Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਜਾਤਕ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Jātaka-aṭṭhakathā

    [੪੧੯] ੩. ਸੁਲਸਾਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ

    [419] 3. Sulasājātakavaṇṇanā

    ਇਦਂ ਸੁવਣ੍ਣਕਾਯੂਰਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਏਕਂ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕਸ੍ਸ ਦਾਸਿਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ। ਸਾ ਕਿਰ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਉਸ੍ਸવਦਿવਸੇ ਦਾਸਿਗਣੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਉਯ੍ਯਾਨਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਾਮਿਨਿਂ ਪੁਞ੍ਞਲਕ੍ਖਣਦੇવਿਂ ਆਭਰਣਂ ਯਾਚਿ। ਸਾ ਤਸ੍ਸਾ ਸਤਸਹਸ੍ਸਮੂਲਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਆਭਰਣਂ ਅਦਾਸਿ। ਸਾ ਤਂ ਪਿਲ਼ਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਦਾਸਿਗਣੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਉਯ੍ਯਾਨਂ ਪਾવਿਸਿ। ਅਥੇਕੋ ਚੋਰੋ ਤਸ੍ਸਾ ਆਭਰਣੇ ਲੋਭਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾ ‘‘ਇਮਂ ਮਾਰੇਤ੍વਾ ਆਭਰਣਂ ਹਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਤਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਲ੍ਲਪਨ੍ਤੋ ਉਯ੍ਯਾਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸਾ ਮਚ੍ਛਮਂਸਸੁਰਾਦੀਨਿ ਅਦਾਸਿ। ਸਾ ‘‘ਕਿਲੇਸવਸੇਨ ਦੇਤਿ ਮਞ੍ਞੇ’’ਤਿ ਗਹੇਤ੍વਾ ਉਯ੍ਯਾਨਕੀਲ਼ਂ ਕੀਲ਼ਿਤ੍વਾ વੀਮਂਸਨਤ੍ਥਾਯ ਸਾਯਨ੍ਹਸਮਯੇ ਨਿਪਨ੍ਨੇ ਦਾਸਿਗਣੇ ਉਟ੍ਠਾਯ ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਸੋ ‘‘ਭਦ੍ਦੇ, ਇਮਂ ਠਾਨਂ ਅਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਂ, ਥੋਕਂ ਪੁਰਤੋ ਗਚ੍ਛਾਮਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਇਤਰਾ ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਸਕ੍ਕਾ ਰਹਸ੍ਸਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤੁਂ, ਅਯਂ ਪਨ ਨਿਸ੍ਸਂਸਯਂ ਮਂ ਮਾਰੇਤ੍વਾ ਪਿਲ਼ਨ੍ਧਨਭਣ੍ਡਂ ਹਰਿਤੁਕਾਮੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਹੋਤੁ, ਸਿਕ੍ਖਾਪੇਸ੍ਸਾਮਿ ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ‘‘ਸਾਮਿ, ਸੁਰਾਮਦੇਨ ਮੇ ਸੁਕ੍ਖਂ ਸਰੀਰਂ, ਪਾਨੀਯਂ ਤਾવ ਮਂ ਪਾਯੇਹੀ’’ਤਿ ਏਕਂ ਕੂਪਂ ਨੇਤ੍વਾ ‘‘ਇਤੋ ਮੇ ਪਾਨੀਯਂ ਓਸਿਞ੍ਚਾ’’ਤਿ ਰਜ੍ਜੁਞ੍ਚ ਘਟਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸੇਸਿ। ਚੋਰੋ ਰਜ੍ਜੁਂ ਕੂਪੇ ਓਤਾਰੇਸਿ, ਅਥ ਨਂ ਓਨਮਿਤ੍વਾ ਉਦਕਂ ਓਸਿਞ੍ਚਨ੍ਤਂ ਮਹਬ੍ਬਲਦਾਸੀ ਉਭੋਹਿ ਹਤ੍ਥੇਹਿ ਆਣਿਸਦਂ ਪਹਰਿਤ੍વਾ ਕੂਪੇ ਖਿਪਿਤ੍વਾ ‘‘ਨ ਤ੍વਂ ਏਤ੍ਤਕੇਨ ਮਰਿਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ ਏਕਂ ਮਹਨ੍ਤਂ ਇਟ੍ਠਕਂ ਮਤ੍ਥਕੇ ਆਸੁਮ੍ਭਿ। ਸੋ ਤਤ੍ਥੇવ ਜੀવਿਤਕ੍ਖਯਂ ਪਤ੍ਤੋ। ਸਾਪਿ ਨਗਰਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਸਾਮਿਨਿਯਾ ਆਭਰਣਂ ਦਦਮਾਨਾ ‘‘ਮਨਮ੍ਹਿ ਅਜ੍ਜ ਇਮਂ ਆਭਰਣਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਮਤਾ’’ਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਪવਤ੍ਤਿਂ ਆਰੋਚੇਸਿ, ਸਾਪਿ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕਸ੍ਸ ਆਰੋਚੇਸਿ, ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕੋ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਆਰੋਚੇਸਿ। ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਨ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, ਇਦਾਨੇવ ਸਾ ਦਾਸੀ ਠਾਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਾਯ ਪਞ੍ਞਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ, ਪੁਬ੍ਬੇਪਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾવ, ਨ ਚ ਇਦਾਨੇવ ਤਾਯ ਸੋ ਮਾਰਿਤੋ, ਪੁਬ੍ਬੇਪਿ ਨਂ ਮਾਰੇਸਿਯੇવਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਤੇਨ ਯਾਚਿਤੋ ਅਤੀਤਂ ਆਹਰਿ।

    Idaṃsuvaṇṇakāyūranti idaṃ satthā jetavane viharanto ekaṃ anāthapiṇḍikassa dāsiṃ ārabbha kathesi. Sā kira ekasmiṃ ussavadivase dāsigaṇena saddhiṃ uyyānaṃ gacchantī attano sāminiṃ puññalakkhaṇadeviṃ ābharaṇaṃ yāci. Sā tassā satasahassamūlaṃ attano ābharaṇaṃ adāsi. Sā taṃ piḷandhitvā dāsigaṇena saddhiṃ uyyānaṃ pāvisi. Atheko coro tassā ābharaṇe lobhaṃ uppādetvā ‘‘imaṃ māretvā ābharaṇaṃ harissāmī’’ti tāya saddhiṃ sallapanto uyyānaṃ gantvā tassā macchamaṃsasurādīni adāsi. Sā ‘‘kilesavasena deti maññe’’ti gahetvā uyyānakīḷaṃ kīḷitvā vīmaṃsanatthāya sāyanhasamaye nipanne dāsigaṇe uṭṭhāya tassa santikaṃ agamāsi. So ‘‘bhadde, imaṃ ṭhānaṃ appaṭicchannaṃ, thokaṃ purato gacchāmā’’ti āha. Taṃ sutvā itarā ‘‘imasmiṃ ṭhāne sakkā rahassakammaṃ kātuṃ, ayaṃ pana nissaṃsayaṃ maṃ māretvā piḷandhanabhaṇḍaṃ haritukāmo bhavissati, hotu, sikkhāpessāmi na’’nti cintetvā ‘‘sāmi, surāmadena me sukkhaṃ sarīraṃ, pānīyaṃ tāva maṃ pāyehī’’ti ekaṃ kūpaṃ netvā ‘‘ito me pānīyaṃ osiñcā’’ti rajjuñca ghaṭañca dassesi. Coro rajjuṃ kūpe otāresi, atha naṃ onamitvā udakaṃ osiñcantaṃ mahabbaladāsī ubhohi hatthehi āṇisadaṃ paharitvā kūpe khipitvā ‘‘na tvaṃ ettakena marissasī’’ti ekaṃ mahantaṃ iṭṭhakaṃ matthake āsumbhi. So tattheva jīvitakkhayaṃ patto. Sāpi nagaraṃ pavisitvā sāminiyā ābharaṇaṃ dadamānā ‘‘manamhi ajja imaṃ ābharaṇaṃ nissāya matā’’ti sabbaṃ taṃ pavattiṃ ārocesi, sāpi anāthapiṇḍikassa ārocesi, anāthapiṇḍiko tathāgatassa ārocesi. Satthā ‘‘na kho, gahapati, idāneva sā dāsī ṭhānuppattikāya paññāya samannāgatā, pubbepi samannāgatāva, na ca idāneva tāya so mārito, pubbepi naṃ māresiyevā’’ti vatvā tena yācito atītaṃ āhari.

    ਅਤੀਤੇ ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤੇ ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਨ੍ਤੇ ਸੁਲਸਾ ਨਾਮ ਨਗਰਸੋਭਿਨੀ ਪਞ੍ਚਸਤવਣ੍ਣਦਾਸਿਪਰਿવਾਰਾ ਅਹੋਸਿ, ਸਹਸ੍ਸੇਨ ਰਤ੍ਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਤਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਨਗਰੇ ਸਤ੍ਤੁਕੋ ਨਾਮ ਚੋਰੋ ਅਹੋਸਿ ਨਾਗਬਲੋ, ਰਤ੍ਤਿਭਾਗੇ ਇਸ੍ਸਰਘਰਾਨਿ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਯਥਾਰੁਚਿਂ વਿਲੁਮ੍ਪਤਿ। ਨਾਗਰਾ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤ੍વਾ ਰਞ੍ਞੋ ਉਪਕ੍ਕੋਸਿਂਸੁ। ਰਾਜਾ ਨਗਰਗੁਤ੍ਤਿਕਂ ਆਣਾਪੇਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਗੁਮ੍ਬਂ ਠਪਾਪੇਤ੍વਾ ਚੋਰਂ ਗਣ੍ਹਾਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਸੀਸਮਸ੍ਸ ਛਿਨ੍ਦਥਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਤਂ ਪਚ੍ਛਾਬਾਹਂ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਚਤੁਕ੍ਕੇ ਚਤੁਕ੍ਕੇ ਕਸਾਹਿ ਤਾਲ਼ੇਤ੍વਾ ਆਘਾਤਨਂ ਨੇਨ੍ਤਿ। ‘‘ਚੋਰੋ ਕਿਰ ਗਹਿਤੋ’’ਤਿ ਸਕਲਨਗਰਂ ਸਙ੍ਖੁਭਿ। ਤਦਾ ਸੁਲਸਾ વਾਤਪਾਨੇ ਠਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤਰવੀਥਿਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੀ ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਪਟਿਬਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤਾ ਹੁਤ੍વਾ ‘‘ਸਚੇ ਇਮਂ ਚੋਰੋਤਿ ਗਹਿਤਪੁਰਿਸਂ ਮੋਚੇਤੁਂ ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਇਦਂ ਕਿਲਿਟ੍ਠਕਮ੍ਮਂ ਅਕਤ੍વਾ ਇਮਿਨਾવ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮਗ੍ਗવਾਸਂ ਕਪ੍ਪੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਹੇਟ੍ਠਾ ਕਣવੇਰਜਾਤਕੇ (ਜਾ॰ ੧.੪.੬੯ ਆਦਯੋ) વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ ਨਗਰਗੁਤ੍ਤਿਕਸ੍ਸ ਸਹਸ੍ਸਂ ਪੇਸੇਤ੍વਾ ਤਂ ਮੋਚੇਤ੍વਾ ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮ੍ਮੋਦਮਾਨਾ ਸਮਗ੍ਗવਾਸਂ વਸਿ। ਚੋਰੋ ਤਿਣ੍ਣਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਮਾਸਾਨਂ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ ‘‘ਅਹਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਠਾਨੇ વਸਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਤੁਚ੍ਛਹਤ੍ਥੇਨ ਪਲਾਯਿਤੁਮ੍ਪਿ ਨ ਸਕ੍ਕਾ, ਸੁਲਸਾਯ ਪਿਲ਼ਨ੍ਧਨਭਣ੍ਡਂ ਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਅਗ੍ਘਤਿ, ਸੁਲਸਂ ਮਾਰੇਤ੍વਾ ਇਦਂ ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ਅਥ ਨਂ ਏਕਦਿવਸਂ ਆਹ – ‘‘ਭਦ੍ਦੇ, ਅਹਂ ਤਦਾ ਰਾਜਪੁਰਿਸੇਹਿ ਨੀਯਮਾਨੋ ਅਸੁਕਪਬ੍ਬਤਮਤ੍ਥਕੇ ਰੁਕ੍ਖਦੇવਤਾਯ ਬਲਿਕਮ੍ਮਂ ਪਟਿਸ੍ਸੁਣਿਂ, ਸਾ ਮਂ ਬਲਿਕਮ੍ਮਂ ਅਲਭਮਾਨਾ ਭਾਯਾਪੇਤਿ, ਬਲਿਕਮ੍ਮਮਸ੍ਸਾ ਕਰੋਮਾ’’ਤਿ। ‘‘ਸਾਧੁ, ਸਾਮਿ, ਸਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਪੇਸੇਹੀ’’ਤਿ। ‘‘ਭਦ੍ਦੇ, ਪੇਸੇਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ, ਮਯਂ ਉਭੋਪਿ ਸਬ੍ਬਾਭਰਣਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤਾ ਮਹਨ੍ਤੇਨ ਪਰਿવਾਰੇਨ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ। ‘‘ਸਾਧੁ, ਸਾਮਿ, ਤਥਾ ਕਰੋਮਾ’’ਤਿ।

    Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente sulasā nāma nagarasobhinī pañcasatavaṇṇadāsiparivārā ahosi, sahassena rattiṃ gacchati. Tasmiṃyeva nagare sattuko nāma coro ahosi nāgabalo, rattibhāge issaragharāni pavisitvā yathāruciṃ vilumpati. Nāgarā sannipatitvā rañño upakkosiṃsu. Rājā nagaraguttikaṃ āṇāpetvā tattha tattha gumbaṃ ṭhapāpetvā coraṃ gaṇhāpetvā ‘‘sīsamassa chindathā’’ti āha. Taṃ pacchābāhaṃ bandhitvā catukke catukke kasāhi tāḷetvā āghātanaṃ nenti. ‘‘Coro kira gahito’’ti sakalanagaraṃ saṅkhubhi. Tadā sulasā vātapāne ṭhatvā antaravīthiṃ olokentī taṃ disvā paṭibaddhacittā hutvā ‘‘sace imaṃ coroti gahitapurisaṃ mocetuṃ sakkhissāmi, idaṃ kiliṭṭhakammaṃ akatvā imināva saddhiṃ samaggavāsaṃ kappessāmī’’ti cintetvā heṭṭhā kaṇaverajātake (jā. 1.4.69 ādayo) vuttanayeneva nagaraguttikassa sahassaṃ pesetvā taṃ mocetvā tena saddhiṃ sammodamānā samaggavāsaṃ vasi. Coro tiṇṇaṃ catunnaṃ māsānaṃ accayena cintesi ‘‘ahaṃ imasmiṃyeva ṭhāne vasituṃ na sakkhissāmi, tucchahatthena palāyitumpi na sakkā, sulasāya piḷandhanabhaṇḍaṃ satasahassaṃ agghati, sulasaṃ māretvā idaṃ gaṇhissāmī’’ti. Atha naṃ ekadivasaṃ āha – ‘‘bhadde, ahaṃ tadā rājapurisehi nīyamāno asukapabbatamatthake rukkhadevatāya balikammaṃ paṭissuṇiṃ, sā maṃ balikammaṃ alabhamānā bhāyāpeti, balikammamassā karomā’’ti. ‘‘Sādhu, sāmi, sajjetvā pesehī’’ti. ‘‘Bhadde, pesetuṃ na vaṭṭati, mayaṃ ubhopi sabbābharaṇapaṭimaṇḍitā mahantena parivārena gantvā dassāmā’’ti. ‘‘Sādhu, sāmi, tathā karomā’’ti.

    ਅਥ ਨਂ ਤਥਾ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਤਪਾਦਂ ਗਤਕਾਲੇ ਆਹ – ‘‘ਭਦ੍ਦੇ, ਮਹਾਜਨਂ ਦਿਸ੍વਾ ਦੇવਤਾ ਬਲਿਕਮ੍ਮਂ ਨ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਸ੍ਸਤਿ, ਮਯਂ ਉਭੋવ ਅਭਿਰੁਹਿਤ੍વਾ ਦੇਮਾ’’ਤਿ। ਸੋ ਤਾਯ ‘‘ਸਾਧੂ’’ਤਿ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤੋ ਤਂ ਬਲਿਪਾਤਿਂ ਉਕ੍ਖਿਪਾਪੇਤ੍વਾ ਸਯਂ ਸਨ੍ਨਦ੍ਧਪਞ੍ਚਾવੁਧੋ ਹੁਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਤਮਤ੍ਥਕਂ ਅਭਿਰੁਹਿਤ੍વਾ ਏਕਂ ਸਤਪੋਰਿਸਪਪਾਤਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਜਾਤਰੁਕ੍ਖਮੂਲੇ ਬਲਿਭਾਜਨਂ ਠਪਾਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਭਦ੍ਦੇ, ਨਾਹਂ ਬਲਿਕਮ੍ਮਤ੍ਥਾਯ ਆਗਤੋ, ਤਂ ਪਨ ਮਾਰੇਤ੍વਾ ਪਿਲ਼ਨ੍ਧਨਂ ਤੇ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਆਗਤੋਮ੍ਹਿ, ਤવ ਪਿਲ਼ਨ੍ਧਨਂ ਓਮੁਞ੍ਚਿਤ੍વਾ ਉਤ੍ਤਰਸਾਟਕੇਨ ਭਣ੍ਡਿਕਂ ਕਰੋਹੀ’’ਤਿ ਆਹ। ‘‘ਸਾਮਿ, ਮਂ ਕਸ੍ਮਾ ਮਾਰੇਸੀ’’ਤਿ? ‘‘ਧਨਕਾਰਣਾ’’ਤਿ। ‘‘ਸਾਮਿ, ਮਯਾ ਕਤਗੁਣਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰ, ਅਹਂ ਤਂ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਨੀਯਮਾਨਂ ਸੇਟ੍ਠਿਪੁਤ੍ਤੇਨ ਪਰਿવਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਬਹੁਂ ਧਨਂ ਦਤ੍વਾ ਜੀવਿਤਂ ਲਭਾਪੇਸਿਂ, ਦੇવਸਿਕਂ ਸਹਸ੍ਸਂ ਲਭਮਾਨਾਪਿ ਅਞ੍ਞਂ ਪੁਰਿਸਂ ਨ ਓਲੋਕੇਮਿ, ਏવਞ੍ਹਿ ਤવ ਉਪਕਾਰਿਕਂ ਮਾ ਮਂ ਮਾਰੇਹਿ, ਬਹੁਞ੍ਚ ਤੇ ਧਨਂ ਦਸ੍ਸਾਮਿ, ਤવ ਦਾਸੀ ਚ ਭવਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਯਾਚਨ੍ਤੀ ਪਠਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Atha naṃ tathā kāretvā pabbatapādaṃ gatakāle āha – ‘‘bhadde, mahājanaṃ disvā devatā balikammaṃ na sampaṭicchissati, mayaṃ ubhova abhiruhitvā demā’’ti. So tāya ‘‘sādhū’’ti sampaṭicchito taṃ balipātiṃ ukkhipāpetvā sayaṃ sannaddhapañcāvudho hutvā pabbatamatthakaṃ abhiruhitvā ekaṃ sataporisapapātaṃ nissāya jātarukkhamūle balibhājanaṃ ṭhapāpetvā ‘‘bhadde, nāhaṃ balikammatthāya āgato, taṃ pana māretvā piḷandhanaṃ te gahetvā gamissāmīti āgatomhi, tava piḷandhanaṃ omuñcitvā uttarasāṭakena bhaṇḍikaṃ karohī’’ti āha. ‘‘Sāmi, maṃ kasmā māresī’’ti? ‘‘Dhanakāraṇā’’ti. ‘‘Sāmi, mayā kataguṇaṃ anussara, ahaṃ taṃ bandhitvā nīyamānaṃ seṭṭhiputtena parivattetvā bahuṃ dhanaṃ datvā jīvitaṃ labhāpesiṃ, devasikaṃ sahassaṃ labhamānāpi aññaṃ purisaṃ na olokemi, evañhi tava upakārikaṃ mā maṃ mārehi, bahuñca te dhanaṃ dassāmi, tava dāsī ca bhavissāmī’’ti yācantī paṭhamaṃ gāthamāha –

    ੧੮.

    18.

    ‘‘ਇਦਂ ਸੁવਣ੍ਣਕਾਯੂਰਂ, ਮੁਤ੍ਤਾ વੇਲ਼ੁਰਿਯਾ ਬਹੂ।

    ‘‘Idaṃ suvaṇṇakāyūraṃ, muttā veḷuriyā bahū;

    ਸਬ੍ਬਂ ਹਰਸ੍ਸੁ ਭਦ੍ਦਨ੍ਤੇ, ਮਞ੍ਚ ਦਾਸੀਤਿ ਸਾવਯਾ’’ਤਿ॥

    Sabbaṃ harassu bhaddante, mañca dāsīti sāvayā’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਕਾਯੂਰਨ੍ਤਿ ਗੀવਾਯਂ ਪਿਲ਼ਨ੍ਧਨਪਸਾਧਨਂ ਕਾਯੂਰਂ। ਸਾવਯਾਤਿ ਮਹਾਜਨਮਜ੍ਝੇ ਸਾવੇਤ੍વਾ ਦਾਸਿਂ ਕਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਾਤਿ।

    Tattha kāyūranti gīvāyaṃ piḷandhanapasādhanaṃ kāyūraṃ. Sāvayāti mahājanamajjhe sāvetvā dāsiṃ katvā gaṇhāti.

    ਤਤੋ ਸਤ੍ਤੁਕੇਨ –

    Tato sattukena –

    ੧੯.

    19.

    ‘‘ਓਰੋਪਯਸ੍ਸੁ ਕਲ੍ਯਾਣਿ, ਮਾ ਬਾਲ਼੍ਹਂ ਪਰਿਦੇવਸਿ।

    ‘‘Oropayassu kalyāṇi, mā bāḷhaṃ paridevasi;

    ਨ ਚਾਹਂ ਅਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਅਹਨ੍ਤ੍વਾ ਧਨਮਾਭਤ’’ਨ੍ਤਿ॥ –

    Na cāhaṃ abhijānāmi, ahantvā dhanamābhata’’nti. –

    ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਜ੍ਝਾਸਯਾਨੁਰੂਪਂ ਦੁਤਿਯਗਾਥਾਯ વੁਤ੍ਤਾਯ ਸੁਲਸਾ ਠਾਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਾਰਣਂ ਪਟਿਲਭਿਤ੍વਾ ‘‘ਅਯਂ ਚੋਰੋ ਮਯ੍ਹਂ ਜੀવਿਤਂ ਨ ਦਸ੍ਸਤਿ, ਉਪਾਯੇਨ ਨਂ ਪਠਮਤਰਂ ਪਪਾਤੇ ਪਾਤੇਤ੍વਾ ਜੀવਿਤਕ੍ਖਯਂ ਪਾਪੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਗਾਥਾਦ੍વਯਮਾਹ –

    Attano ajjhāsayānurūpaṃ dutiyagāthāya vuttāya sulasā ṭhānuppattikāraṇaṃ paṭilabhitvā ‘‘ayaṃ coro mayhaṃ jīvitaṃ na dassati, upāyena naṃ paṭhamataraṃ papāte pātetvā jīvitakkhayaṃ pāpessāmī’’ti cintetvā gāthādvayamāha –

    ੨੦.

    20.

    ‘‘ਯਤੋ ਸਰਾਮਿ ਅਤ੍ਤਾਨਂ, ਯਤੋ ਪਤ੍ਤਾਸ੍ਮਿ વਿਞ੍ਞੁਤਂ।

    ‘‘Yato sarāmi attānaṃ, yato pattāsmi viññutaṃ;

    ਨ ਚਾਹਂ ਅਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਅਞ੍ਞਂ ਪਿਯਤਰਂ ਤਯਾ॥

    Na cāhaṃ abhijānāmi, aññaṃ piyataraṃ tayā.

    ੨੧.

    21.

    ‘‘ਏਹਿ ਤਂ ਉਪਗੂਹਿਸ੍ਸਂ, ਕਰਿਸ੍ਸਞ੍ਚ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ।

    ‘‘Ehi taṃ upagūhissaṃ, karissañca padakkhiṇaṃ;

    ਨ ਹਿ ਦਾਨਿ ਪੁਨ ਅਤ੍ਥਿ, ਮਮ ਤੁਯ੍ਹਞ੍ਚ ਸਙ੍ਗਮੋ’’ਤਿ॥

    Na hi dāni puna atthi, mama tuyhañca saṅgamo’’ti.

    ਸਤ੍ਤੁਕੋ ਤਸ੍ਸਾਧਿਪ੍ਪਾਯਂ ਅਜਾਨਨ੍ਤੋ ‘‘ਸਾਧੁ, ਭਦ੍ਦੇ, ਏਹਿ ਉਪਗੂਹਸ੍ਸੁ ਮ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ। ਸੁਲਸਾ ਤਂ ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍વਾ ਉਪਗੂਹਿਤ੍વਾ ‘‘ਇਦਾਨਿ ਤਂ, ਸਾਮਿ, ਚਤੂਸੁ ਪਸ੍ਸੇਸੁ વਨ੍ਦਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਪਾਦਪਿਟ੍ਠਿਯਂ ਸੀਸਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਬਾਹੁਪਸ੍ਸੇ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਿਮਪਸ੍ਸਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ વਨ੍ਦਮਾਨਾ વਿਯ ਹੁਤ੍વਾ ਨਾਗਬਲਾ ਗਣਿਕਾ ਚੋਰਂ ਦ੍વੀਸੁ ਪਚ੍ਛਾਪਾਦੇਸੁ ਗਹੇਤ੍વਾ ਹੇਟ੍ਠਾ ਸੀਸਂ ਕਤ੍વਾ ਸਤਪੋਰਿਸੇ ਨਰਕੇ ਖਿਪਿ। ਸੋ ਤਤ੍ਥੇવ ਚੁਣ੍ਣવਿਚੁਣ੍ਣਂ ਪਤ੍વਾ ਮਰਿ। ਤਂ ਕਿਰਿਯਂ ਦਿਸ੍વਾ ਪਬ੍ਬਤਮਤ੍ਥਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਦੇવਤਾ ਇਮਾ ਗਾਥਾ ਅਭਾਸਿ –

    Sattuko tassādhippāyaṃ ajānanto ‘‘sādhu, bhadde, ehi upagūhassu ma’’nti āha. Sulasā taṃ tikkhattuṃ padakkhiṇaṃ katvā upagūhitvā ‘‘idāni taṃ, sāmi, catūsu passesu vandissāmī’’ti vatvā pādapiṭṭhiyaṃ sīsaṃ ṭhapetvā bāhupasse vanditvā pacchimapassaṃ gantvā vandamānā viya hutvā nāgabalā gaṇikā coraṃ dvīsu pacchāpādesu gahetvā heṭṭhā sīsaṃ katvā sataporise narake khipi. So tattheva cuṇṇavicuṇṇaṃ patvā mari. Taṃ kiriyaṃ disvā pabbatamatthake nibbattadevatā imā gāthā abhāsi –

    ੨੨.

    22.

    ‘‘ਨ ਹਿ ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਠਾਨੇਸੁ, ਪੁਰਿਸੋ ਹੋਤਿ ਪਣ੍ਡਿਤੋ।

    ‘‘Na hi sabbesu ṭhānesu, puriso hoti paṇḍito;

    ਇਤ੍ਥੀਪਿ ਪਣ੍ਡਿਤਾ ਹੋਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ વਿਚਕ੍ਖਣਾ॥

    Itthīpi paṇḍitā hoti, tattha tattha vicakkhaṇā.

    ੨੩.

    23.

    ‘‘ਨ ਹਿ ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਠਾਨੇਸੁ, ਪੁਰਿਸੋ ਹੋਤਿ ਪਣ੍ਡਿਤੋ।

    ‘‘Na hi sabbesu ṭhānesu, puriso hoti paṇḍito;

    ਇਤ੍ਥੀਪਿ ਪਣ੍ਡਿਤਾ ਹੋਤਿ, ਲਹੁਂ ਅਤ੍ਥਂ વਿਚਿਨ੍ਤਿਕਾ॥

    Itthīpi paṇḍitā hoti, lahuṃ atthaṃ vicintikā.

    ੨੪.

    24.

    ‘‘ਲਹੁਞ੍ਚ વਤ ਖਿਪ੍ਪਞ੍ਚ, ਨਿਕਟ੍ਠੇ ਸਮਚੇਤਯਿ।

    ‘‘Lahuñca vata khippañca, nikaṭṭhe samacetayi;

    ਮਿਗਂ ਪੁਣ੍ਣਾਯਤੇਨੇવ, ਸੁਲਸਾ ਸਤ੍ਤੁਕਂ વਧਿ॥

    Migaṃ puṇṇāyateneva, sulasā sattukaṃ vadhi.

    ੨੫.

    25.

    ‘‘ਯੋਧ ਉਪ੍ਪਤਿਤਂ ਅਤ੍ਥਂ, ਨ ਖਿਪ੍ਪਮਨੁਬੁਜ੍ਝਤਿ।

    ‘‘Yodha uppatitaṃ atthaṃ, na khippamanubujjhati;

    ਸੋ ਹਞ੍ਞਤਿ ਮਨ੍ਦਮਤਿ, ਚੋਰੋવ ਗਿਰਿਗਬ੍ਭਰੇ॥

    So haññati mandamati, corova girigabbhare.

    ੨੬.

    26.

    ‘‘ਯੋ ਚ ਉਪ੍ਪਤਿਤਂ ਅਤ੍ਥਂ, ਖਿਪ੍ਪਮੇવ ਨਿਬੋਧਤਿ।

    ‘‘Yo ca uppatitaṃ atthaṃ, khippameva nibodhati;

    ਮੁਚ੍ਚਤੇ ਸਤ੍ਤੁਸਮ੍ਬਾਧਾ, ਸੁਲਸਾ ਸਤ੍ਤੁਕਾਮਿવਾ’’ਤਿ॥

    Muccate sattusambādhā, sulasā sattukāmivā’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਪਣ੍ਡਿਤਾ ਹੋਤੀਤਿ ਇਤ੍ਥੀਪਿ ਪਣ੍ਡਿਤਾ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ વਿਚਕ੍ਖਣਾ ਹੋਤਿ, ਅਥ વਾ ਇਤ੍ਥੀ ਪਣ੍ਡਿਤਾ ਚੇવ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ વਿਚਕ੍ਖਣਾ ਚ ਹੋਤਿ। ਲਹੁਂ ਅਤ੍ਥਂ વਿਚਿਨ੍ਤਿਕਾਤਿ ਲਹੁਂ ਖਿਪ੍ਪਂ ਅਤ੍ਥਂ વਿਚਿਨ੍ਤਿਕਾ। ਲਹੁਞ੍ਚ વਤਾਤਿ ਅਦਨ੍ਧਞ੍ਚ વਤ। ਖਿਪ੍ਪਞ੍ਚਾਤਿ ਅਚਿਰੇਨੇવ। ਨਿਕਟ੍ਠੇ ਸਮਚੇਤਯੀਤਿ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਠਿਤਾવ ਤਸ੍ਸ ਮਰਣੂਪਾਯਂ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ। ਪੁਣ੍ਣਾਯਤੇਨੇવਾਤਿ ਪੂਰਿਤਧਨੁਸ੍ਮਿਂ। ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਯਥਾ ਛੇਕੋ ਮਿਗਲੁਦ੍ਦਕੋ ਸਕਣ੍ਡਪੁਣ੍ਣਧਨੁਸ੍ਮਿਂ ਖਿਪ੍ਪਂ ਮਿਗਂ વਧਤਿ, ਏવਂ ਸੁਲਸਾ ਸਤ੍ਤੁਕਂ વਧੀਤਿ। ਯੋਧਾਤਿ ਯੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਤ੍ਤਲੋਕੇ। ਨਿਬੋਧਤੀਤਿ ਜਾਨਾਤਿ। ਸਤ੍ਤੁਕਾਮਿવਾਤਿ ਸਤ੍ਤੁਕਾ ਇવ, ਯਥਾ ਸੁਲਸਾ ਮੁਤ੍ਤਾ, ਏવਂ ਮੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।

    Tattha paṇḍitā hotīti itthīpi paṇḍitā tattha tattha vicakkhaṇā hoti, atha vā itthī paṇḍitā ceva tattha tattha vicakkhaṇā ca hoti. Lahuṃ atthaṃ vicintikāti lahuṃ khippaṃ atthaṃ vicintikā. Lahuñca vatāti adandhañca vata. Khippañcāti acireneva. Nikaṭṭhe samacetayīti santike ṭhitāva tassa maraṇūpāyaṃ cintesi. Puṇṇāyatenevāti pūritadhanusmiṃ. Idaṃ vuttaṃ hoti – yathā cheko migaluddako sakaṇḍapuṇṇadhanusmiṃ khippaṃ migaṃ vadhati, evaṃ sulasā sattukaṃ vadhīti. Yodhāti yo imasmiṃ sattaloke. Nibodhatīti jānāti. Sattukāmivāti sattukā iva, yathā sulasā muttā, evaṃ muccatīti attho.

    ਇਤਿ ਸੁਲਸਾ ਚੋਰਂ વਧਿਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਤਾ ਓਰੁਯ੍ਹ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਰਿਜਨਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਅਯ੍ਯਪੁਤ੍ਤੋ ਕਹ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਟ੍ਠਾ ‘‘ਮਾ ਤਂ ਪੁਚ੍ਛਥਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਰਥਂ ਅਭਿਰੁਹਿਤ੍વਾ ਨਗਰਮੇવ ਪਾવਿਸਿ।

    Iti sulasā coraṃ vadhitvā pabbatā oruyha attano parijanassa santikaṃ gantvā ‘‘ayyaputto kaha’’nti puṭṭhā ‘‘mā taṃ pucchathā’’ti vatvā rathaṃ abhiruhitvā nagarameva pāvisi.

    ਸਤ੍ਥਾ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਜਾਤਕਂ ਸਮੋਧਾਨੇਸਿ ‘‘ਤਦਾ ਤੇ ਉਭੋਪਿ ਇਮੇਯੇવ ਅਹੇਸੁਂ, ਦੇવਤਾ ਪਨ ਅਹਮੇવ ਅਹੋਸਿ’’ਨ੍ਤਿ।

    Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi ‘‘tadā te ubhopi imeyeva ahesuṃ, devatā pana ahameva ahosi’’nti.

    ਸੁਲਸਾਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ ਤਤਿਯਾ।

    Sulasājātakavaṇṇanā tatiyā.







    Related texts:



    ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਜਾਤਕਪਾਲ਼ਿ • Jātakapāḷi / ੪੧੯. ਸੁਲਸਾਜਾਤਕਂ • 419. Sulasājātakaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact