| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā |
೨. ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸಕಣ್ಡೋ
2. Saṅghādisesakaṇḍo
೧. ಸುಕ್ಕವಿಸ್ಸಟ್ಠಿಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
1. Sukkavissaṭṭhisikkhāpadavaṇṇanā
೨೩೪. ತೇರಸಕಸ್ಸಾತಿ ತೇರಸ ಸಿಕ್ಖಾಪದಾನಿ ಪರಿಮಾಣಾನಿ ಅಸ್ಸಾತಿ ತೇರಸಕೋ, ಕಣ್ಡೋ, ತಸ್ಸ। ಸಮಥೇ ವಿಪಸ್ಸನಾಯ ವಾ ಅಭಿರತಿರಹಿತೋ ಇಧ ಅನಭಿರತೋ, ನ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಯಾತಿ ಆಹ ‘‘ವಿಕ್ಖಿತ್ತಚಿತ್ತೋ’’ತಿ। ವಿಕ್ಖಿತ್ತತಾಯ ಕಾರಣಮಾಹ ಕಾಮರಾಗಾಇಚ್ಚಾದಿ।
234.Terasakassāti terasa sikkhāpadāni parimāṇāni assāti terasako, kaṇḍo, tassa. Samathe vipassanāya vā abhiratirahito idha anabhirato, na pabbajjāyāti āha ‘‘vikkhittacitto’’ti. Vikkhittatāya kāraṇamāha kāmarāgāiccādi.
೨೩೫. ಅಬ್ಬೋಹಾರಿಕಾತಿ ಸೀಲವಿಪತ್ತಿವೋಹಾರಂ ನಾರಹತೀತಿ ಕತ್ವಾ ವುತ್ತಂ। ಅಕುಸಲಭಾವೇ ಪನಸ್ಸಾ ಅಬ್ಬೋಹಾರತಾ ನತ್ಥಿ।
235.Abbohārikāti sīlavipattivohāraṃ nārahatīti katvā vuttaṃ. Akusalabhāve panassā abbohāratā natthi.
೨೩೬-೭. ಚೇತನಾ-ಸದ್ದತೋ ವಿಸುಂ ಸಂ-ಸದ್ದಸ್ಸ ಅತ್ಥಾಭಾವಂ ಇಕ-ಪಚ್ಚಯಸ್ಸ ಚ ಅತ್ಥವನ್ತತಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ಸಞ್ಚೇತನಾ ವಾತಿಆದಿ ದುತಿಯವಿಕಪ್ಪೋ ವುತ್ತೋ। ಸಿಖಾಪ್ಪತ್ತೋ ಅತ್ಥೋತಿ ಅಧಿಪ್ಪೇತತ್ಥಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ಆಸಯಭೇದತೋತಿ ಪಿತ್ತಸೇಮ್ಹಪುಬ್ಬಲೋಹಿತಾನಂ ಚತುನ್ನಂ ಆಸಯಾನಂ ಭೇದೇನ। ಧಾತುನಾನತ್ತತೋತಿ ರಸರುಹಿರಾದೀನಂ ಸತ್ತನ್ನಂ, ಪಥವಾದೀನಂ ವಾ ಚತುನ್ನಂ ಧಾತೂನಂ ನಾನತ್ತೇನ। ವತ್ಥಿಸೀಸನ್ತಿ ಮುತ್ತವತ್ಥಿತೋ ಮತ್ಥಕಪಸ್ಸಂ। ಹತ್ಥಿಮದಚಲನಂ ನಾಮಞ್ಚ ಸಮ್ಭವೋತಿ ಆಹ ‘‘ಸಮ್ಭವೋ ನಿಕ್ಖಮತೀ’’ತಿ। ಸಮ್ಭವವೇಗನ್ತಿ ಸಮ್ಭವಸ್ಸ ಠಾನತೋ ಚವಿತ್ವಾ ದಕಸೋತಾಭಿಮುಖಂ ಓತರಣೇನ ಸಞ್ಜಾತಸರೀರಕ್ಖೋಭವೇಗಂ। ಬಾಹುಸೀಸನ್ತಿ ಖನ್ಧಪ್ಪದೇಸಂ। ದಸ್ಸೇಸೀತಿ ಏತ್ಥ ಇತಿ-ಸದ್ದೋ ಹೇತುತ್ಥೋ, ತೇನ ಯಸ್ಮಾ ಕಣ್ಣಚೂಳಿಕಾಹಿ ಸಮ್ಭವೋ ನಿಕ್ಖಮತಿ…ಪೇ॰… ಸಮ್ಭವಞ್ಚ ದಸ್ಸೇಸಿ, ತಸ್ಮಾ ತತಿಯಸ್ಸ ಭಾಸಿತಂ ಸುಭಾಸಿತನ್ತಿ ಏವಂ ಯೋಜನಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ದಕಸೋತನ್ತಿ ಮುತ್ತಸ್ಸ ವತ್ಥಿತೋ ನಿಕ್ಖಮನಮಗ್ಗಂ, ಅಙ್ಗಜಾತಪ್ಪದೇಸನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಸುಕ್ಕಞ್ಚ ನಾಮೇತಂ ರಸರುಹಿರಾದಿಸತ್ತದೇಹಧಾತೂಸು ಮಜ್ಝಿಮಧಾತುಚತುಜಂ ಅಟ್ಠಿಮಿಞ್ಜಾದಿ ವಿಯ ಪಥವೀಧಾತುಸಙ್ಗಹಿತಂ ಆಹಾರೂಪಜೀವೀನಂ ಸಕಲಕಾಯಗತಂ ಅತಿದಹರದಾರಕಾನಮ್ಪಿ ಅತ್ಥೇವ, ತಂ ಪನ ಪನ್ನರಸಸೋಳಸವಸ್ಸುದ್ದೇಸತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಸತ್ತಾನಂ ಸಮುಪ್ಪಜ್ಜನಕಕಾಮರಾಗೇಹೇವ ಠಾನತೋ ಚಲತಿ, ಚಲಿತಞ್ಚ ಆಪೋಧಾತುಭಾವೇನ ಚಿತ್ತಜಮೇವ ಹುತ್ವಾ ದಕಸೋತಂ ಓತರತಿ, ದಕಸೋತತೋ ಪನ ಪಟ್ಠಾಯ ಚಿತ್ತಪಚ್ಚಯಉತುಜಂ ಹೋತಿ ಮತ್ಥಲುಙ್ಗತೋ ಚಲಿತಸಿಙ್ಘಾಣಿಕಾ ವಿಯ। ಯೇಸಂ ಪನ ಸಮುಚ್ಛೇದನವಿಕ್ಖಮ್ಭನಾದೀಹಿ ರಾಗಪರಿಯುಟ್ಠಾನಂ ನತ್ಥಿ , ತೇಸಂ ಸುಕ್ಕವಿಸ್ಸಟ್ಠಿ ನ ಸಿಯಾ। ಇತಿ ಯಥಾಠಾನತೋ ಸುಕ್ಕಸ್ಸ ವಿಸ್ಸಟ್ಠಿಯೇವ ರಾಗಚಿತ್ತಸಮುಟ್ಠಾನಾ, ನ ಪಕತಿರೂಪಂ, ತೇನೇವ ಕಥಾವತ್ಥುಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ (ಕಥಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೩೦೭) ‘‘ಸುಕ್ಕವಿಸ್ಸಟ್ಠಿ ನಾಮ ರಾಗಸಮುಟ್ಠಾನಾ ಹೋತೀ’’ತಿ ಸುಕ್ಕಸ್ಸ ವಿಸ್ಸಟ್ಠಿ ಏವ ರಾಗಸಮುಟ್ಠಾನಾ ವುತ್ತಾ, ನ ಪಕತಿರೂಪಂ। ಛನ್ನಂ ಪನ ಕಾಮಾವಚರದೇವಾನಂ ವಿಜ್ಜಮಾನಾಪಿ ಸುಕ್ಕಧಾತು ದ್ವಯಂದ್ವಯಸಮಾಪತ್ತಿವಸೇನ ಪರಿಯುಟ್ಠಿತರಾಗೇನಾಪಿ ಠಾನತೋ ನ ಗಳತಿ, ಯಥಾಠಾನೇ ಏವ ಠತ್ವಾ ಕಿಞ್ಚಿ ವಿಕಾರಂ ಆಪಜ್ಜಮಾನಾ ತಙ್ಖಣಿಕಪರಿಳಾಹವೂಪಸಮಾವಹಾ ಮೇಥುನಕಿಚ್ಚನಿಟ್ಠಾಪಿತಾ ಹೋತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಕೇಚಿ ಪನ ‘‘ಕಾಯಸಮ್ಫಸ್ಸಸುಖಮೇವ ತೇಸಂ ಕಾಮಕಿಚ್ಚ’’ನ್ತಿ ವದನ್ತಿ। ಖೀಣಾಸವಾನಂ ಪನ ಅನಾಗಾಮೀನಞ್ಚ ಸಬ್ಬಸೋ ಕಾಮರಾಗಾಭಾವೇನ ಸುಕ್ಕಧಾತುವಿಕಾರಮ್ಪಿ ನಾಪಜ್ಜತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ರೂಪೀಬ್ರಹ್ಮಾನಂ ಪನ ವಿಕ್ಖಮ್ಭಿತಕಾಮರಾಗೇನ ಜನಿತತ್ತಾ ಅನಾಹಾರೂಪಜೀವಿತತ್ತಾ ಚ ಸಬ್ಬಥಾ ಸುಕ್ಕಧಾತುಪಿ ನತ್ಥೇವ। ತಥೇವಾತಿ ಮೋಚನಸ್ಸಾದೇನ ನಿಮಿತ್ತೇ ಉಪಕ್ಕಮತೋತಿಆದಿಂ ಅತಿದಿಸತಿ। ‘‘ವಿಸ್ಸಟ್ಠೀತಿ ಠಾನಾಚಾವನಾ ವುಚ್ಚತೀ’’ತಿ ಪದಭಾಜನೇ (ಪಾರಾ॰ ೨೩೭) ವುತ್ತತ್ತಾ ‘‘ದಕಸೋತಂ ಓತಿಣ್ಣಮತ್ತೇ’’ತಿ ಕಸ್ಮಾ ವುತ್ತನ್ತಿ ಆಹ ದಕಸೋತೋರೋಹಣಞ್ಚೇತ್ಥಾತಿಆದಿ। ಏತ್ಥಾತಿ ತೀಸುಪಿ ವಾದೇಸು। ಅಧಿವಾಸೇತ್ವಾತಿ ನಿಮಿತ್ತೇ ಉಪಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಪುನ ವಿಪ್ಪಟಿಸಾರೇ ಉಪ್ಪನ್ನೇ ಮೋಚನಸ್ಸಾದಂ ವಿನೋದೇತ್ವಾ। ಅನ್ತರಾ ನಿವಾರೇತುನ್ತಿ ಅತ್ತನೋ ನಿಮಿತ್ತೇ ಕತೂಪಕ್ಕಮೇನ ಠಾನಾ ಚುತಂ ದಕಸೋತಂ ಓತರಿತುಂ ಅದತ್ವಾ ಅನ್ತರಾ ನಿವಾರೇತುಂ। ಮೋಚನಸ್ಸಾದೇನ ಹತ್ಥಪರಿಕಮ್ಮಾದಿಂ ಕರೋನ್ತಸ್ಸ ಮುತ್ತೇಪಿ ದುಕ್ಕಟಮೇವ, ನಿಮಿತ್ತೇ ಉಪಕ್ಕಮಾಭಾವತೋ ಪನ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೋ ನ ಹೋತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಹತ್ಥ…ಪೇ॰… ಅನಾಪತ್ತೀ’’ತಿ। ದಕಸೋತೋರೋಹಣಞ್ಚೇತ್ಥಾತಿಆದಿನಾ ವುತ್ತವಿನಿಚ್ಛಯಂ ಸನ್ಧಾಯ ‘‘ಅಯಂ ಸಬ್ಬಾಚರಿಯಸಾಧಾರಣವಿನಿಚ್ಛಯೋ’’ತಿ ವುತ್ತಂ।
236-7. Cetanā-saddato visuṃ saṃ-saddassa atthābhāvaṃ ika-paccayassa ca atthavantataṃ dassetuṃ sañcetanā vātiādi dutiyavikappo vutto. Sikhāppatto atthoti adhippetatthaṃ sandhāya vuttaṃ. Āsayabhedatoti pittasemhapubbalohitānaṃ catunnaṃ āsayānaṃ bhedena. Dhātunānattatoti rasaruhirādīnaṃ sattannaṃ, pathavādīnaṃ vā catunnaṃ dhātūnaṃ nānattena. Vatthisīsanti muttavatthito matthakapassaṃ. Hatthimadacalanaṃ nāmañca sambhavoti āha ‘‘sambhavo nikkhamatī’’ti. Sambhavaveganti sambhavassa ṭhānato cavitvā dakasotābhimukhaṃ otaraṇena sañjātasarīrakkhobhavegaṃ. Bāhusīsanti khandhappadesaṃ. Dassesīti ettha iti-saddo hetuttho, tena yasmā kaṇṇacūḷikāhi sambhavo nikkhamati…pe… sambhavañca dassesi, tasmā tatiyassa bhāsitaṃ subhāsitanti evaṃ yojanā veditabbā. Dakasotanti muttassa vatthito nikkhamanamaggaṃ, aṅgajātappadesanti vuttaṃ hoti. Sukkañca nāmetaṃ rasaruhirādisattadehadhātūsu majjhimadhātucatujaṃ aṭṭhimiñjādi viya pathavīdhātusaṅgahitaṃ āhārūpajīvīnaṃ sakalakāyagataṃ atidaharadārakānampi attheva, taṃ pana pannarasasoḷasavassuddesato paṭṭhāya sattānaṃ samuppajjanakakāmarāgeheva ṭhānato calati, calitañca āpodhātubhāvena cittajameva hutvā dakasotaṃ otarati, dakasotato pana paṭṭhāya cittapaccayautujaṃ hoti matthaluṅgato calitasiṅghāṇikā viya. Yesaṃ pana samucchedanavikkhambhanādīhi rāgapariyuṭṭhānaṃ natthi , tesaṃ sukkavissaṭṭhi na siyā. Iti yathāṭhānato sukkassa vissaṭṭhiyeva rāgacittasamuṭṭhānā, na pakatirūpaṃ, teneva kathāvatthuaṭṭhakathāyaṃ (kathā. aṭṭha. 307) ‘‘sukkavissaṭṭhi nāma rāgasamuṭṭhānā hotī’’ti sukkassa vissaṭṭhi eva rāgasamuṭṭhānā vuttā, na pakatirūpaṃ. Channaṃ pana kāmāvacaradevānaṃ vijjamānāpi sukkadhātu dvayaṃdvayasamāpattivasena pariyuṭṭhitarāgenāpi ṭhānato na gaḷati, yathāṭhāne eva ṭhatvā kiñci vikāraṃ āpajjamānā taṅkhaṇikapariḷāhavūpasamāvahā methunakiccaniṭṭhāpitā hotīti veditabbaṃ. Keci pana ‘‘kāyasamphassasukhameva tesaṃ kāmakicca’’nti vadanti. Khīṇāsavānaṃ pana anāgāmīnañca sabbaso kāmarāgābhāvena sukkadhātuvikārampi nāpajjatīti veditabbaṃ. Rūpībrahmānaṃ pana vikkhambhitakāmarāgena janitattā anāhārūpajīvitattā ca sabbathā sukkadhātupi nattheva. Tathevāti mocanassādena nimitte upakkamatotiādiṃ atidisati. ‘‘Vissaṭṭhīti ṭhānācāvanā vuccatī’’ti padabhājane (pārā. 237) vuttattā ‘‘dakasotaṃ otiṇṇamatte’’ti kasmā vuttanti āha dakasotorohaṇañcetthātiādi. Etthāti tīsupi vādesu. Adhivāsetvāti nimitte upakkamitvā puna vippaṭisāre uppanne mocanassādaṃ vinodetvā. Antarā nivāretunti attano nimitte katūpakkamena ṭhānā cutaṃ dakasotaṃ otarituṃ adatvā antarā nivāretuṃ. Mocanassādena hatthaparikammādiṃ karontassa muttepi dukkaṭameva, nimitte upakkamābhāvato pana saṅghādiseso na hotīti āha ‘‘hattha…pe… anāpattī’’ti. Dakasotorohaṇañcetthātiādinā vuttavinicchayaṃ sandhāya ‘‘ayaṃ sabbācariyasādhāraṇavinicchayo’’ti vuttaṃ.
ಖೋಭಕರಣಪಚ್ಚಯೋ ನಾಮ ವಿಸಭಾಗಭೇಸಜ್ಜಸೇನಾಸನಾಹಾರಾದಿಪಚ್ಚಯೋ। ನಾನಾವಿಧಂ ಸುಪಿನನ್ತಿ ಖುಭಿತವಾತಾದಿಧಾತೂನಂ ಅನುಗುಣಂ। ಅನುಭೂತಪುಬ್ಬನ್ತಿ ಪುಬ್ಬೇ ಭೂತಪುಬ್ಬಂ ಮನಸಾ ಪರಿಕಪ್ಪಿತಪುಬ್ಬಞ್ಚ। ಸಗ್ಗನರಕದೇಸನ್ತರಾದೀನಮ್ಪಿ ಹಿ ಸಙ್ಗಹೇತ್ವಾ ವುತ್ತಂ। ಅತ್ಥಕಾಮತಾಯ ವಾ ಅನತ್ಥಕಾಮತಾಯ ವಾತಿ ಇದಂ ದೇವತಾನಂ ಹಿತಾಹಿತಾಧಿಪ್ಪಾಯತಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ವುತ್ತಂ। ಅತ್ಥಾಯ ವಾ ಅನತ್ಥಾಯ ವಾತಿ ಸಭಾವತೋ ಭವಿತಬ್ಬಂ ಹಿತಾಹಿತಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ನನು ದೇವತಾಹಿ ಉಪಸಂಹರಿಯಮಾನಾನಿ ಆರಮ್ಮಣಾನಿ ಪರಮತ್ಥತೋ ನತ್ಥಿ, ಕಥಂ ತಾನಿ ಪುರಿಸೋ ಪಸ್ಸತಿ, ದೇವತಾ ವಾ ತಾನಿ ಅವಿಜ್ಜಮಾನಾನಿ ಉಪಸಂಹರನ್ತೀತಿ ಚೋದನಂ ಮನಸಿ ಕತ್ವಾ ಆಹ ಸೋ ತಾಸನ್ತಿಆದಿ। ತೇನ ‘‘ಏವಮೇಸೋ ಪರಿಕಪ್ಪತೂ’’ತಿ ದೇವತಾಹಿ ಚಿನ್ತಿತಮತ್ತೇನ ಸುಪನ್ತಸ್ಸ ಚಿತ್ತಂ ಭವಙ್ಗಸನ್ತತಿತೋ ನಿಪತಿತ್ವಾ ದೇವತಾಹಿ ಚಿನ್ತಿತನಿಯಾಮೇನೇವ ಪರಿಕಪ್ಪಮಾನಂ ಪವತ್ತತಿ, ಏವಂ ತೇನ ಪರಿಕಪ್ಪಮಾನಾನಿ ಆರಮ್ಮಣಾನಿ ದೇವತಾಹಿ ಉಪಸಂಹಟಾನಿ ನಾಮ ಹೋನ್ತಿ, ತಾನಿ ಚ ಸೋ ದೇವತಾನುಭಾವೇನ ಪಸ್ಸತಿ ನಾಮಾತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಬೋಧಿಸತ್ತಮಾತಾ ವಿಯ ಪುತ್ತಪಟಿಲಾಭನಿಮಿತ್ತನ್ತಿಆದೀಸು ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಗಬ್ಭೋಕ್ಕನ್ತಿದಿವಸೇ ಮಹಾಮಾಯಾದೇವಿಯಾ ಅತ್ತನೋ ದಕ್ಖಿಣಪಸ್ಸೇನ ಏಕಸ್ಸ ಸೇತವರವಾರಣಸ್ಸ ಅನ್ತೋಕುಚ್ಛಿಪವಿಟ್ಠಭಾವದಸ್ಸನಂ ಪುತ್ತಪಟಿಲಾಭನಿಮಿತ್ತಂ ಸುಪಿನಂ ನಾಮ। ಅಮ್ಹಾಕಂ ಪನ ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ‘‘ಸ್ವೇ ಬುದ್ಧೋ ಭವಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಚಾತುದ್ದಸಿಯಂ ಪಕ್ಖಸ್ಸ ರತ್ತಿವಿಭಾಯನಕಾಲೇ ಹಿಮವನ್ತಂ ಬಿಬ್ಬೋಹನಂ ಕತ್ವಾ ಪುರತ್ಥಿಮಪಚ್ಛಿಮಸಮುದ್ದೇಸು ವಾಮದಕ್ಖಿಣಹತ್ಥೇ ದಕ್ಖಿಣಸಮುದ್ದೇ ಪಾದೇ ಚ ಓದಹಿತ್ವಾ ಮಹಾಪಥವಿಯಾ ಸಯನಂ ಏಕೋ, ದಬ್ಬತಿಣಸಙ್ಖಾತಾಯ ತಿರಿಯಾ ನಾಮ ತಿಣಜಾತಿಯಾ ನಙ್ಗಲಮತ್ತರತ್ತದಣ್ಡಾಯ ನಾಭಿತೋ ಉಗ್ಗತಾಯ ಖಣೇನ ಅನೇಕಯೋಜನಸಹಸ್ಸಂ ನಭಂ ಆಹಚ್ಚ ಠಾನಂ ಏಕೋ, ಸೇತಾನಂ ಕಣ್ಹಸೀಸಾನಂ ಕಿಮೀನಂ ಪಾದೇಹಿ ಉಸ್ಸಕ್ಕಿತ್ವಾ ಯಾವ ಜಾಣುಮಣ್ಡಲಂ ಆಹಚ್ಚ ಠಾನಂ ಏಕೋ, ನಾನಾವಣ್ಣಾನಂ ಚತುನ್ನಂ ಸಕುಣಾನಂ ಚತೂಹಿ ದಿಸಾಹಿ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಪಾದಮೂಲೇ ಸೇತವಣ್ಣತಾಪಜ್ಜನಂ ಏಕೋ, ಬೋಧಿಸತ್ತಸ್ಸ ಮಹತೋ ಮೀಳ್ಹಪಬ್ಬತಸ್ಸ ಉಪರಿ ಅಲಿಮ್ಪಮಾನಸ್ಸ ಚಙ್ಕಮನಂ ಏಕೋತಿ ಇಮೇ ಪಞ್ಚ ಮಹಾಸುಪಿನಾ ನಾಮ, ಇಮೇ ಚ ಯಥಾಕ್ಕಮಂ ಸಮ್ಬೋಧಿಯಾ, ದೇವಮನುಸ್ಸೇಸು ಅರಿಯಮಗ್ಗಪ್ಪಕಾಸನಸ್ಸ, ಗಿಹೀನಞ್ಚ ಸರಣೂಪಗಮನಸ್ಸ, ಖತ್ತಿಯಾದಿಚತುವಣ್ಣಾನಂ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಅರಹತ್ತಪಟಿಲಾಭಸ್ಸ, ಚತುನ್ನಂ ಪಚ್ಚಯಾನಂ ಲಾಭೇ ಅಲಿತ್ತಭಾವಸ್ಸ ಚ ಪುಬ್ಬನಿಮಿತ್ತಾನೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಸೋಳಸ ಸುಪಿನಾ ಪಾಕಟಾ ಏವ। ಏಕನ್ತಸಚ್ಚಮೇವಾತಿ ಫಲನಿಯಮುಪ್ಪತ್ತಿತೋ ವುತ್ತಂ। ದಸ್ಸನಂ ಪನ ಸಬ್ಬತ್ಥ ವಿಪಲ್ಲತ್ಥಮೇವ। ಧಾತುಕ್ಖೋಭಾದೀಸು ಚತೂಸು ಮೂಲಕಾರಣೇಸು ದ್ವೀಹಿ ತೀಹಿಪಿ ಕಾರಣೇಹಿ ಕದಾಚಿ ಸುಪಿನಂ ಪಸ್ಸನ್ತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಸಂಸಗ್ಗಭೇದತೋ’’ತಿ। ಸುಪಿನಭೇದೋತಿ ಸಚ್ಚಾಸಚ್ಚತ್ಥತಾಭೇದೋ।
Khobhakaraṇapaccayo nāma visabhāgabhesajjasenāsanāhārādipaccayo. Nānāvidhaṃ supinanti khubhitavātādidhātūnaṃ anuguṇaṃ. Anubhūtapubbanti pubbe bhūtapubbaṃ manasā parikappitapubbañca. Sagganarakadesantarādīnampi hi saṅgahetvā vuttaṃ. Atthakāmatāya vā anatthakāmatāya vāti idaṃ devatānaṃ hitāhitādhippāyataṃ dassetuṃ vuttaṃ. Atthāya vā anatthāya vāti sabhāvato bhavitabbaṃ hitāhitaṃ sandhāya vuttaṃ. Nanu devatāhi upasaṃhariyamānāni ārammaṇāni paramatthato natthi, kathaṃ tāni puriso passati, devatā vā tāni avijjamānāni upasaṃharantīti codanaṃ manasi katvā āha so tāsantiādi. Tena ‘‘evameso parikappatū’’ti devatāhi cintitamattena supantassa cittaṃ bhavaṅgasantatito nipatitvā devatāhi cintitaniyāmeneva parikappamānaṃ pavattati, evaṃ tena parikappamānāni ārammaṇāni devatāhi upasaṃhaṭāni nāma honti, tāni ca so devatānubhāvena passati nāmāti dasseti. Bodhisattamātā viya puttapaṭilābhanimittantiādīsu bodhisattassa gabbhokkantidivase mahāmāyādeviyā attano dakkhiṇapassena ekassa setavaravāraṇassa antokucchipaviṭṭhabhāvadassanaṃ puttapaṭilābhanimittaṃ supinaṃ nāma. Amhākaṃ pana bodhisattassa ‘‘sve buddho bhavissatī’’ti cātuddasiyaṃ pakkhassa rattivibhāyanakāle himavantaṃ bibbohanaṃ katvā puratthimapacchimasamuddesu vāmadakkhiṇahatthe dakkhiṇasamudde pāde ca odahitvā mahāpathaviyā sayanaṃ eko, dabbatiṇasaṅkhātāya tiriyā nāma tiṇajātiyā naṅgalamattarattadaṇḍāya nābhito uggatāya khaṇena anekayojanasahassaṃ nabhaṃ āhacca ṭhānaṃ eko, setānaṃ kaṇhasīsānaṃ kimīnaṃ pādehi ussakkitvā yāva jāṇumaṇḍalaṃ āhacca ṭhānaṃ eko, nānāvaṇṇānaṃ catunnaṃ sakuṇānaṃ catūhi disāhi āgantvā pādamūle setavaṇṇatāpajjanaṃ eko, bodhisattassa mahato mīḷhapabbatassa upari alimpamānassa caṅkamanaṃ ekoti ime pañca mahāsupinā nāma, ime ca yathākkamaṃ sambodhiyā, devamanussesu ariyamaggappakāsanassa, gihīnañca saraṇūpagamanassa, khattiyādicatuvaṇṇānaṃ pabbajitvā arahattapaṭilābhassa, catunnaṃ paccayānaṃ lābhe alittabhāvassa ca pubbanimittānīti veditabbaṃ. Soḷasa supinā pākaṭā eva. Ekantasaccamevāti phalaniyamuppattito vuttaṃ. Dassanaṃ pana sabbattha vipallatthameva. Dhātukkhobhādīsu catūsu mūlakāraṇesu dvīhi tīhipi kāraṇehi kadāci supinaṃ passantīti āha ‘‘saṃsaggabhedato’’ti. Supinabhedoti saccāsaccatthatābhedo.
ರೂಪನಿಮಿತ್ತಾದಿಆರಮ್ಮಣನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಕಮ್ಮನಿಮಿತ್ತಗತಿನಿಮಿತ್ತತೋ ಅಞ್ಞರೂಪಮೇವ ವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಸ ನಿಮಿತ್ತನ್ತಿ ರೂಪನಿಮಿತ್ತಂ, ತಂ ಆದಿ ಯೇಸಂ ಸತ್ತನಿಮಿತ್ತಾದೀನಂ ತಾನಿ ರೂಪನಿಮಿತ್ತಾದೀನಿ ಆರಮ್ಮಣಾನಿ ಯಸ್ಸ ಭವಙ್ಗಚಿತ್ತಸ್ಸ ತಂ ರೂಪನಿಮಿತ್ತಾದಿಆರಮ್ಮಣಂ। ಈದಿಸಾನೀತಿ ರೂಪನಿಮಿತ್ತಾದಿಆರಮ್ಮಣಾನಿ ರಾಗಾದಿಸಮ್ಪಯುತ್ತಾನಿ ಚ। ಸಬ್ಬೋಹಾರಿಕಚಿತ್ತೇನಾತಿ ಪಟಿಬುದ್ಧಸ್ಸ ಪಕತಿವೀಥಿಚಿತ್ತೇನ। ಕೋ ನಾಮ ಪಸ್ಸತೀತಿ ಸುತ್ತಪಟಿಬುದ್ಧಭಾವವಿಯುತ್ತಾಯ ಚಿತ್ತಪ್ಪವತ್ತಿಯಾ ಅಭಾವತೋ ಸುಪಿನಂ ಪಸ್ಸನ್ತೋ ನಾಮ ನ ಸಿಯಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ, ತೇನಾಹ ‘‘ಸುಪಿನಸ್ಸ ಅಭಾವೋವ ಆಪಜ್ಜತೀ’’ತಿ। ಕಪಿಮಿದ್ಧಪರೇತೋತಿ ಇಮಿನಾ ನಿದ್ದಾವಸೇನ ಪವತ್ತಮಾನಭವಙ್ಗಸನ್ತತಿಬ್ಯವಹಿತಾಯ ಕುಸಲಾಕುಸಲಾಯ ಮನೋದ್ವಾರವೀಥಿಯಾ ಚ ಪಸ್ಸತೀತಿ ದಸ್ಸೇತಿ, ತೇನಾಹ ಯಾ ನಿದ್ದಾತಿಆದಿ। ದ್ವೀಹಿ ಅನ್ತೇಹಿ ಮುತ್ತೋತಿ ಕುಸಲಾಕುಸಲಸಙ್ಖಾತೇಹಿ ದ್ವೀಹಿ ಅನ್ತೇಹಿ ಮುತ್ತೋ। ಆವಜ್ಜನತದಾರಮ್ಮಣಕ್ಖಣೇತಿ ಸುಪಿನೇ ಪಞ್ಚದ್ವಾರವೀಥಿಯಾ ಅಭಾವತೋ ಮನೋದ್ವಾರೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜನಾರಹಂ ಗಹೇತ್ವಾ ವುತ್ತಂ।
Rūpanimittādiārammaṇanti ettha kammanimittagatinimittato aññarūpameva viññāṇassa nimittanti rūpanimittaṃ, taṃ ādi yesaṃ sattanimittādīnaṃ tāni rūpanimittādīni ārammaṇāni yassa bhavaṅgacittassa taṃ rūpanimittādiārammaṇaṃ. Īdisānīti rūpanimittādiārammaṇāni rāgādisampayuttāni ca. Sabbohārikacittenāti paṭibuddhassa pakativīthicittena. Ko nāma passatīti suttapaṭibuddhabhāvaviyuttāya cittappavattiyā abhāvato supinaṃ passanto nāma na siyāti adhippāyo, tenāha ‘‘supinassa abhāvova āpajjatī’’ti. Kapimiddhaparetoti iminā niddāvasena pavattamānabhavaṅgasantatibyavahitāya kusalākusalāya manodvāravīthiyā ca passatīti dasseti, tenāha yā niddātiādi. Dvīhi antehi muttoti kusalākusalasaṅkhātehi dvīhi antehi mutto. Āvajjanatadārammaṇakkhaṇeti supine pañcadvāravīthiyā abhāvato manodvāre uppajjanārahaṃ gahetvā vuttaṃ.
ಏತ್ಥ ಚ ಸುಪಿನನ್ತೇಪಿ ತದಾರಮ್ಮಣವಚನತೋ ಅನುಭೂತೇಸು ಸುತಪುಬ್ಬೇಸು ವಾ ರೂಪಾದೀಸು ಪುರಾಪತ್ತಿಭಾವೇನ ಪರಿಕಪ್ಪೇತ್ವಾ ವಿಪಲ್ಲಾಸತೋ ಪವತ್ತಮಾನಾಪಿ ಕಾಮಾವಚರವಿಪಾಕಧಮ್ಮಾ ಪರಿತ್ತಧಮ್ಮೇ ನಿಸ್ಸಾಯ ಪರಿಕಪ್ಪೇತ್ವಾ ಪವತ್ತತ್ತಾ ಪರಿತ್ತಾರಮ್ಮಣಾ ವುತ್ತಾ, ನ ಪನ ಸರೂಪತೋ ಪರಿತ್ತಧಮ್ಮೇ ಗಹೇತ್ವಾ ಪವತ್ತತ್ತಾ ಏವಾತಿ ಗಹೇತಬ್ಬಂ। ಏವಞ್ಚ ಇತ್ಥಿಪುರಿಸಾದಿಆಕಾರಂ ಆರೋಪೇತ್ವಾ ಪವತ್ತಮಾನಾನಂ ರಾಗಾದಿಸವಿಪಾಕಧಮ್ಮಾನಮ್ಪಿ ತೇಸಂ ಆರಮ್ಮಣಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಉಪ್ಪನ್ನಾನಂ ಪಟಿಸನ್ಧಾದಿವಿಪಾಕಾನಮ್ಪಿ ಪರಿತ್ತಾರಮ್ಮಣತಾ ಕಮ್ಮನಿಮಿತ್ತಾರಮ್ಮಣತಾ ಚ ಉಪಪನ್ನಾ ಏವ ಹೋತಿ। ವತ್ಥುಧಮ್ಮವಿನಿಮುತ್ತಂ ಪನ ಸಮ್ಮುತಿಭೂತಂ ಕಸಿಣಾದಿಪಟಿಭಾಗಾರಮ್ಮಣಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಉಪ್ಪನ್ನಾ ಉಪಚಾರಪ್ಪನಾದಿವಸಪ್ಪವತ್ತಾ ಚಿತ್ತಚೇತಸಿಕಧಮ್ಮಾ ಏವ ಪರಿತ್ತತ್ತಿಕೇ (ಧ॰ ಸ॰ ತಿಕಮಾತಿಕಾ ೧೨) ನ ವತ್ತಬ್ಬಾರಮ್ಮಣಾತಿ ಗಹೇತಬ್ಬಾ।
Ettha ca supinantepi tadārammaṇavacanato anubhūtesu sutapubbesu vā rūpādīsu purāpattibhāvena parikappetvā vipallāsato pavattamānāpi kāmāvacaravipākadhammā parittadhamme nissāya parikappetvā pavattattā parittārammaṇā vuttā, na pana sarūpato parittadhamme gahetvā pavattattā evāti gahetabbaṃ. Evañca itthipurisādiākāraṃ āropetvā pavattamānānaṃ rāgādisavipākadhammānampi tesaṃ ārammaṇaṃ gahetvā uppannānaṃ paṭisandhādivipākānampi parittārammaṇatā kammanimittārammaṇatā ca upapannā eva hoti. Vatthudhammavinimuttaṃ pana sammutibhūtaṃ kasiṇādipaṭibhāgārammaṇaṃ gahetvā uppannā upacārappanādivasappavattā cittacetasikadhammā eva parittattike (dha. sa. tikamātikā 12) na vattabbārammaṇāti gahetabbā.
ಸ್ವಾಯನ್ತಿ ಸುಪಿನೋ। ವಿಪಲ್ಲಾಸೇನ ಪರಿಕಪ್ಪಿತಪರಿತ್ತಾರಮ್ಮಣತ್ತಾ ‘‘ದುಬ್ಬಲವತ್ಥುಕತ್ತಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ, ಅವಿಜ್ಜಮಾನಾರಮ್ಮಣೇ ಅವಸವತ್ತಿತೋತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ, ತೇನಾಹ ಅವಿಸಯೇ ಉಪ್ಪನ್ನತ್ತಾತಿಆದಿ।
Svāyanti supino. Vipallāsena parikappitaparittārammaṇattā ‘‘dubbalavatthukattā’’ti vuttaṃ, avijjamānārammaṇe avasavattitoti adhippāyo, tenāha avisaye uppannattātiādi.
ಆಪತ್ತಿನಿಕಾಯಸ್ಸಾತಿ ಇದಂ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೋತಿ ಪುಲ್ಲಿಙ್ಗ-ಸದ್ದಸ್ಸ ಅನುರೂಪವಸೇನ ವುತ್ತಂ। ಅಸ್ಸಾತಿ ಅಸ್ಸ ಆಪತ್ತಿನಿಕಾಯಸ್ಸ, ವುಟ್ಠಾಪೇತುಂ ಇಚ್ಛಿತಸ್ಸಾತಿ ಅತ್ಥೋ, ತೇನಾಹ ಕಿಂ ವುತ್ತನ್ತಿಆದಿ। ರುಳ್ಹಿಸದ್ದೇನಾತಿ ಏತ್ಥ ಸಮುದಾಯೇ ನಿಪ್ಫನ್ನಸ್ಸಾಪಿ ಸದ್ದಸ್ಸ ತದೇಕದೇಸೇಪಿ ಪಸಿದ್ಧಿ ಇಧ ರುಳ್ಹೀ ನಾಮ, ತಾಯ ರುಳ್ಹಿಯಾ ಯುತ್ತೋ ಸದ್ದೋ ರುಳ್ಹೀಸದ್ದೋ, ತೇನ। ರುಳ್ಹಿಯಾ ಕಾರಣಮಾಹ ಅವಯವೇಇಚ್ಚಾದಿನಾ।
Āpattinikāyassāti idaṃ saṅghādisesoti pulliṅga-saddassa anurūpavasena vuttaṃ. Assāti assa āpattinikāyassa, vuṭṭhāpetuṃ icchitassāti attho, tenāha kiṃ vuttantiādi. Ruḷhisaddenāti ettha samudāye nipphannassāpi saddassa tadekadesepi pasiddhi idha ruḷhī nāma, tāya ruḷhiyā yutto saddo ruḷhīsaddo, tena. Ruḷhiyā kāraṇamāha avayaveiccādinā.
ಕಾಲಞ್ಚಾತಿ ‘‘ರಾಗೂಪತ್ಥಮ್ಭೇ’’ತಿಆದಿನಾ ದಸ್ಸಿತಕಾಲಞ್ಚ, ‘‘ರಾಗೂಪತ್ಥಮ್ಭೇ’’ತಿ ವುತ್ತೇ ರಾಗೂಪತ್ಥಮ್ಭೇ ಜಾತೇ ತಸ್ಮಿಂ ಕಾಲೇ ಮೋಚೇತೀತಿ ಅತ್ಥತೋ ಕಾಲೋ ಗಮ್ಮತಿ। ನವಮಸ್ಸ ಅಧಿಪ್ಪಾಯಸ್ಸಾತಿ ವೀಮಂಸಾಧಿಪ್ಪಾಯಸ್ಸ। ವತ್ಥೂತಿ ವಿಸಯಂ।
Kālañcāti ‘‘rāgūpatthambhe’’tiādinā dassitakālañca, ‘‘rāgūpatthambhe’’ti vutte rāgūpatthambhe jāte tasmiṃ kāle mocetīti atthato kālo gammati. Navamassa adhippāyassāti vīmaṃsādhippāyassa. Vatthūti visayaṃ.
೨೩೮. ಲೋಮಾ ಏತೇಸಂ ಸನ್ತೀತಿ ಲೋಮಸಾ, ಬಹುಲೋಮಪಾಣಕಾ।
238. Lomā etesaṃ santīti lomasā, bahulomapāṇakā.
೨೩೯. ಮೋಚನೇನಾತಿ ಮೋಚನಪ್ಪಯೋಗೇನ। ಮೋಚನಸ್ಸಾದಸಮ್ಪಯುತ್ತಾಯಾತಿ ಏತ್ಥ ಮೋಚನಿಚ್ಛಾವ ಮೋಚನಸ್ಸಾದೋ, ತೇನ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ ಚೇತನಾ ಮೋಚನಸ್ಸಾದಚೇತನಾತಿ ಅತ್ಥೋ, ನ ಪನ ಮೋಚನೇ ಅಸ್ಸಾದಂ ಸುಖಂ ಪತ್ಥೇನ್ತಿಯಾ ಚೇತನಾಯಾತಿ ಏವಂ ಅತ್ಥೋ ಗಹೇತಬ್ಬೋ, ಇತರಥಾ ಸುಖತ್ಥಾಯ ಮೋಚೇನ್ತಸ್ಸೇವ ಆಪತ್ತಿ, ನ ಆರೋಗ್ಯಾದಿಅತ್ಥಾಯಾತಿ ಆಪಜ್ಜತಿ। ತಸ್ಮಾ ಆರೋಗ್ಯಾದೀಸು ಯೇನ ಕೇನಚಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೇನ ಮೋಚನಿಚ್ಛಾಯ ಚೇತನಾಯಾತಿ ಅತ್ಥೋವ ಗಹೇತಬ್ಬೋ।
239.Mocanenāti mocanappayogena. Mocanassādasampayuttāyāti ettha mocanicchāva mocanassādo, tena sampayuttā cetanā mocanassādacetanāti attho, na pana mocane assādaṃ sukhaṃ patthentiyā cetanāyāti evaṃ attho gahetabbo, itarathā sukhatthāya mocentasseva āpatti, na ārogyādiatthāyāti āpajjati. Tasmā ārogyādīsu yena kenaci adhippāyena mocanicchāya cetanāyāti atthova gahetabbo.
೨೪೦. ವಾಯಮತೋತಿ ಅಙ್ಗಜಾತೇ ಕಾಯೇನ ಉಪಕ್ಕಮತೋ। ದ್ವೇ ಆಪತ್ತಿಸಹಸ್ಸಾನೀತಿ ಖಣ್ಡಚಕ್ಕಾದೀನಿ ಅನಾಮಸಿತ್ವಾವ ವುತ್ತಂ, ಇಚ್ಛನ್ತೇನ ಪನ ಖಣ್ಡಚಕ್ಕಾದಿಭೇದೇನಾಪಿ ಗಣನಾ ಕಾತಬ್ಬಾ। ಏಕೇನ ಪದೇನಾತಿ ಗೇಹಸಿತಪೇಮಪದೇನ। ತಥೇವಾತಿ ಮೋಚನಸ್ಸಾದಚೇತನಾಯ ಏವ ಗಾಳ್ಹಂ ಪೀಳನಾದಿಪ್ಪಯೋಗಂ ಅವಿಜಹಿತ್ವಾ ಸುಪನೇನ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೋತಿ ವುತ್ತಂ। ಸುದ್ಧಚಿತ್ತೋತಿ ಮೋಚನಸ್ಸಾದಸ್ಸ ನಿಮಿತ್ತೇ ಊರುಆದೀಹಿ ಕತಉಪಕ್ಕಮಸ್ಸ ವಿಜಹನಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ತೇನ ಅಸುಭಮನಸಿಕಾರಾಭಾವೇಪಿ ಪಯೋಗಾಭಾವೇನೇವ ಮೋಚನೇಪಿ ಅನಾಪತ್ತಿ ದೀಪಿತಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ।
240.Vāyamatoti aṅgajāte kāyena upakkamato. Dve āpattisahassānīti khaṇḍacakkādīni anāmasitvāva vuttaṃ, icchantena pana khaṇḍacakkādibhedenāpi gaṇanā kātabbā. Ekena padenāti gehasitapemapadena. Tathevāti mocanassādacetanāya eva gāḷhaṃ pīḷanādippayogaṃ avijahitvā supanena saṅghādisesoti vuttaṃ. Suddhacittoti mocanassādassa nimitte ūruādīhi kataupakkamassa vijahanaṃ sandhāya vuttaṃ. Tena asubhamanasikārābhāvepi payogābhāveneva mocanepi anāpatti dīpitāti veditabbā.
ತೇನ ಉಪಕ್ಕಮೇನ ಮುತ್ತೇತಿ ಮುಚ್ಚಮಾನಂ ವಿನಾ ಅಞ್ಞಸ್ಮಿಮ್ಪಿ ಸುಕ್ಕೇ ಠಾನತೋ ಮುತ್ತೇ। ಯದಿ ಪನ ಉಪಕ್ಕಮೇ ಕತೇಪಿ ಮುಚ್ಚಮಾನಮೇವ ದಕಸೋತಂ ಓತರತಿ, ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಮೇವ ಪಯೋಗೇನ ಮುತ್ತಸ್ಸ ಅಭಾವಾ। ಜಗ್ಗನತ್ಥಾಯಾತಿ ಚೀವರಾದೀಸು ಲಿಮ್ಪನಪರಿಹಾರಾಯ ಹತ್ಥೇನ ಅಙ್ಗಜಾತಗ್ಗಹಣಂ ವಟ್ಟತಿ, ತಪ್ಪಯೋಗೋ ನ ಹೋತೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಅನೋಕಾಸನ್ತಿ ಅಙ್ಗಜಾತಪ್ಪದೇಸಂ।
Tena upakkamena mutteti muccamānaṃ vinā aññasmimpi sukke ṭhānato mutte. Yadi pana upakkame katepi muccamānameva dakasotaṃ otarati, thullaccayameva payogena muttassa abhāvā. Jagganatthāyāti cīvarādīsu limpanaparihārāya hatthena aṅgajātaggahaṇaṃ vaṭṭati, tappayogo na hotīti adhippāyo. Anokāsanti aṅgajātappadesaṃ.
೨೬೨. ಸುಪಿನನ್ತೇನ ಕಾರಣೇನಾತಿ ಸುಪಿನನ್ತೇ ಪವತ್ತಉಪಕ್ಕಮಹೇತುನಾ। ಆಪತ್ತಿಟ್ಠಾನೇಯೇವ ಹಿ ಅಯಂ ಅನಾಪತ್ತಿ ಅವಿಸಯತ್ತಾ ವುತ್ತಾ। ತೇನಾಹ ‘‘ಸಚಸ್ಸ ವಿಸಯೋ ಹೋತಿ ನಿಚ್ಚಲೇನ ಭವಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿಆದಿ।
262.Supinantena kāraṇenāti supinante pavattaupakkamahetunā. Āpattiṭṭhāneyeva hi ayaṃ anāpatti avisayattā vuttā. Tenāha ‘‘sacassa visayo hoti niccalena bhavitabba’’ntiādi.
೨೬೩. ವಿನೀತವತ್ಥುಪಾಳಿಯಂ ಅಣ್ಡಕಣ್ಡುವನವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಮೋಚನಾಧಿಪ್ಪಾಯೇನ ಅಣ್ಡಚಲನೇನ ಅಙ್ಗಜಾತಸ್ಸಾಪಿ ಚಲನತೋ ನಿಮಿತ್ತೇ ಉಪಕ್ಕಮೋ ಹೋತೀತಿ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೋ ವುತ್ತೋ। ಯಥಾ ಪನ ಅಙ್ಗಜಾತಂ ನ ಚಲತಿ, ಏವಂ ಅಣ್ಡಮೇವ ಕಣ್ಡುವನೇನ ಫುಸನ್ತಸ್ಸ ಮುತ್ತೇಪಿ ಅನಾಪತ್ತಿ ಅಣ್ಡಸ್ಸ ಅನಙ್ಗಜಾತತ್ತಾ।
263. Vinītavatthupāḷiyaṃ aṇḍakaṇḍuvanavatthusmiṃ mocanādhippāyena aṇḍacalanena aṅgajātassāpi calanato nimitte upakkamo hotīti saṅghādiseso vutto. Yathā pana aṅgajātaṃ na calati, evaṃ aṇḍameva kaṇḍuvanena phusantassa muttepi anāpatti aṇḍassa anaṅgajātattā.
೨೬೪. ವತ್ಥಿನ್ತಿ ಅಙ್ಗಜಾತಸೀಸಚ್ಛಾದಕಚಮ್ಮಂ। ಉದರಂ ತಾಪೇನ್ತಸ್ಸ…ಪೇ॰… ಅನಾಪತ್ತಿಯೇವಾತಿ ಉದರತಾಪನೇನ ಅಙ್ಗಜಾತೇಪಿ ತತ್ತೇ ತಾವತ್ತಕೇನ ನಿಮಿತ್ತೇ ಉಪಕ್ಕಮೋ ಕತೋ ನಾಮ ನ ಹೋತೀತಿ ವುತ್ತಂ।
264.Vatthinti aṅgajātasīsacchādakacammaṃ. Udaraṃ tāpentassa…pe… anāpattiyevāti udaratāpanena aṅgajātepi tatte tāvattakena nimitte upakkamo kato nāma na hotīti vuttaṃ.
೨೬೫. ಏಹಿ ಮೇ ತ್ವಂ, ಆವುಸೋ, ಸಾಮಣೇರಾತಿ ವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಅಞ್ಞಂ ಆಣಾಪೇತು, ತೇನ ಕರಿಯಮಾನಸ್ಸ ಅಙ್ಗಜಾತಚಲನಸ್ಸ ಮೋಚನಸ್ಸಾದೇನ ಸಾದಿಯನತೋ ತಂ ಚಲನಂ ಭಿಕ್ಖುಸ್ಸ ಸಾದಿಯನಚಿತ್ತಸಮುಟ್ಠಿತಮ್ಪಿ ಹೋತೀತಿ ಸುಕ್ಕವಿಸ್ಸಟ್ಠಿಪಚ್ಚಯಸ್ಸ ಅಙ್ಗಜಾತಚಲನಸ್ಸ ಹೇತುಭೂತಾ ಅಸ್ಸಾದಚೇತನಾವ ಆಪತ್ತಿಯಾ ಅಙ್ಗಂ ಹೋತಿ, ನ ಆಣಾಪನವಾಚಾ ತಸ್ಸಾ ಪವತ್ತಿಕ್ಖಣೇ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸಸ್ಸ ಅಸಿಜ್ಝನತೋ। ಏವಂ ಆಣಾಪೇತ್ವಾಪಿ ಯೋನಿಸೋಮನಸಿಕಾರೇನ ಮೋಚನಸ್ಸಾದಂ ಪಟಿವಿನೋದೇನ್ತಸ್ಸ ಆಪತ್ತಿಅಸಮ್ಭವತೋ ಇದಂ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ಅನಾಣತ್ತಿಕಂ, ಕಾಯಕಮ್ಮಂ, ಕಿರಿಯಸಮುಟ್ಠಾನಞ್ಚ ಜಾತನ್ತಿ ಗಹೇತಬ್ಬಂ, ಆಣಾಪನವಾಚಾಯ ಪನ ದುಕ್ಕಟಂ ಆಪಜ್ಜತಿ। ಯೋ ಪನ ಪರೇನ ಅನಾಣತ್ತೇನ ಬಲಕ್ಕಾರೇನಾಪಿ ಕರಿಯಮಾನಪ್ಪಯೋಗಂ ಮೋಚನಸ್ಸಾದೇನ ಸಾದಿಯತಿ, ತಸ್ಸಾಪಿ ಮುತ್ತೇ ಪಠಮಪಾರಾಜಿಕೇ ವಿಯ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೋವ, ಅಮುತ್ತೇ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಂ। ಮೋಚನಸ್ಸಾದೇ ಚೇತನಾಯ ಪನ ಅಸತಿ ಕಾಯಸಂಸಗ್ಗರಾಗೇನ ಸಾದಿಯನ್ತಸ್ಸಾಪಿ ಮುತ್ತೇಪಿ ಸಙ್ಘಾದಿಸೇಸೇನ ಅನಾಪತ್ತೀತಿ ಆಚರಿಯಾ ವದನ್ತಿ, ತಞ್ಚ ಯುತ್ತಮೇವ।
265.Ehi me tvaṃ, āvuso, sāmaṇerāti vatthusmiṃ aññaṃ āṇāpetu, tena kariyamānassa aṅgajātacalanassa mocanassādena sādiyanato taṃ calanaṃ bhikkhussa sādiyanacittasamuṭṭhitampi hotīti sukkavissaṭṭhipaccayassa aṅgajātacalanassa hetubhūtā assādacetanāva āpattiyā aṅgaṃ hoti, na āṇāpanavācā tassā pavattikkhaṇe saṅghādisesassa asijjhanato. Evaṃ āṇāpetvāpi yonisomanasikārena mocanassādaṃ paṭivinodentassa āpattiasambhavato idaṃ sikkhāpadaṃ anāṇattikaṃ, kāyakammaṃ, kiriyasamuṭṭhānañca jātanti gahetabbaṃ, āṇāpanavācāya pana dukkaṭaṃ āpajjati. Yo pana parena anāṇattena balakkārenāpi kariyamānappayogaṃ mocanassādena sādiyati, tassāpi mutte paṭhamapārājike viya saṅghādisesova, amutte thullaccayaṃ. Mocanassāde cetanāya pana asati kāyasaṃsaggarāgena sādiyantassāpi muttepi saṅghādisesena anāpattīti ācariyā vadanti, tañca yuttameva.
೨೬೬. ಕಾಯತ್ಥಮ್ಭನವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಚಲನವಸೇನ ಯಥಾ ಅಙ್ಗಜಾತೇ ಉಪಕ್ಕಮೋ ಸಮ್ಭವತಿ, ತಥಾ ವಿಜಮ್ಭಿತತ್ತಾ ಆಪತ್ತಿ ವುತ್ತಾ।
266.Kāyatthambhanavatthusmiṃ calanavasena yathā aṅgajāte upakkamo sambhavati, tathā vijambhitattā āpatti vuttā.
ಉಪನಿಜ್ಝಾಯನವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಅಙ್ಗಜಾತನ್ತಿ ಜೀವಮಾನಇತ್ಥೀನಂ ಪಸ್ಸಾವಮಗ್ಗೋವ ಅಧಿಪ್ಪೇತೋ, ನೇತರೋ।
Upanijjhāyanavatthusmiṃ aṅgajātanti jīvamānaitthīnaṃ passāvamaggova adhippeto, netaro.
೨೬೭. ಪುಪ್ಫಾವಲೀತಿ ಕೀಳಾವಿಸೇಸೋ। ತಂ ಕಿರ ಕೀಳನ್ತಾ ನದೀಆದೀಸು ಛಿನ್ನತಟಂ ಉದಕೇನ ಚಿಕ್ಖಲ್ಲಂ ಕತ್ವಾ ತತ್ಥ ಉಭೋ ಪಾದೇ ಪಸಾರೇತ್ವಾ ನಿಸಿನ್ನಾ ಪತನ್ತಿ , ‘‘ಪುಪ್ಫಾವಲಿಯ’’ನ್ತಿಪಿ ಪಾಠೋ। ಪವೇಸೇನ್ತಸ್ಸಾತಿ ಪಯೋಜಕತ್ತೇನ ದ್ವಿಕಮ್ಮಿಕತ್ತಾ ‘‘ವಾಲಿಕಂ ಅಙ್ಗಜಾತ’’ನ್ತಿ ಉಭಯತ್ಥಾಪಿ ಉಪಯೋಗವಚನಂ ಕತಂ। ಚೇತನಾ, ಉಪಕ್ಕಮೋ, ಮುಚ್ಚನನ್ತಿ ಇಮಾನೇತ್ಥ ತೀಣಿ ಅಙ್ಗಾನಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾನಿ।
267.Pupphāvalīti kīḷāviseso. Taṃ kira kīḷantā nadīādīsu chinnataṭaṃ udakena cikkhallaṃ katvā tattha ubho pāde pasāretvā nisinnā patanti , ‘‘pupphāvaliya’’ntipi pāṭho. Pavesentassāti payojakattena dvikammikattā ‘‘vālikaṃ aṅgajāta’’nti ubhayatthāpi upayogavacanaṃ kataṃ. Cetanā, upakkamo, muccananti imānettha tīṇi aṅgāni veditabbāni.
ಸುಕ್ಕವಿಸ್ಸಟ್ಠಿಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Sukkavissaṭṭhisikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ • Mahāvibhaṅga / ೧. ಸುಕ್ಕವಿಸ್ಸಟ್ಠಿಸಿಕ್ಖಾಪದಂ • 1. Sukkavissaṭṭhisikkhāpadaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ೧. ಸುಕ್ಕವಿಸ್ಸಟ್ಠಿಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 1. Sukkavissaṭṭhisikkhāpadavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ೧. ಸುಕ್ಕವಿಸ್ಸಟ್ಠಿಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 1. Sukkavissaṭṭhisikkhāpadavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ೧. ಸುಕ್ಕವಿಸ್ಸಟ್ಠಿಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 1. Sukkavissaṭṭhisikkhāpadavaṇṇanā
