੧. ਸੁਕ੍ਕવਿਸ੍ਸਟ੍ਠਿਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ

1. Sukkavissaṭṭhisikkhāpadavaṇṇanā

੨੩੪. ਤੇਰਸਕਸ੍ਸਾਤਿ ਤੇਰਸ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਿ ਪਰਿਮਾਣਾਨਿ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਤੇਰਸਕੋ, ਕਣ੍ਡੋ, ਤਸ੍ਸ। ਸਮਥੇ વਿਪਸ੍ਸਨਾਯ વਾ ਅਭਿਰਤਿਰਹਿਤੋ ਇਧ ਅਨਭਿਰਤੋ, ਨ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਯਾਤਿ ਆਹ ‘‘વਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ’’ਤਿ। વਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਤਾਯ ਕਾਰਣਮਾਹ ਕਾਮਰਾਗਾਇਚ੍ਚਾਦਿ।

234.Terasakassāti terasa sikkhāpadāni parimāṇāni assāti terasako, kaṇḍo, tassa. Samathe vipassanāya vā abhiratirahito idha anabhirato, na pabbajjāyāti āha ‘‘vikkhittacitto’’ti. Vikkhittatāya kāraṇamāha kāmarāgāiccādi.

੨੩੫. ਅਬ੍ਬੋਹਾਰਿਕਾਤਿ ਸੀਲવਿਪਤ੍ਤਿવੋਹਾਰਂ ਨਾਰਹਤੀਤਿ ਕਤ੍વਾ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਕੁਸਲਭਾવੇ ਪਨਸ੍ਸਾ ਅਬ੍ਬੋਹਾਰਤਾ ਨਤ੍ਥਿ।

235.Abbohārikāti sīlavipattivohāraṃ nārahatīti katvā vuttaṃ. Akusalabhāve panassā abbohāratā natthi.

੨੩੬-੭. ਚੇਤਨਾ-ਸਦ੍ਦਤੋ વਿਸੁਂ ਸਂ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਾਭਾવਂ ਇਕ-ਪਚ੍ਚਯਸ੍ਸ ਚ ਅਤ੍ਥવਨ੍ਤਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਸਞ੍ਚੇਤਨਾ વਾਤਿਆਦਿ ਦੁਤਿਯવਿਕਪ੍ਪੋ વੁਤ੍ਤੋ। ਸਿਖਾਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਅਤ੍ਥੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਥਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਆਸਯਭੇਦਤੋਤਿ ਪਿਤ੍ਤਸੇਮ੍ਹਪੁਬ੍ਬਲੋਹਿਤਾਨਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਆਸਯਾਨਂ ਭੇਦੇਨ। ਧਾਤੁਨਾਨਤ੍ਤਤੋਤਿ ਰਸਰੁਹਿਰਾਦੀਨਂ ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ, ਪਥવਾਦੀਨਂ વਾ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਧਾਤੂਨਂ ਨਾਨਤ੍ਤੇਨ। વਤ੍ਥਿਸੀਸਨ੍ਤਿ ਮੁਤ੍ਤવਤ੍ਥਿਤੋ ਮਤ੍ਥਕਪਸ੍ਸਂ। ਹਤ੍ਥਿਮਦਚਲਨਂ ਨਾਮਞ੍ਚ ਸਮ੍ਭવੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਮ੍ਭવੋ ਨਿਕ੍ਖਮਤੀ’’ਤਿ। ਸਮ੍ਭવવੇਗਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਭવਸ੍ਸ ਠਾਨਤੋ ਚવਿਤ੍વਾ ਦਕਸੋਤਾਭਿਮੁਖਂ ਓਤਰਣੇਨ ਸਞ੍ਜਾਤਸਰੀਰਕ੍ਖੋਭવੇਗਂ। ਬਾਹੁਸੀਸਨ੍ਤਿ ਖਨ੍ਧਪ੍ਪਦੇਸਂ। ਦਸ੍ਸੇਸੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਇਤਿ-ਸਦ੍ਦੋ ਹੇਤੁਤ੍ਥੋ, ਤੇਨ ਯਸ੍ਮਾ ਕਣ੍ਣਚੂਲ਼ਿਕਾਹਿ ਸਮ੍ਭવੋ ਨਿਕ੍ਖਮਤਿ…ਪੇ॰… ਸਮ੍ਭવਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸੇਸਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਤਿਯਸ੍ਸ ਭਾਸਿਤਂ ਸੁਭਾਸਿਤਨ੍ਤਿ ਏવਂ ਯੋਜਨਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਦਕਸੋਤਨ੍ਤਿ ਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ વਤ੍ਥਿਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਨਮਗ੍ਗਂ, ਅਙ੍ਗਜਾਤਪ੍ਪਦੇਸਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਸੁਕ੍ਕਞ੍ਚ ਨਾਮੇਤਂ ਰਸਰੁਹਿਰਾਦਿਸਤ੍ਤਦੇਹਧਾਤੂਸੁ ਮਜ੍ਝਿਮਧਾਤੁਚਤੁਜਂ ਅਟ੍ਠਿਮਿਞ੍ਜਾਦਿ વਿਯ ਪਥવੀਧਾਤੁਸਙ੍ਗਹਿਤਂ ਆਹਾਰੂਪਜੀવੀਨਂ ਸਕਲਕਾਯਗਤਂ ਅਤਿਦਹਰਦਾਰਕਾਨਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥੇવ, ਤਂ ਪਨ ਪਨ੍ਨਰਸਸੋਲ਼ਸવਸ੍ਸੁਦ੍ਦੇਸਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮੁਪ੍ਪਜ੍ਜਨਕਕਾਮਰਾਗੇਹੇવ ਠਾਨਤੋ ਚਲਤਿ, ਚਲਿਤਞ੍ਚ ਆਪੋਧਾਤੁਭਾવੇਨ ਚਿਤ੍ਤਜਮੇવ ਹੁਤ੍વਾ ਦਕਸੋਤਂ ਓਤਰਤਿ, ਦਕਸੋਤਤੋ ਪਨ ਪਟ੍ਠਾਯ ਚਿਤ੍ਤਪਚ੍ਚਯਉਤੁਜਂ ਹੋਤਿ ਮਤ੍ਥਲੁਙ੍ਗਤੋ ਚਲਿਤਸਿਙ੍ਘਾਣਿਕਾ વਿਯ। ਯੇਸਂ ਪਨ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਨવਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਾਦੀਹਿ ਰਾਗਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਂ ਨਤ੍ਥਿ , ਤੇਸਂ ਸੁਕ੍ਕવਿਸ੍ਸਟ੍ਠਿ ਨ ਸਿਯਾ। ਇਤਿ ਯਥਾਠਾਨਤੋ ਸੁਕ੍ਕਸ੍ਸ વਿਸ੍ਸਟ੍ਠਿਯੇવ ਰਾਗਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾ, ਨ ਪਕਤਿਰੂਪਂ, ਤੇਨੇવ ਕਥਾવਤ੍ਥੁਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ (ਕਥਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੩੦੭) ‘‘ਸੁਕ੍ਕવਿਸ੍ਸਟ੍ਠਿ ਨਾਮ ਰਾਗਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਸੁਕ੍ਕਸ੍ਸ વਿਸ੍ਸਟ੍ਠਿ ਏવ ਰਾਗਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾ વੁਤ੍ਤਾ, ਨ ਪਕਤਿਰੂਪਂ। ਛਨ੍ਨਂ ਪਨ ਕਾਮਾવਚਰਦੇવਾਨਂ વਿਜ੍ਜਮਾਨਾਪਿ ਸੁਕ੍ਕਧਾਤੁ ਦ੍વਯਂਦ੍વਯਸਮਾਪਤ੍ਤਿવਸੇਨ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਿਤਰਾਗੇਨਾਪਿ ਠਾਨਤੋ ਨ ਗਲ਼ਤਿ, ਯਥਾਠਾਨੇ ਏવ ਠਤ੍વਾ ਕਿਞ੍ਚਿ વਿਕਾਰਂ ਆਪਜ੍ਜਮਾਨਾ ਤਙ੍ਖਣਿਕਪਰਿਲ਼ਾਹવੂਪਸਮਾવਹਾ ਮੇਥੁਨਕਿਚ੍ਚਨਿਟ੍ਠਾਪਿਤਾ ਹੋਤੀਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਕਾਯਸਮ੍ਫਸ੍ਸਸੁਖਮੇવ ਤੇਸਂ ਕਾਮਕਿਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਖੀਣਾਸવਾਨਂ ਪਨ ਅਨਾਗਾਮੀਨਞ੍ਚ ਸਬ੍ਬਸੋ ਕਾਮਰਾਗਾਭਾવੇਨ ਸੁਕ੍ਕਧਾਤੁવਿਕਾਰਮ੍ਪਿ ਨਾਪਜ੍ਜਤੀਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਰੂਪੀਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨਂ ਪਨ વਿਕ੍ਖਮ੍ਭਿਤਕਾਮਰਾਗੇਨ ਜਨਿਤਤ੍ਤਾ ਅਨਾਹਾਰੂਪਜੀવਿਤਤ੍ਤਾ ਚ ਸਬ੍ਬਥਾ ਸੁਕ੍ਕਧਾਤੁਪਿ ਨਤ੍ਥੇવ। ਤਥੇવਾਤਿ ਮੋਚਨਸ੍ਸਾਦੇਨ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਉਪਕ੍ਕਮਤੋਤਿਆਦਿਂ ਅਤਿਦਿਸਤਿ। ‘‘વਿਸ੍ਸਟ੍ਠੀਤਿ ਠਾਨਾਚਾવਨਾ વੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ ਪਦਭਾਜਨੇ (ਪਾਰਾ॰ ੨੩੭) વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਦਕਸੋਤਂ ਓਤਿਣ੍ਣਮਤ੍ਤੇ’’ਤਿ ਕਸ੍ਮਾ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਹ ਦਕਸੋਤੋਰੋਹਣਞ੍ਚੇਤ੍ਥਾਤਿਆਦਿ। ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਤੀਸੁਪਿ વਾਦੇਸੁ। ਅਧਿવਾਸੇਤ੍વਾਤਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਉਪਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਪੁਨ વਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਮੋਚਨਸ੍ਸਾਦਂ વਿਨੋਦੇਤ੍વਾ। ਅਨ੍ਤਰਾ ਨਿવਾਰੇਤੁਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਕਤੂਪਕ੍ਕਮੇਨ ਠਾਨਾ ਚੁਤਂ ਦਕਸੋਤਂ ਓਤਰਿਤੁਂ ਅਦਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤਰਾ ਨਿવਾਰੇਤੁਂ। ਮੋਚਨਸ੍ਸਾਦੇਨ ਹਤ੍ਥਪਰਿਕਮ੍ਮਾਦਿਂ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਮੁਤ੍ਤੇਪਿ ਦੁਕ੍ਕਟਮੇવ, ਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਉਪਕ੍ਕਮਾਭਾવਤੋ ਪਨ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੋ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਹਤ੍ਥ…ਪੇ॰… ਅਨਾਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ। ਦਕਸੋਤੋਰੋਹਣਞ੍ਚੇਤ੍ਥਾਤਿਆਦਿਨਾ વੁਤ੍ਤવਿਨਿਚ੍ਛਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਅਯਂ ਸਬ੍ਬਾਚਰਿਯਸਾਧਾਰਣવਿਨਿਚ੍ਛਯੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ।

236-7. Cetanā-saddato visuṃ saṃ-saddassa atthābhāvaṃ ika-paccayassa ca atthavantataṃ dassetuṃ sañcetanā vātiādi dutiyavikappo vutto. Sikhāppatto atthoti adhippetatthaṃ sandhāya vuttaṃ. Āsayabhedatoti pittasemhapubbalohitānaṃ catunnaṃ āsayānaṃ bhedena. Dhātunānattatoti rasaruhirādīnaṃ sattannaṃ, pathavādīnaṃ vā catunnaṃ dhātūnaṃ nānattena. Vatthisīsanti muttavatthito matthakapassaṃ. Hatthimadacalanaṃ nāmañca sambhavoti āha ‘‘sambhavo nikkhamatī’’ti. Sambhavaveganti sambhavassa ṭhānato cavitvā dakasotābhimukhaṃ otaraṇena sañjātasarīrakkhobhavegaṃ. Bāhusīsanti khandhappadesaṃ. Dassesīti ettha iti-saddo hetuttho, tena yasmā kaṇṇacūḷikāhi sambhavo nikkhamati…pe… sambhavañca dassesi, tasmā tatiyassa bhāsitaṃ subhāsitanti evaṃ yojanā veditabbā. Dakasotanti muttassa vatthito nikkhamanamaggaṃ, aṅgajātappadesanti vuttaṃ hoti. Sukkañca nāmetaṃ rasaruhirādisattadehadhātūsu majjhimadhātucatujaṃ aṭṭhimiñjādi viya pathavīdhātusaṅgahitaṃ āhārūpajīvīnaṃ sakalakāyagataṃ atidaharadārakānampi attheva, taṃ pana pannarasasoḷasavassuddesato paṭṭhāya sattānaṃ samuppajjanakakāmarāgeheva ṭhānato calati, calitañca āpodhātubhāvena cittajameva hutvā dakasotaṃ otarati, dakasotato pana paṭṭhāya cittapaccayautujaṃ hoti matthaluṅgato calitasiṅghāṇikā viya. Yesaṃ pana samucchedanavikkhambhanādīhi rāgapariyuṭṭhānaṃ natthi , tesaṃ sukkavissaṭṭhi na siyā. Iti yathāṭhānato sukkassa vissaṭṭhiyeva rāgacittasamuṭṭhānā, na pakatirūpaṃ, teneva kathāvatthuaṭṭhakathāyaṃ (kathā. aṭṭha. 307) ‘‘sukkavissaṭṭhi nāma rāgasamuṭṭhānā hotī’’ti sukkassa vissaṭṭhi eva rāgasamuṭṭhānā vuttā, na pakatirūpaṃ. Channaṃ pana kāmāvacaradevānaṃ vijjamānāpi sukkadhātu dvayaṃdvayasamāpattivasena pariyuṭṭhitarāgenāpi ṭhānato na gaḷati, yathāṭhāne eva ṭhatvā kiñci vikāraṃ āpajjamānā taṅkhaṇikapariḷāhavūpasamāvahā methunakiccaniṭṭhāpitā hotīti veditabbaṃ. Keci pana ‘‘kāyasamphassasukhameva tesaṃ kāmakicca’’nti vadanti. Khīṇāsavānaṃ pana anāgāmīnañca sabbaso kāmarāgābhāvena sukkadhātuvikārampi nāpajjatīti veditabbaṃ. Rūpībrahmānaṃ pana vikkhambhitakāmarāgena janitattā anāhārūpajīvitattā ca sabbathā sukkadhātupi nattheva. Tathevāti mocanassādena nimitte upakkamatotiādiṃ atidisati. ‘‘Vissaṭṭhīti ṭhānācāvanā vuccatī’’ti padabhājane (pārā. 237) vuttattā ‘‘dakasotaṃ otiṇṇamatte’’ti kasmā vuttanti āha dakasotorohaṇañcetthātiādi. Etthāti tīsupi vādesu. Adhivāsetvāti nimitte upakkamitvā puna vippaṭisāre uppanne mocanassādaṃ vinodetvā. Antarā nivāretunti attano nimitte katūpakkamena ṭhānā cutaṃ dakasotaṃ otarituṃ adatvā antarā nivāretuṃ. Mocanassādena hatthaparikammādiṃ karontassa muttepi dukkaṭameva, nimitte upakkamābhāvato pana saṅghādiseso na hotīti āha ‘‘hattha…pe… anāpattī’’ti. Dakasotorohaṇañcetthātiādinā vuttavinicchayaṃ sandhāya ‘‘ayaṃ sabbācariyasādhāraṇavinicchayo’’ti vuttaṃ.

ਖੋਭਕਰਣਪਚ੍ਚਯੋ ਨਾਮ વਿਸਭਾਗਭੇਸਜ੍ਜਸੇਨਾਸਨਾਹਾਰਾਦਿਪਚ੍ਚਯੋ। ਨਾਨਾવਿਧਂ ਸੁਪਿਨਨ੍ਤਿ ਖੁਭਿਤવਾਤਾਦਿਧਾਤੂਨਂ ਅਨੁਗੁਣਂ। ਅਨੁਭੂਤਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਭੂਤਪੁਬ੍ਬਂ ਮਨਸਾ ਪਰਿਕਪ੍ਪਿਤਪੁਬ੍ਬਞ੍ਚ। ਸਗ੍ਗਨਰਕਦੇਸਨ੍ਤਰਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਹਿ ਸਙ੍ਗਹੇਤ੍વਾ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਤ੍ਥਕਾਮਤਾਯ વਾ ਅਨਤ੍ਥਕਾਮਤਾਯ વਾਤਿ ਇਦਂ ਦੇવਤਾਨਂ ਹਿਤਾਹਿਤਾਧਿਪ੍ਪਾਯਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਤ੍ਥਾਯ વਾ ਅਨਤ੍ਥਾਯ વਾਤਿ ਸਭਾવਤੋ ਭવਿਤਬ੍ਬਂ ਹਿਤਾਹਿਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਨਨੁ ਦੇવਤਾਹਿ ਉਪਸਂਹਰਿਯਮਾਨਾਨਿ ਆਰਮ੍ਮਣਾਨਿ ਪਰਮਤ੍ਥਤੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਕਥਂ ਤਾਨਿ ਪੁਰਿਸੋ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਦੇવਤਾ વਾ ਤਾਨਿ ਅવਿਜ੍ਜਮਾਨਾਨਿ ਉਪਸਂਹਰਨ੍ਤੀਤਿ ਚੋਦਨਂ ਮਨਸਿ ਕਤ੍વਾ ਆਹ ਸੋ ਤਾਸਨ੍ਤਿਆਦਿ। ਤੇਨ ‘‘ਏવਮੇਸੋ ਪਰਿਕਪ੍ਪਤੂ’’ਤਿ ਦੇવਤਾਹਿ ਚਿਨ੍ਤਿਤਮਤ੍ਤੇਨ ਸੁਪਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ਭવਙ੍ਗਸਨ੍ਤਤਿਤੋ ਨਿਪਤਿਤ੍વਾ ਦੇવਤਾਹਿ ਚਿਨ੍ਤਿਤਨਿਯਾਮੇਨੇવ ਪਰਿਕਪ੍ਪਮਾਨਂ ਪવਤ੍ਤਤਿ, ਏવਂ ਤੇਨ ਪਰਿਕਪ੍ਪਮਾਨਾਨਿ ਆਰਮ੍ਮਣਾਨਿ ਦੇવਤਾਹਿ ਉਪਸਂਹਟਾਨਿ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਾਨਿ ਚ ਸੋ ਦੇવਤਾਨੁਭਾવੇਨ ਪਸ੍ਸਤਿ ਨਾਮਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਮਾਤਾ વਿਯ ਪੁਤ੍ਤਪਟਿਲਾਭਨਿਮਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਗਬ੍ਭੋਕ੍ਕਨ੍ਤਿਦਿવਸੇ ਮਹਾਮਾਯਾਦੇવਿਯਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਦਕ੍ਖਿਣਪਸ੍ਸੇਨ ਏਕਸ੍ਸ ਸੇਤવਰવਾਰਣਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੋਕੁਚ੍ਛਿਪવਿਟ੍ਠਭਾવਦਸ੍ਸਨਂ ਪੁਤ੍ਤਪਟਿਲਾਭਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਸੁਪਿਨਂ ਨਾਮ। ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਪਨ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ‘‘ਸ੍વੇ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਚਾਤੁਦ੍ਦਸਿਯਂ ਪਕ੍ਖਸ੍ਸ ਰਤ੍ਤਿવਿਭਾਯਨਕਾਲੇ ਹਿਮવਨ੍ਤਂ ਬਿਬ੍ਬੋਹਨਂ ਕਤ੍વਾ ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਪਚ੍ਛਿਮਸਮੁਦ੍ਦੇਸੁ વਾਮਦਕ੍ਖਿਣਹਤ੍ਥੇ ਦਕ੍ਖਿਣਸਮੁਦ੍ਦੇ ਪਾਦੇ ਚ ਓਦਹਿਤ੍વਾ ਮਹਾਪਥવਿਯਾ ਸਯਨਂ ਏਕੋ, ਦਬ੍ਬਤਿਣਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਤਿਰਿਯਾ ਨਾਮ ਤਿਣਜਾਤਿਯਾ ਨਙ੍ਗਲਮਤ੍ਤਰਤ੍ਤਦਣ੍ਡਾਯ ਨਾਭਿਤੋ ਉਗ੍ਗਤਾਯ ਖਣੇਨ ਅਨੇਕਯੋਜਨਸਹਸ੍ਸਂ ਨਭਂ ਆਹਚ੍ਚ ਠਾਨਂ ਏਕੋ, ਸੇਤਾਨਂ ਕਣ੍ਹਸੀਸਾਨਂ ਕਿਮੀਨਂ ਪਾਦੇਹਿ ਉਸ੍ਸਕ੍ਕਿਤ੍વਾ ਯਾવ ਜਾਣੁਮਣ੍ਡਲਂ ਆਹਚ੍ਚ ਠਾਨਂ ਏਕੋ, ਨਾਨਾવਣ੍ਣਾਨਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਸਕੁਣਾਨਂ ਚਤੂਹਿ ਦਿਸਾਹਿ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਾਦਮੂਲੇ ਸੇਤવਣ੍ਣਤਾਪਜ੍ਜਨਂ ਏਕੋ, ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਮਹਤੋ ਮੀਲ਼੍ਹਪਬ੍ਬਤਸ੍ਸ ਉਪਰਿ ਅਲਿਮ੍ਪਮਾਨਸ੍ਸ ਚਙ੍ਕਮਨਂ ਏਕੋਤਿ ਇਮੇ ਪਞ੍ਚ ਮਹਾਸੁਪਿਨਾ ਨਾਮ, ਇਮੇ ਚ ਯਥਾਕ੍ਕਮਂ ਸਮ੍ਬੋਧਿਯਾ, ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਪ੍ਪਕਾਸਨਸ੍ਸ, ਗਿਹੀਨਞ੍ਚ ਸਰਣੂਪਗਮਨਸ੍ਸ, ਖਤ੍ਤਿਯਾਦਿਚਤੁવਣ੍ਣਾਨਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਪਟਿਲਾਭਸ੍ਸ, ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਪਚ੍ਚਯਾਨਂ ਲਾਭੇ ਅਲਿਤ੍ਤਭਾવਸ੍ਸ ਚ ਪੁਬ੍ਬਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨੀਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਸੋਲ਼ਸ ਸੁਪਿਨਾ ਪਾਕਟਾ ਏવ। ਏਕਨ੍ਤਸਚ੍ਚਮੇવਾਤਿ ਫਲਨਿਯਮੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ વੁਤ੍ਤਂ। ਦਸ੍ਸਨਂ ਪਨ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ વਿਪਲ੍ਲਤ੍ਥਮੇવ। ਧਾਤੁਕ੍ਖੋਭਾਦੀਸੁ ਚਤੂਸੁ ਮੂਲਕਾਰਣੇਸੁ ਦ੍વੀਹਿ ਤੀਹਿਪਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਕਦਾਚਿ ਸੁਪਿਨਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਂਸਗ੍ਗਭੇਦਤੋ’’ਤਿ। ਸੁਪਿਨਭੇਦੋਤਿ ਸਚ੍ਚਾਸਚ੍ਚਤ੍ਥਤਾਭੇਦੋ।

Khobhakaraṇapaccayo nāma visabhāgabhesajjasenāsanāhārādipaccayo. Nānāvidhaṃ supinanti khubhitavātādidhātūnaṃ anuguṇaṃ. Anubhūtapubbanti pubbe bhūtapubbaṃ manasā parikappitapubbañca. Sagganarakadesantarādīnampi hi saṅgahetvā vuttaṃ. Atthakāmatāya vā anatthakāmatāya vāti idaṃ devatānaṃ hitāhitādhippāyataṃ dassetuṃ vuttaṃ. Atthāya vā anatthāya vāti sabhāvato bhavitabbaṃ hitāhitaṃ sandhāya vuttaṃ. Nanu devatāhi upasaṃhariyamānāni ārammaṇāni paramatthato natthi, kathaṃ tāni puriso passati, devatā vā tāni avijjamānāni upasaṃharantīti codanaṃ manasi katvā āha so tāsantiādi. Tena ‘‘evameso parikappatū’’ti devatāhi cintitamattena supantassa cittaṃ bhavaṅgasantatito nipatitvā devatāhi cintitaniyāmeneva parikappamānaṃ pavattati, evaṃ tena parikappamānāni ārammaṇāni devatāhi upasaṃhaṭāni nāma honti, tāni ca so devatānubhāvena passati nāmāti dasseti. Bodhisattamātā viya puttapaṭilābhanimittantiādīsu bodhisattassa gabbhokkantidivase mahāmāyādeviyā attano dakkhiṇapassena ekassa setavaravāraṇassa antokucchipaviṭṭhabhāvadassanaṃ puttapaṭilābhanimittaṃ supinaṃ nāma. Amhākaṃ pana bodhisattassa ‘‘sve buddho bhavissatī’’ti cātuddasiyaṃ pakkhassa rattivibhāyanakāle himavantaṃ bibbohanaṃ katvā puratthimapacchimasamuddesu vāmadakkhiṇahatthe dakkhiṇasamudde pāde ca odahitvā mahāpathaviyā sayanaṃ eko, dabbatiṇasaṅkhātāya tiriyā nāma tiṇajātiyā naṅgalamattarattadaṇḍāya nābhito uggatāya khaṇena anekayojanasahassaṃ nabhaṃ āhacca ṭhānaṃ eko, setānaṃ kaṇhasīsānaṃ kimīnaṃ pādehi ussakkitvā yāva jāṇumaṇḍalaṃ āhacca ṭhānaṃ eko, nānāvaṇṇānaṃ catunnaṃ sakuṇānaṃ catūhi disāhi āgantvā pādamūle setavaṇṇatāpajjanaṃ eko, bodhisattassa mahato mīḷhapabbatassa upari alimpamānassa caṅkamanaṃ ekoti ime pañca mahāsupinā nāma, ime ca yathākkamaṃ sambodhiyā, devamanussesu ariyamaggappakāsanassa, gihīnañca saraṇūpagamanassa, khattiyādicatuvaṇṇānaṃ pabbajitvā arahattapaṭilābhassa, catunnaṃ paccayānaṃ lābhe alittabhāvassa ca pubbanimittānīti veditabbaṃ. Soḷasa supinā pākaṭā eva. Ekantasaccamevāti phalaniyamuppattito vuttaṃ. Dassanaṃ pana sabbattha vipallatthameva. Dhātukkhobhādīsu catūsu mūlakāraṇesu dvīhi tīhipi kāraṇehi kadāci supinaṃ passantīti āha ‘‘saṃsaggabhedato’’ti. Supinabhedoti saccāsaccatthatābhedo.

ਰੂਪਨਿਮਿਤ੍ਤਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਮ੍ਮਨਿਮਿਤ੍ਤਗਤਿਨਿਮਿਤ੍ਤਤੋ ਅਞ੍ਞਰੂਪਮੇવ વਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਨਿਮਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਰੂਪਨਿਮਿਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਆਦਿ ਯੇਸਂ ਸਤ੍ਤਨਿਮਿਤ੍ਤਾਦੀਨਂ ਤਾਨਿ ਰੂਪਨਿਮਿਤ੍ਤਾਦੀਨਿ ਆਰਮ੍ਮਣਾਨਿ ਯਸ੍ਸ ਭવਙ੍ਗਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਰੂਪਨਿਮਿਤ੍ਤਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣਂ। ਈਦਿਸਾਨੀਤਿ ਰੂਪਨਿਮਿਤ੍ਤਾਦਿਆਰਮ੍ਮਣਾਨਿ ਰਾਗਾਦਿਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਨਿ ਚ। ਸਬ੍ਬੋਹਾਰਿਕਚਿਤ੍ਤੇਨਾਤਿ ਪਟਿਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਪਕਤਿવੀਥਿਚਿਤ੍ਤੇਨ। ਕੋ ਨਾਮ ਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਸੁਤ੍ਤਪਟਿਬੁਦ੍ਧਭਾવવਿਯੁਤ੍ਤਾਯ ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪવਤ੍ਤਿਯਾ ਅਭਾવਤੋ ਸੁਪਿਨਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਨਾਮ ਨ ਸਿਯਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ, ਤੇਨਾਹ ‘‘ਸੁਪਿਨਸ੍ਸ ਅਭਾવੋવ ਆਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ। ਕਪਿਮਿਦ੍ਧਪਰੇਤੋਤਿ ਇਮਿਨਾ ਨਿਦ੍ਦਾવਸੇਨ ਪવਤ੍ਤਮਾਨਭવਙ੍ਗਸਨ੍ਤਤਿਬ੍ਯવਹਿਤਾਯ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਾਯ ਮਨੋਦ੍વਾਰવੀਥਿਯਾ ਚ ਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਤੇਨਾਹ ਯਾ ਨਿਦ੍ਦਾਤਿਆਦਿ। ਦ੍વੀਹਿ ਅਨ੍ਤੇਹਿ ਮੁਤ੍ਤੋਤਿ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਸਙ੍ਖਾਤੇਹਿ ਦ੍વੀਹਿ ਅਨ੍ਤੇਹਿ ਮੁਤ੍ਤੋ। ਆવਜ੍ਜਨਤਦਾਰਮ੍ਮਣਕ੍ਖਣੇਤਿ ਸੁਪਿਨੇ ਪਞ੍ਚਦ੍વਾਰવੀਥਿਯਾ ਅਭਾવਤੋ ਮਨੋਦ੍વਾਰੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਾਰਹਂ ਗਹੇਤ੍વਾ વੁਤ੍ਤਂ।

Rūpanimittādiārammaṇanti ettha kammanimittagatinimittato aññarūpameva viññāṇassa nimittanti rūpanimittaṃ, taṃ ādi yesaṃ sattanimittādīnaṃ tāni rūpanimittādīni ārammaṇāni yassa bhavaṅgacittassa taṃ rūpanimittādiārammaṇaṃ. Īdisānīti rūpanimittādiārammaṇāni rāgādisampayuttāni ca. Sabbohārikacittenāti paṭibuddhassa pakativīthicittena. Ko nāma passatīti suttapaṭibuddhabhāvaviyuttāya cittappavattiyā abhāvato supinaṃ passanto nāma na siyāti adhippāyo, tenāha ‘‘supinassa abhāvova āpajjatī’’ti. Kapimiddhaparetoti iminā niddāvasena pavattamānabhavaṅgasantatibyavahitāya kusalākusalāya manodvāravīthiyā ca passatīti dasseti, tenāha yā niddātiādi. Dvīhi antehi muttoti kusalākusalasaṅkhātehi dvīhi antehi mutto. Āvajjanatadārammaṇakkhaṇeti supine pañcadvāravīthiyā abhāvato manodvāre uppajjanārahaṃ gahetvā vuttaṃ.

ਏਤ੍ਥ ਚ ਸੁਪਿਨਨ੍ਤੇਪਿ ਤਦਾਰਮ੍ਮਣવਚਨਤੋ ਅਨੁਭੂਤੇਸੁ ਸੁਤਪੁਬ੍ਬੇਸੁ વਾ ਰੂਪਾਦੀਸੁ ਪੁਰਾਪਤ੍ਤਿਭਾવੇਨ ਪਰਿਕਪ੍ਪੇਤ੍વਾ વਿਪਲ੍ਲਾਸਤੋ ਪવਤ੍ਤਮਾਨਾਪਿ ਕਾਮਾવਚਰવਿਪਾਕਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਤ੍ਤਧਮ੍ਮੇ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਪਰਿਕਪ੍ਪੇਤ੍વਾ ਪવਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਪਰਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਾ વੁਤ੍ਤਾ, ਨ ਪਨ ਸਰੂਪਤੋ ਪਰਿਤ੍ਤਧਮ੍ਮੇ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪવਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਏવਾਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। ਏવਞ੍ਚ ਇਤ੍ਥਿਪੁਰਿਸਾਦਿਆਕਾਰਂ ਆਰੋਪੇਤ੍વਾ ਪવਤ੍ਤਮਾਨਾਨਂ ਰਾਗਾਦਿਸવਿਪਾਕਧਮ੍ਮਾਨਮ੍ਪਿ ਤੇਸਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਾਦਿવਿਪਾਕਾਨਮ੍ਪਿ ਪਰਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਤਾ ਕਮ੍ਮਨਿਮਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਤਾ ਚ ਉਪਪਨ੍ਨਾ ਏવ ਹੋਤਿ। વਤ੍ਥੁਧਮ੍ਮવਿਨਿਮੁਤ੍ਤਂ ਪਨ ਸਮ੍ਮੁਤਿਭੂਤਂ ਕਸਿਣਾਦਿਪਟਿਭਾਗਾਰਮ੍ਮਣਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਉਪਚਾਰਪ੍ਪਨਾਦਿવਸਪ੍ਪવਤ੍ਤਾ ਚਿਤ੍ਤਚੇਤਸਿਕਧਮ੍ਮਾ ਏવ ਪਰਿਤ੍ਤਤ੍ਤਿਕੇ (ਧ॰ ਸ॰ ਤਿਕਮਾਤਿਕਾ ੧੨) ਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬਾਰਮ੍ਮਣਾਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾ।

Ettha ca supinantepi tadārammaṇavacanato anubhūtesu sutapubbesu vā rūpādīsu purāpattibhāvena parikappetvā vipallāsato pavattamānāpi kāmāvacaravipākadhammā parittadhamme nissāya parikappetvā pavattattā parittārammaṇā vuttā, na pana sarūpato parittadhamme gahetvā pavattattā evāti gahetabbaṃ. Evañca itthipurisādiākāraṃ āropetvā pavattamānānaṃ rāgādisavipākadhammānampi tesaṃ ārammaṇaṃ gahetvā uppannānaṃ paṭisandhādivipākānampi parittārammaṇatā kammanimittārammaṇatā ca upapannā eva hoti. Vatthudhammavinimuttaṃ pana sammutibhūtaṃ kasiṇādipaṭibhāgārammaṇaṃ gahetvā uppannā upacārappanādivasappavattā cittacetasikadhammā eva parittattike (dha. sa. tikamātikā 12) na vattabbārammaṇāti gahetabbā.

ਸ੍વਾਯਨ੍ਤਿ ਸੁਪਿਨੋ। વਿਪਲ੍ਲਾਸੇਨ ਪਰਿਕਪ੍ਪਿਤਪਰਿਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣਤ੍ਤਾ ‘‘ਦੁਬ੍ਬਲવਤ੍ਥੁਕਤ੍ਤਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਅવਿਜ੍ਜਮਾਨਾਰਮ੍ਮਣੇ ਅવਸવਤ੍ਤਿਤੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ, ਤੇਨਾਹ ਅવਿਸਯੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾਤਿਆਦਿ।

Svāyanti supino. Vipallāsena parikappitaparittārammaṇattā ‘‘dubbalavatthukattā’’ti vuttaṃ, avijjamānārammaṇe avasavattitoti adhippāyo, tenāha avisaye uppannattātiādi.

ਆਪਤ੍ਤਿਨਿਕਾਯਸ੍ਸਾਤਿ ਇਦਂ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੋਤਿ ਪੁਲ੍ਲਿਙ੍ਗ-ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਅਨੁਰੂਪવਸੇਨ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਅਸ੍ਸ ਆਪਤ੍ਤਿਨਿਕਾਯਸ੍ਸ, વੁਟ੍ਠਾਪੇਤੁਂ ਇਚ੍ਛਿਤਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਤੇਨਾਹ ਕਿਂ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿਆਦਿ। ਰੁਲ਼੍ਹਿਸਦ੍ਦੇਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਮੁਦਾਯੇ ਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਸ੍ਸਾਪਿ ਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਤਦੇਕਦੇਸੇਪਿ ਪਸਿਦ੍ਧਿ ਇਧ ਰੁਲ਼੍ਹੀ ਨਾਮ, ਤਾਯ ਰੁਲ਼੍ਹਿਯਾ ਯੁਤ੍ਤੋ ਸਦ੍ਦੋ ਰੁਲ਼੍ਹੀਸਦ੍ਦੋ, ਤੇਨ। ਰੁਲ਼੍ਹਿਯਾ ਕਾਰਣਮਾਹ ਅવਯવੇਇਚ੍ਚਾਦਿਨਾ।

Āpattinikāyassāti idaṃ saṅghādisesoti pulliṅga-saddassa anurūpavasena vuttaṃ. Assāti assa āpattinikāyassa, vuṭṭhāpetuṃ icchitassāti attho, tenāha kiṃ vuttantiādi. Ruḷhisaddenāti ettha samudāye nipphannassāpi saddassa tadekadesepi pasiddhi idha ruḷhī nāma, tāya ruḷhiyā yutto saddo ruḷhīsaddo, tena. Ruḷhiyā kāraṇamāha avayaveiccādinā.

ਕਾਲਞ੍ਚਾਤਿ ‘‘ਰਾਗੂਪਤ੍ਥਮ੍ਭੇ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਦਸ੍ਸਿਤਕਾਲਞ੍ਚ, ‘‘ਰਾਗੂਪਤ੍ਥਮ੍ਭੇ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਰਾਗੂਪਤ੍ਥਮ੍ਭੇ ਜਾਤੇ ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਮੋਚੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਕਾਲੋ ਗਮ੍ਮਤਿ। ਨવਮਸ੍ਸ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਸ੍ਸਾਤਿ વੀਮਂਸਾਧਿਪ੍ਪਾਯਸ੍ਸ। વਤ੍ਥੂਤਿ વਿਸਯਂ।

Kālañcāti ‘‘rāgūpatthambhe’’tiādinā dassitakālañca, ‘‘rāgūpatthambhe’’ti vutte rāgūpatthambhe jāte tasmiṃ kāle mocetīti atthato kālo gammati. Navamassa adhippāyassāti vīmaṃsādhippāyassa. Vatthūti visayaṃ.

੨੩੮. ਲੋਮਾ ਏਤੇਸਂ ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਲੋਮਸਾ, ਬਹੁਲੋਮਪਾਣਕਾ।

238. Lomā etesaṃ santīti lomasā, bahulomapāṇakā.

੨੩੯. ਮੋਚਨੇਨਾਤਿ ਮੋਚਨਪ੍ਪਯੋਗੇਨ। ਮੋਚਨਸ੍ਸਾਦਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾਯਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਮੋਚਨਿਚ੍ਛਾવ ਮੋਚਨਸ੍ਸਾਦੋ, ਤੇਨ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਚੇਤਨਾ ਮੋਚਨਸ੍ਸਾਦਚੇਤਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਨ ਪਨ ਮੋਚਨੇ ਅਸ੍ਸਾਦਂ ਸੁਖਂ ਪਤ੍ਥੇਨ੍ਤਿਯਾ ਚੇਤਨਾਯਾਤਿ ਏવਂ ਅਤ੍ਥੋ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ, ਇਤਰਥਾ ਸੁਖਤ੍ਥਾਯ ਮੋਚੇਨ੍ਤਸ੍ਸੇવ ਆਪਤ੍ਤਿ, ਨ ਆਰੋਗ੍ਯਾਦਿਅਤ੍ਥਾਯਾਤਿ ਆਪਜ੍ਜਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਆਰੋਗ੍ਯਾਦੀਸੁ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਮੋਚਨਿਚ੍ਛਾਯ ਚੇਤਨਾਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋવ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ।

239.Mocanenāti mocanappayogena. Mocanassādasampayuttāyāti ettha mocanicchāva mocanassādo, tena sampayuttā cetanā mocanassādacetanāti attho, na pana mocane assādaṃ sukhaṃ patthentiyā cetanāyāti evaṃ attho gahetabbo, itarathā sukhatthāya mocentasseva āpatti, na ārogyādiatthāyāti āpajjati. Tasmā ārogyādīsu yena kenaci adhippāyena mocanicchāya cetanāyāti atthova gahetabbo.

੨੪੦. વਾਯਮਤੋਤਿ ਅਙ੍ਗਜਾਤੇ ਕਾਯੇਨ ਉਪਕ੍ਕਮਤੋ। ਦ੍વੇ ਆਪਤ੍ਤਿਸਹਸ੍ਸਾਨੀਤਿ ਖਣ੍ਡਚਕ੍ਕਾਦੀਨਿ ਅਨਾਮਸਿਤ੍વਾવ વੁਤ੍ਤਂ, ਇਚ੍ਛਨ੍ਤੇਨ ਪਨ ਖਣ੍ਡਚਕ੍ਕਾਦਿਭੇਦੇਨਾਪਿ ਗਣਨਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾ। ਏਕੇਨ ਪਦੇਨਾਤਿ ਗੇਹਸਿਤਪੇਮਪਦੇਨ। ਤਥੇવਾਤਿ ਮੋਚਨਸ੍ਸਾਦਚੇਤਨਾਯ ਏવ ਗਾਲ਼੍ਹਂ ਪੀਲ਼ਨਾਦਿਪ੍ਪਯੋਗਂ ਅવਿਜਹਿਤ੍વਾ ਸੁਪਨੇਨ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੋਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਸੁਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੋਤਿ ਮੋਚਨਸ੍ਸਾਦਸ੍ਸ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਊਰੁਆਦੀਹਿ ਕਤਉਪਕ੍ਕਮਸ੍ਸ વਿਜਹਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਤੇਨ ਅਸੁਭਮਨਸਿਕਾਰਾਭਾવੇਪਿ ਪਯੋਗਾਭਾવੇਨੇવ ਮੋਚਨੇਪਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਦੀਪਿਤਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ।

240.Vāyamatoti aṅgajāte kāyena upakkamato. Dve āpattisahassānīti khaṇḍacakkādīni anāmasitvāva vuttaṃ, icchantena pana khaṇḍacakkādibhedenāpi gaṇanā kātabbā. Ekena padenāti gehasitapemapadena. Tathevāti mocanassādacetanāya eva gāḷhaṃ pīḷanādippayogaṃ avijahitvā supanena saṅghādisesoti vuttaṃ. Suddhacittoti mocanassādassa nimitte ūruādīhi kataupakkamassa vijahanaṃ sandhāya vuttaṃ. Tena asubhamanasikārābhāvepi payogābhāveneva mocanepi anāpatti dīpitāti veditabbā.

ਤੇਨ ਉਪਕ੍ਕਮੇਨ ਮੁਤ੍ਤੇਤਿ ਮੁਚ੍ਚਮਾਨਂ વਿਨਾ ਅਞ੍ਞਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਸੁਕ੍ਕੇ ਠਾਨਤੋ ਮੁਤ੍ਤੇ। ਯਦਿ ਪਨ ਉਪਕ੍ਕਮੇ ਕਤੇਪਿ ਮੁਚ੍ਚਮਾਨਮੇવ ਦਕਸੋਤਂ ਓਤਰਤਿ, ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਮੇવ ਪਯੋਗੇਨ ਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਭਾવਾ। ਜਗ੍ਗਨਤ੍ਥਾਯਾਤਿ ਚੀવਰਾਦੀਸੁ ਲਿਮ੍ਪਨਪਰਿਹਾਰਾਯ ਹਤ੍ਥੇਨ ਅਙ੍ਗਜਾਤਗ੍ਗਹਣਂ વਟ੍ਟਤਿ, ਤਪ੍ਪਯੋਗੋ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਅਨੋਕਾਸਨ੍ਤਿ ਅਙ੍ਗਜਾਤਪ੍ਪਦੇਸਂ।

Tena upakkamena mutteti muccamānaṃ vinā aññasmimpi sukke ṭhānato mutte. Yadi pana upakkame katepi muccamānameva dakasotaṃ otarati, thullaccayameva payogena muttassa abhāvā. Jagganatthāyāti cīvarādīsu limpanaparihārāya hatthena aṅgajātaggahaṇaṃ vaṭṭati, tappayogo na hotīti adhippāyo. Anokāsanti aṅgajātappadesaṃ.

੨੬੨. ਸੁਪਿਨਨ੍ਤੇਨ ਕਾਰਣੇਨਾਤਿ ਸੁਪਿਨਨ੍ਤੇ ਪવਤ੍ਤਉਪਕ੍ਕਮਹੇਤੁਨਾ। ਆਪਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨੇਯੇવ ਹਿ ਅਯਂ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਅવਿਸਯਤ੍ਤਾ વੁਤ੍ਤਾ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਸਚਸ੍ਸ વਿਸਯੋ ਹੋਤਿ ਨਿਚ੍ਚਲੇਨ ਭવਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ।

262.Supinantena kāraṇenāti supinante pavattaupakkamahetunā. Āpattiṭṭhāneyeva hi ayaṃ anāpatti avisayattā vuttā. Tenāha ‘‘sacassa visayo hoti niccalena bhavitabba’’ntiādi.

੨੬੩. વਿਨੀਤવਤ੍ਥੁਪਾਲ਼ਿਯਂ ਅਣ੍ਡਕਣ੍ਡੁવਨવਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਮੋਚਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਅਣ੍ਡਚਲਨੇਨ ਅਙ੍ਗਜਾਤਸ੍ਸਾਪਿ ਚਲਨਤੋ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਉਪਕ੍ਕਮੋ ਹੋਤੀਤਿ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੋ વੁਤ੍ਤੋ। ਯਥਾ ਪਨ ਅਙ੍ਗਜਾਤਂ ਨ ਚਲਤਿ, ਏવਂ ਅਣ੍ਡਮੇવ ਕਣ੍ਡੁવਨੇਨ ਫੁਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਮੁਤ੍ਤੇਪਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਅਣ੍ਡਸ੍ਸ ਅਨਙ੍ਗਜਾਤਤ੍ਤਾ।

263. Vinītavatthupāḷiyaṃ aṇḍakaṇḍuvanavatthusmiṃ mocanādhippāyena aṇḍacalanena aṅgajātassāpi calanato nimitte upakkamo hotīti saṅghādiseso vutto. Yathā pana aṅgajātaṃ na calati, evaṃ aṇḍameva kaṇḍuvanena phusantassa muttepi anāpatti aṇḍassa anaṅgajātattā.

੨੬੪. વਤ੍ਥਿਨ੍ਤਿ ਅਙ੍ਗਜਾਤਸੀਸਚ੍ਛਾਦਕਚਮ੍ਮਂ। ਉਦਰਂ ਤਾਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸ…ਪੇ॰… ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਯੇવਾਤਿ ਉਦਰਤਾਪਨੇਨ ਅਙ੍ਗਜਾਤੇਪਿ ਤਤ੍ਤੇ ਤਾવਤ੍ਤਕੇਨ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਉਪਕ੍ਕਮੋ ਕਤੋ ਨਾਮ ਨ ਹੋਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ।

264.Vatthinti aṅgajātasīsacchādakacammaṃ. Udaraṃ tāpentassa…pe… anāpattiyevāti udaratāpanena aṅgajātepi tatte tāvattakena nimitte upakkamo kato nāma na hotīti vuttaṃ.

੨੬੫. ਏਹਿ ਮੇ ਤ੍વਂ, ਆવੁਸੋ, ਸਾਮਣੇਰਾਤਿ વਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਅਞ੍ਞਂ ਆਣਾਪੇਤੁ, ਤੇਨ ਕਰਿਯਮਾਨਸ੍ਸ ਅਙ੍ਗਜਾਤਚਲਨਸ੍ਸ ਮੋਚਨਸ੍ਸਾਦੇਨ ਸਾਦਿਯਨਤੋ ਤਂ ਚਲਨਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਸਾਦਿਯਨਚਿਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਿਤਮ੍ਪਿ ਹੋਤੀਤਿ ਸੁਕ੍ਕવਿਸ੍ਸਟ੍ਠਿਪਚ੍ਚਯਸ੍ਸ ਅਙ੍ਗਜਾਤਚਲਨਸ੍ਸ ਹੇਤੁਭੂਤਾ ਅਸ੍ਸਾਦਚੇਤਨਾવ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਙ੍ਗਂ ਹੋਤਿ, ਨ ਆਣਾਪਨવਾਚਾ ਤਸ੍ਸਾ ਪવਤ੍ਤਿਕ੍ਖਣੇ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਸ੍ਸ ਅਸਿਜ੍ਝਨਤੋ। ਏવਂ ਆਣਾਪੇਤ੍વਾਪਿ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰੇਨ ਮੋਚਨਸ੍ਸਾਦਂ ਪਟਿવਿਨੋਦੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਆਪਤ੍ਤਿਅਸਮ੍ਭવਤੋ ਇਦਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਅਨਾਣਤ੍ਤਿਕਂ, ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ, ਕਿਰਿਯਸਮੁਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ ਜਾਤਨ੍ਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ, ਆਣਾਪਨવਾਚਾਯ ਪਨ ਦੁਕ੍ਕਟਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ। ਯੋ ਪਨ ਪਰੇਨ ਅਨਾਣਤ੍ਤੇਨ ਬਲਕ੍ਕਾਰੇਨਾਪਿ ਕਰਿਯਮਾਨਪ੍ਪਯੋਗਂ ਮੋਚਨਸ੍ਸਾਦੇਨ ਸਾਦਿਯਤਿ, ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਮੁਤ੍ਤੇ ਪਠਮਪਾਰਾਜਿਕੇ વਿਯ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੋવ, ਅਮੁਤ੍ਤੇ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ। ਮੋਚਨਸ੍ਸਾਦੇ ਚੇਤਨਾਯ ਪਨ ਅਸਤਿ ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਰਾਗੇਨ ਸਾਦਿਯਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਮੁਤ੍ਤੇਪਿ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੇਨ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ਆਚਰਿਯਾ વਦਨ੍ਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਯੁਤ੍ਤਮੇવ।

265.Ehi me tvaṃ, āvuso, sāmaṇerāti vatthusmiṃ aññaṃ āṇāpetu, tena kariyamānassa aṅgajātacalanassa mocanassādena sādiyanato taṃ calanaṃ bhikkhussa sādiyanacittasamuṭṭhitampi hotīti sukkavissaṭṭhipaccayassa aṅgajātacalanassa hetubhūtā assādacetanāva āpattiyā aṅgaṃ hoti, na āṇāpanavācā tassā pavattikkhaṇe saṅghādisesassa asijjhanato. Evaṃ āṇāpetvāpi yonisomanasikārena mocanassādaṃ paṭivinodentassa āpattiasambhavato idaṃ sikkhāpadaṃ anāṇattikaṃ, kāyakammaṃ, kiriyasamuṭṭhānañca jātanti gahetabbaṃ, āṇāpanavācāya pana dukkaṭaṃ āpajjati. Yo pana parena anāṇattena balakkārenāpi kariyamānappayogaṃ mocanassādena sādiyati, tassāpi mutte paṭhamapārājike viya saṅghādisesova, amutte thullaccayaṃ. Mocanassāde cetanāya pana asati kāyasaṃsaggarāgena sādiyantassāpi muttepi saṅghādisesena anāpattīti ācariyā vadanti, tañca yuttameva.

੨੬੬. ਕਾਯਤ੍ਥਮ੍ਭਨવਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਚਲਨવਸੇਨ ਯਥਾ ਅਙ੍ਗਜਾਤੇ ਉਪਕ੍ਕਮੋ ਸਮ੍ਭવਤਿ, ਤਥਾ વਿਜਮ੍ਭਿਤਤ੍ਤਾ ਆਪਤ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਾ।

266.Kāyatthambhanavatthusmiṃ calanavasena yathā aṅgajāte upakkamo sambhavati, tathā vijambhitattā āpatti vuttā.

ਉਪਨਿਜ੍ਝਾਯਨવਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਅਙ੍ਗਜਾਤਨ੍ਤਿ ਜੀવਮਾਨਇਤ੍ਥੀਨਂ ਪਸ੍ਸਾવਮਗ੍ਗੋવ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ, ਨੇਤਰੋ।

Upanijjhāyanavatthusmiṃ aṅgajātanti jīvamānaitthīnaṃ passāvamaggova adhippeto, netaro.

੨੬੭. ਪੁਪ੍ਫਾવਲੀਤਿ ਕੀਲ਼ਾવਿਸੇਸੋ। ਤਂ ਕਿਰ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਾ ਨਦੀਆਦੀਸੁ ਛਿਨ੍ਨਤਟਂ ਉਦਕੇਨ ਚਿਕ੍ਖਲ੍ਲਂ ਕਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਉਭੋ ਪਾਦੇ ਪਸਾਰੇਤ੍વਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ ਪਤਨ੍ਤਿ , ‘‘ਪੁਪ੍ਫਾવਲਿਯ’’ਨ੍ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ। ਪવੇਸੇਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਪਯੋਜਕਤ੍ਤੇਨ ਦ੍વਿਕਮ੍ਮਿਕਤ੍ਤਾ ‘‘વਾਲਿਕਂ ਅਙ੍ਗਜਾਤ’’ਨ੍ਤਿ ਉਭਯਤ੍ਥਾਪਿ ਉਪਯੋਗવਚਨਂ ਕਤਂ। ਚੇਤਨਾ, ਉਪਕ੍ਕਮੋ, ਮੁਚ੍ਚਨਨ੍ਤਿ ਇਮਾਨੇਤ੍ਥ ਤੀਣਿ ਅਙ੍ਗਾਨਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ।

267.Pupphāvalīti kīḷāviseso. Taṃ kira kīḷantā nadīādīsu chinnataṭaṃ udakena cikkhallaṃ katvā tattha ubho pāde pasāretvā nisinnā patanti , ‘‘pupphāvaliya’’ntipi pāṭho. Pavesentassāti payojakattena dvikammikattā ‘‘vālikaṃ aṅgajāta’’nti ubhayatthāpi upayogavacanaṃ kataṃ. Cetanā, upakkamo, muccananti imānettha tīṇi aṅgāni veditabbāni.

ਸੁਕ੍ਕવਿਸ੍ਸਟ੍ਠਿਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

Sukkavissaṭṭhisikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.

Next: ੨. ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ • 2. Kāyasaṃsaggasikkhāpadavaṇṇanā

Related texts:

ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / વਿਨਯਪਿਟਕ • Vinayapiṭaka / ਮਹਾવਿਭਙ੍ਗ • Mahāvibhaṅga / ੧. ਸੁਕ੍ਕવਿਸ੍ਸਟ੍ਠਿਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ • 1. Sukkavissaṭṭhisikkhāpadaṃ

ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਮਹਾવਿਭਙ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ੧. ਸੁਕ੍ਕવਿਸ੍ਸਟ੍ਠਿਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ • 1. Sukkavissaṭṭhisikkhāpadavaṇṇanā

ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨੀ-ਟੀਕਾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ੧. ਸੁਕ੍ਕવਿਸ੍ਸਟ੍ਠਿਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ • 1. Sukkavissaṭṭhisikkhāpadavaṇṇanā

ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿ-ਟੀਕਾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ੧. ਸੁਕ੍ਕવਿਸ੍ਸਟ੍ਠਿਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ • 1. Sukkavissaṭṭhisikkhāpadavaṇṇanā

© 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea^® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
Contact