| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / เถรีคาถา-อฎฺฐกถา • Therīgāthā-aṭṭhakathā |
๑๔. สุมนาเถรีคาถาวณฺณนา
14. Sumanātherīgāthāvaṇṇanā
ธาตุโย ทุกฺขโต ทิสฺวาติ สุมนาย เถริยา คาถาฯ ตสฺสา วตฺถุ ติสฺสาเถริยา วตฺถุสทิสํฯ อิมิสฺสาปิ หิ สตฺถา โอภาสํ วิสฺสเชฺชตฺวา ปุรโต นิสิโนฺน วิย อตฺตานํ ทเสฺสตฺวา –
Dhātuyodukkhato disvāti sumanāya theriyā gāthā. Tassā vatthu tissātheriyā vatthusadisaṃ. Imissāpi hi satthā obhāsaṃ vissajjetvā purato nisinno viya attānaṃ dassetvā –
๑๔.
14.
‘‘ธาตุโย ทุกฺขโต ทิสฺวา, มา ชาติํ ปุนราคมิ;
‘‘Dhātuyo dukkhato disvā, mā jātiṃ punarāgami;
ภเว ฉนฺทํ วิราเชตฺวา, อุปสนฺตา จริสฺสสี’’ติฯ –
Bhave chandaṃ virājetvā, upasantā carissasī’’ti. –
อิมํ คาถมาหฯ สา คาถาปริโยสาเน อรหตฺตํ ปาปุณิ ฯ
Imaṃ gāthamāha. Sā gāthāpariyosāne arahattaṃ pāpuṇi .
ตตฺถ ธาตุโย ทุกฺขโต ทิสฺวาติ สสนฺตติปริยาปนฺนา จกฺขาทิธาตุโย อิตราปิ จ อุทยพฺพยปฎิปีฬนาทินา ‘‘ทุกฺขา’’ติ ญาณจกฺขุนา ทิสฺวาฯ มา ชาติํ ปุนราคมีติ ปุน ชาติํ อายติํ ปุนพฺภวํ มา อุปคจฺฉิ ฯ ภเว ฉนฺทํ วิราเชตฺวาติ กามภวาทิเก สพฺพสฺมิํ ภเว ตณฺหาฉนฺทํ วิราคสงฺขาเตน มเคฺคน ปชหิตฺวาฯ อุปสนฺตา จริสฺสสีติ สพฺพโส ปหีนกิเลสตาย นิพฺพุตา วิหริสฺสสิฯ
Tattha dhātuyo dukkhato disvāti sasantatipariyāpannā cakkhādidhātuyo itarāpi ca udayabbayapaṭipīḷanādinā ‘‘dukkhā’’ti ñāṇacakkhunā disvā. Mā jātiṃ punarāgamīti puna jātiṃ āyatiṃ punabbhavaṃ mā upagacchi . Bhave chandaṃ virājetvāti kāmabhavādike sabbasmiṃ bhave taṇhāchandaṃ virāgasaṅkhātena maggena pajahitvā. Upasantā carissasīti sabbaso pahīnakilesatāya nibbutā viharissasi.
เอตฺถ จ ‘‘ธาตุโย ทุกฺขโต ทิสฺวา’’ติ อิมินา ทุกฺขานุปสฺสนามุเขน วิปสฺสนา ทสฺสิตาฯ ‘‘ภเว ฉนฺทํ วิราเชตฺวา’’ติ อิมินา มโคฺค, ‘‘อุปสนฺตา จริสฺสสี’’ติ อิมินา สอุปาทิเสสา นิพฺพานธาตุ, ‘‘มา ชาติํ ปุนราคมี’’ติ อิมินา อนุปาทิเสสา นิพฺพานธาตุ ทสฺสิตาติ ทฎฺฐพฺพํฯ
Ettha ca ‘‘dhātuyo dukkhato disvā’’ti iminā dukkhānupassanāmukhena vipassanā dassitā. ‘‘Bhave chandaṃ virājetvā’’ti iminā maggo, ‘‘upasantā carissasī’’ti iminā saupādisesā nibbānadhātu, ‘‘mā jātiṃ punarāgamī’’ti iminā anupādisesā nibbānadhātu dassitāti daṭṭhabbaṃ.
สุมนาเถรีคาถาวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Sumanātherīgāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / ขุทฺทกนิกาย • Khuddakanikāya / เถรีคาถาปาฬิ • Therīgāthāpāḷi / ๑๔.สุมนาเถรีคาถา • 14.Sumanātherīgāthā
