| Library / Tipiṭaka / திபிடக • Tipiṭaka / த⁴ம்மஸங்க³ணீ-மூலடீகா • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā |
ஸுமேத⁴கதா²வண்ணனா
Sumedhakathāvaṇṇanā
சதுரோ ச அஸங்கி²யேதி (பு³॰ வங்॰ அட்ட²॰ 2.1-2) உத்³த⁴ங் ஆரோஹனவஸேன அதிக்கமித்வா அமரங் நாம நக³ரங் அஹோஸீதி வசனஸேஸயோஜனா காதப்³பா³. த³ஸஹீதி ஹத்தி²அஸ்ஸரத²பே⁴ரீஸங்க²முதி³ங்க³வீணாகீ³தஸம்மதாளேஹி ‘‘அஸ்னாத² பிவத² கா²த³தா²’’தி த³ஸமேன ஸத்³தே³ன. தே பன ஏகதே³ஸேன த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘ஹத்தி²ஸத்³த³’’ந்திஆதி³ வுத்தங். ஹத்தி²ஸத்³த³ந்தி கரணத்தே² உபயோகோ³ த³ட்ட²ப்³போ³. பே⁴ரீஸங்க²ரதா²னஞ்ச ஸத்³தே³ஹி அவிவித்தந்தி வா கோ⁴ஸிதந்தி வா யோஜேதப்³ப³ங். ஹத்தி²ஸத்³த³ந்தி வா ஹத்தி²ஸத்³த³வந்தங் நக³ரங். கா²த³த² பிவத² சேவாதி இதி-ஸத்³தோ³ ஞாதத்த²த்தா அப்பயுத்தோ த³ட்ட²ப்³போ³.
Caturo ca asaṅkhiyeti (bu. vaṃ. aṭṭha. 2.1-2) uddhaṃ ārohanavasena atikkamitvā amaraṃ nāma nagaraṃ ahosīti vacanasesayojanā kātabbā. Dasahīti hatthiassarathabherīsaṅkhamudiṅgavīṇāgītasammatāḷehi ‘‘asnātha pivatha khādathā’’ti dasamena saddena. Te pana ekadesena dassetuṃ ‘‘hatthisadda’’ntiādi vuttaṃ. Hatthisaddanti karaṇatthe upayogo daṭṭhabbo. Bherīsaṅkharathānañca saddehi avivittanti vā ghositanti vā yojetabbaṃ. Hatthisaddanti vā hatthisaddavantaṃ nagaraṃ. Khādatha pivatha cevāti iti-saddo ñātatthattā appayutto daṭṭhabbo.
ஸப்³ப³ங்க³ஸம்பன்னங் உய்யானபொக்க²ரணீஆதி³ஸம்பன்னத்தா. லக்க²ணேதி இத்தி²லக்க²ணே புரிஸலக்க²ணே ச. இதிஹாஸேதி போராணே. ஸத⁴ம்மேதி அத்தனோ தேவிஜ்ஜத⁴ம்மே ச யஞ்ஞவிதி⁴ஆதி³கே ச. பாரமிந்தி பாரஞாணங் பாராதி⁴க³மங் க³தோ. சிந்தேஸஹந்தி சிந்தேஸிங் அஹங் ஸுமேத⁴பூ⁴தோதி ஸத்தா² வத³தி. அத்தி² ஹேஹிதீதி ஸோ விஜ்ஜமானோ ப⁴விஸ்ஸதி. ந ஹேதுயேதி அப⁴விதுங். ஏவமேவாதி ஏவமேவங். ந க³வேஸதீதி ந க³ந்துங் ஏஸதி ந இச்ச²தி நானுக³ச்ச²தி வா. தோ⁴வேதி தோ⁴வந்தே. ஸேரீதி ஸாயத்திகோ. ஸயங்வஸீதி ஸவஸோ. மஹாசோரஸமோ வியாதி காயஸாராக³வஸேன து³ச்சரிதானேஸனேஹி குஸலப⁴ண்ட³ச்சே²த³னா. நாதா²தி நாத²வந்தோ. பஞ்சதோ³ஸவிவஜ்ஜிதந்தி ஏவமாதி³கஸ்ஸ அத்தோ² கேஸுசி அட்ட²கதா²பொத்த²கேஸு லிகி²தோதி கத்வா ந வக்கா²ம.
Sabbaṅgasampannaṃ uyyānapokkharaṇīādisampannattā. Lakkhaṇeti itthilakkhaṇe purisalakkhaṇe ca. Itihāseti porāṇe. Sadhammeti attano tevijjadhamme ca yaññavidhiādike ca. Pāraminti pārañāṇaṃ pārādhigamaṃ gato. Cintesahanti cintesiṃ ahaṃ sumedhabhūtoti satthā vadati. Atthihehitīti so vijjamāno bhavissati. Na hetuyeti abhavituṃ. Evamevāti evamevaṃ. Na gavesatīti na gantuṃ esati na icchati nānugacchati vā. Dhoveti dhovante. Serīti sāyattiko. Sayaṃvasīti savaso. Mahācorasamo viyāti kāyasārāgavasena duccaritānesanehi kusalabhaṇḍacchedanā. Nāthāti nāthavanto. Pañcadosavivajjitanti evamādikassa attho kesuci aṭṭhakathāpotthakesu likhitoti katvā na vakkhāma.
ஸாஸனேதி எத்த² தாபஸஸாஸனங் ஜா²னாபி⁴ஞ்ஞா ச. வஸீபூ⁴தஸ்ஸ ஸதோ. மயி ஏவங்பூ⁴தே தீ³பங்கரோ ஜினோ உப்பஜ்ஜி. ஸோதே⁴தி ஜனோ. அஞ்ஜஸங் வடுமாயனந்தி பரியாயவசனேஹி மக்³க³மேவ வத³தி. மா நங் அக்கமித்தா²தி எத்த² நந்தி பத³பூரணமத்தே நிபாதோ. கா⁴தியாமஹந்தி எத்த² ச அ-இதி ச ஹங்-இதி ச நிபாதா, அஹங்-இதி வா ஏகோ நிபாதோ ஸானுனாஸிகோ கதோ. ஆஹுதீனந்தி த³க்கி²ணாஹுதீனங். மந்தி மம, மங் வா அப்³ர்வி.
Sāsaneti ettha tāpasasāsanaṃ jhānābhiññā ca. Vasībhūtassa sato. Mayi evaṃbhūte dīpaṅkaro jino uppajji. Sodheti jano. Añjasaṃ vaṭumāyananti pariyāyavacanehi maggameva vadati. Mā naṃ akkamitthāti ettha nanti padapūraṇamatte nipāto. Ghātiyāmahanti ettha ca a-iti ca haṃ-iti ca nipātā, ahaṃ-iti vā eko nipāto sānunāsiko kato. Āhutīnanti dakkhiṇāhutīnaṃ. Manti mama, maṃ vā abrvi.
கப்பே அதிக்கமித்வா வுத்தேபி போ³தி⁴ம்ஹி மாதாதி³ஸங்கித்தனே ஸங்க³ண்ஹிதுங் ‘‘போ³தி⁴ தஸ்ஸ ப⁴க³வதோ’’திஆதி³மாஹ. ஸுகே²னாதி உத்தமேன ஸுகே²ன. அஸமோதி தாபஸேஹி அஸமோ. அபி⁴ஞ்ஞாஸுக²தோபி விஸிட்ட²ங் ஈதி³ஸங் பு³த்³த⁴த்தப்³யாகரணஜங் ஸுக²ங் அலபி⁴ங். யாதி யானி நிமித்தானி. ஆபு⁴ஜதீதி ஆவத்ததி. அபி⁴ரவந்தீதி ஸத்³த³ங் கரொந்தி. சு²த்³தா⁴தி நிக்க²ந்தா. நுத்³த⁴ங்ஸதீதி ந உத்³த⁴ங் க³ச்ச²தி. உப⁴யந்தி உப⁴யவசனங். து⁴வஸஸ்ஸதந்தி ஏகந்தஸஸ்ஸதங், அவிபரீதமேவாதி அத்தோ². ஆபன்னஸத்தானந்தி க³ப்³பி⁴னீனங். யாவதாத³ஸ தி³ஸா, தத்த². த⁴ம்மதா⁴துயாதி த⁴ம்மதா⁴துயங், ஸப்³பே³ஸு த⁴ம்மேஸு விசினாமீதி அத்தோ².
Kappe atikkamitvā vuttepi bodhimhi mātādisaṃkittane saṅgaṇhituṃ ‘‘bodhi tassa bhagavato’’tiādimāha. Sukhenāti uttamena sukhena. Asamoti tāpasehi asamo. Abhiññāsukhatopi visiṭṭhaṃ īdisaṃ buddhattabyākaraṇajaṃ sukhaṃ alabhiṃ. Yāti yāni nimittāni. Ābhujatīti āvattati. Abhiravantīti saddaṃ karonti. Chuddhāti nikkhantā. Nuddhaṃsatīti na uddhaṃ gacchati. Ubhayanti ubhayavacanaṃ. Dhuvasassatanti ekantasassataṃ, aviparītamevāti attho. Āpannasattānanti gabbhinīnaṃ. Yāvatādasa disā, tattha. Dhammadhātuyāti dhammadhātuyaṃ, sabbesu dhammesu vicināmīti attho.
யஸ்ஸ ஸம்புண்ணோ, தங் வமதேவ உத³கங் நிஸ்ஸேஸங். ஏதேதி ஏகிஸ்ஸாபி தா³னபாரமிதாய அனேகப்பகாரதாய ப³ஹுவசனநித்³தே³ஸோ கதோ. படிலக்³கி³தங் ரக்க²தீதி வசனஸேஸோ, பு⁴ம்மத்தே² வா உபயோகோ³ . சதூஸு பூ⁴மீஸூதி பாதிமொக்கா²தீ³ஸு ஸங்வரபூ⁴மீஸு. அத்³வெஜ்ஜ²மானஸோதி கதா³சி க²மனங் கதா³சி அக்க²மனங், கஸ்ஸசி க²மனங் கஸ்ஸசி அக்க²மனந்தி ஏவங் த்³வேதா⁴பா⁴வங் அனாபன்னமானஸோ ஹுத்வா. ஸச்சஸ்ஸ வீதி² நாம தி³ட்டா²தி³ ச அதி³ட்டா²தி³ ச யதா²பூ⁴தங்வ வத்து². அதி⁴ட்டா²னந்தி குஸலஸமாதா³னாதி⁴ட்டா²னங், ஸமாதி³ன்னேஸு குஸலேஸு அசலதா அதி⁴ட்டா²னங் நாம. பத²வியா உபெக்க²னங் நாம விகாரானாபத்தி. அஞ்ஞத்ராதி அஞ்ஞங். ஸபா⁴வரஸலக்க²ணேதி எத்த² பா⁴வோதி அவிபரீததா விஜ்ஜமானதா, ஸஹ பா⁴வேன ஸபா⁴வோ, அவிபரீதோ அத்தனோ போ³தி⁴பரிபாசனகிச்சஸங்கா²தோ ரஸோ, அனவஜ்ஜவத்து²பரிச்சாகா³தி³ஸங்கா²தங் லக்க²ணஞ்ச ஸபா⁴வரஸலக்க²ணங், ததோ ஸம்மஸதோ. த⁴ம்மதேஜேனாதி ஞாணதேஜேன. சலதாதி சலதாய கம்பனதாய. ஸேஸீதி ஸயி. மா பா⁴தா²தி மா பா⁴யித்த². ஸப்³பீ³தியோதி ஸப்³பா³ ஈதியோ உபத்³த³வா தங் விவஜ்ஜந்து.
Yassa sampuṇṇo, taṃ vamateva udakaṃ nissesaṃ. Eteti ekissāpi dānapāramitāya anekappakāratāya bahuvacananiddeso kato. Paṭilaggitaṃ rakkhatīti vacanaseso, bhummatthe vā upayogo . Catūsu bhūmīsūti pātimokkhādīsu saṃvarabhūmīsu. Advejjhamānasoti kadāci khamanaṃ kadāci akkhamanaṃ, kassaci khamanaṃ kassaci akkhamananti evaṃ dvedhābhāvaṃ anāpannamānaso hutvā. Saccassa vīthi nāma diṭṭhādi ca adiṭṭhādi ca yathābhūtaṃva vatthu. Adhiṭṭhānanti kusalasamādānādhiṭṭhānaṃ, samādinnesu kusalesu acalatā adhiṭṭhānaṃ nāma. Pathaviyā upekkhanaṃ nāma vikārānāpatti. Aññatrāti aññaṃ. Sabhāvarasalakkhaṇeti ettha bhāvoti aviparītatā vijjamānatā, saha bhāvena sabhāvo, aviparīto attano bodhiparipācanakiccasaṅkhāto raso, anavajjavatthupariccāgādisaṅkhātaṃ lakkhaṇañca sabhāvarasalakkhaṇaṃ, tato sammasato. Dhammatejenāti ñāṇatejena. Calatāti calatāya kampanatāya. Sesīti sayi. Mā bhāthāti mā bhāyittha. Sabbītiyoti sabbā ītiyo upaddavā taṃ vivajjantu.
ஸுமேத⁴கதா²வண்ணனா நிட்டி²தா.
Sumedhakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
பவச்ச²தீதி தே³தி. யோகே³னாதி உபாயேன. ஸமிங்ஸூதி ஸன்னிபதிங்ஸு. அப்பத்தமானஸாதி அப்பத்தஅரஹத்தா பி⁴க்கூ² க³ரஹிதா ப⁴வந்தி. ரித்தாதி ஸுஞ்ஞா அந்தரஹிதா. ஸாலகல்யாணீ நாம ஏகோ ருக்கோ². பு³த்³த⁴சக்கவத்திகாலேயேவ கிர ஏகாஹேனேவ உப்பஜ்ஜதி.
Pavacchatīti deti. Yogenāti upāyena. Samiṃsūti sannipatiṃsu. Appattamānasāti appattaarahattā bhikkhū garahitā bhavanti. Rittāti suññā antarahitā. Sālakalyāṇī nāma eko rukkho. Buddhacakkavattikāleyeva kira ekāheneva uppajjati.
லிங்க³ஸம்பத்தீதி புரிஸலிங்க³தா. ஹேதூதி திஹேதுகபடிஸந்தி⁴தா. கு³ணஸம்பத்தீதி அபி⁴ஞ்ஞாஸமாபத்திலாபி⁴தா. அதி⁴காரோதி பு³த்³தா⁴னங் ஸக்காரகரணங். ச²ந்த³தாதி பு³த்³த⁴த்தப்பத்தியங் ச²ந்த³ஸமாயோகோ³. ஸப்³ப³ங்க³ஸம்பன்னாதி அட்ட²ங்கா³னி ஸமோதா⁴னெத்வா கதபணிதா⁴னா. பக்கி²காதி பீட²ஸப்பிகா. பண்ட³காதி உப⁴யலிங்க³ரஹிதா. போ³தி⁴ஸத்தா ச ப்³ரஹ்மலோகூபபத்திபட²மகப்பிகேஸு காலேஸு உப⁴யலிங்க³ரஹிதா ஹொந்தி, ந பன பண்ட³கபரியாபன்னாதி ஏதமத்த²ங் த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘பரியாபன்னா ந ப⁴வந்தீ’’தி வுத்தங், யதா²வுத்தேஸு வா தோ³ஸேஸு ஸப்³பே³ஸு பரியாபன்னா ந ப⁴வந்தி, போ³தி⁴ஸத்தேஸு வா பரியாபன்னா தத³ந்தோக³தா⁴, பரிச்சி²ன்னஸங்ஸாரத்தா வா பரியாபன்னா போ³தி⁴ஸத்தா உப⁴தொப்³யஞ்ஜனபண்ட³கா ந ப⁴வந்தீதி அத்தோ². ஸப்³ப³த்த² ஸுத்³த⁴கோ³சரா யஸ்மா, தஸ்மா மிச்சா²தி³ட்டி²ங் ந ஸேவந்தி. மிச்சா²தி³ட்டி²ந்தி நத்தி²காஹேதுகாகிரியதி³ட்டி²ங். ப⁴வாப⁴வேதி கு²த்³த³கே சேவ மஹந்தே ச ப⁴வே. போ⁴ஜபுத்தேதி லுத்³த³கே. லக³னந்தி ஸங்கோ³. அஞ்ஞதா²தி லீனதா. கா³மண்ட³லாதி கா³மதா³ரகா. ரூபந்தி விப்பகாரங். அயங் தாவ நிதா³னகதா² யாய அபி⁴த⁴ம்மஸ்ஸ பு³த்³த⁴பா⁴ஸிததாஸித்³தீ⁴தி அத்த²யோஜனா காதப்³பா³.
Liṅgasampattīti purisaliṅgatā. Hetūti tihetukapaṭisandhitā. Guṇasampattīti abhiññāsamāpattilābhitā. Adhikāroti buddhānaṃ sakkārakaraṇaṃ. Chandatāti buddhattappattiyaṃ chandasamāyogo. Sabbaṅgasampannāti aṭṭhaṅgāni samodhānetvā katapaṇidhānā. Pakkhikāti pīṭhasappikā. Paṇḍakāti ubhayaliṅgarahitā. Bodhisattā ca brahmalokūpapattipaṭhamakappikesu kālesu ubhayaliṅgarahitā honti, na pana paṇḍakapariyāpannāti etamatthaṃ dassetuṃ ‘‘pariyāpannā na bhavantī’’ti vuttaṃ, yathāvuttesu vā dosesu sabbesu pariyāpannā na bhavanti, bodhisattesu vā pariyāpannā tadantogadhā, paricchinnasaṃsārattā vā pariyāpannā bodhisattā ubhatobyañjanapaṇḍakā na bhavantīti attho. Sabbattha suddhagocarā yasmā, tasmā micchādiṭṭhiṃ na sevanti. Micchādiṭṭhinti natthikāhetukākiriyadiṭṭhiṃ. Bhavābhaveti khuddake ceva mahante ca bhave. Bhojaputteti luddake. Lagananti saṅgo. Aññathāti līnatā. Gāmaṇḍalāti gāmadārakā. Rūpanti vippakāraṃ. Ayaṃ tāva nidānakathā yāya abhidhammassa buddhabhāsitatāsiddhīti atthayojanā kātabbā.
நிதா³னகதா²வண்ணனா நிட்டி²தா.
Nidānakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
டீகா • Tīkā / அபி⁴த⁴ம்மபிடக (டீகா) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / த⁴ம்மஸங்க³ணீ-அனுடீகா • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā / ஸுமேத⁴கதா²வண்ணனா • Sumedhakathāvaṇṇanā
