾಯ ಪುಬ್ಬಣ್ಣಾಪರಣ್ಣಾನಿ ವಪನ್ತಾ ರಕ್ಖನ್ತಾ ಲಾಯನ್ತಾ ಮದ್ದನ್ತಾ ಪವೇಸೇನ್ತಾ ಉಚ್ಛುಖೇತ್ತಾನಿ ಕರೋನ್ತಾ ಯನ್ತಾನಿ ವಾಹೇನ್ತಾ ಫಾಣಿತಾದೀನಿ ಪಚನ್ತಾ ಪುಪ್ಫಾರಾಮೇ ಫಲಾರಾಮೇ ಚ ಕರೋನ್ತಾ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ನಿಪ್ಫನ್ನಾನಿ ಪುಪ್ಫಫಲಾದೀನಿ ಆಹರಿತ್ವಾ ರಞ್ಞೋ ಕೋಟ್ಠಾಗಾರಮೇವ ಪೂರೇಸ್ಸನ್ತಿ, ಅತ್ತನೋ ಗೇಹೇಸು ತುಚ್ಛಕೋಟ್ಠೇ ಓಲೋಕೇನ್ತಾಪಿ ನ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ, ತುಚ್ಛತುಚ್ಛಕುಮ್ಭೇ ಅನೋಲೋಕೇತ್ವಾ ಪೂರಿತಕುಮ್ಭಪೂರಣಸದಿಸಮೇವ ಭವಿಸ್ಸತಿ। ಅಯಂ ಅಟ್ಠಮಸ್ಸ ವಿಪಾಕೋ।
8. Gacchante gacchante kāle loko parihāyissati, raṭṭhaṃ nirojaṃ bhavissati, rājāno duggatā kapaṇā bhavissanti. Yo issaro bhavissati, tassa bhaṇḍāgāre satasahassamattā kahāpaṇā bhavissanti, te evaṃ duggatā sabbe janapade attano kammaṃ kārayissanti, upaddutā manussā sake kammante chaḍḍetvā rājūnaṃyeva atthāya pubbaṇṇāparaṇṇāni vapantā rakkhantā lāyantā maddantā pavesentā ucchukhettāni karontā yantāni vāhentā phāṇitādīni pacantā pupphārāme phalārāme ca karontā tattha tattha nipphannāni pupphaphalādīni āharitvā rañño koṭṭhāgārameva pūressanti, attano gehesu tucchakoṭṭhe olokentāpi na bhavissanti, tucchatucchakumbhe anoloketvā pūritakumbhapūraṇasadisameva bhavissati. Ayaṃ aṭṭhamassa vipāko.
೯. ಗಚ್ಛನ್ತೇ ಗಚ್ಛನ್ತೇ ಕಾಲೇ ರಾಜಾನೋ ಅಧಮ್ಮಿಕಾ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಛನ್ದಾದಿವಸೇನ ಅಗತಿಂ ಗಚ್ಛನ್ತಾ ರಜ್ಜಂ ಕಾರೇಸ್ಸನ್ತಿ, ಧಮ್ಮೇನ ವಿನಿಚ್ಛಯಂ ನಾಮ ನ ದಸ್ಸನ್ತಿ, ಲಞ್ಜವಿತ್ತಕಾ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ ಧನಲೋಲಾ, ರಟ್ಠವಾಸಿಕೇಸು ತೇಸಂ ಖನ್ತಿಮೇತ್ತಾನುದ್ದಯಂ ನಾಮ ನ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಕಕ್ಖಳಾ ಫರುಸಾ ಉಚ್ಛುಯನ್ತೇ ಉಚ್ಛುಗಣ್ಠಿಕಾ ವಿಯ ಮನುಸ್ಸೇ ಪೀಳೇನ್ತಾ ನಾನಪ್ಪಕಾರಂ ಬಲಿಂ ಉಪ್ಪಾದೇತ್ವಾ ಧನಂ ಗಣ್ಹಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಮನುಸ್ಸಾ ಬಲಿಪೀಳಿತಾ ಕಿಞ್ಚಿ ದಾತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತಾ ಗಾಮನಿಗಮಾದಯೋ ಛಡ್ಡೇತ್ವಾ ಪಚ್ಚನ್ತಂ ಗನ್ತ್ವಾ ವಾಸಂ ಕಪ್ಪೇಸ್ಸನ್ತಿ, ಮಜ್ಝಿಮಜನಪದೋ ಸುಞ್ಞೋ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಪಚ್ಚನ್ತೋ ಘನವಾಸೋ ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ಪೋಕ್ಖರಣಿಯಾ ಮಜ್ಝೇ ಉದಕಂ ಆವಿಲಂ ಪರಿಯನ್ತೇ ವಿಪ್ಪಸನ್ನಂ। ಅಯಂ ನವಮಸ್ಸ ವಿಪಾಕೋ।
9. Gacchante gacchante kāle rājāno adhammikā bhavissanti, chandādivasena agatiṃ gacchantā rajjaṃ kāressanti, dhammena vinicchayaṃ nāma na dassanti, lañjavittakā bhavissanti dhanalolā, raṭṭhavāsikesu tesaṃ khantimettānuddayaṃ nāma na bhavissati, kakkhaḷā pharusā ucchuyante ucchugaṇṭhikā viya manusse pīḷentā nānappakāraṃ baliṃ uppādetvā dhanaṃ gaṇhissanti, manussā balipīḷitā kiñci dātuṃ asakkontā gāmanigamādayo chaḍḍetvā paccantaṃ gantvā vāsaṃ kappessanti, majjhimajanapado suñño bhavissati, paccanto ghanavāso seyyathāpi pokkharaṇiyā majjhe udakaṃ āvilaṃ pariyante vippasannaṃ. Ayaṃ navamassa vipāko.
೧೦. ಗಚ್ಛನ್ತೇ ಗಚ್ಛನ್ತೇ ಕಾಲೇ ರಾಜಾನೋ ಅಧಮ್ಮಿಕಾ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ, ತೇಸು ಅಧಮ್ಮಿಕೇಸು ರಾಜಯುತ್ತಾಪಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಗಹಪತಿಕಾಪಿ ನೇಗಮಜಾನಪದಾಪೀತಿ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣೇ ಉಪಾದಾಯ ಸಬ್ಬೇ ಮನುಸ್ಸಾ ಅಧಮ್ಮಿಕಾ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ, ತತೋ ತೇಸಂ ಆರಕ್ಖದೇವತಾ ಬಲಿಪಟಿಗ್ಗಾಹಿಕದೇವತಾ ರುಕ್ಖದೇವತಾ ಆಕಾಸಟ್ಠಕದೇವತಾತಿ ಏವಂ ದೇವತಾಪಿ ಅಧಮ್ಮಿಕಾ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಅಧಮ್ಮಿಕರಾಜೂನಂ ರಜ್ಜೇ ವಾತಾ ವಿಸಮಾ ಖರಾ ವಾಯಿಸ್ಸನ್ತಿ, ತೇ ಆಕಾಸಟ್ಠಕವಿಮಾನಾನಿ ಕಮ್ಪೇಸ್ಸನ್ತಿ, ತೇಸು ಕಮ್ಪಿತೇಸು ದೇವತಾ ಕುಪಿತಾ ದೇವಂ ವಸ್ಸಿತುಂ ನ ದಸ್ಸನ್ತಿ, ವಸ್ಸಮಾನೋಪಿ ಸಕಲರಟ್ಠೇ ಏಕಪ್ಪಹಾರೇನೇವ ನ ವಸ್ಸಿಸ್ಸತಿ, ವಸ್ಸಮಾನೋಪಿ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಕಸಿಕಮ್ಮಸ್ಸ ವಾ ವಪ್ಪಕಮ್ಮಸ್ಸ ವಾ ಉಪಕಾರೋ ಹುತ್ವಾ ನ ವಸ್ಸಿಸ್ಸತಿ। ಯಥಾ ಚ ರಟ್ಠೇ, ಏವಂ ಜನಪದೇಪಿ ಗಾಮೇಪಿ ಏಕತಳಾಕಸ್ಸರೇಪಿ ಏಕಪ್ಪಹಾರೇನೇವ ನ ವಸ್ಸಿಸ್ಸತಿ, ತಳಾಕಸ್ಸ ಉಪರಿಭಾಗೇ ವಸ್ಸನ್ತೋ ಹೇಟ್ಠಾಭಾಗೇ ನ ವಸ್ಸಿಸ್ಸತಿ, ಹೇಟ್ಠಾ ವಸ್ಸನ್ತೋ ಉಪರಿ ನ ವಸ್ಸಿಸ್ಸತಿ, ಏಕಸ್ಮಿಂ ಭಾಗೇ ಸಸ್ಸಂ ಅತಿವಸ್ಸೇನ ನಸ್ಸಿಸ್ಸತಿ, ಏಕಸ್ಮಿಂ ಅವಸ್ಸನ್ತೋ ಮಿಲಾಯಿಸ್ಸತಿ, ಏಕಸ್ಮಿಂ ಸಮ್ಮಾ ವಸ್ಸಮಾನೋ ಸಮ್ಪಾದೇಸ್ಸತಿ, ಏವಂ ಏಕಸ್ಸ ರಞ್ಞೋ ರಜ್ಜೇ ವುತ್ತಾ ಸಸ್ಸಾ ತಿಪ್ಪಕಾರಾ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ ಏಕಕುಮ್ಭಿಯಾ ಓದನೋ ವಿಯ। ಅಯಂ ದಸಮಸ್ಸ ವಿಪಾಕೋ।
10. Gacchante gacchante kāle rājāno adhammikā bhavissanti, tesu adhammikesu rājayuttāpi brāhmaṇagahapatikāpi negamajānapadāpīti samaṇabrāhmaṇe upādāya sabbe manussā adhammikā bhavissanti, tato tesaṃ ārakkhadevatā balipaṭiggāhikadevatā rukkhadevatā ākāsaṭṭhakadevatāti evaṃ devatāpi adhammikā bhavissanti, adhammikarājūnaṃ rajje vātā visamā kharā vāyissanti, te ākāsaṭṭhakavimānāni kampessanti, tesu kampitesu devatā kupitā devaṃ vassituṃ na dassanti, vassamānopi sakalaraṭṭhe ekappahāreneva na vassissati, vassamānopi sabbattha kasikammassa vā vappakammassa vā upakāro hutvā na vassissati. Yathā ca raṭṭhe, evaṃ janapadepi gāmepi ekataḷākassarepi ekappahāreneva na vassissati, taḷākassa uparibhāge vassanto heṭṭhābhāge na vassissati, heṭṭhā vassanto upari na vassissati, ekasmiṃ bhāge sassaṃ ativassena nassissati, ekasmiṃ avassanto milāyissati, ekasmiṃ sammā vassamāno sampādessati, evaṃ ekassa rañño rajje vuttā sassā tippakārā bhavissanti ekakumbhiyā odano viya. Ayaṃ dasamassa vipāko.
೧೧. ಗಚ್ಛನ್ತೇ ಗಚ್ಛನ್ತೇ ಕಾಲೇ ಸಾಸನೇ ಪರಿಹಾಯನ್ತೇ ಪಚ್ಚಯಲೋಲಾ ಅಲಜ್ಜಿಕಾ ಬಹೂ ಭಿಕ್ಖೂ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ, ತೇ ಭಗವತಾ ಪಚ್ಚಯಲೋಲುಪ್ಪಂ ನಿಮ್ಮಥೇತ್ವಾ ಕಥಿತಧಮ್ಮದೇಸನಂ ಚೀವರಾದಿಚತುಪಚ್ಚಯಹೇತು ಪರೇಸಂ ದೇಸೇಸ್ಸನ್ತಿ, ಪಚ್ಚಯೇಹಿ ಮುಚ್ಛಿತ್ವಾ ನಿರತ್ಥಕಪಕ್ಖೇ ಠಿತಾ ನಿಬ್ಬಾನಾಭಿಮುಖಂ ಕತ್ವಾ ದೇಸೇತುಂ ನ ಸಕ್ಖಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಕೇವಲಂ ‘‘ಪದಬ್ಯಞ್ಜನಸಮ್ಪತ್ತಿಞ್ಚೇವ ಮಧುರಸದ್ದಞ್ಚ ಸುತ್ವಾ ಮಹಗ್ಘಾನಿ ಚೀವರಾನಿ ದಸ್ಸನ್ತಿ’’ಇಚ್ಚೇವಂ ದೇಸೇಸ್ಸನ್ತಿ। ಅಪರೇ ಅನ್ತರವೀಥಿಚತುಕ್ಕರಾಜದ್ವಾರಾದೀಸು ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ಕಹಾಪಣಅಡ್ಢಕಹಾಪಣಪಾದಮಾಸಕರೂಪಾದೀನಿಪಿ ನಿಸ್ಸಾಯ ದೇಸೇಸ್ಸನ್ತಿ। ಇತಿ ಭಗವತಾ ನಿಬ್ಬಾನಗ್ಘನಕಂ ಕತ್ವಾ ದೇಸಿತಂ ಧಮ್ಮಂ ಚತುಪಚ್ಚಯತ್ಥಾಯ ಚೇವ ಕಹಾಪಣಅಡ್ಢಕಹಾಪಣಾದಿಅತ್ಥಾಯ ಚ ವಿಕ್ಕಿಣಿತ್ವಾ ದೇಸೇನ್ತಾ ಸತಸಹಸ್ಸಗ್ಘನಕಂ ಚನ್ದನಸಾರಂ ಪೂತಿತಕ್ಕೇನ ವಿಕ್ಕಿಣನ್ತಾ ವಿಯ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ। ಅಯಂ ಏಕಾದಸಮಸ್ಸ ವಿಪಾಕೋ।
11. Gacchante gacchante kāle sāsane parihāyante paccayalolā alajjikā bahū bhikkhū bhavissanti, te bhagavatā paccayaloluppaṃ nimmathetvā kathitadhammadesanaṃ cīvarādicatupaccayahetu paresaṃ desessanti, paccayehi mucchitvā niratthakapakkhe ṭhitā nibbānābhimukhaṃ katvā desetuṃ na sakkhissanti, kevalaṃ ‘‘padabyañjanasampattiñceva madhurasaddañca sutvā mahagghāni cīvarāni dassanti’’iccevaṃ desessanti. Apare antaravīthicatukkarājadvārādīsu nisīditvā kahāpaṇaaḍḍhakahāpaṇapādamāsakarūpādīnipi nissāya desessanti. Iti bhagavatā nibbānagghanakaṃ katvā desitaṃ dhammaṃ catupaccayatthāya ceva kahāpaṇaaḍḍhakahāpaṇādiatthāya ca vikkiṇitvā desentā satasahassagghanakaṃ candanasāraṃ pūtitakkena vikkiṇantā viya bhavissanti. Ayaṃ ekādasamassa vipāko.
೧೨. ಅಧಮ್ಮಿಕರಾಜಕಾಲೇ ಲೋಕೇ ವಿಪರಿವತ್ತನ್ತೇಯೇವ ರಾಜಾನೋ ಜಾತಿಸಮ್ಪನ್ನಾನಂ ಕುಲಪುತ್ತಾನಂ ಯಸಂ ನ ದಸ್ಸನ್ತಿ, ಅಕುಲೀನಾನಞ್ಞೇವ ದಸ್ಸನ್ತಿ, ತೇ ಇಸ್ಸರಾ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಇತರೇ ದಲಿದ್ದಾ। ರಾಜಸಮ್ಮುಖೇಪಿ ರಾಜದ್ವಾರೇಪಿ ಅಮಚ್ಚಸಮ್ಮುಖೇಪಿ ವಿನಿಚ್ಛಯಟ್ಠಾನೇಪಿ ತುಚ್ಛಲಾಬುಸದಿಸಾನಂ ಅಕುಲೀನಾನಂಯೇವ ಕಥಾ ಓಸೀದಿತ್ವಾ ಠಿತಾ ವಿಯ ನಿಚ್ಚಲಾ ಸುಪ್ಪತಿಟ್ಠಿತಾ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ಸಙ್ಘಸನ್ನಿಪಾತೇಪಿ ಸಙ್ಘಕಮ್ಮಗಣಕಮ್ಮಟ್ಠಾನೇಸು ಚೇವ ಪತ್ತಚೀವರಪರಿವೇಣಾದಿವಿನಿಚ್ಛಯಟ್ಠಾನೇಸು ಚ ದುಸ್ಸೀಲಾನಂ ಪಾಪಪುಗ್ಗಲಾನಂಯೇವ ಕಥಾ ನಿಯ್ಯಾನಿಕಾ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ನ ಲಜ್ಜಿಭಿಕ್ಖೂನನ್ತಿ ಏವಂ ಸಬ್ಬಥಾಪಿ ತುಚ್ಛಲಾಬೂನಂ ಸೀದನಕಾಲೋ ವಿಯ ಭವಿಸ್ಸತಿ। ಅಯಂ ದ್ವಾದಸಮಸ್ಸ ವಿಪಾಕೋ।
12. Adhammikarājakāle loke viparivattanteyeva rājāno jātisampannānaṃ kulaputtānaṃ yasaṃ na dassanti, akulīnānaññeva dassanti, te issarā bhavissanti, itare daliddā. Rājasammukhepi rājadvārepi amaccasammukhepi vinicchayaṭṭhānepi tucchalābusadisānaṃ akulīnānaṃyeva kathā osīditvā ṭhitā viya niccalā suppatiṭṭhitā bhavissati, saṅghasannipātepi saṅghakammagaṇakammaṭṭhānesu ceva pattacīvarapariveṇādivinicchayaṭṭhānesu ca dussīlānaṃ pāpapuggalānaṃyeva kathā niyyānikā bhavissati, na lajjibhikkhūnanti evaṃ sabbathāpi tucchalābūnaṃ sīdanakālo viya bhavissati. Ayaṃ dvādasamassa vipāko.
೧೩. ತಾದಿಸೇಯೇವ ಕಾಲೇ ಅಧಮ್ಮಿಕರಾಜಾನೋ ಅಕುಲೀನಾನಂ ಯಸಂ ದಸ್ಸನ್ತಿ, ತೇ ಇಸ್ಸರಾ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಕುಲೀನಾ ದುಗ್ಗತಾ। ತೇಸು ನ ಕೇಚಿ ಗಾರವಂ ಕರಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಇತರೇಸುಯೇವ ಕರಿಸ್ಸನ್ತಿ, ರಾಜಸಮ್ಮುಖೇ ವಾ ಅಮಚ್ಚಸಮ್ಮುಖೇ ವಾ ವಿನಿಚ್ಛಯಟ್ಠಾನೇ ವಾ ವಿನಿಚ್ಛಯಕುಸಲಾನಂ ಘನಸಿಲಾಸದಿಸಾನಂ ಕುಲಪುತ್ತಾನಂ ಕಥಾ ನ ಓಗಾಹಿತ್ವಾ ಪತಿಟ್ಠಹಿಸ್ಸತಿ। ತೇಸು ಕಥೇನ್ತೇಸು ‘‘ಕಿಂ ಇಮೇ ಕಥೇನ್ತೀ’’ತಿ ಇತರೇ ಪರಿಹಾಸಮೇವ ಕರಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಭಿಕ್ಖುಸನ್ನಿಪಾತೇಪಿ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರೇಸು ಠಾನೇಸು ನೇವ ಪೇಸಲೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಗರುಕಾತಬ್ಬೇ ಮಞ್ಞಿಸ್ಸನ್ತಿ, ನಾಪಿ ನೇಸಂ ಕಥಾ ಪರಿಯೋಗಾಹಿತ್ವಾ ಪತಿಟ್ಠಹಿಸ್ಸತಿ, ಸಿಲಾನಂ ಪ್ಲವಕಾಲೋ ವಿಯ ಭವಿಸ್ಸತಿ। ಅಯಂ ತೇರಸಮಸ್ಸ ವಿಪಾಕೋ।
13. Tādiseyeva kāle adhammikarājāno akulīnānaṃ yasaṃ dassanti, te issarā bhavissanti, kulīnā duggatā. Tesu na keci gāravaṃ karissanti, itaresuyeva karissanti, rājasammukhe vā amaccasammukhe vā vinicchayaṭṭhāne vā vinicchayakusalānaṃ ghanasilāsadisānaṃ kulaputtānaṃ kathā na ogāhitvā patiṭṭhahissati. Tesu kathentesu ‘‘kiṃ ime kathentī’’ti itare parihāsameva karissanti, bhikkhusannipātepi vuttappakāresu ṭhānesu neva pesale bhikkhū garukātabbe maññissanti, nāpi nesaṃ kathā pariyogāhitvā patiṭṭhahissati, silānaṃ plavakālo viya bhavissati. Ayaṃ terasamassa vipāko.
೧೪. ಲೋಕೇ ಪರಿಹಾಯನ್ತೇಯೇವ ಮನುಸ್ಸಾ ತಿಬ್ಬರಾಗಾದಿಜಾತಿಕಾ ಕಿಲೇಸಾನುವತ್ತಕಾ ಹುತ್ವಾ ತರುಣತರುಣಾನಂ ಅತ್ತನೋ ಭರಿಯಾನಂ ವಸೇ ವತ್ತಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಗೇಹೇ ದಾಸಕಮ್ಮಕರಾದಯೋಪಿ ಗೋಮಹಿಂಸಾದಯೋಪಿ ಹಿರಞ್ಞಸುವಣ್ಣಮ್ಪಿ ಸಬ್ಬಂ ತಾಸಂಯೇವ ಆಯತ್ತಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ, ‘‘ಅಸುಕಹಿರಞ್ಞಸುವಣ್ಣಂ ವಾ ಪರಿಚ್ಛೇದಾದಿಜಾತಂ ವಾ ಕಹ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತೇ ‘‘ಯತ್ಥ ವಾ ತತ್ಥ ವಾ ಹೋತು, ಕಿಂ ತುಯ್ಹಿಮಿನಾ ಬ್ಯಾಪಾರೇನ, ತ್ವಂ ಮಯ್ಹಂ ಘರೇ ಸನ್ತಂ ವಾ ಅಸನ್ತಂ ವಾ ಜಾನಿತುಕಾಮೋ ಜಾತೋ’’ತಿ ವತ್ವಾ ನಾನಪ್ಪಕಾರೇಹಿ ಅಕ್ಕೋಸಿತ್ವಾ ಮುಖಸತ್ತೀಹಿ ಕೋಟ್ಟೇತ್ವಾ ದಾಸಚೇಟಕಂ ವಿಯ ವಸೇ ಕತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಇಸ್ಸರಿಯಂ ಪವತ್ತೇಸ್ಸನ್ತಿ, ಏವಂ ಮಧುಕಪುಪ್ಫಪ್ಪಮಾಣಮಣ್ಡೂಕಪೋತಿಕಾನಂ ಆಸೀವಿಸೇ ಕಣ್ಹಸಪ್ಪೇ ಗಿಲನಕಾಲೋ ವಿಯ ಭವಿಸ್ಸತಿ। ಅಯಂ ಚುದ್ದಸಮಸ್ಸ ವಿಪಾಕೋ।
14. Loke parihāyanteyeva manussā tibbarāgādijātikā kilesānuvattakā hutvā taruṇataruṇānaṃ attano bhariyānaṃ vase vattissanti, gehe dāsakammakarādayopi gomahiṃsādayopi hiraññasuvaṇṇampi sabbaṃ tāsaṃyeva āyattaṃ bhavissati, ‘‘asukahiraññasuvaṇṇaṃ vā paricchedādijātaṃ vā kaha’’nti vutte ‘‘yattha vā tattha vā hotu, kiṃ tuyhiminā byāpārena, tvaṃ mayhaṃ ghare santaṃ vā asantaṃ vā jānitukāmo jāto’’ti vatvā nānappakārehi akkositvā mukhasattīhi koṭṭetvā dāsaceṭakaṃ viya vase katvā attano issariyaṃ pavattessanti, evaṃ madhukapupphappamāṇamaṇḍūkapotikānaṃ āsīvise kaṇhasappe gilanakālo viya bhavissati. Ayaṃ cuddasamassa vipāko.
೧೫. ದುಬ್ಬಲರಾಜಕಾಲೇ ರಾಜಾನೋ ಹತ್ಥಿಸಿಪ್ಪಾದೀಸು ಅಕುಸಲಾ ಯುದ್ಧೇಸು ಅವಿಸಾರದಾ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ, ತೇ ಅತ್ತನೋ ರಾಜಾಧಿಪಚ್ಚಂ ಆಸಙ್ಕಮಾನಾ ಸಮಾನಜಾತಿಕಾನಂ ಕುಲಪುತ್ತಾನಂ ಇಸ್ಸರಿಯಂ ಅದತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಪಾದಮೂಲಿಕನ್ಹಾಪಕಕಪ್ಪಕಾದೀನಂ ದಸ್ಸನ್ತಿ, ಜಾತಿಗೋತ್ತಸಮ್ಪನ್ನಾ ಕುಲಪುತ್ತಾ ರಾಜಕುಲೇ ಪತಿಟ್ಠಂ ಅಲಭಮಾನಾ ಜೀವಿಕಂ ಕಪ್ಪೇತುಂ ಅಸಮತ್ಥಾ ಹುತ್ವಾ ಇಸ್ಸರಿಯಟ್ಠಾನೇ ಜಾತಿಗೋತ್ತಹೀನೇ ಅಕುಲೀನೇ ಉಪಟ್ಠಹನ್ತಾ ವಿಚರಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಸುವಣ್ಣರಾಜಹಂಸೇಹಿ ಕಾಕಸ್ಸ ಪರಿವಾರಿತಕಾಲೋ ವಿಯ ಭವಿಸ್ಸತಿ। ಅಯಂ ಪನ್ನರಸಮಸ್ಸ ವಿಪಾಕೋ।
15. Dubbalarājakāle rājāno hatthisippādīsu akusalā yuddhesu avisāradā bhavissanti, te attano rājādhipaccaṃ āsaṅkamānā samānajātikānaṃ kulaputtānaṃ issariyaṃ adatvā attano pādamūlikanhāpakakappakādīnaṃ dassanti, jātigottasampannā kulaputtā rājakule patiṭṭhaṃ alabhamānā jīvikaṃ kappetuṃ asamatthā hutvā issariyaṭṭhāne jātigottahīne akulīne upaṭṭhahantā vicarissanti, suvaṇṇarājahaṃsehi kākassa parivāritakālo viya bhavissati. Ayaṃ pannarasamassa vipāko.
೧೬. ಅಧಮ್ಮಿಕರಾಜಕಾಲೇಯೇವ ಚ ಅಕುಲೀನಾವ ರಾಜವಲ್ಲಭಾ ಇಸ್ಸರಾ ಭವಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಕುಲೀನಾ ಅಪ್ಪಞ್ಞಾತಾ ದುಗ್ಗತಾ। ತೇ ರಾಜವಲ್ಲಭಾ ರಾಜಾನಂ ಅತ್ತನೋ ಕಥಂ ಗಾಹಾಪೇತ್ವಾ ವಿನಿಚ್ಛಯಟ್ಠಾನಾದೀಸು ಬಲವನ್ತೋ ಹುತ್ವಾ ದುಬ್ಬಲಾನಂ ಪವೇಣಿಆಗತಾನಿ ಖೇತ್ತವತ್ಥುಆದೀನಿ ‘‘ಅಮ್ಹಾಕಂ ಸನ್ತಕಾನಿ ಏತಾನೀ’’ತಿ ಅಭಿಯುಞ್ಜಿತ್ವಾ ತೇ ‘‘ನ ತುಮ್ಹಾಕಂ, ಅಮ್ಹಾಕ’’ನ್ತಿ ಆಗನ್ತ್ವಾ ವಿನಿಚ್ಛಯಟ್ಠಾನಾದೀಸು ವಿವದನ್ತೇ ವೇತ್ತಲತಾದೀಹಿ ಪಹಾರಾಪೇತ್ವಾ ಗೀವಾಯಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಅಪಕಡ್ಢಾಪೇತ್ವಾ ‘‘ಅತ್ತನೋ ಪಮಾಣಂ ನ ಜಾನಾಥ, ಅಮ್ಹೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ವಿವದಥ, ಇದಾನಿ ವೋ ರಞ್ಞೋ ಕಥೇತ್ವಾ ಹತ್ಥಪಾದಚ್ಛೇದಾದೀನಿ ಕಾರೇಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಸನ್ತಜ್ಜೇಸ್ಸನ್ತಿ, ತೇ ತೇಸಂ ಭಯೇನ ಅತ್ತನೋ ಸನ್ತಕಾನಿ ಖೇತ್ತವತ್ಥೂನಿ ‘‘ತುಮ್ಹಾಕಂಯೇವ ತಾನಿ, ಗಣ್ಹಥಾ’’ತಿ ನಿಯ್ಯಾತೇತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಗೇಹಾನಿ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಭೀತಾ ನಿಪಜ್ಜಿಸ್ಸನ್ತಿ। ಪಾಪಭಿಕ್ಖೂಪಿ ಪೇಸಲೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಯಥಾರುಚಿ ವಿಹೇಠೇಸ್ಸನ್ತಿ, ಪೇಸಲಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಪಟಿಸರಣಂ ಅಲಭಮಾನಾ ಅರಞ್ಞಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಗಹನಟ್ಠಾನೇಸು ನಿಲೀಯಿಸ್ಸನ್ತಿ, ಏವಂ ಹೀನಜಚ್ಚೇಹಿ ಚೇವ ಪಾಪಭಿಕ್ಖೂಹಿ ಚ ಉಪದ್ದುತಾನಂ ಜಾತಿಮನ್ತಕುಲಪುತ್ತಾನಞ್ಚೇವ ಪೇಸಲಭಿಕ್ಖೂನಞ್ಚ ಏಳಕಾನಂ ಭಯೇನ ತಸವಕಾನಂ ಪಲಾಯನಕಾಲೋ ವಿಯ ಭವಿಸ್ಸತಿ । ಅಯಂ ಸೋಳಸಮಸ್ಸ ವಿಪಾಕೋ। ಏವಂ ತಸ್ಸ ತಸ್ಸ ಅತ್ಥಸ್ಸ ಪುಬ್ಬನಿಮಿತ್ತಭೂತೇ ಸೋಳಸ ಸುಪಿನೇ ಪಸ್ಸಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಕೋಸಲರಾಜಾ ವಿಯ ಸೋಳಸ ಸುಪಿನೇ’’ತಿ। ಏತ್ಥ ಚ ಪುಬ್ಬನಿಮಿತ್ತತೋ ಅತ್ತನೋ ಅತ್ಥಾನತ್ಥನಿಮಿತ್ತಂ ಸುಪಿನಂ ಪಸ್ಸನ್ತೋ ಅತ್ತನೋ ಕಮ್ಮಾನುಭಾವೇನ ಪಸ್ಸತಿ, ಕೋಸಲರಾಜಾ ವಿಯ ಲೋಕಸ್ಸ ಅತ್ಥಾನತ್ಥನಿಮಿತ್ತಂ ಸುಪಿನಂ ಪಸ್ಸನ್ತೋ ಪನ ಸಬ್ಬಸತ್ತಸಾಧಾರಣಕಮ್ಮಾನುಭಾವೇನ ಪಸ್ಸತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
16. Adhammikarājakāleyeva ca akulīnāva rājavallabhā issarā bhavissanti, kulīnā appaññātā duggatā. Te rājavallabhā rājānaṃ attano kathaṃ gāhāpetvā vinicchayaṭṭhānādīsu balavanto hutvā dubbalānaṃ paveṇiāgatāni khettavatthuādīni ‘‘amhākaṃ santakāni etānī’’ti abhiyuñjitvā te ‘‘na tumhākaṃ, amhāka’’nti āgantvā vinicchayaṭṭhānādīsu vivadante vettalatādīhi pahārāpetvā gīvāyaṃ gahetvā apakaḍḍhāpetvā ‘‘attano pamāṇaṃ na jānātha, amhehi saddhiṃ vivadatha, idāni vo rañño kathetvā hatthapādacchedādīni kāressāmā’’ti santajjessanti, te tesaṃ bhayena attano santakāni khettavatthūni ‘‘tumhākaṃyeva tāni, gaṇhathā’’ti niyyātetvā attano gehāni pavisitvā bhītā nipajjissanti. Pāpabhikkhūpi pesale bhikkhū yathāruci viheṭhessanti, pesalā bhikkhū paṭisaraṇaṃ alabhamānā araññaṃ pavisitvā gahanaṭṭhānesu nilīyissanti, evaṃ hīnajaccehi ceva pāpabhikkhūhi ca upaddutānaṃ jātimantakulaputtānañceva pesalabhikkhūnañca eḷakānaṃ bhayena tasavakānaṃ palāyanakālo viya bhavissati . Ayaṃ soḷasamassa vipāko. Evaṃ tassa tassa atthassa pubbanimittabhūte soḷasa supine passi. Tena vuttaṃ – ‘‘kosalarājā viya soḷasa supine’’ti. Ettha ca pubbanimittato attano atthānatthanimittaṃ supinaṃ passanto attano kammānubhāvena passati, kosalarājā viya lokassa atthānatthanimittaṃ supinaṃ passanto pana sabbasattasādhāraṇakammānubhāvena passatīti veditabbaṃ.
ಕುದ್ಧಾ ಹಿ ದೇವತಾತಿ ನಾಗಮಹಾವಿಹಾರೇ ಮಹಾಥೇರಸ್ಸ ಕುದ್ಧಾ ದೇವತಾ ವಿಯ। ರೋಹಣೇ ಕಿರ ನಾಗಮಹಾವಿಹಾರೇ ಮಹಾಥೇರೋ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಂ ಅನಪಲೋಕೇತ್ವಾವ ಏಕಂ ನಾಗರುಕ್ಖಂ ಛಿನ್ದಾಪೇಸಿ। ರುಕ್ಖೇ ಅಧಿವತ್ಥಾ ದೇವತಾ ಥೇರಸ್ಸ ಕುದ್ಧಾ ಪಠಮಮೇವ ನಂ ಸಚ್ಚಸುಪಿನೇನ ಪಲೋಭೇತ್ವಾ ಪಚ್ಛಾ ‘‘ಇತೋ ತೇ ಸತ್ತದಿವಸಮತ್ಥಕೇ ಉಪಟ್ಠಾಕೋ ರಾಜಾ ಮರಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಸುಪಿನೇ ಆರೋಚೇಸಿ। ಥೇರೋ ತಂ ಕಥಂ ಆಹರಿತ್ವಾ ರಾಜೋರೋಧಾನಂ ಆಚಿಕ್ಖಿ। ತಾ ಏಕಪ್ಪಹಾರೇನೇವ ಮಹಾವಿರವಂ ವಿರವಿಂಸು। ರಾಜಾ ‘‘ಕಿಂ ಏತ’’ನ್ತಿ ಪುಚ್ಛಿ। ತಾ ‘ಏವಂ ಥೇರೇನ ವುತ್ತ’’ನ್ತಿ ಆರೋಚಯಿಂಸು। ರಾಜಾ ದಿವಸೇ ಗಣಾಪೇತ್ವಾ ಸತ್ತಾಹೇ ವೀತಿವತ್ತೇ ಥೇರಸ್ಸ ಹತ್ಥಪಾದೇ ಛಿನ್ದಾಪೇಸಿ। ಏಕನ್ತಸಚ್ಚಮೇವ ಹೋತೀತಿ ಫಲಸ್ಸ ಸಚ್ಚಭಾವತೋ ವುತ್ತಂ, ದಸ್ಸನಂ ಪನ ವಿಪಲ್ಲತ್ಥಮೇವ। ತೇನೇವ ಪಹೀನವಿಪಲ್ಲಾಸಾ ಪುಬ್ಬನಿಮಿತ್ತಭೂತಮ್ಪಿ ಸುಪಿನಂ ನ ಪಸ್ಸನ್ತಿ, ದ್ವೀಹಿ ತೀಹಿ ವಾ ಕಾರಣೇಹಿ ಕದಾಚಿ ಸುಪಿನಂ ಪಸ್ಸನ್ತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಸಂಸಗ್ಗಭೇದತೋ’’ತಿ। ‘‘ಅಸೇಕ್ಖಾ ನ ಪಸ್ಸನ್ತಿ ಪಹೀನವಿಪಲ್ಲಾಸತ್ತಾ’’ತಿ ವಚನತೋ ಚತುನ್ನಮ್ಪಿ ಕಾರಣಾನಂ ವಿಪಲ್ಲಾಸೋ ಏವ ಮೂಲಕಾರಣನ್ತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ।
Kuddhā hi devatāti nāgamahāvihāre mahātherassa kuddhā devatā viya. Rohaṇe kira nāgamahāvihāre mahāthero bhikkhusaṅghaṃ anapaloketvāva ekaṃ nāgarukkhaṃ chindāpesi. Rukkhe adhivatthā devatā therassa kuddhā paṭhamameva naṃ saccasupinena palobhetvā pacchā ‘‘ito te sattadivasamatthake upaṭṭhāko rājā marissatī’’ti supine ārocesi. Thero taṃ kathaṃ āharitvā rājorodhānaṃ ācikkhi. Tā ekappahāreneva mahāviravaṃ viraviṃsu. Rājā ‘‘kiṃ eta’’nti pucchi. Tā ‘evaṃ therena vutta’’nti ārocayiṃsu. Rājā divase gaṇāpetvā sattāhe vītivatte therassa hatthapāde chindāpesi. Ekantasaccameva hotīti phalassa saccabhāvato vuttaṃ, dassanaṃ pana vipallatthameva. Teneva pahīnavipallāsā pubbanimittabhūtampi supinaṃ na passanti, dvīhi tīhi vā kāraṇehi kadāci supinaṃ passantīti āha ‘‘saṃsaggabhedato’’ti. ‘‘Asekkhā na passanti pahīnavipallāsattā’’ti vacanato catunnampi kāraṇānaṃ vipallāso eva mūlakāraṇanti daṭṭhabbaṃ.
ತನ್ತಿ ಸುಪಿನಕಾಲೇ ಪವತ್ತಂ ಭವಙ್ಗಚಿತ್ತಂ। ರೂಪನಿಮಿತ್ತಾದಿಆರಮ್ಮಣನ್ತಿ ಕಮ್ಮನಿಮಿತ್ತಗತಿನಿಮಿತ್ತತೋ ಅಞ್ಞಂ ರೂಪನಿಮಿತ್ತಾದಿಆರಮ್ಮಣಂ ನ ಹೋತಿ। ಈದಿಸಾನೀತಿ ಪಚ್ಚಕ್ಖತೋ ಅನುಭೂತಪುಬ್ಬಪರಿಕಪ್ಪಿತರೂಪಾದಿಆರಮ್ಮಣಾನಿ ಚೇವ ರಾಗಾದಿಸಮ್ಪಯುತ್ತಾನಿ ಚ। ಸಬ್ಬೋಹಾರಿಕಚಿತ್ತೇನಾತಿ ಪಕತಿಚಿತ್ತೇನ। ದ್ವೀಹಿ ಅನ್ತೇಹಿ ಮುತ್ತೋತಿ ಕುಸಲಾಕುಸಲಸಙ್ಖಾತೇಹಿ ದ್ವೀಹಿ ಅನ್ತೇಹಿ ಮುತ್ತೋ। ಆವಜ್ಜನತದಾರಮ್ಮಣಕ್ಖಣೇತಿ ಇದಂ ಯಾವ ತದಾರಮ್ಮಣುಪ್ಪತ್ತಿ, ತಾವ ಪವತ್ತಂ ಚಿತ್ತವಾರಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ‘‘ಸುಪಿನೇನೇವ ದಿಟ್ಠಂ ವಿಯ ಮೇ, ಸುತಂ ವಿಯ ಮೇತಿ ಕಥನಕಾಲೇ ಪನ ಅಬ್ಯಾಕತೋಯೇವ ಆವಜ್ಜನಮತ್ತಸ್ಸೇವ ಉಪ್ಪಜ್ಜನತೋ’’ತಿ ವದನ್ತಿ। ಏವಂ ವದನ್ತೇಹಿ ಪಞ್ಚದ್ವಾರೇ ದುತಿಯಮೋಘವಾರೇ ವಿಯ ಮನೋದ್ವಾರೇಪಿ ಆವಜ್ಜನಂ ದ್ವತ್ತಿಕ್ಖತ್ತುಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಜವನಟ್ಠಾನೇ ಠತ್ವಾ ಭವಙ್ಗಂ ಓತರತೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪೇತನ್ತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ ಏಕಚಿತ್ತಕ್ಖಣಿಕಸ್ಸ ಆವಜ್ಜನಸ್ಸ ಉಪ್ಪತ್ತಿಯಂ ‘‘ದಿಟ್ಠಂ ವಿಯ ಮೇ, ಸುತಂ ವಿಯ ಮೇ’’ತಿ ಕಪ್ಪನಾಯ ಅಸಮ್ಭವತೋ।
Tanti supinakāle pavattaṃ bhavaṅgacittaṃ. Rūpanimittādiārammaṇanti kammanimittagatinimittato aññaṃ rūpanimittādiārammaṇaṃ na hoti. Īdisānīti paccakkhato anubhūtapubbaparikappitarūpādiārammaṇāni ceva rāgādisampayuttāni ca. Sabbohārikacittenāti pakaticittena. Dvīhi antehi muttoti kusalākusalasaṅkhātehi dvīhi antehi mutto. Āvajjanatadārammaṇakkhaṇeti idaṃ yāva tadārammaṇuppatti, tāva pavattaṃ cittavāraṃ sandhāya vuttaṃ. ‘‘Supineneva diṭṭhaṃ viya me, sutaṃ viya meti kathanakāle pana abyākatoyeva āvajjanamattasseva uppajjanato’’ti vadanti. Evaṃ vadantehi pañcadvāre dutiyamoghavāre viya manodvārepi āvajjanaṃ dvattikkhattuṃ uppajjitvā javanaṭṭhāne ṭhatvā bhavaṅgaṃ otaratīti adhippetanti daṭṭhabbaṃ ekacittakkhaṇikassa āvajjanassa uppattiyaṃ ‘‘diṭṭhaṃ viya me, sutaṃ viya me’’ti kappanāya asambhavato.
ಏತ್ಥ ಚ ‘‘ಸುಪಿನನ್ತೇಪಿ ತದಾರಮ್ಮಣವಚನತೋ ಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನವಸೇನ ವಾ ಅತೀತವಸೇನ ವಾ ಸಭಾವಧಮ್ಮಾಪಿ ಸುಪಿನನ್ತೇ ಆರಮ್ಮಣಂ ಹೋನ್ತೀ’’ತಿ ವದನ್ತಿ। ‘‘ಯದಿಪಿ ಸುಪಿನನ್ತೇ ವಿಭೂತಂ ಹುತ್ವಾ ಉಪಟ್ಠಿತೇ ರೂಪಾದಿವತ್ಥುಮ್ಹಿ ತದಾರಮ್ಮಣಂ ವುತ್ತಂ, ತಥಾಪಿ ಸುಪಿನನ್ತೇ ಉಪಟ್ಠಿತನಿಮಿತ್ತಸ್ಸ ಪರಿಕಪ್ಪವಸೇನ ಗಹೇತಬ್ಬತಾಯ ದುಬ್ಬಲಭಾವತೋ ದುಬ್ಬಲವತ್ಥುಕತ್ತಾತಿ ವುತ್ತ’’ನ್ತಿ ತೀಸುಪಿ ಗಣ್ಠಿಪದೇಸು ವುತ್ತಂ। ಕೇಚಿ ಪನ ‘‘ಕರಜಕಾಯಸ್ಸ ನಿರುಸ್ಸಾಹಸನ್ತಭಾವಪ್ಪತ್ತಿತೋ ತನ್ನಿಸ್ಸಿತಂ ಹದಯವತ್ಥು ನ ಸುಪ್ಪಸನ್ನಂ ಹೋತಿ, ತತೋ ತನ್ನಿಸ್ಸಿತಾಪಿ ಚಿತ್ತುಪ್ಪತ್ತಿ ನ ಸುಪ್ಪಸನ್ನಾ ಅಸುಪ್ಪಸನ್ನವಟ್ಟಿನಿಸ್ಸಿತದೀಪಪ್ಪಭಾ ವಿಯ, ತಸ್ಮಾ ದುಬ್ಬಲವತ್ಥುಕತ್ತಾತಿ ಏತ್ಥ ದುಬ್ಬಲಹದಯವತ್ಥುಕತ್ತಾ’’ತಿ ಅತ್ಥಂ ವದನ್ತಿ, ವೀಮಂಸಿತ್ವಾ ಯುತ್ತತರಂ ಗಹೇತಬ್ಬಂ।
Ettha ca ‘‘supinantepi tadārammaṇavacanato paccuppannavasena vā atītavasena vā sabhāvadhammāpi supinante ārammaṇaṃ hontī’’ti vadanti. ‘‘Yadipi supinante vibhūtaṃ hutvā upaṭṭhite rūpādivatthumhi tadārammaṇaṃ vuttaṃ, tathāpi supinante upaṭṭhitanimittassa parikappavasena gahetabbatāya dubbalabhāvato dubbalavatthukattāti vutta’’nti tīsupi gaṇṭhipadesu vuttaṃ. Keci pana ‘‘karajakāyassa nirussāhasantabhāvappattito tannissitaṃ hadayavatthu na suppasannaṃ hoti, tato tannissitāpi cittuppatti na suppasannā asuppasannavaṭṭinissitadīpappabhā viya, tasmā dubbalavatthukattāti ettha dubbalahadayavatthukattā’’ti atthaṃ vadanti, vīmaṃsitvā yuttataraṃ gahetabbaṃ.
ಸುಪಿನನ್ತಚೇತನಾತಿ ಮನೋದ್ವಾರಿಕಜವನವಸೇನ ಪವತ್ತಾ ಸುಪಿನನ್ತೇ ಚೇತನಾ। ಸುಪಿನಞ್ಹಿ ಪಸ್ಸನ್ತೋ ಮನೋದ್ವಾರಿಕೇನೇವ ಜವನೇನ ಪಸ್ಸತಿ, ನ ಪಞ್ಚದ್ವಾರಿಕೇನ। ಪಟಿಬುಜ್ಝನ್ತೋ ಚ ಮನೋದ್ವಾರಿಕೇನೇವ ಪಟಿಬುಜ್ಝತಿ, ನ ಪಞ್ಚದ್ವಾರಿಕೇನ। ನಿದ್ದಾಯನ್ತಸ್ಸ ಹಿ ಮಹಾವಟ್ಟಿಂ ಜಾಲೇತ್ವಾ ದೀಪೇ ಚಕ್ಖುಸಮೀಪಂ ಉಪನೀತೇ ಪಠಮಂ ಚಕ್ಖುದ್ವಾರಿಕಂ ಆವಜ್ಜನಂ ಭವಙ್ಗಂ ನ ಆವಟ್ಟೇತಿ, ಮನೋದ್ವಾರಿಕಮೇವ ಆವಟ್ಟೇತಿ, ಅಥ ಜವನಂ ಜವಿತ್ವಾ ಭವಙ್ಗಂ ಓತರತಿ। ದುತಿಯವಾರೇ ಚಕ್ಖುದ್ವಾರಿಕಂ ಆವಜ್ಜನಂ ಭವಙ್ಗಂ ಆವಟ್ಟೇತಿ, ತತೋ ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞಾಣಾದೀನಿ ಜವನಪರಿಯೋಸಾನಾನಿ ಪವತ್ತನ್ತಿ, ತದನನ್ತರಂ ಭವಙ್ಗಂ ಪವತ್ತತಿ। ತತಿಯವಾರೇ ಮನೋದ್ವಾರಿಕಆವಜ್ಜನೇನ ಭವಙ್ಗೇ ಆವಟ್ಟಿತೇ ಮನೋದ್ವಾರಿಕಜವನಂ ಜವತಿ, ತೇನ ಚಿತ್ತೇನ ‘‘ಕಿಂ ಅಯಂ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ಆಲೋಕೋ’’ತಿ ಜಾನಾತಿ। ತಥಾ ನಿದ್ದಾಯನ್ತಸ್ಸ ಕಣ್ಣಸಮೀಪೇ ತೂರಿಯೇಸು ಪಗ್ಗಹಿತೇಸು ಘಾನಸಮೀಪೇ ಸುಗನ್ಧೇಸು ವಾ ದುಗ್ಗನ್ಧೇಸು ವಾ ಪುಪ್ಫೇಸು ಉಪನೀತೇಸು ಮುಖೇ ಸಪ್ಪಿಮ್ಹಿ ವಾ ಫಾಣಿತೇ ವಾ ಪಕ್ಖಿತ್ತೇ ಪಿಟ್ಠಿಯಂ ಪಾಣಿನಾ ಪಹಾರೇ ದಿನ್ನೇ ಪಠಮಂ ಸೋತದ್ವಾರಿಕಾದೀನಿ ಆವಜ್ಜನಾನಿ ಭವಙ್ಗಂ ನ ಆವಟ್ಟೇನ್ತಿ , ಮನೋದ್ವಾರಿಕಮೇವ ಆವಟ್ಟೇತಿ, ಅಥ ಜವನಂ ಜವಿತ್ವಾ ಭವಙ್ಗಂ ಓತರತಿ। ದುತಿಯವಾರೇ ಸೋತದ್ವಾರಿಕಾದೀನಿ ಆವಜ್ಜನಾನಿ ಭವಙ್ಗಂ ಆವಟ್ಟೇನ್ತಿ, ತತೋ ಸೋತಘಾನಜಿವ್ಹಾಕಾಯವಿಞ್ಞಾಣಾದೀನಿ ಜವನಪರಿಯೋಸಾನಾನಿ ಪವತ್ತನ್ತಿ, ತದನನ್ತರಂ ಭವಙ್ಗಂ ಪವತ್ತತಿ। ತತಿಯವಾರೇ ಮನೋದ್ವಾರಿಕಆವಜ್ಜನೇನ ಭವಙ್ಗೇ ಆವಟ್ಟಿತೇ ಮನೋದ್ವಾರಿಕಜವನಂ ಜವತಿ, ತೇನ ಚಿತ್ತೇನ ಞತ್ವಾ ‘‘ಕಿಂ ಅಯಂ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ಸದ್ದೋ, ಸಙ್ಖಸದ್ದೋ ಭೇರಿಸದ್ದೋ’’ತಿ ವಾ ‘‘ಕಿಂ ಅಯಂ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ಗನ್ಧೋ, ಮೂಲಗನ್ಧೋ ಸಾರಗನ್ಧೋ’’ತಿ ವಾ ‘‘ಕಿಂ ಇದಂ ಮಯ್ಹಂ ಮುಖೇ ಪಕ್ಖಿತ್ತಂ, ಸಪ್ಪಿ ಫಾಣಿತ’’ನ್ತಿ ವಾ ‘‘ಕೇನಮ್ಹಿ ಪಿಟ್ಠಿಯಂ ಪಹಟೋ, ಅತಿಥದ್ಧೋ ಮೇ ಪಹಾರೋ’’ತಿ ವಾ ವತ್ತಾ ಹೋತಿ, ಏವಂ ಮನೋದ್ವಾರಿಕಜವನೇನೇವ ಪಟಿಬುಜ್ಝತಿ, ನ ಪಞ್ಚದ್ವಾರಿಕೇನ। ಸುಪಿನಮ್ಪಿ ತೇನೇವ ಪಸ್ಸತಿ, ನ ಪಞ್ಚದ್ವಾರಿಕೇನ।
Supinantacetanāti manodvārikajavanavasena pavattā supinante cetanā. Supinañhi passanto manodvārikeneva javanena passati, na pañcadvārikena. Paṭibujjhanto ca manodvārikeneva paṭibujjhati, na pañcadvārikena. Niddāyantassa hi mahāvaṭṭiṃ jāletvā dīpe cakkhusamīpaṃ upanīte paṭhamaṃ cakkhudvārikaṃ āvajjanaṃ bhavaṅgaṃ na āvaṭṭeti, manodvārikameva āvaṭṭeti, atha javanaṃ javitvā bhavaṅgaṃ otarati. Dutiyavāre cakkhudvārikaṃ āvajjanaṃ bhavaṅgaṃ āvaṭṭeti, tato cakkhuviññāṇādīni javanapariyosānāni pavattanti, tadanantaraṃ bhavaṅgaṃ pavattati. Tatiyavāre manodvārikaāvajjanena bhavaṅge āvaṭṭite manodvārikajavanaṃ javati, tena cittena ‘‘kiṃ ayaṃ imasmiṃ ṭhāne āloko’’ti jānāti. Tathā niddāyantassa kaṇṇasamīpe tūriyesu paggahitesu ghānasamīpe sugandhesu vā duggandhesu vā pupphesu upanītesu mukhe sappimhi vā phāṇite vā pakkhitte piṭṭhiyaṃ pāṇinā pahāre dinne paṭhamaṃ sotadvārikādīni āvajjanāni bhavaṅgaṃ na āvaṭṭenti , manodvārikameva āvaṭṭeti, atha javanaṃ javitvā bhavaṅgaṃ otarati. Dutiyavāre sotadvārikādīni āvajjanāni bhavaṅgaṃ āvaṭṭenti, tato sotaghānajivhākāyaviññāṇādīni javanapariyosānāni pavattanti, tadanantaraṃ bhavaṅgaṃ pavattati. Tatiyavāre manodvārikaāvajjanena bhavaṅge āvaṭṭite manodvārikajavanaṃ javati, tena cittena ñatvā ‘‘kiṃ ayaṃ imasmiṃ ṭhāne saddo, saṅkhasaddo bherisaddo’’ti vā ‘‘kiṃ ayaṃ imasmiṃ ṭhāne gandho, mūlagandho sāragandho’’ti vā ‘‘kiṃ idaṃ mayhaṃ mukhe pakkhittaṃ, sappi phāṇita’’nti vā ‘‘kenamhi piṭṭhiyaṃ pahaṭo, atithaddho me pahāro’’ti vā vattā hoti, evaṃ manodvārikajavaneneva paṭibujjhati, na pañcadvārikena. Supinampi teneva passati, na pañcadvārikena.
ಅಸ್ಸಾತಿ ಅಸ್ಸ ಆಪತ್ತಿನಿಕಾಯಸ್ಸ। ನನು ಚ ಅಯುತ್ತೋಯಂ ನಿದ್ದೇಸೋ ‘‘ಸಙ್ಘೋ ಆದಿಮ್ಹಿ ಚೇವ ಸೇಸೇ ಚ ಇಚ್ಛಿತಬ್ಬೋ ಅಸ್ಸಾ’’ತಿ। ನ ಹಿ ಆಪತ್ತಿನಿಕಾಯಸ್ಸ ಆದಿಮ್ಹಿ ಚೇವ ಸೇಸೇ ಚ ಸಙ್ಘೋ ಇಚ್ಛಿತೋ, ಕಿಞ್ಚರಹಿ ವುಟ್ಠಾನಸ್ಸಾತಿ ಇಮಂ ಚೋದನಂ ಮನಸಿ ಸನ್ನಿಧಾಯ ಯಥಾ ನ ವಿರುಜ್ಝತಿ, ತಥಾ ಅಧಿಪ್ಪಾಯಂ ವಿವರನ್ತೋ ‘‘ಕಿಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತೀ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ಆಪತ್ತಿತೋ ವುಟ್ಠಾನಸ್ಸ ಆದಿಮ್ಹಿ ಚೇವ ಸೇಸೇ ಚ ಇಚ್ಛಿತೋ ಸಙ್ಘೋ ಆಪತ್ತಿಯಾವ ಇಚ್ಛಿತೋ ನಾಮ ಹೋತೀತಿ ಅಯಮೇತ್ಥ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಆಪತ್ತಿವುಟ್ಠಾನನ್ತಿ ಆಪತ್ತಿತೋ ವುಟ್ಠಾನಂ, ಅನಾಪತ್ತಿಕಭಾವೂಪಗಮನನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ವಚನಕಾರಣನ್ತಿ ‘‘ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೋ’’ತಿ ಏವಂ ವಚನೇ ಕಾರಣಂ। ಸಮುದಾಯೇ ನಿರುಳ್ಹೋ ನಿಕಾಯ-ಸದ್ದೋ ತದೇಕದೇಸೇ ಪವತ್ತಮಾನೋಪಿ ತಾಯ ಏವ ರುಳ್ಹಿಯಾ ಪವತ್ತತೀತಿ ಆಹ ರುಳೀಸದ್ದೇನಾತಿ। ಅಥ ವಾ ಕಿಞ್ಚಿ ನಿಮಿತ್ತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಸತಿಪಿ ಅಞ್ಞಸ್ಮಿಂ ತಂನಿಮಿತ್ತಯುತ್ತೇ ಕಿಸ್ಮಿಞ್ಚಿದೇವ ವಿಸಯೇ ಸಮ್ಮುತಿಯಾ ಚಿರಕಾಲತಾವಸೇನ ನಿಮಿತ್ತವಿರಹೇಪಿ ಪವತ್ತನಿರುಳ್ಹೋ ರುಳ್ಹೀ ನಾಮ। ಯಥಾ ಮಹಿಯಂ ಸೇತೀತಿ ಮಹಿಂಸೋ, ಗಚ್ಛತೀತಿ ಗೋತಿ, ಏವಂ ನಿಕಾಯ-ಸದ್ದಸ್ಸಪಿ ರುಳ್ಹಿಭಾವೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಏಕಸ್ಮಿಮ್ಪಿ ವಿಸಿಟ್ಠೇ ಸತಿಪಿ ಸಾಮಞ್ಞಾ ವಿಯ ಸಮುದಾಯೇ ಪವತ್ತವೋಹಾರೋ ಅವಯವೇಪಿ ಪವತ್ತತೀತಿ ಆಹ ಅವಯವೇ ಸಮೂಹವೋಹಾರೇನ ವಾತಿ। ನವಮಸ್ಸ ಅಧಿಪ್ಪಾಯಸ್ಸಾತಿ ವೀಮಂಸಾಧಿಪ್ಪಾಯಸ್ಸ।
Assāti assa āpattinikāyassa. Nanu ca ayuttoyaṃ niddeso ‘‘saṅgho ādimhi ceva sese ca icchitabbo assā’’ti. Na hi āpattinikāyassa ādimhi ceva sese ca saṅgho icchito, kiñcarahi vuṭṭhānassāti imaṃ codanaṃ manasi sannidhāya yathā na virujjhati, tathā adhippāyaṃ vivaranto ‘‘kiṃ vuttaṃ hotī’’tiādimāha. Āpattito vuṭṭhānassa ādimhi ceva sese ca icchito saṅgho āpattiyāva icchito nāma hotīti ayamettha adhippāyo. Āpattivuṭṭhānanti āpattito vuṭṭhānaṃ, anāpattikabhāvūpagamananti attho. Vacanakāraṇanti ‘‘saṅghādiseso’’ti evaṃ vacane kāraṇaṃ. Samudāye niruḷho nikāya-saddo tadekadese pavattamānopi tāya eva ruḷhiyā pavattatīti āha ruḷīsaddenāti. Atha vā kiñci nimittaṃ gahetvā satipi aññasmiṃ taṃnimittayutte kismiñcideva visaye sammutiyā cirakālatāvasena nimittavirahepi pavattaniruḷho ruḷhī nāma. Yathā mahiyaṃ setīti mahiṃso, gacchatīti goti, evaṃ nikāya-saddassapi ruḷhibhāvo veditabbo. Ekasmimpi visiṭṭhe satipi sāmaññā viya samudāye pavattavohāro avayavepi pavattatīti āha avayave samūhavohārena vāti. Navamassa adhippāyassāti vīmaṃsādhippāyassa.
೨೩೮-೨೩೯. ಲೋಮಾ ಏತೇಸಂ ಸನ್ತೀತಿ ಲೋಮಸಾ, ಬಹುಲೋಮಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಅರೋಗೋ ಭವಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ರಾಗಪರಿಳಾಹವೂಪಸಮತೋ ನಿರೋಗೋ ಭವಿಸ್ಸಾಮಿ। ಮೋಚನೇನಾತಿ ಮೋಚನತ್ಥಾಯ ಉಪಕ್ಕಮಕರಣೇನ। ಉಪಕ್ಕಮಕರಣಞ್ಹೇತ್ಥ ಮೋಚನನ್ತಿ ಅಧಿಪ್ಪೇತಂ ಮೋಚೇತಿ ಏತೇನಾತಿ ಕತ್ವಾ। ಬೀಜಂ ಭವಿಸ್ಸತೀತಿ ಚೋಳಗ್ಗಹಣಾದಿಕಮ್ಮಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ।
238-239. Lomā etesaṃ santīti lomasā, bahulomāti vuttaṃ hoti. Arogo bhavissāmīti rāgapariḷāhavūpasamato nirogo bhavissāmi. Mocanenāti mocanatthāya upakkamakaraṇena. Upakkamakaraṇañhettha mocananti adhippetaṃ moceti etenāti katvā. Bījaṃ bhavissatīti coḷaggahaṇādikammaṃ sandhāya vuttaṃ.
೨೪೦. ದ್ವೇ ಆಪತ್ತಿಸಹಸ್ಸಾನೀತಿ ಖಣ್ಡಚಕ್ಕಾದಿಭೇದಂ ಅನಾಮಸಿತ್ವಾ ವುತ್ತಂ, ಇಚ್ಛನ್ತೇನ ಪನ ಖಣ್ಡಚಕ್ಕಾದಿಭೇದೇನಪಿ ಆಪತ್ತಿಗಣನಾ ಕಾತಬ್ಬಾ। ಮಿಸ್ಸಕಚಕ್ಕನ್ತಿ ಉಭತೋವಡ್ಢನಕಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ಏತ್ಥ ಚ ನೀಲಞ್ಚ ಪೀತಕಞ್ಚಾತಿಆದಿನಾ ಏಕಕ್ಖಣೇ ಅನೇಕವಣ್ಣಾನಂ ಮೋಚನಾಧಿಪ್ಪಾಯವಚನಂ ಯಥಾಧಿಪ್ಪಾಯೇನ ಮೋಚನಂ ಭವತು ವಾ ಮಾ ವಾ, ಇಮಿನಾಪಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೇನ ಉಪಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಮೋಚೇನ್ತಸ್ಸ ಆಪತ್ತಿ ಹೋತೀತಿ ದಸ್ಸನತ್ಥಂ। ನ ಹಿ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಖಣೇ ನೀಲಾದೀನಂ ಸಬ್ಬೇಸಮ್ಪಿ ಮುತ್ತಿ ಸಮ್ಭವತಿ। ಅಞ್ಞಂ ವದತೀತಿ ಅತ್ತನೋ ದೋಸಂ ಉಜುಂ ವತ್ತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೋ ಪುನ ಪುಟ್ಠೋ ಅಞ್ಞಂ ಭಣತಿ।
240.Dveāpattisahassānīti khaṇḍacakkādibhedaṃ anāmasitvā vuttaṃ, icchantena pana khaṇḍacakkādibhedenapi āpattigaṇanā kātabbā. Missakacakkanti ubhatovaḍḍhanakaṃ sandhāya vuttaṃ. Ettha ca nīlañca pītakañcātiādinā ekakkhaṇe anekavaṇṇānaṃ mocanādhippāyavacanaṃ yathādhippāyena mocanaṃ bhavatu vā mā vā, imināpi adhippāyena upakkamitvā mocentassa āpatti hotīti dassanatthaṃ. Na hi ekasmiṃ khaṇe nīlādīnaṃ sabbesampi mutti sambhavati. Aññaṃ vadatīti attano dosaṃ ujuṃ vattuṃ asakkonto puna puṭṭho aññaṃ bhaṇati.
ಮೋಚನಸ್ಸಾದೋತಿ ಮೋಚನಸ್ಸ ಪುಬ್ಬಭಾಗೇ ಪವತ್ತಅಸ್ಸಾದೋ। ತೇನೇವ ‘‘ಮೋಚೇತುಂ ಅಸ್ಸಾದೋ ಮೋಚನಸ್ಸಾದೋ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಗೇಹಸ್ಸಿತಪೇಮನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಗೇಹ-ಸದ್ದೇನ ಗೇಹೇ ಠಿತಾ ಮಾತುಭಗಿನೀಆದಯೋ ಅಜ್ಝತ್ತಿಕಞಾತಕಾ ಗಹಿತಾ। ತೇಸು ಮಾತುಪೇಮಾದಿವಸೇನ ಉಪ್ಪನ್ನೋ ಸಿನೇಹೋ ಗೇಹಸ್ಸಿತಪೇಮಂ, ಅಞ್ಞತ್ಥ ಪನ ಗೇಹಸ್ಸಿತಪೇಮನ್ತಿ ಪಞ್ಚಕಾಮಗುಣಿಕರಾಗೋ ವುಚ್ಚತಿ। ಸಮ್ಪಯುತ್ತಅಸ್ಸಾದಸೀಸೇನಾತಿ ರಾಗಸಮ್ಪಯುತ್ತಸುಖವೇದನಾಮುಖೇನ। ಏಕೇನ ಪದೇನಾತಿ ಗೇಹಸ್ಸಿತಪೇಮ-ಪದೇನ।
Mocanassādoti mocanassa pubbabhāge pavattaassādo. Teneva ‘‘mocetuṃ assādo mocanassādo’’ti vuttaṃ. Gehassitapemanti ettha geha-saddena gehe ṭhitā mātubhaginīādayo ajjhattikañātakā gahitā. Tesu mātupemādivasena uppanno sineho gehassitapemaṃ, aññattha pana gehassitapemanti pañcakāmaguṇikarāgo vuccati. Sampayuttaassādasīsenāti rāgasampayuttasukhavedanāmukhena. Ekena padenāti gehassitapema-padena.
ತಥೇವಾತಿ ಮೋಚನಸ್ಸಾದಚೇತನಾಯ ಏವ। ಪುಬ್ಬಭಾಗೇ ಮೋಚನಸ್ಸಾದವಸೇನ ಕತಪ್ಪಯೋಗಂ ಅವಿಜಹಿತ್ವಾವ ಸಯಿತತ್ತಾ ‘‘ಸಚೇ ಪನ…ಪೇ॰… ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೋ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಪುನ ಸುದ್ಧಚಿತ್ತೇ ಉಪ್ಪನ್ನೇ ತಸ್ಸ ಪಯೋಗಸ್ಸ ಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸದ್ಧತ್ತಾ ‘‘ಸುದ್ಧಚಿತ್ತೋ…ಪೇ॰… ಅನಾಪತ್ತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಜಗ್ಗನತ್ಥಾಯಾತಿ ಧೋವನತ್ಥಾಯ। ಅನೋಕಾಸನ್ತಿ ಅಙ್ಗಜಾತಪ್ಪದೇಸಂ।
Tathevāti mocanassādacetanāya eva. Pubbabhāge mocanassādavasena katappayogaṃ avijahitvāva sayitattā ‘‘sace pana…pe… saṅghādiseso’’ti vuttaṃ. Puna suddhacitte uppanne tassa payogassa paṭippassaddhattā ‘‘suddhacitto…pe… anāpattī’’ti vuttaṃ. Jagganatthāyāti dhovanatthāya. Anokāsanti aṅgajātappadesaṃ.
೨೬೩-೨೬೪. ಗೇಹಸ್ಸಿತಕಾಮವಿತಕ್ಕನ್ತಿ ಪಞ್ಚಕಾಮಗುಣಸನ್ನಿಸ್ಸಿತಂ ಕಾಮವಿತಕ್ಕಂ। ವತ್ಥಿಂ ದಳ್ಹಂ ಗಹೇತ್ವಾತಿ ಅಙ್ಗಜಾತಸ್ಸ ಅಗ್ಗೇ ಪಸ್ಸಾವನಿಗ್ಗಮನಟ್ಠಾನೇ ಚಮ್ಮಂ ದಳ್ಹಂ ಗಹೇತ್ವಾ। ನಿಮಿತ್ತೇ ಉಪಕ್ಕಮಾಭಾವತೋ ‘‘ಮೋಚನಸ್ಸಾದಾಧಿಪ್ಪಾಯಸ್ಸಪಿ ಮುತ್ತೇ ಅನಾಪತ್ತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ।
263-264.Gehassitakāmavitakkanti pañcakāmaguṇasannissitaṃ kāmavitakkaṃ. Vatthiṃ daḷhaṃ gahetvāti aṅgajātassa agge passāvaniggamanaṭṭhāne cammaṃ daḷhaṃ gahetvā. Nimitte upakkamābhāvato ‘‘mocanassādādhippāyassapi mutte anāpattī’’ti vuttaṃ.
೨೬೫. ‘‘ಏಹಿ ಮೇ ತ್ವಂ, ಆವುಸೋ, ಸಾಮಣೇರಾತಿ ಆಣತ್ತಿಯಾ ಅಞ್ಞೇನ ಕತೋಪಿ ಪಯೋಗೋ ಅತ್ತನಾವ ಕತೋ ನಾಮ ಹೋತೀತಿ ಕತ್ವಾ ಆಪತ್ತಿ ವುತ್ತಾ। ಯದಿ ಪನ ಅನಾಣತ್ತೋ ಸಯಮೇವ ಕರೋತಿ, ಅಙ್ಗಪಾರಿಪೂರಿಯಾ ಅಭಾವತೋ ಅನಾಪತ್ತೀ’’ತಿ ವದನ್ತಿ। ಸುತ್ತಸಾಮಣೇರವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಅಸುಚಿಮ್ಹಿ ಮುತ್ತೇಪಿ ಅಙ್ಗಜಾತಸ್ಸ ಗಹಣಪಚ್ಚಯಾ ದುಕ್ಕಟಂ ವುತ್ತಂ, ನ ಪನ ಮುತ್ತಪಚ್ಚಯಾ।
265. ‘‘Ehi me tvaṃ, āvuso, sāmaṇerāti āṇattiyā aññena katopi payogo attanāva kato nāma hotīti katvā āpatti vuttā. Yadi pana anāṇatto sayameva karoti, aṅgapāripūriyā abhāvato anāpattī’’ti vadanti. Suttasāmaṇeravatthusmiṃ asucimhi muttepi aṅgajātassa gahaṇapaccayā dukkaṭaṃ vuttaṃ, na pana muttapaccayā.
೨೬೬. ಕಾಯತ್ಥಮ್ಭನವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಚಲನವಸೇನ ಯಥಾ ಅಙ್ಗಜಾತೇಪಿ ಉಪಕ್ಕಮೋ ಸಮ್ಭವತಿ, ತಥಾಪಿ ವಿಜಮ್ಭಿತತ್ತಾ ಆಪತ್ತಿ ವುತ್ತಾ। ‘‘ಪಚ್ಛತೋ ವಾ’’ತಿ ವಚನತೋ ಉಭೋಸು ಪಸ್ಸೇಸು ಕಟಿಯಂ ಊರುಪ್ಪದೇಸೋಪಿ ಗಹಿತೋಯೇವಾತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ, ತಸ್ಮಾ ಉಭೋಸುಪಿ ಪಸ್ಸೇಸು ಠತ್ವಾ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಓಕಾಸೇ ನಿಮಿತ್ತನ್ತಿ ಉಪನಿಜ್ಝಾಯನ್ತಸ್ಸಪಿ ಆಪತ್ತಿಯೇವ। ‘‘ಅಙ್ಗಜಾತ’’ನ್ತಿ ವಚನತೋ ನಿಮಿತ್ತನ್ತಿ ಪಸ್ಸಾವಮಗ್ಗೋವ ವುತ್ತೋ। ಉಮ್ಮೀಲನನಿಮೀಲನವಸೇನ ಪನ ನ ಕಾರೇತಬ್ಬೋತಿ ಉಮ್ಮೀಲನನಿಮೀಲನಪ್ಪಯೋಗವಸಏನ ಆಪತ್ತಿಭೇದೋ ನ ಕಾರೇತಬ್ಬೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅನೇಕಕ್ಖತ್ತುಮ್ಪಿ ಉಮ್ಮೀಲೇತ್ವಾ ನಿಮೀಲೇತ್ವಾ ಉಪನಿಜ್ಝಾಯನ್ತಸ್ಸ ಏಕಮೇವ ದುಕ್ಕಟನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಅಕ್ಖೀನಿ ಅವಿಪ್ಫನ್ದೇತ್ವಾ ಅಭಿಮುಖಂ ಸಮ್ಪತ್ತಸ್ಸ ಮಾತುಗಾಮಸ್ಸ ನಿಮಿತ್ತೋಲೋಕನೇಪಿ ಆಪತ್ತಿಯೇವಾತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ‘‘ದಾರುಧೀತಲಿಕಲೇಪಚಿತ್ತಾನಂ ಅಙ್ಗಜಾತುಪನಿಜ್ಝಾನೇಪಿ ದುಕ್ಕಟ’’ನ್ತಿ ವದನ್ತಿ।
266.Kāyatthambhanavatthusmiṃ calanavasena yathā aṅgajātepi upakkamo sambhavati, tathāpi vijambhitattā āpatti vuttā. ‘‘Pacchato vā’’ti vacanato ubhosu passesu kaṭiyaṃ ūruppadesopi gahitoyevāti daṭṭhabbaṃ, tasmā ubhosupi passesu ṭhatvā imasmiṃ okāse nimittanti upanijjhāyantassapi āpattiyeva. ‘‘Aṅgajāta’’nti vacanato nimittanti passāvamaggova vutto. Ummīlananimīlanavasena pana na kāretabboti ummīlananimīlanappayogavasaena āpattibhedo na kāretabboti attho. Anekakkhattumpi ummīletvā nimīletvā upanijjhāyantassa ekameva dukkaṭanti vuttaṃ hoti. Akkhīni avipphandetvā abhimukhaṃ sampattassa mātugāmassa nimittolokanepi āpattiyevāti daṭṭhabbaṃ. ‘‘Dārudhītalikalepacittānaṃ aṅgajātupanijjhānepi dukkaṭa’’nti vadanti.
೨೬೭. ಪುಪ್ಫಾವಲೀತಿ ಕೀಳಾವಿಸೇಸಸ್ಸಾಧಿವಚನಂ। ತಂ ಕೀಳನ್ತಾ ನದೀಆದೀಸು ಛಿನ್ನತಟಂ ಉದಕೇನ ಚಿಕ್ಖಲ್ಲಂ ಕತ್ವಾ ತತ್ಥ ಉಭೋ ಪಾದೇ ಪಸಾರೇತ್ವಾ ನಿಸಿನ್ನಾ ಪಪತನ್ತಿ। ‘‘ಪುಪ್ಫಾವಲಿಯ’’ನ್ತಿಪಿ ಪಾಠೋ। ಪವೇಸೇನ್ತಸ್ಸಾತಿ ದ್ವಿಕಮ್ಮಕತ್ತಾ ವಾಲಿಕಂ ಅಙ್ಗಜಾತನ್ತಿ ಉಭಯತ್ಥಾಪಿ ಉಪಯೋಗವಚನಂ ಕತಂ। ವಾಲಿಕನ್ತಿ ವಾಲಿಕಾಯಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಚೇತನಾ, ಉಪಕ್ಕಮೋ, ಮುಚ್ಚನನ್ತಿ ಇಮಾನೇತ್ಥ ತೀಣಿ ಅಙ್ಗಾನಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾನಿ।
267.Pupphāvalīti kīḷāvisesassādhivacanaṃ. Taṃ kīḷantā nadīādīsu chinnataṭaṃ udakena cikkhallaṃ katvā tattha ubho pāde pasāretvā nisinnā papatanti. ‘‘Pupphāvaliya’’ntipi pāṭho. Pavesentassāti dvikammakattā vālikaṃ aṅgajātanti ubhayatthāpi upayogavacanaṃ kataṃ. Vālikanti vālikāyāti attho. Cetanā, upakkamo, muccananti imānettha tīṇi aṅgāni veditabbāni.
ಸುಕ್ಕವಿಸ್ಸಟ್ಠಿಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Sukkavissaṭṭhisikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ • Mahāvibhaṅga / ೧. ಸುಕ್ಕವಿಸ್ಸಟ್ಠಿಸಿಕ್ಖಾಪದಂ • 1. Sukkavissaṭṭhisikkhāpadaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ೧. ಸುಕ್ಕವಿಸ್ಸಟ್ಠಿಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 1. Sukkavissaṭṭhisikkhāpadavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ೧. ಸುಕ್ಕವಿಸ್ಸಟ್ಠಿಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 1. Sukkavissaṭṭhisikkhāpadavaṇṇanā
