| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / พุทฺธวํสปาฬิ • Buddhavaṃsapāḷi |
๖. สุมนพุทฺธวํโส
6. Sumanabuddhavaṃso
๑.
1.
มงฺคลสฺส อปเรน, สุมโน นาม นายโก;
Maṅgalassa aparena, sumano nāma nāyako;
สพฺพธเมฺมหิ อสโม, สพฺพสตฺตานมุตฺตโมฯ
Sabbadhammehi asamo, sabbasattānamuttamo.
๒.
2.
ตทา อมตเภริํ โส, อาหนี เมขเล ปุเร;
Tadā amatabheriṃ so, āhanī mekhale pure;
ธมฺมสงฺขสมายุตฺตํ, นวงฺคํ ชินสาสนํฯ
Dhammasaṅkhasamāyuttaṃ, navaṅgaṃ jinasāsanaṃ.
๓.
3.
นิชฺชินิตฺวา กิเลเส โส, ปตฺวา สโมฺพธิมุตฺตมํ;
Nijjinitvā kilese so, patvā sambodhimuttamaṃ;
มาเปสิ นครํ สตฺถา, สทฺธมฺมปุรวรุตฺตมํฯ
Māpesi nagaraṃ satthā, saddhammapuravaruttamaṃ.
๔.
4.
นิรนฺตรํ อกุฎิลํ, อุชุํ วิปุลวิตฺถตํ;
Nirantaraṃ akuṭilaṃ, ujuṃ vipulavitthataṃ;
มาเปสิ โส มหาวีถิํ, สติปฎฺฐานวรุตฺตมํฯ
Māpesi so mahāvīthiṃ, satipaṭṭhānavaruttamaṃ.
๕.
5.
ผเล จตฺตาริ สามเญฺญ, จตโสฺส ปฎิสมฺภิทา;
Phale cattāri sāmaññe, catasso paṭisambhidā;
ฉฬภิญฺญาฎฺฐสมาปตฺตี, ปสาเรสิ ตตฺถ วีถิยํฯ
Chaḷabhiññāṭṭhasamāpattī, pasāresi tattha vīthiyaṃ.
๖.
6.
เย อปฺปมตฺตา อขิลา, หิริวีริเยหุปาคตา;
Ye appamattā akhilā, hirivīriyehupāgatā;
เต เต อิเม คุณวเร, อาทิยนฺติ ยถา สุขํฯ
Te te ime guṇavare, ādiyanti yathā sukhaṃ.
๗.
7.
เอวเมเตน โยเคน, อุทฺธรโนฺต มหาชนํ;
Evametena yogena, uddharanto mahājanaṃ;
โพเธสิ ปฐมํ สตฺถา, โกฎิสตสหสฺสิโยฯ
Bodhesi paṭhamaṃ satthā, koṭisatasahassiyo.
๘.
8.
ยมฺหิ กาเล มหาวีโร, โอวที ติตฺถิเย คเณ;
Yamhi kāle mahāvīro, ovadī titthiye gaṇe;
๙.
9.
ยทา เทวา มนุสฺสา จ, สมคฺคา เอกมานสา;
Yadā devā manussā ca, samaggā ekamānasā;
นิโรธปญฺหํ ปุจฺฉิํสุ, สํสยญฺจาปิ มานสํฯ
Nirodhapañhaṃ pucchiṃsu, saṃsayañcāpi mānasaṃ.
๑๐.
10.
ตทาปิ ธมฺมเทสเน, นิโรธปริทีปเน;
Tadāpi dhammadesane, nirodhaparidīpane;
นวุติโกฎิสหสฺสานํ, ตติยาภิสมโย อหุฯ
Navutikoṭisahassānaṃ, tatiyābhisamayo ahu.
๑๑.
11.
สนฺนิปาตา ตโย อาสุํ, สุมนสฺส มเหสิโน;
Sannipātā tayo āsuṃ, sumanassa mahesino;
ขีณาสวานํ วิมลานํ, สนฺตจิตฺตาน ตาทินํฯ
Khīṇāsavānaṃ vimalānaṃ, santacittāna tādinaṃ.
๑๒.
12.
วสฺสํวุตฺถสฺส ภควโต, อภิฆุเฎฺฐ ปวารเณ;
Vassaṃvutthassa bhagavato, abhighuṭṭhe pavāraṇe;
โกฎิสตสหเสฺสหิ, ปวาเรสิ ตถาคโตฯ
Koṭisatasahassehi, pavāresi tathāgato.
๑๓.
13.
ตโตปรํ สนฺนิปาเต, วิมเล กญฺจนปพฺพเต;
Tatoparaṃ sannipāte, vimale kañcanapabbate;
นวุติโกฎิสหสฺสานํ, ทุติโย อาสิ สมาคโมฯ
Navutikoṭisahassānaṃ, dutiyo āsi samāgamo.
๑๔.
14.
ยทา สโกฺก เทวราชา, พุทฺธทสฺสนุปาคมิ;
Yadā sakko devarājā, buddhadassanupāgami;
อสีติโกฎิสหสฺสานํ, ตติโย อาสิ สมาคโมฯ
Asītikoṭisahassānaṃ, tatiyo āsi samāgamo.
๑๕.
15.
อหํ เตน สมเยน, นาคราชา มหิทฺธิโก;
Ahaṃ tena samayena, nāgarājā mahiddhiko;
อตุโล นาม นาเมน, อุสฺสนฺนกุสลสญฺจโยฯ
Atulo nāma nāmena, ussannakusalasañcayo.
๑๖.
16.
ตทาหํ นาคภาวนา, นิกฺขมิตฺวา สญาติภิ;
Tadāhaṃ nāgabhāvanā, nikkhamitvā sañātibhi;
นาคานํ ทิพฺพตุริเยหิ, สสงฺฆํ ชินมุปฎฺฐหิํฯ
Nāgānaṃ dibbaturiyehi, sasaṅghaṃ jinamupaṭṭhahiṃ.
๑๗.
17.
โกฎิสตสหสฺสานํ, อนฺนปาเนน ตปฺปยิํ;
Koṭisatasahassānaṃ, annapānena tappayiṃ;
ปเจฺจกทุสฺสยุคํ ทตฺวา, สรณํ ตมุปาคมิํฯ
Paccekadussayugaṃ datvā, saraṇaṃ tamupāgamiṃ.
๑๘.
18.
โสปิ มํ พุโทฺธ พฺยากาสิ, สุมโน โลกนายโก;
Sopi maṃ buddho byākāsi, sumano lokanāyako;
‘‘อปริเมยฺยิโต กเปฺป, อยํ พุโทฺธ ภวิสฺสติฯ
‘‘Aparimeyyito kappe, ayaṃ buddho bhavissati.
๑๙.
19.
‘‘ปธานํ ปทหิตฺวาน…เป.… เหสฺสาม สมฺมุขา อิมํ’’ฯ
‘‘Padhānaṃ padahitvāna…pe… hessāma sammukhā imaṃ’’.
๒๐.
20.
ตสฺสาปิ วจนํ สุตฺวา, ภิโยฺย จิตฺตํ ปสาทยิํ;
Tassāpi vacanaṃ sutvā, bhiyyo cittaṃ pasādayiṃ;
อุตฺตริํ วตมธิฎฺฐาสิํ, ทสปารมิปูริยาฯ
Uttariṃ vatamadhiṭṭhāsiṃ, dasapāramipūriyā.
๒๑.
21.
สิริมา นาม ชนิกา, สุมนสฺส มเหสิโนฯ
Sirimā nāma janikā, sumanassa mahesino.
๒๒.
22.
นววสฺสสหสฺสานิ , อคารํ อชฺฌ โส วสิ;
Navavassasahassāni , agāraṃ ajjha so vasi;
จโนฺท สุจโนฺท วฎํโส จ, ตโย ปาสาทมุตฺตมาฯ
Cando sucando vaṭaṃso ca, tayo pāsādamuttamā.
๒๓.
23.
เตสฎฺฐิสตสหสฺสานิ, นาริโย สมลงฺกตา;
Tesaṭṭhisatasahassāni, nāriyo samalaṅkatā;
วฎํสิกา นาม นารี, อนูปโม นาม อตฺรโชฯ
Vaṭaṃsikā nāma nārī, anūpamo nāma atrajo.
๒๔.
24.
นิมิเตฺต จตุโร ทิสฺวา, หตฺถิยาเนน นิกฺขมิ;
Nimitte caturo disvā, hatthiyānena nikkhami;
อนูนทสมาสานิ, ปธานํ ปทหี ชิโนฯ
Anūnadasamāsāni, padhānaṃ padahī jino.
๒๕.
25.
พฺรหฺมุนา ยาจิโต สโนฺต, สุมโน โลกนายโก;
Brahmunā yācito santo, sumano lokanāyako;
วตฺติ จกฺกํ มหาวีโร, เมขเล ปุรมุตฺตเมฯ
Vatti cakkaṃ mahāvīro, mekhale puramuttame.
๒๖.
26.
สรโณ ภาวิตโตฺต จ, อเหสุํ อคฺคสาวกา;
Saraṇo bhāvitatto ca, ahesuṃ aggasāvakā;
อุเทโน นามุปฎฺฐาโก, สุมนสฺส มเหสิโนฯ
Udeno nāmupaṭṭhāko, sumanassa mahesino.
๒๗.
27.
โสณา จ อุปโสณา จ, อเหสุํ อคฺคสาวิกา;
Soṇā ca upasoṇā ca, ahesuṃ aggasāvikā;
โสปิ พุโทฺธ อมิตยโส, นาคมูเล อพุชฺฌถฯ
Sopi buddho amitayaso, nāgamūle abujjhatha.
๒๘.
28.
วรุโณ เจว สรโณ จ, อเหสุํ อคฺคุปฎฺฐกา;
Varuṇo ceva saraṇo ca, ahesuṃ aggupaṭṭhakā;
จาลา จ อุปจาลา จ, อเหสุํ อคฺคุปฎฺฐิกาฯ
Cālā ca upacālā ca, ahesuṃ aggupaṭṭhikā.
๒๙.
29.
กญฺจนคฺฆิยสงฺกาโส, ทสสหสฺสี วิโรจติฯ
Kañcanagghiyasaṅkāso, dasasahassī virocati.
๓๐.
30.
นวุติวสฺสสหสฺสานิ, อายุ วิชฺชติ ตาวเท;
Navutivassasahassāni, āyu vijjati tāvade;
ตาวตา ติฎฺฐมาโน โส, ตาเรสิ ชนตํ พหุํฯ
Tāvatā tiṭṭhamāno so, tāresi janataṃ bahuṃ.
๓๑.
31.
ตารณีเย ตารยิตฺวา, โพธนีเย จ โพธยิ;
Tāraṇīye tārayitvā, bodhanīye ca bodhayi;
ปรินิพฺพายิ สมฺพุโทฺธ, อุฬุราชาว อตฺถมิฯ
Parinibbāyi sambuddho, uḷurājāva atthami.
๓๒.
32.
เต จ ขีณาสวา ภิกฺขู, โส จ พุโทฺธ อสาทิโส;
Te ca khīṇāsavā bhikkhū, so ca buddho asādiso;
อตุลปฺปภํ ทสฺสยิตฺวา, นิพฺพุตา เย มหายสาฯ
Atulappabhaṃ dassayitvā, nibbutā ye mahāyasā.
๓๓.
33.
ตญฺจ ญาณํ อตุลิยํ, ตานิ จ อตุลานิ รตนานิ;
Tañca ñāṇaṃ atuliyaṃ, tāni ca atulāni ratanāni;
สพฺพํ ตมนฺตรหิตํ, นนุ ริตฺตา สพฺพสงฺขาราฯ
Sabbaṃ tamantarahitaṃ, nanu rittā sabbasaṅkhārā.
๓๔.
34.
สุมโน ยสธโร พุโทฺธ, องฺคารามมฺหิ นิพฺพุโต;
Sumano yasadharo buddho, aṅgārāmamhi nibbuto;
ตเตฺถว ตสฺส ชินถูโป, จตุโยชนมุคฺคโตติฯ
Tattheva tassa jinathūpo, catuyojanamuggatoti.
สุมนสฺส ภควโต วํโส จตุโตฺถฯ
Sumanassa bhagavato vaṃso catuttho.
Footnotes:
Related texts:
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ขุทฺทกนิกาย (อฎฺฐกถา) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / พุทฺธวํส-อฎฺฐกถา • Buddhavaṃsa-aṭṭhakathā / ๖. สุมนพุทฺธวํสวณฺณนา • 6. Sumanabuddhavaṃsavaṇṇanā
