Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / കങ്ഖാവിതരണീ-പുരാണ-ടീകാ • Kaṅkhāvitaraṇī-purāṇa-ṭīkā

    സങ്ഘാദിസേസകണ്ഡം

    Saṅghādisesakaṇḍaṃ

    ൧. സുക്കവിസ്സട്ഠിസിക്ഖാപദവണ്ണനാ

    1. Sukkavissaṭṭhisikkhāpadavaṇṇanā

    അഞ്ഞത്ര സുപിനന്താതി സ്വായം ദുബ്ബലവത്ഥുകത്താ ചേതനായ പടിസന്ധിം ആകഡ്ഢിതും അസമത്ഥാ, സുപിനേ ഉപട്ഠിതം നിമിത്തഞ്ഹി ദുബ്ബലം. പവത്തേ പന അഞ്ഞേഹി കുസലാകുസലേഹി ഉപത്ഥമ്ഭിതാ വിപാകം ദേതി. കിഞ്ചാപി വിപാകം ദേതി, അഥ ഖോ അവിസയേ ഉപ്പന്നത്താ അബ്ബോഹാരികാവ സുപിനന്തചേതനാതി ലിഖിതം. യം പനേത്ഥ ‘‘സുപിനേ ഉപട്ഠിതം നിമിത്തഞ്ഹി ദുബ്ബല’’ന്തി വുത്തം, തം അനേകന്തം, ന ച ആരമ്മണദുബ്ബലതായ ചിത്തപ്പവത്തി ദുബ്ബലാ അതീതാനാഗതാരമ്മണായ, പഞ്ഞത്താരമ്മണായ വാ അദുബ്ബലത്താ. തസ്മാ ദുബ്ബലവത്ഥുകത്താതി ദുബ്ബലഹദയവത്ഥുകത്താതി നോ തക്കോതി (വജിര॰ ടീ॰ പാരാജിക ൨൩൬-൨൩൭) ആചരിയോ. അവത്ഥുകതായ ദുബ്ബലഭാവോ യുജ്ജതീതി ചേ? ന, അവത്ഥുകായ ഭാവനാപഭവായ അതിരേകബലവസമ്ഭവതോ. ഭാവനാബലസമപ്പിതഞ്ഹി ചിത്തം അരൂപമ്പി സമാനം അതിഭാരമ്പി കരജകായം ഗഹേത്വാ ഏകചിത്തക്ഖണേനേവ ബ്രഹ്മലോകമ്പി പാപേത്വാ ഠപേതി, തപ്പടിഭാഗം അനപ്പിതമ്പി കാമാവചരചിത്തം കരജകായം ആകാസേ ലങ്ഘനസമത്ഥം കരോതി. കിം പനേത്ഥ തം അനുമാനകരണം? യേന ചിത്തസ്സേവ ആനുഭാവോതി പഞ്ഞായേയ്യ ചിത്താനുഭാവേന ഠപനലങ്ഘനാദികിരിയാവിസേസനിബ്ബത്തിദസ്സനതോ. പകതിചിത്തസമുട്ഠാനരൂപം വിയ അസംസട്ഠത്താ, നിക്ഖമനത്താ ച വത്ഥിസീസം, കടി, കായോതി തിധാ സുക്കസ്സ ഠാനം പകപ്പേന്തി ആചരിയാ. സപ്പവിസം വിയ തം ദട്ഠബ്ബം, ന ച വിസേ ഠാനനിയമോ, കോധവസേന പസ്സന്തസ്സ ഹോതി. ഏവമസ്സ ന ഠാനനിയമോ, രാഗവസേന ഉപക്കമന്തസ്സ ഹോതീതി നോ തക്കോതി ആചരിയോ.

    Aññatrasupinantāti svāyaṃ dubbalavatthukattā cetanāya paṭisandhiṃ ākaḍḍhituṃ asamatthā, supine upaṭṭhitaṃ nimittañhi dubbalaṃ. Pavatte pana aññehi kusalākusalehi upatthambhitā vipākaṃ deti. Kiñcāpi vipākaṃ deti, atha kho avisaye uppannattā abbohārikāva supinantacetanāti likhitaṃ. Yaṃ panettha ‘‘supine upaṭṭhitaṃ nimittañhi dubbala’’nti vuttaṃ, taṃ anekantaṃ, na ca ārammaṇadubbalatāya cittappavatti dubbalā atītānāgatārammaṇāya, paññattārammaṇāya vā adubbalattā. Tasmā dubbalavatthukattāti dubbalahadayavatthukattāti no takkoti (vajira. ṭī. pārājika 236-237) ācariyo. Avatthukatāya dubbalabhāvo yujjatīti ce? Na, avatthukāya bhāvanāpabhavāya atirekabalavasambhavato. Bhāvanābalasamappitañhi cittaṃ arūpampi samānaṃ atibhārampi karajakāyaṃ gahetvā ekacittakkhaṇeneva brahmalokampi pāpetvā ṭhapeti, tappaṭibhāgaṃ anappitampi kāmāvacaracittaṃ karajakāyaṃ ākāse laṅghanasamatthaṃ karoti. Kiṃ panettha taṃ anumānakaraṇaṃ? Yena cittasseva ānubhāvoti paññāyeyya cittānubhāvena ṭhapanalaṅghanādikiriyāvisesanibbattidassanato. Pakaticittasamuṭṭhānarūpaṃ viya asaṃsaṭṭhattā, nikkhamanattā ca vatthisīsaṃ, kaṭi, kāyoti tidhā sukkassa ṭhānaṃ pakappenti ācariyā. Sappavisaṃ viya taṃ daṭṭhabbaṃ, na ca vise ṭhānaniyamo, kodhavasena passantassa hoti. Evamassa na ṭhānaniyamo, rāgavasena upakkamantassa hotīti no takkoti ācariyo.

    ‘‘ദകസോതം അനോതിണ്ണേപീ’’തി ഇദം ‘‘ഓതിണ്ണമത്തേ’’തി ഇമിനാ വിരുജ്ഝതീതി ചേ, തം ദസ്സേതും ‘‘ഠാനതോ പന ചുത’’ന്തിആദിമാഹ. തസ്സത്ഥോ – നിമിത്തേ ഉപക്കമം കത്വാ സുക്കം ഠാനാ ചാവേത്വാ പുന വിപ്പടിസാരവസേന ദകസോതോരോഹണം നിവാരേതും ന സക്കാ, തഥാപി അധിവാസാധിപ്പായേന അധിവാസേത്വാ അന്തരാ ദകസോതതോ ഉദ്ധം നിവാരേതും അസക്കുണേയ്യതായ ‘‘ബഹി നിക്ഖന്തേ വാ’’തി വുത്തം, തസ്മാ ഠാനാ ചുതഞ്ഹി അവസ്സം ദകസോതം ഓതരതീതി അട്ഠകഥായ അധിപ്പായോ. തസ്മാ ഉഭയം സമേതീതി ഗഹേതബ്ബോ.

    ‘‘Dakasotaṃ anotiṇṇepī’’ti idaṃ ‘‘otiṇṇamatte’’ti iminā virujjhatīti ce, taṃ dassetuṃ ‘‘ṭhānato pana cuta’’ntiādimāha. Tassattho – nimitte upakkamaṃ katvā sukkaṃ ṭhānā cāvetvā puna vippaṭisāravasena dakasotorohaṇaṃ nivāretuṃ na sakkā, tathāpi adhivāsādhippāyena adhivāsetvā antarā dakasotato uddhaṃ nivāretuṃ asakkuṇeyyatāya ‘‘bahi nikkhante vā’’ti vuttaṃ, tasmā ṭhānā cutañhi avassaṃ dakasotaṃ otaratīti aṭṭhakathāya adhippāyo. Tasmā ubhayaṃ sametīti gahetabbo.

    ഏത്ഥാഹ – കസ്മാ ഇമസ്മിം സിക്ഖാപദേ ‘‘യോ പന ഭിക്ഖൂ’’തിആദിനാ കാരകോ ന നിദ്ദിട്ഠോതി? വുച്ചതേ – അധിപ്പായാപേക്ഖായ ഭാവതോ കാരകോ ന നിദ്ദിട്ഠോ തസ്സ സാപേക്ഖഭാവദസ്സനത്ഥം. കഥം? കണ്ഡുവനാദിഅധിപ്പായചേതനാവസേന ചേതേന്തസ്സ കണ്ഡുവനാദിഉപക്കമേന ഉപക്കമന്തസ്സ മേഥുനരാഗവസേന ഊരുആദീസു ദുക്കടവത്ഥൂസു, വണാദീസു ഥുല്ലച്ചയവത്ഥൂസു ച ഉപക്കമന്തസ്സ സുക്കവിസട്ഠിയാ സതിപി ന സങ്ഘാദിസേസോ ‘‘അനാപത്തി ഭിക്ഖു ന മോചനാധിപ്പായസ്സാ’’തി (പാരാ॰ ൨൬൩) വചനതോ. തസ്മാ തദത്ഥദസ്സനത്ഥം ഇധ കാരകോ ന നിദ്ദിട്ഠോ. അഞ്ഞഥാ ‘‘യോ പന ഭിക്ഖു സഞ്ചേതനികം സുക്കവിസട്ഠിം ആപജ്ജേയ്യ, സങ്ഘാദിസേസോ’’തി നിദ്ദിട്ഠേ കാരകേ ‘‘ചേതേതി ന ഉപക്കമതി മുച്ചതി, അനാപത്തീ’’തി (പാരാ॰ ൨൬൨) വുത്തവചനവിരോധോ. തഥാ ‘‘സഞ്ചേതനികായ സുക്കവിസട്ഠിയാ അഞ്ഞത്ര സുപിനന്താ സങ്ഘാദിസേസോ’’തി ഭുമ്മേ നിദ്ദിട്ഠേപി സോ ഏവ വിരോധോ ഹേത്വത്ഥനിയമസിദ്ധിതോ. തസ്മാ തദുഭയമ്പി വചനക്കമം അവത്വാ ‘‘സഞ്ചേതനികാ സുക്കവിസട്ഠി അഞ്ഞത്ര സുപിനന്താ സങ്ഘാദിസേസോ’’തി വുത്തം. തത്ഥ നിമിത്തത്ഥേ ഭുമ്മവചനാഭാവതോ ഹേത്വത്ഥനിയമോ ന കതോ ഹോതി. തസ്മിം അകതേ സഞ്ചേതനികാ സുക്കവിസട്ഠി അഞ്ഞത്ര സുപിനന്താ സങ്ഘാദിസേസോതി, ഉപക്കമേ അസതി അനാപത്തീതി അയമത്ഥോ ദീപിതോ ഹോതീതി വേദിതബ്ബം.

    Etthāha – kasmā imasmiṃ sikkhāpade ‘‘yo pana bhikkhū’’tiādinā kārako na niddiṭṭhoti? Vuccate – adhippāyāpekkhāya bhāvato kārako na niddiṭṭho tassa sāpekkhabhāvadassanatthaṃ. Kathaṃ? Kaṇḍuvanādiadhippāyacetanāvasena cetentassa kaṇḍuvanādiupakkamena upakkamantassa methunarāgavasena ūruādīsu dukkaṭavatthūsu, vaṇādīsu thullaccayavatthūsu ca upakkamantassa sukkavisaṭṭhiyā satipi na saṅghādiseso ‘‘anāpatti bhikkhu na mocanādhippāyassā’’ti (pārā. 263) vacanato. Tasmā tadatthadassanatthaṃ idha kārako na niddiṭṭho. Aññathā ‘‘yo pana bhikkhu sañcetanikaṃ sukkavisaṭṭhiṃ āpajjeyya, saṅghādiseso’’ti niddiṭṭhe kārake ‘‘ceteti na upakkamati muccati, anāpattī’’ti (pārā. 262) vuttavacanavirodho. Tathā ‘‘sañcetanikāya sukkavisaṭṭhiyā aññatra supinantā saṅghādiseso’’ti bhumme niddiṭṭhepi so eva virodho hetvatthaniyamasiddhito. Tasmā tadubhayampi vacanakkamaṃ avatvā ‘‘sañcetanikā sukkavisaṭṭhi aññatra supinantā saṅghādiseso’’ti vuttaṃ. Tattha nimittatthe bhummavacanābhāvato hetvatthaniyamo na kato hoti. Tasmiṃ akate sañcetanikā sukkavisaṭṭhi aññatra supinantā saṅghādisesoti, upakkame asati anāpattīti ayamattho dīpito hotīti veditabbaṃ.

    ഇമസ്മിം സിക്ഖാപദേ ദ്വേ ആപത്തിസഹസ്സാനി ഹോന്തി. കഥം? അത്തനോ ഹത്ഥാദിഭേദേ അജ്ഝത്തരൂപേ രാഗൂപത്ഥമ്ഭനവസേന അങ്ഗജാതേ കമ്മനിയപ്പത്തേ ആരോഗ്യത്ഥായ നീലം മോചേന്തസ്സ ഏകാ ആപത്തി, അജ്ഝത്തരൂപേ ഏവ രാഗൂപത്ഥമ്ഭേ പീതകാദീനം മോചനവസേന നവാതി ദസ. ഏവം ‘‘സുഖത്ഥായാ’’തിആദീനം നവന്നം വസേനാതി രാഗൂപത്ഥമ്ഭേ അജ്ഝത്തരൂപവസേന സതം. ഏവമേവം വച്ചപ്പസ്സാവവാതഉച്ചാലിങ്ഗപാണകദട്ഠൂപത്ഥമ്ഭേസു ച സതം സതം കത്വാ സബ്ബം പഞ്ചസതം. യഥാ അജ്ഝത്തരൂപേ പഞ്ചസതം, ഏവം ബഹിദ്ധാരൂപേ വാ അജ്ഝത്തബഹിദ്ധാരൂപേ വാ ആകാസേ വാ കടിം കമ്പേന്തോതി ദ്വേ സഹസ്സാനി ആപത്തിയോ ഹോന്തീതി.

    Imasmiṃ sikkhāpade dve āpattisahassāni honti. Kathaṃ? Attano hatthādibhede ajjhattarūpe rāgūpatthambhanavasena aṅgajāte kammaniyappatte ārogyatthāya nīlaṃ mocentassa ekā āpatti, ajjhattarūpe eva rāgūpatthambhe pītakādīnaṃ mocanavasena navāti dasa. Evaṃ ‘‘sukhatthāyā’’tiādīnaṃ navannaṃ vasenāti rāgūpatthambhe ajjhattarūpavasena sataṃ. Evamevaṃ vaccappassāvavātauccāliṅgapāṇakadaṭṭhūpatthambhesu ca sataṃ sataṃ katvā sabbaṃ pañcasataṃ. Yathā ajjhattarūpe pañcasataṃ, evaṃ bahiddhārūpe vā ajjhattabahiddhārūpe vā ākāse vā kaṭiṃ kampentoti dve sahassāni āpattiyo hontīti.

    സുക്കവിസ്സട്ഠിസിക്ഖാപദവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.

    Sukkavissaṭṭhisikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.





    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact