Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / బుద్ధవంసపాళి • Buddhavaṃsapāḷi |
౨. సుమేధపత్థనాకథా
2. Sumedhapatthanākathā
౧.
1.
కప్పే చ సతసహస్సే, చతురో చ అసఙ్ఖియే;
Kappe ca satasahasse, caturo ca asaṅkhiye;
అమరం నామ నగరం, దస్సనేయ్యం మనోరమం.
Amaraṃ nāma nagaraṃ, dassaneyyaṃ manoramaṃ.
౨.
2.
దసహి సద్దేహి అవివిత్తం, అన్నపానసమాయుతం;
Dasahi saddehi avivittaṃ, annapānasamāyutaṃ;
హత్థిసద్దం అస్ససద్దం, భేరిసఙ్ఖరథాని చ;
Hatthisaddaṃ assasaddaṃ, bherisaṅkharathāni ca;
ఖాదథ పివథ చేవ, అన్నపానేన ఘోసితం.
Khādatha pivatha ceva, annapānena ghositaṃ.
౩.
3.
నగరం సబ్బఙ్గసమ్పన్నం, సబ్బకమ్మముపాగతం;
Nagaraṃ sabbaṅgasampannaṃ, sabbakammamupāgataṃ;
సత్తరతనసమ్పన్నం, నానాజనసమాకులం;
Sattaratanasampannaṃ, nānājanasamākulaṃ;
సమిద్ధం దేవనగరంవ, ఆవాసం పుఞ్ఞకమ్మినం.
Samiddhaṃ devanagaraṃva, āvāsaṃ puññakamminaṃ.
౪.
4.
నగరే అమరవతియా, సుమేధో నామ బ్రాహ్మణో;
Nagare amaravatiyā, sumedho nāma brāhmaṇo;
అనేకకోటిసన్నిచయో, పహూతధనధఞ్ఞవా.
Anekakoṭisannicayo, pahūtadhanadhaññavā.
౫.
5.
అజ్ఝాయకో మన్తధరో, తిణ్ణం వేదాన పారగూ;
Ajjhāyako mantadharo, tiṇṇaṃ vedāna pāragū;
లక్ఖణే ఇతిహాసే చ, సధమ్మే పారమిం గతో.
Lakkhaṇe itihāse ca, sadhamme pāramiṃ gato.
౬.
6.
రహోగతో నిసీదిత్వా, ఏవం చిన్తేసహం తదా;
Rahogato nisīditvā, evaṃ cintesahaṃ tadā;
‘‘దుక్ఖో పునబ్భవో నామ, సరీరస్స చ భేదనం.
‘‘Dukkho punabbhavo nāma, sarīrassa ca bhedanaṃ.
౭.
7.
అజరం అమతం ఖేమం, పరియేసిస్సామి నిబ్బుతిం.
Ajaraṃ amataṃ khemaṃ, pariyesissāmi nibbutiṃ.
౮.
8.
‘‘యంనూనిమం పూతికాయం, నానాకుణపపూరితం;
‘‘Yaṃnūnimaṃ pūtikāyaṃ, nānākuṇapapūritaṃ;
ఛడ్డయిత్వాన గచ్ఛేయ్యం, అనపేక్ఖో అనత్థికో.
Chaḍḍayitvāna gaccheyyaṃ, anapekkho anatthiko.
౯.
9.
‘‘అత్థి హేహితి సో మగ్గో, న సో సక్కా న హేతుయే;
‘‘Atthi hehiti so maggo, na so sakkā na hetuye;
పరియేసిస్సామి తం మగ్గం, భవతో పరిముత్తియా.
Pariyesissāmi taṃ maggaṃ, bhavato parimuttiyā.
౧౦.
10.
‘‘యథాపి దుక్ఖే విజ్జన్తే, సుఖం నామపి విజ్జతి;
‘‘Yathāpi dukkhe vijjante, sukhaṃ nāmapi vijjati;
ఏవం భవే విజ్జమానే, విభవోపి ఇచ్ఛితబ్బకో.
Evaṃ bhave vijjamāne, vibhavopi icchitabbako.
౧౧.
11.
‘‘యథాపి ఉణ్హే విజ్జన్తే, అపరం విజ్జతి సీతలం;
‘‘Yathāpi uṇhe vijjante, aparaṃ vijjati sītalaṃ;
ఏవం తివిధగ్గి విజ్జన్తే, నిబ్బానం ఇచ్ఛితబ్బకం.
Evaṃ tividhaggi vijjante, nibbānaṃ icchitabbakaṃ.
౧౨.
12.
‘‘యథాపి పాపే విజ్జన్తే, కల్యాణమపి విజ్జతి;
‘‘Yathāpi pāpe vijjante, kalyāṇamapi vijjati;
ఏవమేవ జాతి విజ్జన్తే, అజాతిపిచ్ఛితబ్బకం.
Evameva jāti vijjante, ajātipicchitabbakaṃ.
౧౩.
13.
‘‘యథా గూథగతో పురిసో, తళాకం దిస్వాన పూరితం;
‘‘Yathā gūthagato puriso, taḷākaṃ disvāna pūritaṃ;
న గవేసతి తం తళాకం, న దోసో తళాకస్స సో.
Na gavesati taṃ taḷākaṃ, na doso taḷākassa so.
౧౪.
14.
‘‘ఏవం కిలేసమలధోవ, విజ్జన్తే అమతన్తళే;
‘‘Evaṃ kilesamaladhova, vijjante amatantaḷe;
న గవేసతి తం తళాకం, న దోసో అమతన్తళే.
Na gavesati taṃ taḷākaṃ, na doso amatantaḷe.
౧౫.
15.
‘‘యథా అరీహి పరిరుద్ధో, విజ్జన్తే గమనమ్పథే;
‘‘Yathā arīhi pariruddho, vijjante gamanampathe;
న పలాయతి సో పురిసో, న దోసో అఞ్జసస్స సో.
Na palāyati so puriso, na doso añjasassa so.
౧౬.
16.
‘‘ఏవం కిలేసపరిరుద్ధో, విజ్జమానే సివే పథే;
‘‘Evaṃ kilesapariruddho, vijjamāne sive pathe;
న గవేసతి తం మగ్గం, న దోసో సివమఞ్జసే.
Na gavesati taṃ maggaṃ, na doso sivamañjase.
౧౭.
17.
‘‘యథాపి బ్యాధితో పురిసో, విజ్జమానే తికిచ్ఛకే;
‘‘Yathāpi byādhito puriso, vijjamāne tikicchake;
న తికిచ్ఛాపేతి తం బ్యాధిం, న దోసో సో తికిచ్ఛకే.
Na tikicchāpeti taṃ byādhiṃ, na doso so tikicchake.
౧౮.
18.
‘‘ఏవం కిలేసబ్యాధీహి, దుక్ఖితో పరిపీళితో;
‘‘Evaṃ kilesabyādhīhi, dukkhito paripīḷito;
న గవేసతి తం ఆచరియం, న దోసో సో వినాయకే.
Na gavesati taṃ ācariyaṃ, na doso so vināyake.
౧౯.
19.
‘‘యథాపి కుణపం పురిసో, కణ్ఠే బన్ధం జిగుచ్ఛియ;
‘‘Yathāpi kuṇapaṃ puriso, kaṇṭhe bandhaṃ jigucchiya;
మోచయిత్వాన గచ్ఛేయ్య, సుఖీ సేరీ సయంవసీ.
Mocayitvāna gaccheyya, sukhī serī sayaṃvasī.
౨౦.
20.
‘‘తథేవిమం పూతికాయం, నానాకుణపసఞ్చయం;
‘‘Tathevimaṃ pūtikāyaṃ, nānākuṇapasañcayaṃ;
ఛడ్డయిత్వాన గచ్ఛేయ్యం, అనపేక్ఖో అనత్థికో.
Chaḍḍayitvāna gaccheyyaṃ, anapekkho anatthiko.
౨౧.
21.
‘‘యథా ఉచ్చారట్ఠానమ్హి, కరీసం నరనారియో;
‘‘Yathā uccāraṭṭhānamhi, karīsaṃ naranāriyo;
ఛడ్డయిత్వాన గచ్ఛన్తి, అనపేక్ఖా అనత్థికా.
Chaḍḍayitvāna gacchanti, anapekkhā anatthikā.
౨౨.
22.
‘‘ఏవమేవాహం ఇమం కాయం, నానాకుణపపూరితం;
‘‘Evamevāhaṃ imaṃ kāyaṃ, nānākuṇapapūritaṃ;
ఛడ్డయిత్వాన గచ్ఛిస్సం, వచ్చం కత్వా యథా కుటిం.
Chaḍḍayitvāna gacchissaṃ, vaccaṃ katvā yathā kuṭiṃ.
౨౩.
23.
సామీ ఛడ్డేత్వా గచ్ఛన్తి, అనపేక్ఖా అనత్థికా.
Sāmī chaḍḍetvā gacchanti, anapekkhā anatthikā.
౨౪.
24.
‘‘ఏవమేవాహం ఇమం కాయం, నవచ్ఛిద్దం ధువస్సవం;
‘‘Evamevāhaṃ imaṃ kāyaṃ, navacchiddaṃ dhuvassavaṃ;
ఛడ్డయిత్వాన గచ్ఛిస్సం, జిణ్ణనావంవ సామికా.
Chaḍḍayitvāna gacchissaṃ, jiṇṇanāvaṃva sāmikā.
౨౫.
25.
‘‘యథాపి పురిసో చోరేహి, గచ్ఛన్తో భణ్డమాదియ;
‘‘Yathāpi puriso corehi, gacchanto bhaṇḍamādiya;
భణ్డచ్ఛేదభయం దిస్వా, ఛడ్డయిత్వాన గచ్ఛతి.
Bhaṇḍacchedabhayaṃ disvā, chaḍḍayitvāna gacchati.
౨౬.
26.
‘‘ఏవమేవ అయం కాయో, మహాచోరసమో వియ;
‘‘Evameva ayaṃ kāyo, mahācorasamo viya;
పహాయిమం గమిస్సామి, కుసలచ్ఛేదనా భయా’’.
Pahāyimaṃ gamissāmi, kusalacchedanā bhayā’’.
౨౭.
27.
ఏవాహం చిన్తయిత్వాన, నేకకోటిసతం ధనం;
Evāhaṃ cintayitvāna, nekakoṭisataṃ dhanaṃ;
నాథానాథానం దత్వాన, హిమవన్తముపాగమిం.
Nāthānāthānaṃ datvāna, himavantamupāgamiṃ.
౨౮.
28.
హిమవన్తస్సావిదూరే, ధమ్మికో నామ పబ్బతో;
Himavantassāvidūre, dhammiko nāma pabbato;
అస్సమో సుకతో మయ్హం, పణ్ణసాలా సుమాపితా.
Assamo sukato mayhaṃ, paṇṇasālā sumāpitā.
౨౯.
29.
చఙ్కమం తత్థ మాపేసిం, పఞ్చదోసవివజ్జితం;
Caṅkamaṃ tattha māpesiṃ, pañcadosavivajjitaṃ;
అట్ఠగుణసమూపేతం, అభిఞ్ఞాబలమాహరిం.
Aṭṭhaguṇasamūpetaṃ, abhiññābalamāhariṃ.
౩౦.
30.
సాటకం పజహిం తత్థ, నవదోసముపాగతం;
Sāṭakaṃ pajahiṃ tattha, navadosamupāgataṃ;
వాకచీరం నివాసేసిం, ద్వాదసగుణముపాగతం.
Vākacīraṃ nivāsesiṃ, dvādasaguṇamupāgataṃ.
౩౧.
31.
అట్ఠదోససమాకిణ్ణం , పజహిం పణ్ణసాలకం;
Aṭṭhadosasamākiṇṇaṃ , pajahiṃ paṇṇasālakaṃ;
ఉపాగమిం రుక్ఖమూలం, గుణే దసహుపాగతం.
Upāgamiṃ rukkhamūlaṃ, guṇe dasahupāgataṃ.
౩౨.
32.
వాపితం రోపితం ధఞ్ఞం, పజహిం నిరవసేసతో;
Vāpitaṃ ropitaṃ dhaññaṃ, pajahiṃ niravasesato;
అనేకగుణసమ్పన్నం, పవత్తఫలమాదియిం.
Anekaguṇasampannaṃ, pavattaphalamādiyiṃ.
౩౩.
33.
తత్థప్పధానం పదహిం, నిసజ్జట్ఠానచఙ్కమే;
Tatthappadhānaṃ padahiṃ, nisajjaṭṭhānacaṅkame;
అబ్భన్తరమ్హి సత్తాహే, అభిఞ్ఞాబలపాపుణిం.
Abbhantaramhi sattāhe, abhiññābalapāpuṇiṃ.
౩౪.
34.
ఏవం మే సిద్ధిప్పత్తస్స, వసీభూతస్స సాసనే;
Evaṃ me siddhippattassa, vasībhūtassa sāsane;
దీపఙ్కరో నామ జినో, ఉప్పజ్జి లోకనాయకో.
Dīpaṅkaro nāma jino, uppajji lokanāyako.
౩౫.
35.
ఉప్పజ్జన్తే చ జాయన్తే, బుజ్ఝన్తే ధమ్మదేసనే;
Uppajjante ca jāyante, bujjhante dhammadesane;
చతురో నిమిత్తే నాద్దసం, ఝానరతిసమప్పితో.
Caturo nimitte nāddasaṃ, jhānaratisamappito.
౩౬.
36.
పచ్చన్తదేసవిసయే, నిమన్తేత్వా తథాగతం;
Paccantadesavisaye, nimantetvā tathāgataṃ;
తస్స ఆగమనం మగ్గం, సోధేన్తి తుట్ఠమానసా.
Tassa āgamanaṃ maggaṃ, sodhenti tuṭṭhamānasā.
౩౭.
37.
అహం తేన సమయేన, నిక్ఖమిత్వా సకస్సమా;
Ahaṃ tena samayena, nikkhamitvā sakassamā;
ధునన్తో వాకచీరాని, గచ్ఛామి అమ్బరే తదా.
Dhunanto vākacīrāni, gacchāmi ambare tadā.
౩౮.
38.
వేదజాతం జనం దిస్వా, తుట్ఠహట్ఠం పమోదితం;
Vedajātaṃ janaṃ disvā, tuṭṭhahaṭṭhaṃ pamoditaṃ;
ఓరోహిత్వాన గగనా, మనుస్సే పుచ్ఛి తావదే.
Orohitvāna gaganā, manusse pucchi tāvade.
౩౯.
39.
‘‘తుట్ఠహట్ఠో పముదితో, వేదజాతో మహాజనో;
‘‘Tuṭṭhahaṭṭho pamudito, vedajāto mahājano;
కస్స సోధీయతి మగ్గో, అఞ్జసం వటుమాయనం’’.
Kassa sodhīyati maggo, añjasaṃ vaṭumāyanaṃ’’.
౪౦.
40.
తే మే పుట్ఠా వియాకంసు, ‘‘బుద్ధో లోకే అనుత్తరో;
Te me puṭṭhā viyākaṃsu, ‘‘buddho loke anuttaro;
దీపఙ్కరో నామ జినో, ఉప్పజ్జి లోకనాయకో;
Dīpaṅkaro nāma jino, uppajji lokanāyako;
తస్స సోధీయతి మగ్గో, అఞ్జసం వటుమాయనం’’.
Tassa sodhīyati maggo, añjasaṃ vaṭumāyanaṃ’’.
౪౧.
41.
బుద్ధో బుద్ధోతి కథయన్తో, సోమనస్సం పవేదయిం.
Buddho buddhoti kathayanto, somanassaṃ pavedayiṃ.
౪౨.
42.
తత్థ ఠత్వా విచిన్తేసిం, తుట్ఠో సంవిగ్గమానసో;
Tattha ṭhatvā vicintesiṃ, tuṭṭho saṃviggamānaso;
‘‘ఇధ బీజాని రోపిస్సం, ఖణో వే మా ఉపచ్చగా.
‘‘Idha bījāni ropissaṃ, khaṇo ve mā upaccagā.
౪౩.
43.
‘‘యది బుద్ధస్స సోధేథ, ఏకోకాసం దదాథ మే;
‘‘Yadi buddhassa sodhetha, ekokāsaṃ dadātha me;
అహమ్పి సోధయిస్సామి, అఞ్జసం వటుమాయనం’’.
Ahampi sodhayissāmi, añjasaṃ vaṭumāyanaṃ’’.
౪౪.
44.
అదంసు తే మమోకాసం, సోధేతుం అఞ్జసం తదా;
Adaṃsu te mamokāsaṃ, sodhetuṃ añjasaṃ tadā;
బుద్ధో బుద్ధోతి చిన్తేన్తో, మగ్గం సోధేమహం తదా.
Buddho buddhoti cintento, maggaṃ sodhemahaṃ tadā.
౪౫.
45.
అనిట్ఠితే మమోకాసే, దీపఙ్కరో మహాముని;
Aniṭṭhite mamokāse, dīpaṅkaro mahāmuni;
చతూహి సతసహస్సేహి, ఛళభిఞ్ఞేహి తాదిహి;
Catūhi satasahassehi, chaḷabhiññehi tādihi;
ఖీణాసవేహి విమలేహి, పటిపజ్జి అఞ్జసం జినో.
Khīṇāsavehi vimalehi, paṭipajji añjasaṃ jino.
౪౬.
46.
పచ్చుగ్గమనా వత్తన్తి, వజ్జన్తి భేరియో బహూ;
Paccuggamanā vattanti, vajjanti bheriyo bahū;
ఆమోదితా నరమరూ, సాధుకారం పవత్తయుం.
Āmoditā naramarū, sādhukāraṃ pavattayuṃ.
౪౭.
47.
దేవా మనుస్సే పస్సన్తి, మనుస్సాపి చ దేవతా;
Devā manusse passanti, manussāpi ca devatā;
ఉభోపి తే పఞ్జలికా, అనుయన్తి తథాగతం.
Ubhopi te pañjalikā, anuyanti tathāgataṃ.
౪౮.
48.
ఉభోపి తే వజ్జయన్తా, అనుయన్తి తథాగతం.
Ubhopi te vajjayantā, anuyanti tathāgataṃ.
౪౯.
49.
దిబ్బం మన్దారవం పుప్ఫం, పదుమం పారిఛత్తకం;
Dibbaṃ mandāravaṃ pupphaṃ, padumaṃ pārichattakaṃ;
దిసోదిసం ఓకిరన్తి, ఆకాసనభగతా మరూ.
Disodisaṃ okiranti, ākāsanabhagatā marū.
౫౦.
50.
దిబ్బం చన్దనచుణ్ణఞ్చ, వరగన్ధఞ్చ కేవలం;
Dibbaṃ candanacuṇṇañca, varagandhañca kevalaṃ;
౫౧.
51.
చమ్పకం సరలం నీపం, నాగపున్నాగకేతకం;
Campakaṃ saralaṃ nīpaṃ, nāgapunnāgaketakaṃ;
దిసోదిసం ఉక్ఖిపన్తి, భూమితలగతా నరా.
Disodisaṃ ukkhipanti, bhūmitalagatā narā.
౫౨.
52.
కేసే ముఞ్చిత్వాహం తత్థ, వాకచీరఞ్చ చమ్మకం;
Kese muñcitvāhaṃ tattha, vākacīrañca cammakaṃ;
కలలే పత్థరిత్వాన, అవకుజ్జో నిపజ్జహం.
Kalale pattharitvāna, avakujjo nipajjahaṃ.
౫౩.
53.
‘‘అక్కమిత్వాన మం బుద్ధో, సహ సిస్సేహి గచ్ఛతు;
‘‘Akkamitvāna maṃ buddho, saha sissehi gacchatu;
మా నం కలలే అక్కమిత్థ, హితాయ మే భవిస్సతి’’.
Mā naṃ kalale akkamittha, hitāya me bhavissati’’.
౫౪.
54.
పథవియం నిపన్నస్స, ఏవం మే ఆసి చేతసో;
Pathaviyaṃ nipannassa, evaṃ me āsi cetaso;
‘‘ఇచ్ఛమానో అహం అజ్జ, కిలేసే ఝాపయే మమ.
‘‘Icchamāno ahaṃ ajja, kilese jhāpaye mama.
౫౫.
55.
‘‘కిం మే అఞ్ఞాతవేసేన, ధమ్మం సచ్ఛికతేనిధ;
‘‘Kiṃ me aññātavesena, dhammaṃ sacchikatenidha;
సబ్బఞ్ఞుతం పాపుణిత్వా, బుద్ధో హేస్సం సదేవకే.
Sabbaññutaṃ pāpuṇitvā, buddho hessaṃ sadevake.
౫౬.
56.
‘‘కిం మే ఏకేన తిణ్ణేన, పురిసేన థామదస్సినా;
‘‘Kiṃ me ekena tiṇṇena, purisena thāmadassinā;
సబ్బఞ్ఞుతం పాపుణిత్వా, సన్తారేస్సం సదేవకం.
Sabbaññutaṃ pāpuṇitvā, santāressaṃ sadevakaṃ.
౫౭.
57.
‘‘ఇమినా మే అధికారేన, కతేన పురిసుత్తమే;
‘‘Iminā me adhikārena, katena purisuttame;
సబ్బఞ్ఞుతం పాపుణిత్వా, తారేమి జనతం బహుం.
Sabbaññutaṃ pāpuṇitvā, tāremi janataṃ bahuṃ.
౫౮.
58.
‘‘సంసారసోతం ఛిన్దిత్వా, విద్ధంసేత్వా తయో భవే;
‘‘Saṃsārasotaṃ chinditvā, viddhaṃsetvā tayo bhave;
ధమ్మనావం సమారుయ్హ, సన్తారేస్సం సదేవకం’’.
Dhammanāvaṃ samāruyha, santāressaṃ sadevakaṃ’’.
౫౯.
59.
మనుస్సత్తం లిఙ్గసమ్పత్తి, హేతు సత్థారదస్సనం;
Manussattaṃ liṅgasampatti, hetu satthāradassanaṃ;
పబ్బజ్జా గుణసమ్పత్తి, అధికారో చ ఛన్దతా;
Pabbajjā guṇasampatti, adhikāro ca chandatā;
అట్ఠధమ్మసమోధానా, అభినీహారో సమిజ్ఝతి.
Aṭṭhadhammasamodhānā, abhinīhāro samijjhati.
౬౦.
60.
దీపఙ్కరో లోకవిదూ, ఆహుతీనం పటిగ్గహో;
Dīpaṅkaro lokavidū, āhutīnaṃ paṭiggaho;
ఉస్సీసకే మం ఠత్వాన, ఇదం వచనమబ్రవి.
Ussīsake maṃ ṭhatvāna, idaṃ vacanamabravi.
౬౧.
61.
‘‘పస్సథ ఇమం తాపసం, జటిలం ఉగ్గతాపనం;
‘‘Passatha imaṃ tāpasaṃ, jaṭilaṃ uggatāpanaṃ;
అపరిమేయ్యితో కప్పే, బుద్ధో లోకే భవిస్సతి.
Aparimeyyito kappe, buddho loke bhavissati.
౬౨.
62.
‘‘అహు కపిలవ్హయా రమ్మా, నిక్ఖమిత్వా తథాగతో;
‘‘Ahu kapilavhayā rammā, nikkhamitvā tathāgato;
పధానం పదహిత్వాన, కత్వా దుక్కరకారికం.
Padhānaṃ padahitvāna, katvā dukkarakārikaṃ.
౬౩.
63.
‘‘అజపాలరుక్ఖమూలస్మిం, నిసీదిత్వా తథాగతో;
‘‘Ajapālarukkhamūlasmiṃ, nisīditvā tathāgato;
తత్థ పాయాసం పగ్గయ్హ, నేరఞ్జరముపేహితి.
Tattha pāyāsaṃ paggayha, nerañjaramupehiti.
౬౪.
64.
‘‘నేరఞ్జరాయ తీరమ్హి, పాయాసం అద సో జినో;
‘‘Nerañjarāya tīramhi, pāyāsaṃ ada so jino;
పటియత్తవరమగ్గేన, బోధిమూలముపేహితి.
Paṭiyattavaramaggena, bodhimūlamupehiti.
౬౫.
65.
అస్సత్థరుక్ఖమూలమ్హి, బుజ్ఝిస్సతి మహాయసో.
Assattharukkhamūlamhi, bujjhissati mahāyaso.
౬౬.
66.
‘‘ఇమస్స జనికా మాతా, మాయా నామ భవిస్సతి;
‘‘Imassa janikā mātā, māyā nāma bhavissati;
పితా సుద్ధోదనో నామ, అయం హేస్సతి గోతమో.
Pitā suddhodano nāma, ayaṃ hessati gotamo.
౬౭.
67.
‘‘అనాసవా వీతరాగా, సన్తచిత్తా సమాహితా;
‘‘Anāsavā vītarāgā, santacittā samāhitā;
కోలితో ఉపతిస్సో చ, అగ్గా హేస్సన్తి సావకా;
Kolito upatisso ca, aggā hessanti sāvakā;
౬౮.
68.
‘‘ఖేమా ఉప్పలవణ్ణా చ, అగ్గా హేస్సన్తి సావికా;
‘‘Khemā uppalavaṇṇā ca, aggā hessanti sāvikā;
అనాసవా వీతరాగా, సన్తచిత్తా సమాహితా;
Anāsavā vītarāgā, santacittā samāhitā;
బోధి తస్స భగవతో, అస్సత్థోతి పవుచ్చతి.
Bodhi tassa bhagavato, assatthoti pavuccati.
౬౯.
69.
ఉత్తరా నన్దమాతా చ, అగ్గా హేస్సన్తుపట్ఠికా’’.
Uttarā nandamātā ca, aggā hessantupaṭṭhikā’’.
౭౦.
70.
ఇదం సుత్వాన వచనం, అసమస్స మహేసినో;
Idaṃ sutvāna vacanaṃ, asamassa mahesino;
౭౧.
71.
కతఞ్జలీ నమస్సన్తి, దససహస్సీ సదేవకా.
Katañjalī namassanti, dasasahassī sadevakā.
౭౨.
72.
‘‘యదిమస్స లోకనాథస్స, విరజ్ఝిస్సామ సాసనం;
‘‘Yadimassa lokanāthassa, virajjhissāma sāsanaṃ;
అనాగతమ్హి అద్ధానే, హేస్సామ సమ్ముఖా ఇమం.
Anāgatamhi addhāne, hessāma sammukhā imaṃ.
౭౩.
73.
‘‘యథా మనుస్సా నదిం తరన్తా, పటితిత్థం విరజ్ఝియ;
‘‘Yathā manussā nadiṃ tarantā, paṭititthaṃ virajjhiya;
హేట్ఠాతిత్థే గహేత్వాన, ఉత్తరన్తి మహానదిం.
Heṭṭhātitthe gahetvāna, uttaranti mahānadiṃ.
౭౪.
74.
‘‘ఏవమేవ మయం సబ్బే, యది ముఞ్చామిమం జినం;
‘‘Evameva mayaṃ sabbe, yadi muñcāmimaṃ jinaṃ;
అనాగతమ్హి అద్ధానే, హేస్సామ సమ్ముఖా ఇమం’’.
Anāgatamhi addhāne, hessāma sammukhā imaṃ’’.
౭౫.
75.
దీపఙ్కరో లోకవిదూ, ఆహుతీనం పటిగ్గహో;
Dīpaṅkaro lokavidū, āhutīnaṃ paṭiggaho;
మమ కమ్మం పకిత్తేత్వా, దక్ఖిణం పాదముద్ధరి.
Mama kammaṃ pakittetvā, dakkhiṇaṃ pādamuddhari.
౭౬.
76.
దేవా మనుస్సా అసురా చ, అభివాదేత్వాన పక్కముం.
Devā manussā asurā ca, abhivādetvāna pakkamuṃ.
౭౭.
77.
దస్సనం మే అతిక్కన్తే, ససఙ్ఘే లోకనాయకే;
Dassanaṃ me atikkante, sasaṅghe lokanāyake;
సయనా వుట్ఠహిత్వాన, పల్లఙ్కం ఆభుజిం తదా.
Sayanā vuṭṭhahitvāna, pallaṅkaṃ ābhujiṃ tadā.
౭౮.
78.
సుఖేన సుఖితో హోమి, పామోజ్జేన పమోదితో;
Sukhena sukhito homi, pāmojjena pamodito;
పీతియా చ అభిస్సన్నో, పల్లఙ్కం ఆభుజిం తదా.
Pītiyā ca abhissanno, pallaṅkaṃ ābhujiṃ tadā.
౭౯.
79.
పల్లఙ్కేన నిసీదిత్వా, ఏవం చిన్తేసహం తదా;
Pallaṅkena nisīditvā, evaṃ cintesahaṃ tadā;
౮౦.
80.
‘‘సహస్సియమ్హి లోకమ్హి, ఇసయో నత్థి మే సమా;
‘‘Sahassiyamhi lokamhi, isayo natthi me samā;
అసమో ఇద్ధిధమ్మేసు, అలభిం ఈదిసం సుఖం.
Asamo iddhidhammesu, alabhiṃ īdisaṃ sukhaṃ.
౮౧.
81.
‘‘పల్లఙ్కాభుజనే మయ్హం, దససహస్సాధివాసినో;
‘‘Pallaṅkābhujane mayhaṃ, dasasahassādhivāsino;
మహానాదం పవత్తేసుం, ‘ధువం బుద్ధో భవిస్ససి.
Mahānādaṃ pavattesuṃ, ‘dhuvaṃ buddho bhavissasi.
౮౨.
82.
‘‘‘యా పుబ్బే బోధిసత్తానం, పల్లఙ్కవరమాభుజే;
‘‘‘Yā pubbe bodhisattānaṃ, pallaṅkavaramābhuje;
నిమిత్తాని పదిస్సన్తి, తాని అజ్జ పదిస్సరే.
Nimittāni padissanti, tāni ajja padissare.
౮౩.
83.
‘‘‘సీతం బ్యపగతం హోతి, ఉణ్హఞ్చ ఉపసమ్మతి;
‘‘‘Sītaṃ byapagataṃ hoti, uṇhañca upasammati;
తాని అజ్జ పదిస్సన్తి, ధువం బుద్ధో భవిస్ససి.
Tāni ajja padissanti, dhuvaṃ buddho bhavissasi.
౮౪.
84.
‘‘‘దససహస్సీ లోకధాతూ, నిస్సద్దా హోన్తి నిరాకులా;
‘‘‘Dasasahassī lokadhātū, nissaddā honti nirākulā;
తాని అజ్జ పదిస్సన్తి, ధువం బుద్ధో భవిస్ససి.
Tāni ajja padissanti, dhuvaṃ buddho bhavissasi.
౮౫.
85.
‘‘‘మహావాతా న వాయన్తి, న సన్దన్తి సవన్తియో;
‘‘‘Mahāvātā na vāyanti, na sandanti savantiyo;
తాని అజ్జ పదిస్సన్తి, ధువం బుద్ధో భవిస్ససి.
Tāni ajja padissanti, dhuvaṃ buddho bhavissasi.
౮౬.
86.
‘‘‘థలజా దకజా పుప్ఫా, సబ్బే పుప్ఫన్తి తావదే;
‘‘‘Thalajā dakajā pupphā, sabbe pupphanti tāvade;
తేపజ్జ పుప్ఫితా 25 సబ్బే, ధువం బుద్ధో భవిస్ససి.
Tepajja pupphitā 26 sabbe, dhuvaṃ buddho bhavissasi.
౮౭.
87.
‘‘‘లతా వా యది వా రుక్ఖా, ఫలభారా హోన్తి తావదే;
‘‘‘Latā vā yadi vā rukkhā, phalabhārā honti tāvade;
తేపజ్జ ఫలితా సబ్బే, ధువం బుద్ధో భవిస్ససి.
Tepajja phalitā sabbe, dhuvaṃ buddho bhavissasi.
౮౮.
88.
‘‘‘ఆకాసట్ఠా చ భూమట్ఠా, రతనా జోతన్తి తావదే;
‘‘‘Ākāsaṭṭhā ca bhūmaṭṭhā, ratanā jotanti tāvade;
తేపజ్జ రతనా జోతన్తి, ధువం బుద్ధో భవిస్ససి.
Tepajja ratanā jotanti, dhuvaṃ buddho bhavissasi.
౮౯.
89.
‘‘‘మానుస్సకా చ దిబ్బా చ, తురియా వజ్జన్తి తావదే;
‘‘‘Mānussakā ca dibbā ca, turiyā vajjanti tāvade;
తేపజ్జుభో అభిరవన్తి, ధువం బుద్ధో భవిస్ససి.
Tepajjubho abhiravanti, dhuvaṃ buddho bhavissasi.
౯౦.
90.
‘‘‘విచిత్రపుప్ఫా గగనా, అభివస్సన్తి తావదే;
‘‘‘Vicitrapupphā gaganā, abhivassanti tāvade;
తేపి అజ్జ పవస్సన్తి, ధువం బుద్ధో భవిస్ససి.
Tepi ajja pavassanti, dhuvaṃ buddho bhavissasi.
౯౧.
91.
‘‘‘మహాసముద్దో ఆభుజతి, దససహస్సీ పకమ్పతి;
‘‘‘Mahāsamuddo ābhujati, dasasahassī pakampati;
తేపజ్జుభో అభిరవన్తి, ధువం బుద్ధో భవిస్ససి.
Tepajjubho abhiravanti, dhuvaṃ buddho bhavissasi.
౯౨.
92.
‘‘‘నిరయేపి దససహస్సే, అగ్గీ నిబ్బన్తి తావదే;
‘‘‘Nirayepi dasasahasse, aggī nibbanti tāvade;
తేపజ్జ నిబ్బుతా అగ్గీ, ధువం బుద్ధో భవిస్ససి.
Tepajja nibbutā aggī, dhuvaṃ buddho bhavissasi.
౯౩.
93.
‘‘‘విమలో హోతి సూరియో, సబ్బా దిస్సన్తి తారకా;
‘‘‘Vimalo hoti sūriyo, sabbā dissanti tārakā;
తేపి అజ్జ పదిస్సన్తి, ధువం బుద్ధో భవిస్ససి.
Tepi ajja padissanti, dhuvaṃ buddho bhavissasi.
౯౪.
94.
తమ్పజ్జుబ్భిజ్జతే మహియా, ధువం బుద్ధో భవిస్ససి.
Tampajjubbhijjate mahiyā, dhuvaṃ buddho bhavissasi.
౯౫.
95.
‘‘‘తారాగణా విరోచన్తి, నక్ఖత్తా గగనమణ్డలే;
‘‘‘Tārāgaṇā virocanti, nakkhattā gaganamaṇḍale;
విసాఖా చన్దిమా యుత్తా, ధువం బుద్ధో భవిస్ససి.
Visākhā candimā yuttā, dhuvaṃ buddho bhavissasi.
౯౬.
96.
‘‘‘బిలాసయా దరీసయా, నిక్ఖమన్తి సకాసయా;
‘‘‘Bilāsayā darīsayā, nikkhamanti sakāsayā;
తేపజ్జ ఆసయా ఛుద్ధా, ధువం బుద్ధో భవిస్ససి.
Tepajja āsayā chuddhā, dhuvaṃ buddho bhavissasi.
౯౭.
97.
‘‘‘న హోన్తి అరతీ సత్తానం, సన్తుట్ఠా హోన్తి తావదే;
‘‘‘Na honti aratī sattānaṃ, santuṭṭhā honti tāvade;
తేపజ్జ సబ్బే సన్తుట్ఠా, ధువం బుద్ధో భవిస్ససి.
Tepajja sabbe santuṭṭhā, dhuvaṃ buddho bhavissasi.
౯౮.
98.
‘‘‘రోగా తదుపసమ్మన్తి, జిఘచ్ఛా చ వినస్సతి;
‘‘‘Rogā tadupasammanti, jighacchā ca vinassati;
తాని అజ్జ పదిస్సన్తి, ధువం బుద్ధో భవిస్ససి.
Tāni ajja padissanti, dhuvaṃ buddho bhavissasi.
౯౯.
99.
‘‘‘రాగో తదా తను హోతి, దోసో మోహో వినస్సతి;
‘‘‘Rāgo tadā tanu hoti, doso moho vinassati;
తేపజ్జ విగతా సబ్బే, ధువం బుద్ధో భవిస్ససి.
Tepajja vigatā sabbe, dhuvaṃ buddho bhavissasi.
౧౦౦.
100.
‘‘‘భయం తదా న భవతి, అజ్జపేతం పదిస్సతి;
‘‘‘Bhayaṃ tadā na bhavati, ajjapetaṃ padissati;
తేన లిఙ్గేన జానామ, ధువం బుద్ధో భవిస్ససి.
Tena liṅgena jānāma, dhuvaṃ buddho bhavissasi.
౧౦౧.
101.
‘‘‘రజోనుద్ధంసతి ఉద్ధం, అజ్జపేతం పదిస్సతి;
‘‘‘Rajonuddhaṃsati uddhaṃ, ajjapetaṃ padissati;
తేన లిఙ్గేన జానామ, ధువం బుద్ధో భవిస్ససి.
Tena liṅgena jānāma, dhuvaṃ buddho bhavissasi.
౧౦౨.
102.
‘‘‘అనిట్ఠగన్ధో పక్కమతి, దిబ్బగన్ధో పవాయతి;
‘‘‘Aniṭṭhagandho pakkamati, dibbagandho pavāyati;
సోపజ్జ వాయతి గన్ధో, ధువం బుద్ధో భవిస్ససి.
Sopajja vāyati gandho, dhuvaṃ buddho bhavissasi.
౧౦౩.
103.
‘‘‘సబ్బే దేవా పదిస్సన్తి, ఠపయిత్వా అరూపినో;
‘‘‘Sabbe devā padissanti, ṭhapayitvā arūpino;
తేపజ్జ సబ్బే దిస్సన్తి, ధువం బుద్ధో భవిస్ససి.
Tepajja sabbe dissanti, dhuvaṃ buddho bhavissasi.
౧౦౪.
104.
‘‘‘యావతా నిరయా నామ, సబ్బే దిస్సన్తి తావదే;
‘‘‘Yāvatā nirayā nāma, sabbe dissanti tāvade;
తేపజ్జ సబ్బే దిస్సన్తి, ధువం బుద్ధో భవిస్ససి.
Tepajja sabbe dissanti, dhuvaṃ buddho bhavissasi.
౧౦౫.
105.
ఆకాసభూతా తేపజ్జ, ధువం బుద్ధో భవిస్ససి.
Ākāsabhūtā tepajja, dhuvaṃ buddho bhavissasi.
౧౦౬.
106.
‘‘‘చుతీ చ ఉపపత్తి చ, ఖణే తస్మిం న విజ్జతి;
‘‘‘Cutī ca upapatti ca, khaṇe tasmiṃ na vijjati;
తానిపజ్జ పదిస్సన్తి, ధువం బుద్ధో భవిస్ససి.
Tānipajja padissanti, dhuvaṃ buddho bhavissasi.
౧౦౭.
107.
‘‘‘దళ్హం పగ్గణ్హ వీరియం, మా నివత్త అభిక్కమ;
‘‘‘Daḷhaṃ paggaṇha vīriyaṃ, mā nivatta abhikkama;
మయమ్పేతం విజానామ, ధువం బుద్ధో భవిస్ససి’’’.
Mayampetaṃ vijānāma, dhuvaṃ buddho bhavissasi’’’.
౧౦౮.
108.
బుద్ధస్స వచనం సుత్వా, దససహస్సీనచూభయం;
Buddhassa vacanaṃ sutvā, dasasahassīnacūbhayaṃ;
తుట్ఠహట్ఠో పమోదితో, ఏవం చిన్తేసహం తదా.
Tuṭṭhahaṭṭho pamodito, evaṃ cintesahaṃ tadā.
౧౦౯.
109.
‘‘అద్వేజ్ఝవచనా బుద్ధా, అమోఘవచనా జినా;
‘‘Advejjhavacanā buddhā, amoghavacanā jinā;
వితథం నత్థి బుద్ధానం, ధువం బుద్ధో భవామహం.
Vitathaṃ natthi buddhānaṃ, dhuvaṃ buddho bhavāmahaṃ.
౧౧౦.
110.
‘‘యథా ఖిత్తం నభే లేడ్డు, ధువం పతతి భూమియం;
‘‘Yathā khittaṃ nabhe leḍḍu, dhuvaṃ patati bhūmiyaṃ;
తథేవ బుద్ధసేట్ఠానం, వచనం ధువసస్సతం;
Tatheva buddhaseṭṭhānaṃ, vacanaṃ dhuvasassataṃ;
వితథం నత్థి బుద్ధానం, ధువం బుద్ధో భవామహం.
Vitathaṃ natthi buddhānaṃ, dhuvaṃ buddho bhavāmahaṃ.
౧౧౧.
111.
‘‘యథాపి సబ్బసత్తానం, మరణం ధువసస్సతం;
‘‘Yathāpi sabbasattānaṃ, maraṇaṃ dhuvasassataṃ;
తథేవ బుద్ధసేట్ఠానం, వచనం ధువసస్సతం;
Tatheva buddhaseṭṭhānaṃ, vacanaṃ dhuvasassataṃ;
వితథం నత్థి బుద్ధానం, ధువం బుద్ధో భవామహం.
Vitathaṃ natthi buddhānaṃ, dhuvaṃ buddho bhavāmahaṃ.
౧౧౨.
112.
‘‘యథా రత్తిక్ఖయే పత్తే, సూరియుగ్గమనం ధువం;
‘‘Yathā rattikkhaye patte, sūriyuggamanaṃ dhuvaṃ;
తథేవ బుద్ధసేట్ఠానం, వచనం ధువసస్సతం;
Tatheva buddhaseṭṭhānaṃ, vacanaṃ dhuvasassataṃ;
వితథం నత్థి బుద్ధానం, ధువం బుద్ధో భవామహం.
Vitathaṃ natthi buddhānaṃ, dhuvaṃ buddho bhavāmahaṃ.
౧౧౩.
113.
‘‘యథా నిక్ఖన్తసయనస్స, సీహస్స నదనం ధువం;
‘‘Yathā nikkhantasayanassa, sīhassa nadanaṃ dhuvaṃ;
తథేవ బుద్ధసేట్ఠానం, వచనం ధువసస్సతం;
Tatheva buddhaseṭṭhānaṃ, vacanaṃ dhuvasassataṃ;
వితథం నత్థి బుద్ధానం, ధువం బుద్ధో భవామహం.
Vitathaṃ natthi buddhānaṃ, dhuvaṃ buddho bhavāmahaṃ.
౧౧౪.
114.
‘‘యథా ఆపన్నసత్తానం, భారమోరోపనం ధువం;
‘‘Yathā āpannasattānaṃ, bhāramoropanaṃ dhuvaṃ;
తథేవ బుద్ధసేట్ఠానం, వచనం ధువసస్సతం;
Tatheva buddhaseṭṭhānaṃ, vacanaṃ dhuvasassataṃ;
వితథం నత్థి బుద్ధానం, ధువం బుద్ధో భవామహం.
Vitathaṃ natthi buddhānaṃ, dhuvaṃ buddho bhavāmahaṃ.
౧౧౫.
115.
‘‘హన్ద బుద్ధకరే ధమ్మే, విచినామి ఇతో చితో;
‘‘Handa buddhakare dhamme, vicināmi ito cito;
ఉద్ధం అధో దస దిసా, యావతా ధమ్మధాతుయా’’.
Uddhaṃ adho dasa disā, yāvatā dhammadhātuyā’’.
౧౧౬.
116.
విచినన్తో తదా దక్ఖిం, పఠమం దానపారమిం;
Vicinanto tadā dakkhiṃ, paṭhamaṃ dānapāramiṃ;
పుబ్బకేహి మహేసీహి, అనుచిణ్ణం మహాపథం.
Pubbakehi mahesīhi, anuciṇṇaṃ mahāpathaṃ.
౧౧౭.
117.
‘‘ఇమం త్వం పఠమం తావ, దళ్హం కత్వా సమాదియ;
‘‘Imaṃ tvaṃ paṭhamaṃ tāva, daḷhaṃ katvā samādiya;
దానపారమితం గచ్ఛ, యది బోధిం పత్తుమిచ్ఛసి.
Dānapāramitaṃ gaccha, yadi bodhiṃ pattumicchasi.
౧౧౮.
118.
‘‘యథాపి కుమ్భో సమ్పుణ్ణో, యస్స కస్సచి అధో కతో;
‘‘Yathāpi kumbho sampuṇṇo, yassa kassaci adho kato;
వమతే వుదకం నిస్సేసం, న తత్థ పరిరక్ఖతి.
Vamate vudakaṃ nissesaṃ, na tattha parirakkhati.
౧౧౯.
119.
‘‘తథేవ యాచకే దిస్వా, హీనముక్కట్ఠమజ్ఝిమే;
‘‘Tatheva yācake disvā, hīnamukkaṭṭhamajjhime;
దదాహి దానం నిస్సేసం, కుమ్భో వియ అధో కతో.
Dadāhi dānaṃ nissesaṃ, kumbho viya adho kato.
౧౨౦.
120.
‘‘నహేతే ఏత్తకాయేవ, బుద్ధధమ్మా భవిస్సరే;
‘‘Nahete ettakāyeva, buddhadhammā bhavissare;
అఞ్ఞేపి విచినిస్సామి, యే ధమ్మా బోధిపాచనా’’.
Aññepi vicinissāmi, ye dhammā bodhipācanā’’.
౧౨౧.
121.
విచినన్తో తదా దక్ఖిం, దుతియం సీలపారమిం;
Vicinanto tadā dakkhiṃ, dutiyaṃ sīlapāramiṃ;
పుబ్బకేహి మహేసీహి, ఆసేవితనిసేవితం.
Pubbakehi mahesīhi, āsevitanisevitaṃ.
౧౨౨.
122.
‘‘ఇమం త్వం దుతియం తావ, దళ్హం కత్వా సమాదియ;
‘‘Imaṃ tvaṃ dutiyaṃ tāva, daḷhaṃ katvā samādiya;
సీలపారమితం గచ్ఛ, యది బోధిం పత్తుమిచ్ఛసి.
Sīlapāramitaṃ gaccha, yadi bodhiṃ pattumicchasi.
౧౨౩.
123.
‘‘యథాపి చమరీ వాలం, కిస్మిఞ్చి పటిలగ్గితం;
‘‘Yathāpi camarī vālaṃ, kismiñci paṭilaggitaṃ;
ఉపేతి మరణం తత్థ, న వికోపేతి వాలధిం.
Upeti maraṇaṃ tattha, na vikopeti vāladhiṃ.
౧౨౪.
124.
‘‘తథేవ త్వం చతూసు భూమీసు, సీలాని పరిపూరయ;
‘‘Tatheva tvaṃ catūsu bhūmīsu, sīlāni paripūraya;
పరిరక్ఖ సబ్బదా సీలం, చమరీ వియ వాలధిం.
Parirakkha sabbadā sīlaṃ, camarī viya vāladhiṃ.
౧౨౫.
125.
‘‘నహేతే ఏత్తకాయేవ, బుద్ధధమ్మా భవిస్సరే;
‘‘Nahete ettakāyeva, buddhadhammā bhavissare;
అఞ్ఞేపి విచినిస్సామి, యే ధమ్మా బోధిపాచనా’’.
Aññepi vicinissāmi, ye dhammā bodhipācanā’’.
౧౨౬.
126.
విచినన్తో తదా దక్ఖిం, తతియం నేక్ఖమ్మపారమిం;
Vicinanto tadā dakkhiṃ, tatiyaṃ nekkhammapāramiṃ;
పుబ్బకేహి మహేసీహి, ఆసేవితనిసేవితం.
Pubbakehi mahesīhi, āsevitanisevitaṃ.
౧౨౭.
127.
‘‘ఇమం త్వం తతియం తావ, దళ్హం కత్వా సమాదియ;
‘‘Imaṃ tvaṃ tatiyaṃ tāva, daḷhaṃ katvā samādiya;
నేక్ఖమ్మపారమితం గచ్ఛ, యది బోధిం పత్తుమిచ్ఛసి.
Nekkhammapāramitaṃ gaccha, yadi bodhiṃ pattumicchasi.
౧౨౮.
128.
‘‘యథా అన్దుఘరే పురిసో, చిరవుత్థో దుఖట్టితో;
‘‘Yathā andughare puriso, ciravuttho dukhaṭṭito;
న తత్థ రాగం జనేసి, ముత్తింయేవ గవేసతి.
Na tattha rāgaṃ janesi, muttiṃyeva gavesati.
౧౨౯.
129.
‘‘తథేవ త్వం సబ్బభవే, పస్స అన్దుఘరే వియ;
‘‘Tatheva tvaṃ sabbabhave, passa andughare viya;
నేక్ఖమ్మాభిముఖో హోహి, భవతో పరిముత్తియా.
Nekkhammābhimukho hohi, bhavato parimuttiyā.
౧౩౦.
130.
‘‘నహేతే ఏత్తకాయేవ, బుద్ధధమ్మా భవిస్సరే;
‘‘Nahete ettakāyeva, buddhadhammā bhavissare;
అఞ్ఞేపి విచినిస్సామి, యే ధమ్మా బోధిపాచనా’’.
Aññepi vicinissāmi, ye dhammā bodhipācanā’’.
౧౩౧.
131.
విచినన్తో తదా దక్ఖిం, చతుత్థం పఞ్ఞాపారమిం;
Vicinanto tadā dakkhiṃ, catutthaṃ paññāpāramiṃ;
పుబ్బకేహి మహేసీహి, ఆసేవితనిసేవితం.
Pubbakehi mahesīhi, āsevitanisevitaṃ.
౧౩౨.
132.
‘‘ఇమం త్వం చతుత్థం తావ, దళ్హం కత్వా సమాదియ;
‘‘Imaṃ tvaṃ catutthaṃ tāva, daḷhaṃ katvā samādiya;
పఞ్ఞాపారమితం గచ్ఛ, యది బోధిం పత్తుమిచ్ఛసి.
Paññāpāramitaṃ gaccha, yadi bodhiṃ pattumicchasi.
౧౩౩.
133.
‘‘యథాపి భిక్ఖు భిక్ఖన్తో, హీనముక్కట్ఠమజ్ఝిమే;
‘‘Yathāpi bhikkhu bhikkhanto, hīnamukkaṭṭhamajjhime;
కులాని న వివజ్జేన్తో, ఏవం లభతి యాపనం.
Kulāni na vivajjento, evaṃ labhati yāpanaṃ.
౧౩౪.
134.
‘‘తథేవ త్వం సబ్బకాలం, పరిపుచ్ఛం బుధం జనం;
‘‘Tatheva tvaṃ sabbakālaṃ, paripucchaṃ budhaṃ janaṃ;
పఞ్ఞాపారమితం గన్త్వా, సమ్బోధిం పాపుణిస్ససి.
Paññāpāramitaṃ gantvā, sambodhiṃ pāpuṇissasi.
౧౩౫.
135.
‘‘నహేతే ఏత్తకాయేవ, బుద్ధధమ్మా భవిస్సరే;
‘‘Nahete ettakāyeva, buddhadhammā bhavissare;
అఞ్ఞేపి విచినిస్సామి, యే ధమ్మా బోధిపాచనా’’.
Aññepi vicinissāmi, ye dhammā bodhipācanā’’.
౧౩౬.
136.
విచినన్తో తదా దక్ఖిం, పఞ్చమం వీరియపారమిం;
Vicinanto tadā dakkhiṃ, pañcamaṃ vīriyapāramiṃ;
పుబ్బకేహి మహేసీహి, ఆసేవితనిసేవితం.
Pubbakehi mahesīhi, āsevitanisevitaṃ.
౧౩౭.
137.
‘‘ఇమం త్వం పఞ్చమం తావ, దళ్హం కత్వా సమాదియ;
‘‘Imaṃ tvaṃ pañcamaṃ tāva, daḷhaṃ katvā samādiya;
వీరియపారమితం గచ్ఛ, యది బోధిం పత్తుమిచ్ఛసి.
Vīriyapāramitaṃ gaccha, yadi bodhiṃ pattumicchasi.
౧౩౮.
138.
‘‘యథాపి సీహో మిగరాజా, నిసజ్జట్ఠానచఙ్కమే;
‘‘Yathāpi sīho migarājā, nisajjaṭṭhānacaṅkame;
అలీనవీరియో హోతి, పగ్గహితమనో సదా.
Alīnavīriyo hoti, paggahitamano sadā.
౧౩౯.
139.
‘‘తథేవ త్వం 31 సబ్బభవే, పగ్గణ్హ వీరియం దళ్హం;
‘‘Tatheva tvaṃ 32 sabbabhave, paggaṇha vīriyaṃ daḷhaṃ;
వీరియపారమితం గన్త్వా, సమ్బోధిం పాపుణిస్ససి.
Vīriyapāramitaṃ gantvā, sambodhiṃ pāpuṇissasi.
౧౪౦.
140.
‘‘నహేతే ఏత్తకాయేవ, బుద్ధధమ్మా భవిస్సరే;
‘‘Nahete ettakāyeva, buddhadhammā bhavissare;
అఞ్ఞేపి విచినిస్సామి, యే ధమ్మా బోధిపాచనా’’.
Aññepi vicinissāmi, ye dhammā bodhipācanā’’.
౧౪౧.
141.
విచినన్తో తదా దక్ఖిం, ఛట్ఠమం ఖన్తిపారమిం;
Vicinanto tadā dakkhiṃ, chaṭṭhamaṃ khantipāramiṃ;
పుబ్బకేహి మహేసీహి, ఆసేవితనిసేవితం.
Pubbakehi mahesīhi, āsevitanisevitaṃ.
౧౪౨.
142.
‘‘ఇమం త్వం ఛట్ఠమం తావ, దళ్హం కత్వా సమాదియ;
‘‘Imaṃ tvaṃ chaṭṭhamaṃ tāva, daḷhaṃ katvā samādiya;
తత్థ అద్వేజ్ఝమానసో, సమ్బోధిం పాపుణిస్ససి.
Tattha advejjhamānaso, sambodhiṃ pāpuṇissasi.
౧౪౩.
143.
‘‘యథాపి పథవీ నామ, సుచిమ్పి అసుచిమ్పి చ;
‘‘Yathāpi pathavī nāma, sucimpi asucimpi ca;
సబ్బం సహతి నిక్ఖేపం, న కరోతి పటిఘం తయా.
Sabbaṃ sahati nikkhepaṃ, na karoti paṭighaṃ tayā.
౧౪౪.
144.
‘‘తథేవ త్వమ్పి సబ్బేసం, సమ్మానావమానక్ఖమో;
‘‘Tatheva tvampi sabbesaṃ, sammānāvamānakkhamo;
ఖన్తిపారమితం గన్త్వా, సమ్బోధిం పాపుణిస్ససి.
Khantipāramitaṃ gantvā, sambodhiṃ pāpuṇissasi.
౧౪౫.
145.
‘‘నహేతే ఏత్తకాయేవ, బుద్ధధమ్మా భవిస్సరే;
‘‘Nahete ettakāyeva, buddhadhammā bhavissare;
అఞ్ఞేపి విచినిస్సామి, యే ధమ్మా బోధిపాచనా’’.
Aññepi vicinissāmi, ye dhammā bodhipācanā’’.
౧౪౬.
146.
విచినన్తో తదా దక్ఖిం, సత్తమం సచ్చపారమిం;
Vicinanto tadā dakkhiṃ, sattamaṃ saccapāramiṃ;
పుబ్బకేహి మహేసీహి, ఆసేవితనిసేవితం.
Pubbakehi mahesīhi, āsevitanisevitaṃ.
౧౪౭.
147.
‘‘ఇమం త్వం సత్తమం తావ, దళ్హం కత్వా సమాదియ;
‘‘Imaṃ tvaṃ sattamaṃ tāva, daḷhaṃ katvā samādiya;
తత్థ అద్వేజ్ఝవచనో, సమ్బోధిం పాపుణిస్ససి.
Tattha advejjhavacano, sambodhiṃ pāpuṇissasi.
౧౪౮.
148.
‘‘యథాపి ఓసధీ నామ, తులాభూతా సదేవకే;
‘‘Yathāpi osadhī nāma, tulābhūtā sadevake;
సమయే ఉతువస్సే వా, న వోక్కమతి వీథితో.
Samaye utuvasse vā, na vokkamati vīthito.
౧౪౯.
149.
‘‘తథేవ త్వమ్పి సచ్చేసు, మా వోక్కమ హి వీథితో;
‘‘Tatheva tvampi saccesu, mā vokkama hi vīthito;
సచ్చపారమితం గన్త్వా, సమ్బోధిం పాపుణిస్ససి.
Saccapāramitaṃ gantvā, sambodhiṃ pāpuṇissasi.
౧౫౦.
150.
‘‘నహేతే ఏత్తకాయేవ, బుద్ధధమ్మా భవిస్సరే;
‘‘Nahete ettakāyeva, buddhadhammā bhavissare;
అఞ్ఞేపి విచినిస్సామి, యే ధమ్మా బోధిపాచనా’’.
Aññepi vicinissāmi, ye dhammā bodhipācanā’’.
౧౫౧.
151.
విచినన్తో తదా దక్ఖిం, అట్ఠమం అధిట్ఠానపారమిం;
Vicinanto tadā dakkhiṃ, aṭṭhamaṃ adhiṭṭhānapāramiṃ;
పుబ్బకేహి మహేసీహి, ఆసేవితనిసేవితం.
Pubbakehi mahesīhi, āsevitanisevitaṃ.
౧౫౨.
152.
‘‘ఇమం త్వం అట్ఠమం తావ, దళ్హం కత్వా సమాదియ;
‘‘Imaṃ tvaṃ aṭṭhamaṃ tāva, daḷhaṃ katvā samādiya;
తత్థ త్వం అచలో హుత్వా, సమ్బోధిం పాపుణిస్ససి.
Tattha tvaṃ acalo hutvā, sambodhiṃ pāpuṇissasi.
౧౫౩.
153.
‘‘యథాపి పబ్బతో సేలో, అచలో సుప్పతిట్ఠితో;
‘‘Yathāpi pabbato selo, acalo suppatiṭṭhito;
న కమ్పతి భుసవాతేహి, సకట్ఠానేవ తిట్ఠతి.
Na kampati bhusavātehi, sakaṭṭhāneva tiṭṭhati.
౧౫౪.
154.
‘‘తథేవ త్వమ్పి అధిట్ఠానే, సబ్బదా అచలో భవ;
‘‘Tatheva tvampi adhiṭṭhāne, sabbadā acalo bhava;
అధిట్ఠానపారమితం గన్త్వా, సమ్బోధిం పాపుణిస్ససి.
Adhiṭṭhānapāramitaṃ gantvā, sambodhiṃ pāpuṇissasi.
౧౫౫.
155.
‘‘నహేతే ఏత్తకాయేవ, బుద్ధధమ్మా భవిస్సరే;
‘‘Nahete ettakāyeva, buddhadhammā bhavissare;
అఞ్ఞేపి విచినిస్సామి, యే ధమ్మా బోధిపాచనా’’.
Aññepi vicinissāmi, ye dhammā bodhipācanā’’.
౧౫౬.
156.
విచినన్తో తదా దక్ఖిం, నవమం మేత్తాపారమిం;
Vicinanto tadā dakkhiṃ, navamaṃ mettāpāramiṃ;
పుబ్బకేహి మహేసీహి, ఆసేవితనిసేవితం.
Pubbakehi mahesīhi, āsevitanisevitaṃ.
౧౫౭.
157.
‘‘ఇమం త్వం నవమం తావ, దళ్హం కత్వా సమాదియ;
‘‘Imaṃ tvaṃ navamaṃ tāva, daḷhaṃ katvā samādiya;
మేత్తాయ అసమో హోహి, యది బోధిం పత్తుమిచ్ఛసి.
Mettāya asamo hohi, yadi bodhiṃ pattumicchasi.
౧౫౮.
158.
‘‘యథాపి ఉదకం నామ, కల్యాణే పాపకే జనే;
‘‘Yathāpi udakaṃ nāma, kalyāṇe pāpake jane;
సమం ఫరతి సీతేన, పవాహేతి రజోమలం.
Samaṃ pharati sītena, pavāheti rajomalaṃ.
౧౫౯.
159.
‘‘తథేవ త్వం హితాహితే, సమం మేత్తాయ భావయ;
‘‘Tatheva tvaṃ hitāhite, samaṃ mettāya bhāvaya;
మేత్తాపారమితం గన్త్వా, సమ్బోధిం పాపుణిస్ససి.
Mettāpāramitaṃ gantvā, sambodhiṃ pāpuṇissasi.
౧౬౦.
160.
‘‘నహేతే ఏత్తకాయేవ, బుద్ధధమ్మా భవిస్సరే;
‘‘Nahete ettakāyeva, buddhadhammā bhavissare;
అఞ్ఞేపి విచినిస్సామి, యే ధమ్మా బోధిపాచనా’’.
Aññepi vicinissāmi, ye dhammā bodhipācanā’’.
౧౬౧.
161.
విచినన్తో తదా దక్ఖిం, దసమం ఉపేక్ఖాపారమిం;
Vicinanto tadā dakkhiṃ, dasamaṃ upekkhāpāramiṃ;
పుబ్బకేహి మహేసీహి, ఆసేవితనిసేవితం.
Pubbakehi mahesīhi, āsevitanisevitaṃ.
౧౬౨.
162.
‘‘ఇమం త్వం దసమం తావ, దళ్హం కత్వా సమాదియ;
‘‘Imaṃ tvaṃ dasamaṃ tāva, daḷhaṃ katvā samādiya;
తులాభూతో దళ్హో హుత్వా, సమ్బోధిం పాపుణిస్ససి.
Tulābhūto daḷho hutvā, sambodhiṃ pāpuṇissasi.
౧౬౩.
163.
‘‘యథాపి పథవీ నామ, నిక్ఖిత్తం అసుచిం సుచిం;
‘‘Yathāpi pathavī nāma, nikkhittaṃ asuciṃ suciṃ;
ఉపేక్ఖతి ఉభోపేతే, కోపానునయవజ్జితా.
Upekkhati ubhopete, kopānunayavajjitā.
౧౬౪.
164.
‘‘తథేవ త్వం సుఖదుక్ఖే, తులాభూతో సదా భవ;
‘‘Tatheva tvaṃ sukhadukkhe, tulābhūto sadā bhava;
ఉపేక్ఖాపారమితం గన్త్వా, సమ్బోధిం పాపుణిస్ససి.
Upekkhāpāramitaṃ gantvā, sambodhiṃ pāpuṇissasi.
౧౬౫.
165.
‘‘ఏత్తకాయేవ తే లోకే, యే ధమ్మా బోధిపాచనా;
‘‘Ettakāyeva te loke, ye dhammā bodhipācanā;
తతుద్ధం నత్థి అఞ్ఞత్ర, దళ్హం తత్థ పతిట్ఠహ’’.
Tatuddhaṃ natthi aññatra, daḷhaṃ tattha patiṭṭhaha’’.
౧౬౬.
166.
ఇమే ధమ్మే సమ్మసతో, సభావసరసలక్ఖణే;
Ime dhamme sammasato, sabhāvasarasalakkhaṇe;
ధమ్మతేజేన వసుధా, దససహస్సీ పకమ్పథ.
Dhammatejena vasudhā, dasasahassī pakampatha.
౧౬౭.
167.
చలతీ రవతీ పథవీ, ఉచ్ఛుయన్తంవ పీళితం;
Calatī ravatī pathavī, ucchuyantaṃva pīḷitaṃ;
తేలయన్తే యథా చక్కం, ఏవం కమ్పతి మేదనీ.
Telayante yathā cakkaṃ, evaṃ kampati medanī.
౧౬౮.
168.
యావతా పరిసా ఆసి, బుద్ధస్స పరివేసనే;
Yāvatā parisā āsi, buddhassa parivesane;
పవేధమానా సా తత్థ, ముచ్ఛితా సేతి భూమియం.
Pavedhamānā sā tattha, mucchitā seti bhūmiyaṃ.
౧౬౯.
169.
ఘటానేకసహస్సాని, కుమ్భీనఞ్చ సతా బహూ;
Ghaṭānekasahassāni, kumbhīnañca satā bahū;
సఞ్చుణ్ణమథితా తత్థ, అఞ్ఞమఞ్ఞం పఘట్టితా.
Sañcuṇṇamathitā tattha, aññamaññaṃ paghaṭṭitā.
౧౭౦.
170.
ఉబ్బిగ్గా తసితా భీతా, భన్తా బ్యాథితమానసా;
Ubbiggā tasitā bhītā, bhantā byāthitamānasā;
మహాజనా సమాగమ్మ, దీపఙ్కరముపాగముం.
Mahājanā samāgamma, dīpaṅkaramupāgamuṃ.
౧౭౧.
171.
‘‘కిం భవిస్సతి లోకస్స, కల్యాణమథ పాపకం;
‘‘Kiṃ bhavissati lokassa, kalyāṇamatha pāpakaṃ;
సబ్బో ఉపద్దుతో లోకో, తం వినోదేహి చక్ఖుమ’’.
Sabbo upadduto loko, taṃ vinodehi cakkhuma’’.
౧౭౨.
172.
తేసం తదా సఞ్ఞపేసి, దీపఙ్కరో మహాముని;
Tesaṃ tadā saññapesi, dīpaṅkaro mahāmuni;
౧౭౩.
173.
‘‘యమహం అజ్జ బ్యాకాసిం, బుద్ధో లోకే భవిస్సతి;
‘‘Yamahaṃ ajja byākāsiṃ, buddho loke bhavissati;
ఏసో సమ్మసతి ధమ్మం, పుబ్బకం జినసేవితం.
Eso sammasati dhammaṃ, pubbakaṃ jinasevitaṃ.
౧౭౪.
174.
‘‘తస్స సమ్మసతో ధమ్మం, బుద్ధభూమిం అసేసతో;
‘‘Tassa sammasato dhammaṃ, buddhabhūmiṃ asesato;
తేనాయం కమ్పితా పథవీ, దససహస్సీ సదేవకే’’.
Tenāyaṃ kampitā pathavī, dasasahassī sadevake’’.
౧౭౫.
175.
బుద్ధస్స వచనం సుత్వా, మనో నిబ్బాయి తావదే;
Buddhassa vacanaṃ sutvā, mano nibbāyi tāvade;
సబ్బే మం ఉపసఙ్కమ్మ, పునాపి అభివన్దిసుం.
Sabbe maṃ upasaṅkamma, punāpi abhivandisuṃ.
౧౭౬.
176.
సమాదియిత్వా బుద్ధగుణం, దళ్హం కత్వాన మానసం;
Samādiyitvā buddhaguṇaṃ, daḷhaṃ katvāna mānasaṃ;
దీపఙ్కరం నమస్సిత్వా, ఆసనా వుట్ఠహిం తదా.
Dīpaṅkaraṃ namassitvā, āsanā vuṭṭhahiṃ tadā.
౧౭౭.
177.
దిబ్బం మానుసకం పుప్ఫం, దేవా మానుసకా ఉభో;
Dibbaṃ mānusakaṃ pupphaṃ, devā mānusakā ubho;
సమోకిరన్తి పుప్ఫేహి, వుట్ఠహన్తస్స ఆసనా.
Samokiranti pupphehi, vuṭṭhahantassa āsanā.
౧౭౮.
178.
వేదయన్తి చ తే సోత్థిం, దేవా మానుసకా ఉభో;
Vedayanti ca te sotthiṃ, devā mānusakā ubho;
‘‘మహన్తం పత్థితం తుయ్హం, తం లభస్సు యథిచ్ఛితం.
‘‘Mahantaṃ patthitaṃ tuyhaṃ, taṃ labhassu yathicchitaṃ.
౧౭౯.
179.
‘‘సబ్బీతియో వివజ్జన్తు, సోకో రోగో వినస్సతు;
‘‘Sabbītiyo vivajjantu, soko rogo vinassatu;
మా తే భవన్త్వన్తరాయా 35, ఫుస ఖిప్పం బోధిముత్తమం.
Mā te bhavantvantarāyā 36, phusa khippaṃ bodhimuttamaṃ.
౧౮౦.
180.
‘‘యథాపి సమయే పత్తే, పుప్ఫన్తి పుప్ఫినో దుమా;
‘‘Yathāpi samaye patte, pupphanti pupphino dumā;
తథేవ త్వం మహావీర, బుద్ధఞాణేన పుప్ఫసి.
Tatheva tvaṃ mahāvīra, buddhañāṇena pupphasi.
౧౮౧.
181.
‘‘యథా యే కేచి సమ్బుద్ధా, పూరయుం దస పారమీ;
‘‘Yathā ye keci sambuddhā, pūrayuṃ dasa pāramī;
తథేవ త్వం మహావీర, పూరయ దస పారమీ.
Tatheva tvaṃ mahāvīra, pūraya dasa pāramī.
౧౮౨.
182.
‘‘యథా యే కేచి సమ్బుద్ధా, బోధిమణ్డమ్హి బుజ్ఝరే;
‘‘Yathā ye keci sambuddhā, bodhimaṇḍamhi bujjhare;
తథేవ త్వం మహావీర, బుజ్ఝస్సు జినబోధియం.
Tatheva tvaṃ mahāvīra, bujjhassu jinabodhiyaṃ.
౧౮౩.
183.
‘‘యథా యే కేచి సమ్బుద్ధా, ధమ్మచక్కం పవత్తయుం;
‘‘Yathā ye keci sambuddhā, dhammacakkaṃ pavattayuṃ;
తథేవ త్వం మహావీర, ధమ్మచక్కం పవత్తయ.
Tatheva tvaṃ mahāvīra, dhammacakkaṃ pavattaya.
౧౮౪.
184.
‘‘పుణ్ణమాయే యథా చన్దో, పరిసుద్ధో విరోచతి;
‘‘Puṇṇamāye yathā cando, parisuddho virocati;
తథేవ త్వం పుణ్ణమనో, విరోచ దససహస్సియం.
Tatheva tvaṃ puṇṇamano, viroca dasasahassiyaṃ.
౧౮౫.
185.
‘‘రాహుముత్తో యథా సూరియో, తాపేన అతిరోచతి;
‘‘Rāhumutto yathā sūriyo, tāpena atirocati;
తథేవ లోకా ముఞ్చిత్వా, విరోచ సిరియా తువం.
Tatheva lokā muñcitvā, viroca siriyā tuvaṃ.
౧౮౬.
186.
‘‘యథా యా కాచి నదియో, ఓసరన్తి మహోదధిం;
‘‘Yathā yā kāci nadiyo, osaranti mahodadhiṃ;
ఏవం సదేవకా లోకా, ఓసరన్తు తవన్తికే’’.
Evaṃ sadevakā lokā, osarantu tavantike’’.
౧౮౭.
187.
తేహి థుతప్పసత్థో సో, దస ధమ్మే సమాదియ;
Tehi thutappasattho so, dasa dhamme samādiya;
తే ధమ్మే పరిపూరేన్తో, పవనం పావిసీ తదాతి.
Te dhamme paripūrento, pavanaṃ pāvisī tadāti.
సుమేధపత్థనాకథా నిట్ఠితా.
Sumedhapatthanākathā niṭṭhitā.
Footnotes:
Related texts:
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / సుత్తపిటక (అట్ఠకథా) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ఖుద్దకనికాయ (అట్ఠకథా) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / బుద్ధవంస-అట్ఠకథా • Buddhavaṃsa-aṭṭhakathā / ౨. సుమేధపత్థనాకథావణ్ణనా • 2. Sumedhapatthanākathāvaṇṇanā