Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਬੁਦ੍ਧવਂਸਪਾਲ਼ਿ • Buddhavaṃsapāḷi |
੨. ਸੁਮੇਧਪਤ੍ਥਨਾਕਥਾ
2. Sumedhapatthanākathā
੧.
1.
ਕਪ੍ਪੇ ਚ ਸਤਸਹਸ੍ਸੇ, ਚਤੁਰੋ ਚ ਅਸਙ੍ਖਿਯੇ।
Kappe ca satasahasse, caturo ca asaṅkhiye;
ਅਮਰਂ ਨਾਮ ਨਗਰਂ, ਦਸ੍ਸਨੇਯ੍ਯਂ ਮਨੋਰਮਂ॥
Amaraṃ nāma nagaraṃ, dassaneyyaṃ manoramaṃ.
੨.
2.
ਦਸਹਿ ਸਦ੍ਦੇਹਿ ਅવਿવਿਤ੍ਤਂ, ਅਨ੍ਨਪਾਨਸਮਾਯੁਤਂ।
Dasahi saddehi avivittaṃ, annapānasamāyutaṃ;
ਹਤ੍ਥਿਸਦ੍ਦਂ ਅਸ੍ਸਸਦ੍ਦਂ, ਭੇਰਿਸਙ੍ਖਰਥਾਨਿ ਚ।
Hatthisaddaṃ assasaddaṃ, bherisaṅkharathāni ca;
ਖਾਦਥ ਪਿવਥ ਚੇવ, ਅਨ੍ਨਪਾਨੇਨ ਘੋਸਿਤਂ॥
Khādatha pivatha ceva, annapānena ghositaṃ.
੩.
3.
ਨਗਰਂ ਸਬ੍ਬਙ੍ਗਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ, ਸਬ੍ਬਕਮ੍ਮਮੁਪਾਗਤਂ।
Nagaraṃ sabbaṅgasampannaṃ, sabbakammamupāgataṃ;
ਸਤ੍ਤਰਤਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ, ਨਾਨਾਜਨਸਮਾਕੁਲਂ।
Sattaratanasampannaṃ, nānājanasamākulaṃ;
ਸਮਿਦ੍ਧਂ ਦੇવਨਗਰਂવ, ਆવਾਸਂ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮਿਨਂ॥
Samiddhaṃ devanagaraṃva, āvāsaṃ puññakamminaṃ.
੪.
4.
ਨਗਰੇ ਅਮਰવਤਿਯਾ, ਸੁਮੇਧੋ ਨਾਮ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ।
Nagare amaravatiyā, sumedho nāma brāhmaṇo;
ਅਨੇਕਕੋਟਿਸਨ੍ਨਿਚਯੋ, ਪਹੂਤਧਨਧਞ੍ਞવਾ॥
Anekakoṭisannicayo, pahūtadhanadhaññavā.
੫.
5.
ਅਜ੍ਝਾਯਕੋ ਮਨ੍ਤਧਰੋ, ਤਿਣ੍ਣਂ વੇਦਾਨ ਪਾਰਗੂ।
Ajjhāyako mantadharo, tiṇṇaṃ vedāna pāragū;
ਲਕ੍ਖਣੇ ਇਤਿਹਾਸੇ ਚ, ਸਧਮ੍ਮੇ ਪਾਰਮਿਂ ਗਤੋ॥
Lakkhaṇe itihāse ca, sadhamme pāramiṃ gato.
੬.
6.
ਰਹੋਗਤੋ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ, ਏવਂ ਚਿਨ੍ਤੇਸਹਂ ਤਦਾ।
Rahogato nisīditvā, evaṃ cintesahaṃ tadā;
‘‘ਦੁਕ੍ਖੋ ਪੁਨਬ੍ਭવੋ ਨਾਮ, ਸਰੀਰਸ੍ਸ ਚ ਭੇਦਨਂ॥
‘‘Dukkho punabbhavo nāma, sarīrassa ca bhedanaṃ.
੭.
7.
ਅਜਰਂ ਅਮਤਂ ਖੇਮਂ, ਪਰਿਯੇਸਿਸ੍ਸਾਮਿ ਨਿਬ੍ਬੁਤਿਂ॥
Ajaraṃ amataṃ khemaṃ, pariyesissāmi nibbutiṃ.
੮.
8.
‘‘ਯਂਨੂਨਿਮਂ ਪੂਤਿਕਾਯਂ, ਨਾਨਾਕੁਣਪਪੂਰਿਤਂ।
‘‘Yaṃnūnimaṃ pūtikāyaṃ, nānākuṇapapūritaṃ;
ਛਡ੍ਡਯਿਤ੍વਾਨ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯਂ, ਅਨਪੇਕ੍ਖੋ ਅਨਤ੍ਥਿਕੋ॥
Chaḍḍayitvāna gaccheyyaṃ, anapekkho anatthiko.
੯.
9.
‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਹੇਹਿਤਿ ਸੋ ਮਗ੍ਗੋ, ਨ ਸੋ ਸਕ੍ਕਾ ਨ ਹੇਤੁਯੇ।
‘‘Atthi hehiti so maggo, na so sakkā na hetuye;
ਪਰਿਯੇਸਿਸ੍ਸਾਮਿ ਤਂ ਮਗ੍ਗਂ, ਭવਤੋ ਪਰਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾ॥
Pariyesissāmi taṃ maggaṃ, bhavato parimuttiyā.
੧੦.
10.
‘‘ਯਥਾਪਿ ਦੁਕ੍ਖੇ વਿਜ੍ਜਨ੍ਤੇ, ਸੁਖਂ ਨਾਮਪਿ વਿਜ੍ਜਤਿ।
‘‘Yathāpi dukkhe vijjante, sukhaṃ nāmapi vijjati;
ਏવਂ ਭવੇ વਿਜ੍ਜਮਾਨੇ, વਿਭવੋਪਿ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਕੋ॥
Evaṃ bhave vijjamāne, vibhavopi icchitabbako.
੧੧.
11.
‘‘ਯਥਾਪਿ ਉਣ੍ਹੇ વਿਜ੍ਜਨ੍ਤੇ, ਅਪਰਂ વਿਜ੍ਜਤਿ ਸੀਤਲਂ।
‘‘Yathāpi uṇhe vijjante, aparaṃ vijjati sītalaṃ;
ਏવਂ ਤਿવਿਧਗ੍ਗਿ વਿਜ੍ਜਨ੍ਤੇ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਕਂ॥
Evaṃ tividhaggi vijjante, nibbānaṃ icchitabbakaṃ.
੧੨.
12.
‘‘ਯਥਾਪਿ ਪਾਪੇ વਿਜ੍ਜਨ੍ਤੇ, ਕਲ੍ਯਾਣਮਪਿ વਿਜ੍ਜਤਿ।
‘‘Yathāpi pāpe vijjante, kalyāṇamapi vijjati;
ਏવਮੇવ ਜਾਤਿ વਿਜ੍ਜਨ੍ਤੇ, ਅਜਾਤਿਪਿਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਕਂ॥
Evameva jāti vijjante, ajātipicchitabbakaṃ.
੧੩.
13.
‘‘ਯਥਾ ਗੂਥਗਤੋ ਪੁਰਿਸੋ, ਤਲ਼ਾਕਂ ਦਿਸ੍વਾਨ ਪੂਰਿਤਂ।
‘‘Yathā gūthagato puriso, taḷākaṃ disvāna pūritaṃ;
ਨ ਗવੇਸਤਿ ਤਂ ਤਲ਼ਾਕਂ, ਨ ਦੋਸੋ ਤਲ਼ਾਕਸ੍ਸ ਸੋ॥
Na gavesati taṃ taḷākaṃ, na doso taḷākassa so.
੧੪.
14.
‘‘ਏવਂ ਕਿਲੇਸਮਲਧੋવ, વਿਜ੍ਜਨ੍ਤੇ ਅਮਤਨ੍ਤਲ਼ੇ।
‘‘Evaṃ kilesamaladhova, vijjante amatantaḷe;
ਨ ਗવੇਸਤਿ ਤਂ ਤਲ਼ਾਕਂ, ਨ ਦੋਸੋ ਅਮਤਨ੍ਤਲ਼ੇ॥
Na gavesati taṃ taḷākaṃ, na doso amatantaḷe.
੧੫.
15.
‘‘ਯਥਾ ਅਰੀਹਿ ਪਰਿਰੁਦ੍ਧੋ, વਿਜ੍ਜਨ੍ਤੇ ਗਮਨਮ੍ਪਥੇ।
‘‘Yathā arīhi pariruddho, vijjante gamanampathe;
ਨ ਪਲਾਯਤਿ ਸੋ ਪੁਰਿਸੋ, ਨ ਦੋਸੋ ਅਞ੍ਜਸਸ੍ਸ ਸੋ॥
Na palāyati so puriso, na doso añjasassa so.
੧੬.
16.
‘‘ਏવਂ ਕਿਲੇਸਪਰਿਰੁਦ੍ਧੋ, વਿਜ੍ਜਮਾਨੇ ਸਿવੇ ਪਥੇ।
‘‘Evaṃ kilesapariruddho, vijjamāne sive pathe;
ਨ ਗવੇਸਤਿ ਤਂ ਮਗ੍ਗਂ, ਨ ਦੋਸੋ ਸਿવਮਞ੍ਜਸੇ॥
Na gavesati taṃ maggaṃ, na doso sivamañjase.
੧੭.
17.
‘‘ਯਥਾਪਿ ਬ੍ਯਾਧਿਤੋ ਪੁਰਿਸੋ, વਿਜ੍ਜਮਾਨੇ ਤਿਕਿਚ੍ਛਕੇ।
‘‘Yathāpi byādhito puriso, vijjamāne tikicchake;
ਨ ਤਿਕਿਚ੍ਛਾਪੇਤਿ ਤਂ ਬ੍ਯਾਧਿਂ, ਨ ਦੋਸੋ ਸੋ ਤਿਕਿਚ੍ਛਕੇ॥
Na tikicchāpeti taṃ byādhiṃ, na doso so tikicchake.
੧੮.
18.
‘‘ਏવਂ ਕਿਲੇਸਬ੍ਯਾਧੀਹਿ, ਦੁਕ੍ਖਿਤੋ ਪਰਿਪੀਲ਼ਿਤੋ।
‘‘Evaṃ kilesabyādhīhi, dukkhito paripīḷito;
ਨ ਗવੇਸਤਿ ਤਂ ਆਚਰਿਯਂ, ਨ ਦੋਸੋ ਸੋ વਿਨਾਯਕੇ॥
Na gavesati taṃ ācariyaṃ, na doso so vināyake.
੧੯.
19.
‘‘ਯਥਾਪਿ ਕੁਣਪਂ ਪੁਰਿਸੋ, ਕਣ੍ਠੇ ਬਨ੍ਧਂ ਜਿਗੁਚ੍ਛਿਯ।
‘‘Yathāpi kuṇapaṃ puriso, kaṇṭhe bandhaṃ jigucchiya;
ਮੋਚਯਿਤ੍વਾਨ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ, ਸੁਖੀ ਸੇਰੀ ਸਯਂવਸੀ॥
Mocayitvāna gaccheyya, sukhī serī sayaṃvasī.
੨੦.
20.
‘‘ਤਥੇવਿਮਂ ਪੂਤਿਕਾਯਂ, ਨਾਨਾਕੁਣਪਸਞ੍ਚਯਂ।
‘‘Tathevimaṃ pūtikāyaṃ, nānākuṇapasañcayaṃ;
ਛਡ੍ਡਯਿਤ੍વਾਨ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯਂ, ਅਨਪੇਕ੍ਖੋ ਅਨਤ੍ਥਿਕੋ॥
Chaḍḍayitvāna gaccheyyaṃ, anapekkho anatthiko.
੨੧.
21.
‘‘ਯਥਾ ਉਚ੍ਚਾਰਟ੍ਠਾਨਮ੍ਹਿ, ਕਰੀਸਂ ਨਰਨਾਰਿਯੋ।
‘‘Yathā uccāraṭṭhānamhi, karīsaṃ naranāriyo;
ਛਡ੍ਡਯਿਤ੍વਾਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਅਨਪੇਕ੍ਖਾ ਅਨਤ੍ਥਿਕਾ॥
Chaḍḍayitvāna gacchanti, anapekkhā anatthikā.
੨੨.
22.
‘‘ਏવਮੇવਾਹਂ ਇਮਂ ਕਾਯਂ, ਨਾਨਾਕੁਣਪਪੂਰਿਤਂ।
‘‘Evamevāhaṃ imaṃ kāyaṃ, nānākuṇapapūritaṃ;
ਛਡ੍ਡਯਿਤ੍વਾਨ ਗਚ੍ਛਿਸ੍ਸਂ, વਚ੍ਚਂ ਕਤ੍વਾ ਯਥਾ ਕੁਟਿਂ॥
Chaḍḍayitvāna gacchissaṃ, vaccaṃ katvā yathā kuṭiṃ.
੨੩.
23.
ਸਾਮੀ ਛਡ੍ਡੇਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਅਨਪੇਕ੍ਖਾ ਅਨਤ੍ਥਿਕਾ॥
Sāmī chaḍḍetvā gacchanti, anapekkhā anatthikā.
੨੪.
24.
‘‘ਏવਮੇવਾਹਂ ਇਮਂ ਕਾਯਂ, ਨવਚ੍ਛਿਦ੍ਦਂ ਧੁવਸ੍ਸવਂ।
‘‘Evamevāhaṃ imaṃ kāyaṃ, navacchiddaṃ dhuvassavaṃ;
ਛਡ੍ਡਯਿਤ੍વਾਨ ਗਚ੍ਛਿਸ੍ਸਂ, ਜਿਣ੍ਣਨਾવਂવ ਸਾਮਿਕਾ॥
Chaḍḍayitvāna gacchissaṃ, jiṇṇanāvaṃva sāmikā.
੨੫.
25.
‘‘ਯਥਾਪਿ ਪੁਰਿਸੋ ਚੋਰੇਹਿ, ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਭਣ੍ਡਮਾਦਿਯ।
‘‘Yathāpi puriso corehi, gacchanto bhaṇḍamādiya;
ਭਣ੍ਡਚ੍ਛੇਦਭਯਂ ਦਿਸ੍વਾ, ਛਡ੍ਡਯਿਤ੍વਾਨ ਗਚ੍ਛਤਿ॥
Bhaṇḍacchedabhayaṃ disvā, chaḍḍayitvāna gacchati.
੨੬.
26.
‘‘ਏવਮੇવ ਅਯਂ ਕਾਯੋ, ਮਹਾਚੋਰਸਮੋ વਿਯ।
‘‘Evameva ayaṃ kāyo, mahācorasamo viya;
ਪਹਾਯਿਮਂ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਕੁਸਲਚ੍ਛੇਦਨਾ ਭਯਾ’’॥
Pahāyimaṃ gamissāmi, kusalacchedanā bhayā’’.
੨੭.
27.
ਏવਾਹਂ ਚਿਨ੍ਤਯਿਤ੍વਾਨ, ਨੇਕਕੋਟਿਸਤਂ ਧਨਂ।
Evāhaṃ cintayitvāna, nekakoṭisataṃ dhanaṃ;
ਨਾਥਾਨਾਥਾਨਂ ਦਤ੍વਾਨ, ਹਿਮવਨ੍ਤਮੁਪਾਗਮਿਂ॥
Nāthānāthānaṃ datvāna, himavantamupāgamiṃ.
੨੮.
28.
ਹਿਮવਨ੍ਤਸ੍ਸਾવਿਦੂਰੇ, ਧਮ੍ਮਿਕੋ ਨਾਮ ਪਬ੍ਬਤੋ।
Himavantassāvidūre, dhammiko nāma pabbato;
ਅਸ੍ਸਮੋ ਸੁਕਤੋ ਮਯ੍ਹਂ, ਪਣ੍ਣਸਾਲਾ ਸੁਮਾਪਿਤਾ॥
Assamo sukato mayhaṃ, paṇṇasālā sumāpitā.
੨੯.
29.
ਚਙ੍ਕਮਂ ਤਤ੍ਥ ਮਾਪੇਸਿਂ, ਪਞ੍ਚਦੋਸવਿવਜ੍ਜਿਤਂ।
Caṅkamaṃ tattha māpesiṃ, pañcadosavivajjitaṃ;
ਅਟ੍ਠਗੁਣਸਮੂਪੇਤਂ, ਅਭਿਞ੍ਞਾਬਲਮਾਹਰਿਂ॥
Aṭṭhaguṇasamūpetaṃ, abhiññābalamāhariṃ.
੩੦.
30.
ਸਾਟਕਂ ਪਜਹਿਂ ਤਤ੍ਥ, ਨવਦੋਸਮੁਪਾਗਤਂ।
Sāṭakaṃ pajahiṃ tattha, navadosamupāgataṃ;
વਾਕਚੀਰਂ ਨਿવਾਸੇਸਿਂ, ਦ੍વਾਦਸਗੁਣਮੁਪਾਗਤਂ॥
Vākacīraṃ nivāsesiṃ, dvādasaguṇamupāgataṃ.
੩੧.
31.
ਅਟ੍ਠਦੋਸਸਮਾਕਿਣ੍ਣਂ , ਪਜਹਿਂ ਪਣ੍ਣਸਾਲਕਂ।
Aṭṭhadosasamākiṇṇaṃ , pajahiṃ paṇṇasālakaṃ;
ਉਪਾਗਮਿਂ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਂ, ਗੁਣੇ ਦਸਹੁਪਾਗਤਂ॥
Upāgamiṃ rukkhamūlaṃ, guṇe dasahupāgataṃ.
੩੨.
32.
વਾਪਿਤਂ ਰੋਪਿਤਂ ਧਞ੍ਞਂ, ਪਜਹਿਂ ਨਿਰવਸੇਸਤੋ।
Vāpitaṃ ropitaṃ dhaññaṃ, pajahiṃ niravasesato;
ਅਨੇਕਗੁਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ, ਪવਤ੍ਤਫਲਮਾਦਿਯਿਂ॥
Anekaguṇasampannaṃ, pavattaphalamādiyiṃ.
੩੩.
33.
ਤਤ੍ਥਪ੍ਪਧਾਨਂ ਪਦਹਿਂ, ਨਿਸਜ੍ਜਟ੍ਠਾਨਚਙ੍ਕਮੇ।
Tatthappadhānaṃ padahiṃ, nisajjaṭṭhānacaṅkame;
ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਮ੍ਹਿ ਸਤ੍ਤਾਹੇ, ਅਭਿਞ੍ਞਾਬਲਪਾਪੁਣਿਂ॥
Abbhantaramhi sattāhe, abhiññābalapāpuṇiṃ.
੩੪.
34.
ਏવਂ ਮੇ ਸਿਦ੍ਧਿਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ, વਸੀਭੂਤਸ੍ਸ ਸਾਸਨੇ।
Evaṃ me siddhippattassa, vasībhūtassa sāsane;
ਦੀਪਙ੍ਕਰੋ ਨਾਮ ਜਿਨੋ, ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿ ਲੋਕਨਾਯਕੋ॥
Dīpaṅkaro nāma jino, uppajji lokanāyako.
੩੫.
35.
ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤੇ ਚ ਜਾਯਨ੍ਤੇ, ਬੁਜ੍ਝਨ੍ਤੇ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨੇ।
Uppajjante ca jāyante, bujjhante dhammadesane;
ਚਤੁਰੋ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਨਾਦ੍ਦਸਂ, ਝਾਨਰਤਿਸਮਪ੍ਪਿਤੋ॥
Caturo nimitte nāddasaṃ, jhānaratisamappito.
੩੬.
36.
ਪਚ੍ਚਨ੍ਤਦੇਸવਿਸਯੇ, ਨਿਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਤਥਾਗਤਂ।
Paccantadesavisaye, nimantetvā tathāgataṃ;
ਤਸ੍ਸ ਆਗਮਨਂ ਮਗ੍ਗਂ, ਸੋਧੇਨ੍ਤਿ ਤੁਟ੍ਠਮਾਨਸਾ॥
Tassa āgamanaṃ maggaṃ, sodhenti tuṭṭhamānasā.
੩੭.
37.
ਅਹਂ ਤੇਨ ਸਮਯੇਨ, ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਸਕਸ੍ਸਮਾ।
Ahaṃ tena samayena, nikkhamitvā sakassamā;
ਧੁਨਨ੍ਤੋ વਾਕਚੀਰਾਨਿ, ਗਚ੍ਛਾਮਿ ਅਮ੍ਬਰੇ ਤਦਾ॥
Dhunanto vākacīrāni, gacchāmi ambare tadā.
੩੮.
38.
વੇਦਜਾਤਂ ਜਨਂ ਦਿਸ੍વਾ, ਤੁਟ੍ਠਹਟ੍ਠਂ ਪਮੋਦਿਤਂ।
Vedajātaṃ janaṃ disvā, tuṭṭhahaṭṭhaṃ pamoditaṃ;
ਓਰੋਹਿਤ੍વਾਨ ਗਗਨਾ, ਮਨੁਸ੍ਸੇ ਪੁਚ੍ਛਿ ਤਾવਦੇ॥
Orohitvāna gaganā, manusse pucchi tāvade.
੩੯.
39.
‘‘ਤੁਟ੍ਠਹਟ੍ਠੋ ਪਮੁਦਿਤੋ, વੇਦਜਾਤੋ ਮਹਾਜਨੋ।
‘‘Tuṭṭhahaṭṭho pamudito, vedajāto mahājano;
ਕਸ੍ਸ ਸੋਧੀਯਤਿ ਮਗ੍ਗੋ, ਅਞ੍ਜਸਂ વਟੁਮਾਯਨਂ’’॥
Kassa sodhīyati maggo, añjasaṃ vaṭumāyanaṃ’’.
੪੦.
40.
ਤੇ ਮੇ ਪੁਟ੍ਠਾ વਿਯਾਕਂਸੁ, ‘‘ਬੁਦ੍ਧੋ ਲੋਕੇ ਅਨੁਤ੍ਤਰੋ।
Te me puṭṭhā viyākaṃsu, ‘‘buddho loke anuttaro;
ਦੀਪਙ੍ਕਰੋ ਨਾਮ ਜਿਨੋ, ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿ ਲੋਕਨਾਯਕੋ।
Dīpaṅkaro nāma jino, uppajji lokanāyako;
ਤਸ੍ਸ ਸੋਧੀਯਤਿ ਮਗ੍ਗੋ, ਅਞ੍ਜਸਂ વਟੁਮਾਯਨਂ’’॥
Tassa sodhīyati maggo, añjasaṃ vaṭumāyanaṃ’’.
੪੧.
41.
ਬੁਦ੍ਧੋ ਬੁਦ੍ਧੋਤਿ ਕਥਯਨ੍ਤੋ, ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਪવੇਦਯਿਂ॥
Buddho buddhoti kathayanto, somanassaṃ pavedayiṃ.
੪੨.
42.
ਤਤ੍ਥ ਠਤ੍વਾ વਿਚਿਨ੍ਤੇਸਿਂ, ਤੁਟ੍ਠੋ ਸਂવਿਗ੍ਗਮਾਨਸੋ।
Tattha ṭhatvā vicintesiṃ, tuṭṭho saṃviggamānaso;
‘‘ਇਧ ਬੀਜਾਨਿ ਰੋਪਿਸ੍ਸਂ, ਖਣੋ વੇ ਮਾ ਉਪਚ੍ਚਗਾ॥
‘‘Idha bījāni ropissaṃ, khaṇo ve mā upaccagā.
੪੩.
43.
‘‘ਯਦਿ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸੋਧੇਥ, ਏਕੋਕਾਸਂ ਦਦਾਥ ਮੇ।
‘‘Yadi buddhassa sodhetha, ekokāsaṃ dadātha me;
ਅਹਮ੍ਪਿ ਸੋਧਯਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਅਞ੍ਜਸਂ વਟੁਮਾਯਨਂ’’॥
Ahampi sodhayissāmi, añjasaṃ vaṭumāyanaṃ’’.
੪੪.
44.
ਅਦਂਸੁ ਤੇ ਮਮੋਕਾਸਂ, ਸੋਧੇਤੁਂ ਅਞ੍ਜਸਂ ਤਦਾ।
Adaṃsu te mamokāsaṃ, sodhetuṃ añjasaṃ tadā;
ਬੁਦ੍ਧੋ ਬੁਦ੍ਧੋਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਨ੍ਤੋ, ਮਗ੍ਗਂ ਸੋਧੇਮਹਂ ਤਦਾ॥
Buddho buddhoti cintento, maggaṃ sodhemahaṃ tadā.
੪੫.
45.
ਅਨਿਟ੍ਠਿਤੇ ਮਮੋਕਾਸੇ, ਦੀਪਙ੍ਕਰੋ ਮਹਾਮੁਨਿ।
Aniṭṭhite mamokāse, dīpaṅkaro mahāmuni;
ਚਤੂਹਿ ਸਤਸਹਸ੍ਸੇਹਿ, ਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞੇਹਿ ਤਾਦਿਹਿ।
Catūhi satasahassehi, chaḷabhiññehi tādihi;
ਖੀਣਾਸવੇਹਿ વਿਮਲੇਹਿ, ਪਟਿਪਜ੍ਜਿ ਅਞ੍ਜਸਂ ਜਿਨੋ॥
Khīṇāsavehi vimalehi, paṭipajji añjasaṃ jino.
੪੬.
46.
ਪਚ੍ਚੁਗ੍ਗਮਨਾ વਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, વਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਭੇਰਿਯੋ ਬਹੂ।
Paccuggamanā vattanti, vajjanti bheriyo bahū;
ਆਮੋਦਿਤਾ ਨਰਮਰੂ, ਸਾਧੁਕਾਰਂ ਪવਤ੍ਤਯੁਂ॥
Āmoditā naramarū, sādhukāraṃ pavattayuṃ.
੪੭.
47.
ਦੇવਾ ਮਨੁਸ੍ਸੇ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਮਨੁਸ੍ਸਾਪਿ ਚ ਦੇવਤਾ।
Devā manusse passanti, manussāpi ca devatā;
ਉਭੋਪਿ ਤੇ ਪਞ੍ਜਲਿਕਾ, ਅਨੁਯਨ੍ਤਿ ਤਥਾਗਤਂ॥
Ubhopi te pañjalikā, anuyanti tathāgataṃ.
੪੮.
48.
ਉਭੋਪਿ ਤੇ વਜ੍ਜਯਨ੍ਤਾ, ਅਨੁਯਨ੍ਤਿ ਤਥਾਗਤਂ॥
Ubhopi te vajjayantā, anuyanti tathāgataṃ.
੪੯.
49.
ਦਿਬ੍ਬਂ ਮਨ੍ਦਾਰવਂ ਪੁਪ੍ਫਂ, ਪਦੁਮਂ ਪਾਰਿਛਤ੍ਤਕਂ।
Dibbaṃ mandāravaṃ pupphaṃ, padumaṃ pārichattakaṃ;
ਦਿਸੋਦਿਸਂ ਓਕਿਰਨ੍ਤਿ, ਆਕਾਸਨਭਗਤਾ ਮਰੂ॥
Disodisaṃ okiranti, ākāsanabhagatā marū.
੫੦.
50.
ਦਿਬ੍ਬਂ ਚਨ੍ਦਨਚੁਣ੍ਣਞ੍ਚ, વਰਗਨ੍ਧਞ੍ਚ ਕੇવਲਂ।
Dibbaṃ candanacuṇṇañca, varagandhañca kevalaṃ;
੫੧.
51.
ਚਮ੍ਪਕਂ ਸਰਲਂ ਨੀਪਂ, ਨਾਗਪੁਨ੍ਨਾਗਕੇਤਕਂ।
Campakaṃ saralaṃ nīpaṃ, nāgapunnāgaketakaṃ;
ਦਿਸੋਦਿਸਂ ਉਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤਿ, ਭੂਮਿਤਲਗਤਾ ਨਰਾ॥
Disodisaṃ ukkhipanti, bhūmitalagatā narā.
੫੨.
52.
ਕੇਸੇ ਮੁਞ੍ਚਿਤ੍વਾਹਂ ਤਤ੍ਥ, વਾਕਚੀਰਞ੍ਚ ਚਮ੍ਮਕਂ।
Kese muñcitvāhaṃ tattha, vākacīrañca cammakaṃ;
ਕਲਲੇ ਪਤ੍ਥਰਿਤ੍વਾਨ, ਅવਕੁਜ੍ਜੋ ਨਿਪਜ੍ਜਹਂ॥
Kalale pattharitvāna, avakujjo nipajjahaṃ.
੫੩.
53.
‘‘ਅਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾਨ ਮਂ ਬੁਦ੍ਧੋ, ਸਹ ਸਿਸ੍ਸੇਹਿ ਗਚ੍ਛਤੁ।
‘‘Akkamitvāna maṃ buddho, saha sissehi gacchatu;
ਮਾ ਨਂ ਕਲਲੇ ਅਕ੍ਕਮਿਤ੍ਥ, ਹਿਤਾਯ ਮੇ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ’’॥
Mā naṃ kalale akkamittha, hitāya me bhavissati’’.
੫੪.
54.
ਪਥવਿਯਂ ਨਿਪਨ੍ਨਸ੍ਸ, ਏવਂ ਮੇ ਆਸਿ ਚੇਤਸੋ।
Pathaviyaṃ nipannassa, evaṃ me āsi cetaso;
‘‘ਇਚ੍ਛਮਾਨੋ ਅਹਂ ਅਜ੍ਜ, ਕਿਲੇਸੇ ਝਾਪਯੇ ਮਮ॥
‘‘Icchamāno ahaṃ ajja, kilese jhāpaye mama.
੫੫.
55.
‘‘ਕਿਂ ਮੇ ਅਞ੍ਞਾਤવੇਸੇਨ, ਧਮ੍ਮਂ ਸਚ੍ਛਿਕਤੇਨਿਧ।
‘‘Kiṃ me aññātavesena, dhammaṃ sacchikatenidha;
ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਂ ਪਾਪੁਣਿਤ੍વਾ, ਬੁਦ੍ਧੋ ਹੇਸ੍ਸਂ ਸਦੇવਕੇ॥
Sabbaññutaṃ pāpuṇitvā, buddho hessaṃ sadevake.
੫੬.
56.
‘‘ਕਿਂ ਮੇ ਏਕੇਨ ਤਿਣ੍ਣੇਨ, ਪੁਰਿਸੇਨ ਥਾਮਦਸ੍ਸਿਨਾ।
‘‘Kiṃ me ekena tiṇṇena, purisena thāmadassinā;
ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਂ ਪਾਪੁਣਿਤ੍વਾ, ਸਨ੍ਤਾਰੇਸ੍ਸਂ ਸਦੇવਕਂ॥
Sabbaññutaṃ pāpuṇitvā, santāressaṃ sadevakaṃ.
੫੭.
57.
‘‘ਇਮਿਨਾ ਮੇ ਅਧਿਕਾਰੇਨ, ਕਤੇਨ ਪੁਰਿਸੁਤ੍ਤਮੇ।
‘‘Iminā me adhikārena, katena purisuttame;
ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਂ ਪਾਪੁਣਿਤ੍વਾ, ਤਾਰੇਮਿ ਜਨਤਂ ਬਹੁਂ॥
Sabbaññutaṃ pāpuṇitvā, tāremi janataṃ bahuṃ.
੫੮.
58.
‘‘ਸਂਸਾਰਸੋਤਂ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ, વਿਦ੍ਧਂਸੇਤ੍વਾ ਤਯੋ ਭવੇ।
‘‘Saṃsārasotaṃ chinditvā, viddhaṃsetvā tayo bhave;
ਧਮ੍ਮਨਾવਂ ਸਮਾਰੁਯ੍ਹ, ਸਨ੍ਤਾਰੇਸ੍ਸਂ ਸਦੇવਕਂ’’॥
Dhammanāvaṃ samāruyha, santāressaṃ sadevakaṃ’’.
੫੯.
59.
ਮਨੁਸ੍ਸਤ੍ਤਂ ਲਿਙ੍ਗਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ, ਹੇਤੁ ਸਤ੍ਥਾਰਦਸ੍ਸਨਂ।
Manussattaṃ liṅgasampatti, hetu satthāradassanaṃ;
ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ ਗੁਣਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ, ਅਧਿਕਾਰੋ ਚ ਛਨ੍ਦਤਾ।
Pabbajjā guṇasampatti, adhikāro ca chandatā;
ਅਟ੍ਠਧਮ੍ਮਸਮੋਧਾਨਾ, ਅਭਿਨੀਹਾਰੋ ਸਮਿਜ੍ਝਤਿ॥
Aṭṭhadhammasamodhānā, abhinīhāro samijjhati.
੬੦.
60.
ਦੀਪਙ੍ਕਰੋ ਲੋਕવਿਦੂ, ਆਹੁਤੀਨਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹੋ।
Dīpaṅkaro lokavidū, āhutīnaṃ paṭiggaho;
ਉਸ੍ਸੀਸਕੇ ਮਂ ਠਤ੍વਾਨ, ਇਦਂ વਚਨਮਬ੍ਰવਿ॥
Ussīsake maṃ ṭhatvāna, idaṃ vacanamabravi.
੬੧.
61.
‘‘ਪਸ੍ਸਥ ਇਮਂ ਤਾਪਸਂ, ਜਟਿਲਂ ਉਗ੍ਗਤਾਪਨਂ।
‘‘Passatha imaṃ tāpasaṃ, jaṭilaṃ uggatāpanaṃ;
ਅਪਰਿਮੇਯ੍ਯਿਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਬੁਦ੍ਧੋ ਲੋਕੇ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ॥
Aparimeyyito kappe, buddho loke bhavissati.
੬੨.
62.
‘‘ਅਹੁ ਕਪਿਲવ੍ਹਯਾ ਰਮ੍ਮਾ, ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਤਥਾਗਤੋ।
‘‘Ahu kapilavhayā rammā, nikkhamitvā tathāgato;
ਪਧਾਨਂ ਪਦਹਿਤ੍વਾਨ, ਕਤ੍વਾ ਦੁਕ੍ਕਰਕਾਰਿਕਂ॥
Padhānaṃ padahitvāna, katvā dukkarakārikaṃ.
੬੩.
63.
‘‘ਅਜਪਾਲਰੁਕ੍ਖਮੂਲਸ੍ਮਿਂ, ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਤਥਾਗਤੋ।
‘‘Ajapālarukkhamūlasmiṃ, nisīditvā tathāgato;
ਤਤ੍ਥ ਪਾਯਾਸਂ ਪਗ੍ਗਯ੍ਹ, ਨੇਰਞ੍ਜਰਮੁਪੇਹਿਤਿ॥
Tattha pāyāsaṃ paggayha, nerañjaramupehiti.
੬੪.
64.
‘‘ਨੇਰਞ੍ਜਰਾਯ ਤੀਰਮ੍ਹਿ, ਪਾਯਾਸਂ ਅਦ ਸੋ ਜਿਨੋ।
‘‘Nerañjarāya tīramhi, pāyāsaṃ ada so jino;
ਪਟਿਯਤ੍ਤવਰਮਗ੍ਗੇਨ, ਬੋਧਿਮੂਲਮੁਪੇਹਿਤਿ॥
Paṭiyattavaramaggena, bodhimūlamupehiti.
੬੫.
65.
ਅਸ੍ਸਤ੍ਥਰੁਕ੍ਖਮੂਲਮ੍ਹਿ, ਬੁਜ੍ਝਿਸ੍ਸਤਿ ਮਹਾਯਸੋ॥
Assattharukkhamūlamhi, bujjhissati mahāyaso.
੬੬.
66.
‘‘ਇਮਸ੍ਸ ਜਨਿਕਾ ਮਾਤਾ, ਮਾਯਾ ਨਾਮ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ।
‘‘Imassa janikā mātā, māyā nāma bhavissati;
ਪਿਤਾ ਸੁਦ੍ਧੋਦਨੋ ਨਾਮ, ਅਯਂ ਹੇਸ੍ਸਤਿ ਗੋਤਮੋ॥
Pitā suddhodano nāma, ayaṃ hessati gotamo.
੬੭.
67.
‘‘ਅਨਾਸવਾ વੀਤਰਾਗਾ, ਸਨ੍ਤਚਿਤ੍ਤਾ ਸਮਾਹਿਤਾ।
‘‘Anāsavā vītarāgā, santacittā samāhitā;
ਕੋਲਿਤੋ ਉਪਤਿਸ੍ਸੋ ਚ, ਅਗ੍ਗਾ ਹੇਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਸਾવਕਾ।
Kolito upatisso ca, aggā hessanti sāvakā;
੬੮.
68.
‘‘ਖੇਮਾ ਉਪ੍ਪਲવਣ੍ਣਾ ਚ, ਅਗ੍ਗਾ ਹੇਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਸਾવਿਕਾ।
‘‘Khemā uppalavaṇṇā ca, aggā hessanti sāvikā;
ਅਨਾਸવਾ વੀਤਰਾਗਾ, ਸਨ੍ਤਚਿਤ੍ਤਾ ਸਮਾਹਿਤਾ।
Anāsavā vītarāgā, santacittā samāhitā;
ਬੋਧਿ ਤਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ, ਅਸ੍ਸਤ੍ਥੋਤਿ ਪવੁਚ੍ਚਤਿ॥
Bodhi tassa bhagavato, assatthoti pavuccati.
੬੯.
69.
ਉਤ੍ਤਰਾ ਨਨ੍ਦਮਾਤਾ ਚ, ਅਗ੍ਗਾ ਹੇਸ੍ਸਨ੍ਤੁਪਟ੍ਠਿਕਾ’’॥
Uttarā nandamātā ca, aggā hessantupaṭṭhikā’’.
੭੦.
70.
ਇਦਂ ਸੁਤ੍વਾਨ વਚਨਂ, ਅਸਮਸ੍ਸ ਮਹੇਸਿਨੋ।
Idaṃ sutvāna vacanaṃ, asamassa mahesino;
੭੧.
71.
ਕਤਞ੍ਜਲੀ ਨਮਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਦਸਸਹਸ੍ਸੀ ਸਦੇવਕਾ॥
Katañjalī namassanti, dasasahassī sadevakā.
੭੨.
72.
‘‘ਯਦਿਮਸ੍ਸ ਲੋਕਨਾਥਸ੍ਸ, વਿਰਜ੍ਝਿਸ੍ਸਾਮ ਸਾਸਨਂ।
‘‘Yadimassa lokanāthassa, virajjhissāma sāsanaṃ;
ਅਨਾਗਤਮ੍ਹਿ ਅਦ੍ਧਾਨੇ, ਹੇਸ੍ਸਾਮ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਇਮਂ॥
Anāgatamhi addhāne, hessāma sammukhā imaṃ.
੭੩.
73.
‘‘ਯਥਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਨਦਿਂ ਤਰਨ੍ਤਾ, ਪਟਿਤਿਤ੍ਥਂ વਿਰਜ੍ਝਿਯ।
‘‘Yathā manussā nadiṃ tarantā, paṭititthaṃ virajjhiya;
ਹੇਟ੍ਠਾਤਿਤ੍ਥੇ ਗਹੇਤ੍વਾਨ, ਉਤ੍ਤਰਨ੍ਤਿ ਮਹਾਨਦਿਂ॥
Heṭṭhātitthe gahetvāna, uttaranti mahānadiṃ.
੭੪.
74.
‘‘ਏવਮੇવ ਮਯਂ ਸਬ੍ਬੇ, ਯਦਿ ਮੁਞ੍ਚਾਮਿਮਂ ਜਿਨਂ।
‘‘Evameva mayaṃ sabbe, yadi muñcāmimaṃ jinaṃ;
ਅਨਾਗਤਮ੍ਹਿ ਅਦ੍ਧਾਨੇ, ਹੇਸ੍ਸਾਮ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਇਮਂ’’॥
Anāgatamhi addhāne, hessāma sammukhā imaṃ’’.
੭੫.
75.
ਦੀਪਙ੍ਕਰੋ ਲੋਕવਿਦੂ, ਆਹੁਤੀਨਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹੋ।
Dīpaṅkaro lokavidū, āhutīnaṃ paṭiggaho;
ਮਮ ਕਮ੍ਮਂ ਪਕਿਤ੍ਤੇਤ੍વਾ, ਦਕ੍ਖਿਣਂ ਪਾਦਮੁਦ੍ਧਰਿ॥
Mama kammaṃ pakittetvā, dakkhiṇaṃ pādamuddhari.
੭੬.
76.
ਦੇવਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਅਸੁਰਾ ਚ, ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾਨ ਪਕ੍ਕਮੁਂ॥
Devā manussā asurā ca, abhivādetvāna pakkamuṃ.
੭੭.
77.
ਦਸ੍ਸਨਂ ਮੇ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇ, ਸਸਙ੍ਘੇ ਲੋਕਨਾਯਕੇ।
Dassanaṃ me atikkante, sasaṅghe lokanāyake;
ਸਯਨਾ વੁਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾਨ, ਪਲ੍ਲਙ੍ਕਂ ਆਭੁਜਿਂ ਤਦਾ॥
Sayanā vuṭṭhahitvāna, pallaṅkaṃ ābhujiṃ tadā.
੭੮.
78.
ਸੁਖੇਨ ਸੁਖਿਤੋ ਹੋਮਿ, ਪਾਮੋਜ੍ਜੇਨ ਪਮੋਦਿਤੋ।
Sukhena sukhito homi, pāmojjena pamodito;
ਪੀਤਿਯਾ ਚ ਅਭਿਸ੍ਸਨ੍ਨੋ, ਪਲ੍ਲਙ੍ਕਂ ਆਭੁਜਿਂ ਤਦਾ॥
Pītiyā ca abhissanno, pallaṅkaṃ ābhujiṃ tadā.
੭੯.
79.
ਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇਨ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ, ਏવਂ ਚਿਨ੍ਤੇਸਹਂ ਤਦਾ।
Pallaṅkena nisīditvā, evaṃ cintesahaṃ tadā;
੮੦.
80.
‘‘ਸਹਸ੍ਸਿਯਮ੍ਹਿ ਲੋਕਮ੍ਹਿ, ਇਸਯੋ ਨਤ੍ਥਿ ਮੇ ਸਮਾ।
‘‘Sahassiyamhi lokamhi, isayo natthi me samā;
ਅਸਮੋ ਇਦ੍ਧਿਧਮ੍ਮੇਸੁ, ਅਲਭਿਂ ਈਦਿਸਂ ਸੁਖਂ॥
Asamo iddhidhammesu, alabhiṃ īdisaṃ sukhaṃ.
੮੧.
81.
‘‘ਪਲ੍ਲਙ੍ਕਾਭੁਜਨੇ ਮਯ੍ਹਂ, ਦਸਸਹਸ੍ਸਾਧਿવਾਸਿਨੋ।
‘‘Pallaṅkābhujane mayhaṃ, dasasahassādhivāsino;
ਮਹਾਨਾਦਂ ਪવਤ੍ਤੇਸੁਂ, ‘ਧੁવਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭવਿਸ੍ਸਸਿ॥
Mahānādaṃ pavattesuṃ, ‘dhuvaṃ buddho bhavissasi.
੮੨.
82.
‘‘‘ਯਾ ਪੁਬ੍ਬੇ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਾਨਂ, ਪਲ੍ਲਙ੍ਕવਰਮਾਭੁਜੇ।
‘‘‘Yā pubbe bodhisattānaṃ, pallaṅkavaramābhuje;
ਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਿ ਪਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਤਾਨਿ ਅਜ੍ਜ ਪਦਿਸ੍ਸਰੇ॥
Nimittāni padissanti, tāni ajja padissare.
੮੩.
83.
‘‘‘ਸੀਤਂ ਬ੍ਯਪਗਤਂ ਹੋਤਿ, ਉਣ੍ਹਞ੍ਚ ਉਪਸਮ੍ਮਤਿ।
‘‘‘Sītaṃ byapagataṃ hoti, uṇhañca upasammati;
ਤਾਨਿ ਅਜ੍ਜ ਪਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਧੁવਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭવਿਸ੍ਸਸਿ॥
Tāni ajja padissanti, dhuvaṃ buddho bhavissasi.
੮੪.
84.
‘‘‘ਦਸਸਹਸ੍ਸੀ ਲੋਕਧਾਤੂ, ਨਿਸ੍ਸਦ੍ਦਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਨਿਰਾਕੁਲਾ।
‘‘‘Dasasahassī lokadhātū, nissaddā honti nirākulā;
ਤਾਨਿ ਅਜ੍ਜ ਪਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਧੁવਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭવਿਸ੍ਸਸਿ॥
Tāni ajja padissanti, dhuvaṃ buddho bhavissasi.
੮੫.
85.
‘‘‘ਮਹਾવਾਤਾ ਨ વਾਯਨ੍ਤਿ, ਨ ਸਨ੍ਦਨ੍ਤਿ ਸવਨ੍ਤਿਯੋ।
‘‘‘Mahāvātā na vāyanti, na sandanti savantiyo;
ਤਾਨਿ ਅਜ੍ਜ ਪਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਧੁવਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭવਿਸ੍ਸਸਿ॥
Tāni ajja padissanti, dhuvaṃ buddho bhavissasi.
੮੬.
86.
‘‘‘ਥਲਜਾ ਦਕਜਾ ਪੁਪ੍ਫਾ, ਸਬ੍ਬੇ ਪੁਪ੍ਫਨ੍ਤਿ ਤਾવਦੇ।
‘‘‘Thalajā dakajā pupphā, sabbe pupphanti tāvade;
ਤੇਪਜ੍ਜ ਪੁਪ੍ਫਿਤਾ 25 ਸਬ੍ਬੇ, ਧੁવਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭવਿਸ੍ਸਸਿ॥
Tepajja pupphitā 26 sabbe, dhuvaṃ buddho bhavissasi.
੮੭.
87.
‘‘‘ਲਤਾ વਾ ਯਦਿ વਾ ਰੁਕ੍ਖਾ, ਫਲਭਾਰਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਤਾવਦੇ।
‘‘‘Latā vā yadi vā rukkhā, phalabhārā honti tāvade;
ਤੇਪਜ੍ਜ ਫਲਿਤਾ ਸਬ੍ਬੇ, ਧੁવਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭવਿਸ੍ਸਸਿ॥
Tepajja phalitā sabbe, dhuvaṃ buddho bhavissasi.
੮੮.
88.
‘‘‘ਆਕਾਸਟ੍ਠਾ ਚ ਭੂਮਟ੍ਠਾ, ਰਤਨਾ ਜੋਤਨ੍ਤਿ ਤਾવਦੇ।
‘‘‘Ākāsaṭṭhā ca bhūmaṭṭhā, ratanā jotanti tāvade;
ਤੇਪਜ੍ਜ ਰਤਨਾ ਜੋਤਨ੍ਤਿ, ਧੁવਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭવਿਸ੍ਸਸਿ॥
Tepajja ratanā jotanti, dhuvaṃ buddho bhavissasi.
੮੯.
89.
‘‘‘ਮਾਨੁਸ੍ਸਕਾ ਚ ਦਿਬ੍ਬਾ ਚ, ਤੁਰਿਯਾ વਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਤਾવਦੇ।
‘‘‘Mānussakā ca dibbā ca, turiyā vajjanti tāvade;
ਤੇਪਜ੍ਜੁਭੋ ਅਭਿਰવਨ੍ਤਿ, ਧੁવਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭવਿਸ੍ਸਸਿ॥
Tepajjubho abhiravanti, dhuvaṃ buddho bhavissasi.
੯੦.
90.
‘‘‘વਿਚਿਤ੍ਰਪੁਪ੍ਫਾ ਗਗਨਾ, ਅਭਿવਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਤਾવਦੇ।
‘‘‘Vicitrapupphā gaganā, abhivassanti tāvade;
ਤੇਪਿ ਅਜ੍ਜ ਪવਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਧੁવਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭવਿਸ੍ਸਸਿ॥
Tepi ajja pavassanti, dhuvaṃ buddho bhavissasi.
੯੧.
91.
‘‘‘ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦੋ ਆਭੁਜਤਿ, ਦਸਸਹਸ੍ਸੀ ਪਕਮ੍ਪਤਿ।
‘‘‘Mahāsamuddo ābhujati, dasasahassī pakampati;
ਤੇਪਜ੍ਜੁਭੋ ਅਭਿਰવਨ੍ਤਿ, ਧੁવਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭવਿਸ੍ਸਸਿ॥
Tepajjubho abhiravanti, dhuvaṃ buddho bhavissasi.
੯੨.
92.
‘‘‘ਨਿਰਯੇਪਿ ਦਸਸਹਸ੍ਸੇ, ਅਗ੍ਗੀ ਨਿਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਤਾવਦੇ।
‘‘‘Nirayepi dasasahasse, aggī nibbanti tāvade;
ਤੇਪਜ੍ਜ ਨਿਬ੍ਬੁਤਾ ਅਗ੍ਗੀ, ਧੁવਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭવਿਸ੍ਸਸਿ॥
Tepajja nibbutā aggī, dhuvaṃ buddho bhavissasi.
੯੩.
93.
‘‘‘વਿਮਲੋ ਹੋਤਿ ਸੂਰਿਯੋ, ਸਬ੍ਬਾ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਤਾਰਕਾ।
‘‘‘Vimalo hoti sūriyo, sabbā dissanti tārakā;
ਤੇਪਿ ਅਜ੍ਜ ਪਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਧੁવਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭવਿਸ੍ਸਸਿ॥
Tepi ajja padissanti, dhuvaṃ buddho bhavissasi.
੯੪.
94.
ਤਮ੍ਪਜ੍ਜੁਬ੍ਭਿਜ੍ਜਤੇ ਮਹਿਯਾ, ਧੁવਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭવਿਸ੍ਸਸਿ॥
Tampajjubbhijjate mahiyā, dhuvaṃ buddho bhavissasi.
੯੫.
95.
‘‘‘ਤਾਰਾਗਣਾ વਿਰੋਚਨ੍ਤਿ, ਨਕ੍ਖਤ੍ਤਾ ਗਗਨਮਣ੍ਡਲੇ।
‘‘‘Tārāgaṇā virocanti, nakkhattā gaganamaṇḍale;
વਿਸਾਖਾ ਚਨ੍ਦਿਮਾ ਯੁਤ੍ਤਾ, ਧੁવਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭવਿਸ੍ਸਸਿ॥
Visākhā candimā yuttā, dhuvaṃ buddho bhavissasi.
੯੬.
96.
‘‘‘ਬਿਲਾਸਯਾ ਦਰੀਸਯਾ, ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤਿ ਸਕਾਸਯਾ।
‘‘‘Bilāsayā darīsayā, nikkhamanti sakāsayā;
ਤੇਪਜ੍ਜ ਆਸਯਾ ਛੁਦ੍ਧਾ, ਧੁવਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭવਿਸ੍ਸਸਿ॥
Tepajja āsayā chuddhā, dhuvaṃ buddho bhavissasi.
੯੭.
97.
‘‘‘ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ ਅਰਤੀ ਸਤ੍ਤਾਨਂ, ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਤਾવਦੇ।
‘‘‘Na honti aratī sattānaṃ, santuṭṭhā honti tāvade;
ਤੇਪਜ੍ਜ ਸਬ੍ਬੇ ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਾ, ਧੁવਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭવਿਸ੍ਸਸਿ॥
Tepajja sabbe santuṭṭhā, dhuvaṃ buddho bhavissasi.
੯੮.
98.
‘‘‘ਰੋਗਾ ਤਦੁਪਸਮ੍ਮਨ੍ਤਿ, ਜਿਘਚ੍ਛਾ ਚ વਿਨਸ੍ਸਤਿ।
‘‘‘Rogā tadupasammanti, jighacchā ca vinassati;
ਤਾਨਿ ਅਜ੍ਜ ਪਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਧੁવਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭવਿਸ੍ਸਸਿ॥
Tāni ajja padissanti, dhuvaṃ buddho bhavissasi.
੯੯.
99.
‘‘‘ਰਾਗੋ ਤਦਾ ਤਨੁ ਹੋਤਿ, ਦੋਸੋ ਮੋਹੋ વਿਨਸ੍ਸਤਿ।
‘‘‘Rāgo tadā tanu hoti, doso moho vinassati;
ਤੇਪਜ੍ਜ વਿਗਤਾ ਸਬ੍ਬੇ, ਧੁવਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭવਿਸ੍ਸਸਿ॥
Tepajja vigatā sabbe, dhuvaṃ buddho bhavissasi.
੧੦੦.
100.
‘‘‘ਭਯਂ ਤਦਾ ਨ ਭવਤਿ, ਅਜ੍ਜਪੇਤਂ ਪਦਿਸ੍ਸਤਿ।
‘‘‘Bhayaṃ tadā na bhavati, ajjapetaṃ padissati;
ਤੇਨ ਲਿਙ੍ਗੇਨ ਜਾਨਾਮ, ਧੁવਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭવਿਸ੍ਸਸਿ॥
Tena liṅgena jānāma, dhuvaṃ buddho bhavissasi.
੧੦੧.
101.
‘‘‘ਰਜੋਨੁਦ੍ਧਂਸਤਿ ਉਦ੍ਧਂ, ਅਜ੍ਜਪੇਤਂ ਪਦਿਸ੍ਸਤਿ।
‘‘‘Rajonuddhaṃsati uddhaṃ, ajjapetaṃ padissati;
ਤੇਨ ਲਿਙ੍ਗੇਨ ਜਾਨਾਮ, ਧੁવਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭવਿਸ੍ਸਸਿ॥
Tena liṅgena jānāma, dhuvaṃ buddho bhavissasi.
੧੦੨.
102.
‘‘‘ਅਨਿਟ੍ਠਗਨ੍ਧੋ ਪਕ੍ਕਮਤਿ, ਦਿਬ੍ਬਗਨ੍ਧੋ ਪવਾਯਤਿ।
‘‘‘Aniṭṭhagandho pakkamati, dibbagandho pavāyati;
ਸੋਪਜ੍ਜ વਾਯਤਿ ਗਨ੍ਧੋ, ਧੁવਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭવਿਸ੍ਸਸਿ॥
Sopajja vāyati gandho, dhuvaṃ buddho bhavissasi.
੧੦੩.
103.
‘‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਦੇવਾ ਪਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਠਪਯਿਤ੍વਾ ਅਰੂਪਿਨੋ।
‘‘‘Sabbe devā padissanti, ṭhapayitvā arūpino;
ਤੇਪਜ੍ਜ ਸਬ੍ਬੇ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਧੁવਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭવਿਸ੍ਸਸਿ॥
Tepajja sabbe dissanti, dhuvaṃ buddho bhavissasi.
੧੦੪.
104.
‘‘‘ਯਾવਤਾ ਨਿਰਯਾ ਨਾਮ, ਸਬ੍ਬੇ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਤਾવਦੇ।
‘‘‘Yāvatā nirayā nāma, sabbe dissanti tāvade;
ਤੇਪਜ੍ਜ ਸਬ੍ਬੇ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਧੁવਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭવਿਸ੍ਸਸਿ॥
Tepajja sabbe dissanti, dhuvaṃ buddho bhavissasi.
੧੦੫.
105.
ਆਕਾਸਭੂਤਾ ਤੇਪਜ੍ਜ, ਧੁવਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭવਿਸ੍ਸਸਿ॥
Ākāsabhūtā tepajja, dhuvaṃ buddho bhavissasi.
੧੦੬.
106.
‘‘‘ਚੁਤੀ ਚ ਉਪਪਤ੍ਤਿ ਚ, ਖਣੇ ਤਸ੍ਮਿਂ ਨ વਿਜ੍ਜਤਿ।
‘‘‘Cutī ca upapatti ca, khaṇe tasmiṃ na vijjati;
ਤਾਨਿਪਜ੍ਜ ਪਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਧੁવਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭવਿਸ੍ਸਸਿ॥
Tānipajja padissanti, dhuvaṃ buddho bhavissasi.
੧੦੭.
107.
‘‘‘ਦਲ਼੍ਹਂ ਪਗ੍ਗਣ੍ਹ વੀਰਿਯਂ, ਮਾ ਨਿવਤ੍ਤ ਅਭਿਕ੍ਕਮ।
‘‘‘Daḷhaṃ paggaṇha vīriyaṃ, mā nivatta abhikkama;
ਮਯਮ੍ਪੇਤਂ વਿਜਾਨਾਮ, ਧੁવਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭવਿਸ੍ਸਸਿ’’’॥
Mayampetaṃ vijānāma, dhuvaṃ buddho bhavissasi’’’.
੧੦੮.
108.
ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ, ਦਸਸਹਸ੍ਸੀਨਚੂਭਯਂ।
Buddhassa vacanaṃ sutvā, dasasahassīnacūbhayaṃ;
ਤੁਟ੍ਠਹਟ੍ਠੋ ਪਮੋਦਿਤੋ, ਏવਂ ਚਿਨ੍ਤੇਸਹਂ ਤਦਾ॥
Tuṭṭhahaṭṭho pamodito, evaṃ cintesahaṃ tadā.
੧੦੯.
109.
‘‘ਅਦ੍વੇਜ੍ਝવਚਨਾ ਬੁਦ੍ਧਾ, ਅਮੋਘવਚਨਾ ਜਿਨਾ।
‘‘Advejjhavacanā buddhā, amoghavacanā jinā;
વਿਤਥਂ ਨਤ੍ਥਿ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ, ਧੁવਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭવਾਮਹਂ॥
Vitathaṃ natthi buddhānaṃ, dhuvaṃ buddho bhavāmahaṃ.
੧੧੦.
110.
‘‘ਯਥਾ ਖਿਤ੍ਤਂ ਨਭੇ ਲੇਡ੍ਡੁ, ਧੁવਂ ਪਤਤਿ ਭੂਮਿਯਂ।
‘‘Yathā khittaṃ nabhe leḍḍu, dhuvaṃ patati bhūmiyaṃ;
ਤਥੇવ ਬੁਦ੍ਧਸੇਟ੍ਠਾਨਂ, વਚਨਂ ਧੁવਸਸ੍ਸਤਂ।
Tatheva buddhaseṭṭhānaṃ, vacanaṃ dhuvasassataṃ;
વਿਤਥਂ ਨਤ੍ਥਿ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ, ਧੁવਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭવਾਮਹਂ॥
Vitathaṃ natthi buddhānaṃ, dhuvaṃ buddho bhavāmahaṃ.
੧੧੧.
111.
‘‘ਯਥਾਪਿ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤਾਨਂ, ਮਰਣਂ ਧੁવਸਸ੍ਸਤਂ।
‘‘Yathāpi sabbasattānaṃ, maraṇaṃ dhuvasassataṃ;
ਤਥੇવ ਬੁਦ੍ਧਸੇਟ੍ਠਾਨਂ, વਚਨਂ ਧੁવਸਸ੍ਸਤਂ।
Tatheva buddhaseṭṭhānaṃ, vacanaṃ dhuvasassataṃ;
વਿਤਥਂ ਨਤ੍ਥਿ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ, ਧੁવਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭવਾਮਹਂ॥
Vitathaṃ natthi buddhānaṃ, dhuvaṃ buddho bhavāmahaṃ.
੧੧੨.
112.
‘‘ਯਥਾ ਰਤ੍ਤਿਕ੍ਖਯੇ ਪਤ੍ਤੇ, ਸੂਰਿਯੁਗ੍ਗਮਨਂ ਧੁવਂ।
‘‘Yathā rattikkhaye patte, sūriyuggamanaṃ dhuvaṃ;
ਤਥੇવ ਬੁਦ੍ਧਸੇਟ੍ਠਾਨਂ, વਚਨਂ ਧੁવਸਸ੍ਸਤਂ।
Tatheva buddhaseṭṭhānaṃ, vacanaṃ dhuvasassataṃ;
વਿਤਥਂ ਨਤ੍ਥਿ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ, ਧੁવਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭવਾਮਹਂ॥
Vitathaṃ natthi buddhānaṃ, dhuvaṃ buddho bhavāmahaṃ.
੧੧੩.
113.
‘‘ਯਥਾ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਸਯਨਸ੍ਸ, ਸੀਹਸ੍ਸ ਨਦਨਂ ਧੁવਂ।
‘‘Yathā nikkhantasayanassa, sīhassa nadanaṃ dhuvaṃ;
ਤਥੇવ ਬੁਦ੍ਧਸੇਟ੍ਠਾਨਂ, વਚਨਂ ਧੁવਸਸ੍ਸਤਂ।
Tatheva buddhaseṭṭhānaṃ, vacanaṃ dhuvasassataṃ;
વਿਤਥਂ ਨਤ੍ਥਿ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ, ਧੁવਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭવਾਮਹਂ॥
Vitathaṃ natthi buddhānaṃ, dhuvaṃ buddho bhavāmahaṃ.
੧੧੪.
114.
‘‘ਯਥਾ ਆਪਨ੍ਨਸਤ੍ਤਾਨਂ, ਭਾਰਮੋਰੋਪਨਂ ਧੁવਂ।
‘‘Yathā āpannasattānaṃ, bhāramoropanaṃ dhuvaṃ;
ਤਥੇવ ਬੁਦ੍ਧਸੇਟ੍ਠਾਨਂ, વਚਨਂ ਧੁવਸਸ੍ਸਤਂ।
Tatheva buddhaseṭṭhānaṃ, vacanaṃ dhuvasassataṃ;
વਿਤਥਂ ਨਤ੍ਥਿ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ, ਧੁવਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭવਾਮਹਂ॥
Vitathaṃ natthi buddhānaṃ, dhuvaṃ buddho bhavāmahaṃ.
੧੧੫.
115.
‘‘ਹਨ੍ਦ ਬੁਦ੍ਧਕਰੇ ਧਮ੍ਮੇ, વਿਚਿਨਾਮਿ ਇਤੋ ਚਿਤੋ।
‘‘Handa buddhakare dhamme, vicināmi ito cito;
ਉਦ੍ਧਂ ਅਧੋ ਦਸ ਦਿਸਾ, ਯਾવਤਾ ਧਮ੍ਮਧਾਤੁਯਾ’’॥
Uddhaṃ adho dasa disā, yāvatā dhammadhātuyā’’.
੧੧੬.
116.
વਿਚਿਨਨ੍ਤੋ ਤਦਾ ਦਕ੍ਖਿਂ, ਪਠਮਂ ਦਾਨਪਾਰਮਿਂ।
Vicinanto tadā dakkhiṃ, paṭhamaṃ dānapāramiṃ;
ਪੁਬ੍ਬਕੇਹਿ ਮਹੇਸੀਹਿ, ਅਨੁਚਿਣ੍ਣਂ ਮਹਾਪਥਂ॥
Pubbakehi mahesīhi, anuciṇṇaṃ mahāpathaṃ.
੧੧੭.
117.
‘‘ਇਮਂ ਤ੍વਂ ਪਠਮਂ ਤਾવ, ਦਲ਼੍ਹਂ ਕਤ੍વਾ ਸਮਾਦਿਯ।
‘‘Imaṃ tvaṃ paṭhamaṃ tāva, daḷhaṃ katvā samādiya;
ਦਾਨਪਾਰਮਿਤਂ ਗਚ੍ਛ, ਯਦਿ ਬੋਧਿਂ ਪਤ੍ਤੁਮਿਚ੍ਛਸਿ॥
Dānapāramitaṃ gaccha, yadi bodhiṃ pattumicchasi.
੧੧੮.
118.
‘‘ਯਥਾਪਿ ਕੁਮ੍ਭੋ ਸਮ੍ਪੁਣ੍ਣੋ, ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਅਧੋ ਕਤੋ।
‘‘Yathāpi kumbho sampuṇṇo, yassa kassaci adho kato;
વਮਤੇ વੁਦਕਂ ਨਿਸ੍ਸੇਸਂ, ਨ ਤਤ੍ਥ ਪਰਿਰਕ੍ਖਤਿ॥
Vamate vudakaṃ nissesaṃ, na tattha parirakkhati.
੧੧੯.
119.
‘‘ਤਥੇવ ਯਾਚਕੇ ਦਿਸ੍વਾ, ਹੀਨਮੁਕ੍ਕਟ੍ਠਮਜ੍ਝਿਮੇ।
‘‘Tatheva yācake disvā, hīnamukkaṭṭhamajjhime;
ਦਦਾਹਿ ਦਾਨਂ ਨਿਸ੍ਸੇਸਂ, ਕੁਮ੍ਭੋ વਿਯ ਅਧੋ ਕਤੋ॥
Dadāhi dānaṃ nissesaṃ, kumbho viya adho kato.
੧੨੦.
120.
‘‘ਨਹੇਤੇ ਏਤ੍ਤਕਾਯੇવ, ਬੁਦ੍ਧਧਮ੍ਮਾ ਭવਿਸ੍ਸਰੇ।
‘‘Nahete ettakāyeva, buddhadhammā bhavissare;
ਅਞ੍ਞੇਪਿ વਿਚਿਨਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਯੇ ਧਮ੍ਮਾ ਬੋਧਿਪਾਚਨਾ’’॥
Aññepi vicinissāmi, ye dhammā bodhipācanā’’.
੧੨੧.
121.
વਿਚਿਨਨ੍ਤੋ ਤਦਾ ਦਕ੍ਖਿਂ, ਦੁਤਿਯਂ ਸੀਲਪਾਰਮਿਂ।
Vicinanto tadā dakkhiṃ, dutiyaṃ sīlapāramiṃ;
ਪੁਬ੍ਬਕੇਹਿ ਮਹੇਸੀਹਿ, ਆਸੇવਿਤਨਿਸੇવਿਤਂ॥
Pubbakehi mahesīhi, āsevitanisevitaṃ.
੧੨੨.
122.
‘‘ਇਮਂ ਤ੍વਂ ਦੁਤਿਯਂ ਤਾવ, ਦਲ਼੍ਹਂ ਕਤ੍વਾ ਸਮਾਦਿਯ।
‘‘Imaṃ tvaṃ dutiyaṃ tāva, daḷhaṃ katvā samādiya;
ਸੀਲਪਾਰਮਿਤਂ ਗਚ੍ਛ, ਯਦਿ ਬੋਧਿਂ ਪਤ੍ਤੁਮਿਚ੍ਛਸਿ॥
Sīlapāramitaṃ gaccha, yadi bodhiṃ pattumicchasi.
੧੨੩.
123.
‘‘ਯਥਾਪਿ ਚਮਰੀ વਾਲਂ, ਕਿਸ੍ਮਿਞ੍ਚਿ ਪਟਿਲਗ੍ਗਿਤਂ।
‘‘Yathāpi camarī vālaṃ, kismiñci paṭilaggitaṃ;
ਉਪੇਤਿ ਮਰਣਂ ਤਤ੍ਥ, ਨ વਿਕੋਪੇਤਿ વਾਲਧਿਂ॥
Upeti maraṇaṃ tattha, na vikopeti vāladhiṃ.
੧੨੪.
124.
‘‘ਤਥੇવ ਤ੍વਂ ਚਤੂਸੁ ਭੂਮੀਸੁ, ਸੀਲਾਨਿ ਪਰਿਪੂਰਯ।
‘‘Tatheva tvaṃ catūsu bhūmīsu, sīlāni paripūraya;
ਪਰਿਰਕ੍ਖ ਸਬ੍ਬਦਾ ਸੀਲਂ, ਚਮਰੀ વਿਯ વਾਲਧਿਂ॥
Parirakkha sabbadā sīlaṃ, camarī viya vāladhiṃ.
੧੨੫.
125.
‘‘ਨਹੇਤੇ ਏਤ੍ਤਕਾਯੇવ, ਬੁਦ੍ਧਧਮ੍ਮਾ ਭવਿਸ੍ਸਰੇ।
‘‘Nahete ettakāyeva, buddhadhammā bhavissare;
ਅਞ੍ਞੇਪਿ વਿਚਿਨਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਯੇ ਧਮ੍ਮਾ ਬੋਧਿਪਾਚਨਾ’’॥
Aññepi vicinissāmi, ye dhammā bodhipācanā’’.
੧੨੬.
126.
વਿਚਿਨਨ੍ਤੋ ਤਦਾ ਦਕ੍ਖਿਂ, ਤਤਿਯਂ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਪਾਰਮਿਂ।
Vicinanto tadā dakkhiṃ, tatiyaṃ nekkhammapāramiṃ;
ਪੁਬ੍ਬਕੇਹਿ ਮਹੇਸੀਹਿ, ਆਸੇવਿਤਨਿਸੇવਿਤਂ॥
Pubbakehi mahesīhi, āsevitanisevitaṃ.
੧੨੭.
127.
‘‘ਇਮਂ ਤ੍વਂ ਤਤਿਯਂ ਤਾવ, ਦਲ਼੍ਹਂ ਕਤ੍વਾ ਸਮਾਦਿਯ।
‘‘Imaṃ tvaṃ tatiyaṃ tāva, daḷhaṃ katvā samādiya;
ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਪਾਰਮਿਤਂ ਗਚ੍ਛ, ਯਦਿ ਬੋਧਿਂ ਪਤ੍ਤੁਮਿਚ੍ਛਸਿ॥
Nekkhammapāramitaṃ gaccha, yadi bodhiṃ pattumicchasi.
੧੨੮.
128.
‘‘ਯਥਾ ਅਨ੍ਦੁਘਰੇ ਪੁਰਿਸੋ, ਚਿਰવੁਤ੍ਥੋ ਦੁਖਟ੍ਟਿਤੋ।
‘‘Yathā andughare puriso, ciravuttho dukhaṭṭito;
ਨ ਤਤ੍ਥ ਰਾਗਂ ਜਨੇਸਿ, ਮੁਤ੍ਤਿਂਯੇવ ਗવੇਸਤਿ॥
Na tattha rāgaṃ janesi, muttiṃyeva gavesati.
੧੨੯.
129.
‘‘ਤਥੇવ ਤ੍વਂ ਸਬ੍ਬਭવੇ, ਪਸ੍ਸ ਅਨ੍ਦੁਘਰੇ વਿਯ।
‘‘Tatheva tvaṃ sabbabhave, passa andughare viya;
ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਾਭਿਮੁਖੋ ਹੋਹਿ, ਭવਤੋ ਪਰਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾ॥
Nekkhammābhimukho hohi, bhavato parimuttiyā.
੧੩੦.
130.
‘‘ਨਹੇਤੇ ਏਤ੍ਤਕਾਯੇવ, ਬੁਦ੍ਧਧਮ੍ਮਾ ਭવਿਸ੍ਸਰੇ।
‘‘Nahete ettakāyeva, buddhadhammā bhavissare;
ਅਞ੍ਞੇਪਿ વਿਚਿਨਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਯੇ ਧਮ੍ਮਾ ਬੋਧਿਪਾਚਨਾ’’॥
Aññepi vicinissāmi, ye dhammā bodhipācanā’’.
੧੩੧.
131.
વਿਚਿਨਨ੍ਤੋ ਤਦਾ ਦਕ੍ਖਿਂ, ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਪਞ੍ਞਾਪਾਰਮਿਂ।
Vicinanto tadā dakkhiṃ, catutthaṃ paññāpāramiṃ;
ਪੁਬ੍ਬਕੇਹਿ ਮਹੇਸੀਹਿ, ਆਸੇવਿਤਨਿਸੇવਿਤਂ॥
Pubbakehi mahesīhi, āsevitanisevitaṃ.
੧੩੨.
132.
‘‘ਇਮਂ ਤ੍વਂ ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਤਾવ, ਦਲ਼੍ਹਂ ਕਤ੍વਾ ਸਮਾਦਿਯ।
‘‘Imaṃ tvaṃ catutthaṃ tāva, daḷhaṃ katvā samādiya;
ਪਞ੍ਞਾਪਾਰਮਿਤਂ ਗਚ੍ਛ, ਯਦਿ ਬੋਧਿਂ ਪਤ੍ਤੁਮਿਚ੍ਛਸਿ॥
Paññāpāramitaṃ gaccha, yadi bodhiṃ pattumicchasi.
੧੩੩.
133.
‘‘ਯਥਾਪਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ, ਹੀਨਮੁਕ੍ਕਟ੍ਠਮਜ੍ਝਿਮੇ।
‘‘Yathāpi bhikkhu bhikkhanto, hīnamukkaṭṭhamajjhime;
ਕੁਲਾਨਿ ਨ વਿવਜ੍ਜੇਨ੍ਤੋ, ਏવਂ ਲਭਤਿ ਯਾਪਨਂ॥
Kulāni na vivajjento, evaṃ labhati yāpanaṃ.
੧੩੪.
134.
‘‘ਤਥੇવ ਤ੍વਂ ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ, ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਂ ਬੁਧਂ ਜਨਂ।
‘‘Tatheva tvaṃ sabbakālaṃ, paripucchaṃ budhaṃ janaṃ;
ਪਞ੍ਞਾਪਾਰਮਿਤਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ, ਸਮ੍ਬੋਧਿਂ ਪਾਪੁਣਿਸ੍ਸਸਿ॥
Paññāpāramitaṃ gantvā, sambodhiṃ pāpuṇissasi.
੧੩੫.
135.
‘‘ਨਹੇਤੇ ਏਤ੍ਤਕਾਯੇવ, ਬੁਦ੍ਧਧਮ੍ਮਾ ਭવਿਸ੍ਸਰੇ।
‘‘Nahete ettakāyeva, buddhadhammā bhavissare;
ਅਞ੍ਞੇਪਿ વਿਚਿਨਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਯੇ ਧਮ੍ਮਾ ਬੋਧਿਪਾਚਨਾ’’॥
Aññepi vicinissāmi, ye dhammā bodhipācanā’’.
੧੩੬.
136.
વਿਚਿਨਨ੍ਤੋ ਤਦਾ ਦਕ੍ਖਿਂ, ਪਞ੍ਚਮਂ વੀਰਿਯਪਾਰਮਿਂ।
Vicinanto tadā dakkhiṃ, pañcamaṃ vīriyapāramiṃ;
ਪੁਬ੍ਬਕੇਹਿ ਮਹੇਸੀਹਿ, ਆਸੇવਿਤਨਿਸੇવਿਤਂ॥
Pubbakehi mahesīhi, āsevitanisevitaṃ.
੧੩੭.
137.
‘‘ਇਮਂ ਤ੍વਂ ਪਞ੍ਚਮਂ ਤਾવ, ਦਲ਼੍ਹਂ ਕਤ੍વਾ ਸਮਾਦਿਯ।
‘‘Imaṃ tvaṃ pañcamaṃ tāva, daḷhaṃ katvā samādiya;
વੀਰਿਯਪਾਰਮਿਤਂ ਗਚ੍ਛ, ਯਦਿ ਬੋਧਿਂ ਪਤ੍ਤੁਮਿਚ੍ਛਸਿ॥
Vīriyapāramitaṃ gaccha, yadi bodhiṃ pattumicchasi.
੧੩੮.
138.
‘‘ਯਥਾਪਿ ਸੀਹੋ ਮਿਗਰਾਜਾ, ਨਿਸਜ੍ਜਟ੍ਠਾਨਚਙ੍ਕਮੇ।
‘‘Yathāpi sīho migarājā, nisajjaṭṭhānacaṅkame;
ਅਲੀਨવੀਰਿਯੋ ਹੋਤਿ, ਪਗ੍ਗਹਿਤਮਨੋ ਸਦਾ॥
Alīnavīriyo hoti, paggahitamano sadā.
੧੩੯.
139.
‘‘ਤਥੇવ ਤ੍વਂ 31 ਸਬ੍ਬਭવੇ, ਪਗ੍ਗਣ੍ਹ વੀਰਿਯਂ ਦਲ਼੍ਹਂ।
‘‘Tatheva tvaṃ 32 sabbabhave, paggaṇha vīriyaṃ daḷhaṃ;
વੀਰਿਯਪਾਰਮਿਤਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ, ਸਮ੍ਬੋਧਿਂ ਪਾਪੁਣਿਸ੍ਸਸਿ॥
Vīriyapāramitaṃ gantvā, sambodhiṃ pāpuṇissasi.
੧੪੦.
140.
‘‘ਨਹੇਤੇ ਏਤ੍ਤਕਾਯੇવ, ਬੁਦ੍ਧਧਮ੍ਮਾ ਭવਿਸ੍ਸਰੇ।
‘‘Nahete ettakāyeva, buddhadhammā bhavissare;
ਅਞ੍ਞੇਪਿ વਿਚਿਨਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਯੇ ਧਮ੍ਮਾ ਬੋਧਿਪਾਚਨਾ’’॥
Aññepi vicinissāmi, ye dhammā bodhipācanā’’.
੧੪੧.
141.
વਿਚਿਨਨ੍ਤੋ ਤਦਾ ਦਕ੍ਖਿਂ, ਛਟ੍ਠਮਂ ਖਨ੍ਤਿਪਾਰਮਿਂ।
Vicinanto tadā dakkhiṃ, chaṭṭhamaṃ khantipāramiṃ;
ਪੁਬ੍ਬਕੇਹਿ ਮਹੇਸੀਹਿ, ਆਸੇવਿਤਨਿਸੇવਿਤਂ॥
Pubbakehi mahesīhi, āsevitanisevitaṃ.
੧੪੨.
142.
‘‘ਇਮਂ ਤ੍વਂ ਛਟ੍ਠਮਂ ਤਾવ, ਦਲ਼੍ਹਂ ਕਤ੍વਾ ਸਮਾਦਿਯ।
‘‘Imaṃ tvaṃ chaṭṭhamaṃ tāva, daḷhaṃ katvā samādiya;
ਤਤ੍ਥ ਅਦ੍વੇਜ੍ਝਮਾਨਸੋ, ਸਮ੍ਬੋਧਿਂ ਪਾਪੁਣਿਸ੍ਸਸਿ॥
Tattha advejjhamānaso, sambodhiṃ pāpuṇissasi.
੧੪੩.
143.
‘‘ਯਥਾਪਿ ਪਥવੀ ਨਾਮ, ਸੁਚਿਮ੍ਪਿ ਅਸੁਚਿਮ੍ਪਿ ਚ।
‘‘Yathāpi pathavī nāma, sucimpi asucimpi ca;
ਸਬ੍ਬਂ ਸਹਤਿ ਨਿਕ੍ਖੇਪਂ, ਨ ਕਰੋਤਿ ਪਟਿਘਂ ਤਯਾ॥
Sabbaṃ sahati nikkhepaṃ, na karoti paṭighaṃ tayā.
੧੪੪.
144.
‘‘ਤਥੇવ ਤ੍વਮ੍ਪਿ ਸਬ੍ਬੇਸਂ, ਸਮ੍ਮਾਨਾવਮਾਨਕ੍ਖਮੋ।
‘‘Tatheva tvampi sabbesaṃ, sammānāvamānakkhamo;
ਖਨ੍ਤਿਪਾਰਮਿਤਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ, ਸਮ੍ਬੋਧਿਂ ਪਾਪੁਣਿਸ੍ਸਸਿ॥
Khantipāramitaṃ gantvā, sambodhiṃ pāpuṇissasi.
੧੪੫.
145.
‘‘ਨਹੇਤੇ ਏਤ੍ਤਕਾਯੇવ, ਬੁਦ੍ਧਧਮ੍ਮਾ ਭવਿਸ੍ਸਰੇ।
‘‘Nahete ettakāyeva, buddhadhammā bhavissare;
ਅਞ੍ਞੇਪਿ વਿਚਿਨਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਯੇ ਧਮ੍ਮਾ ਬੋਧਿਪਾਚਨਾ’’॥
Aññepi vicinissāmi, ye dhammā bodhipācanā’’.
੧੪੬.
146.
વਿਚਿਨਨ੍ਤੋ ਤਦਾ ਦਕ੍ਖਿਂ, ਸਤ੍ਤਮਂ ਸਚ੍ਚਪਾਰਮਿਂ।
Vicinanto tadā dakkhiṃ, sattamaṃ saccapāramiṃ;
ਪੁਬ੍ਬਕੇਹਿ ਮਹੇਸੀਹਿ, ਆਸੇવਿਤਨਿਸੇવਿਤਂ॥
Pubbakehi mahesīhi, āsevitanisevitaṃ.
੧੪੭.
147.
‘‘ਇਮਂ ਤ੍વਂ ਸਤ੍ਤਮਂ ਤਾવ, ਦਲ਼੍ਹਂ ਕਤ੍વਾ ਸਮਾਦਿਯ।
‘‘Imaṃ tvaṃ sattamaṃ tāva, daḷhaṃ katvā samādiya;
ਤਤ੍ਥ ਅਦ੍વੇਜ੍ਝવਚਨੋ, ਸਮ੍ਬੋਧਿਂ ਪਾਪੁਣਿਸ੍ਸਸਿ॥
Tattha advejjhavacano, sambodhiṃ pāpuṇissasi.
੧੪੮.
148.
‘‘ਯਥਾਪਿ ਓਸਧੀ ਨਾਮ, ਤੁਲਾਭੂਤਾ ਸਦੇવਕੇ।
‘‘Yathāpi osadhī nāma, tulābhūtā sadevake;
ਸਮਯੇ ਉਤੁવਸ੍ਸੇ વਾ, ਨ વੋਕ੍ਕਮਤਿ વੀਥਿਤੋ॥
Samaye utuvasse vā, na vokkamati vīthito.
੧੪੯.
149.
‘‘ਤਥੇવ ਤ੍વਮ੍ਪਿ ਸਚ੍ਚੇਸੁ, ਮਾ વੋਕ੍ਕਮ ਹਿ વੀਥਿਤੋ।
‘‘Tatheva tvampi saccesu, mā vokkama hi vīthito;
ਸਚ੍ਚਪਾਰਮਿਤਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ, ਸਮ੍ਬੋਧਿਂ ਪਾਪੁਣਿਸ੍ਸਸਿ॥
Saccapāramitaṃ gantvā, sambodhiṃ pāpuṇissasi.
੧੫੦.
150.
‘‘ਨਹੇਤੇ ਏਤ੍ਤਕਾਯੇવ, ਬੁਦ੍ਧਧਮ੍ਮਾ ਭવਿਸ੍ਸਰੇ।
‘‘Nahete ettakāyeva, buddhadhammā bhavissare;
ਅਞ੍ਞੇਪਿ વਿਚਿਨਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਯੇ ਧਮ੍ਮਾ ਬੋਧਿਪਾਚਨਾ’’॥
Aññepi vicinissāmi, ye dhammā bodhipācanā’’.
੧੫੧.
151.
વਿਚਿਨਨ੍ਤੋ ਤਦਾ ਦਕ੍ਖਿਂ, ਅਟ੍ਠਮਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਪਾਰਮਿਂ।
Vicinanto tadā dakkhiṃ, aṭṭhamaṃ adhiṭṭhānapāramiṃ;
ਪੁਬ੍ਬਕੇਹਿ ਮਹੇਸੀਹਿ, ਆਸੇવਿਤਨਿਸੇવਿਤਂ॥
Pubbakehi mahesīhi, āsevitanisevitaṃ.
੧੫੨.
152.
‘‘ਇਮਂ ਤ੍વਂ ਅਟ੍ਠਮਂ ਤਾવ, ਦਲ਼੍ਹਂ ਕਤ੍વਾ ਸਮਾਦਿਯ।
‘‘Imaṃ tvaṃ aṭṭhamaṃ tāva, daḷhaṃ katvā samādiya;
ਤਤ੍ਥ ਤ੍વਂ ਅਚਲੋ ਹੁਤ੍વਾ, ਸਮ੍ਬੋਧਿਂ ਪਾਪੁਣਿਸ੍ਸਸਿ॥
Tattha tvaṃ acalo hutvā, sambodhiṃ pāpuṇissasi.
੧੫੩.
153.
‘‘ਯਥਾਪਿ ਪਬ੍ਬਤੋ ਸੇਲੋ, ਅਚਲੋ ਸੁਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋ।
‘‘Yathāpi pabbato selo, acalo suppatiṭṭhito;
ਨ ਕਮ੍ਪਤਿ ਭੁਸવਾਤੇਹਿ, ਸਕਟ੍ਠਾਨੇવ ਤਿਟ੍ਠਤਿ॥
Na kampati bhusavātehi, sakaṭṭhāneva tiṭṭhati.
੧੫੪.
154.
‘‘ਤਥੇવ ਤ੍વਮ੍ਪਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨੇ, ਸਬ੍ਬਦਾ ਅਚਲੋ ਭવ।
‘‘Tatheva tvampi adhiṭṭhāne, sabbadā acalo bhava;
ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਪਾਰਮਿਤਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ, ਸਮ੍ਬੋਧਿਂ ਪਾਪੁਣਿਸ੍ਸਸਿ॥
Adhiṭṭhānapāramitaṃ gantvā, sambodhiṃ pāpuṇissasi.
੧੫੫.
155.
‘‘ਨਹੇਤੇ ਏਤ੍ਤਕਾਯੇવ, ਬੁਦ੍ਧਧਮ੍ਮਾ ਭવਿਸ੍ਸਰੇ।
‘‘Nahete ettakāyeva, buddhadhammā bhavissare;
ਅਞ੍ਞੇਪਿ વਿਚਿਨਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਯੇ ਧਮ੍ਮਾ ਬੋਧਿਪਾਚਨਾ’’॥
Aññepi vicinissāmi, ye dhammā bodhipācanā’’.
੧੫੬.
156.
વਿਚਿਨਨ੍ਤੋ ਤਦਾ ਦਕ੍ਖਿਂ, ਨવਮਂ ਮੇਤ੍ਤਾਪਾਰਮਿਂ।
Vicinanto tadā dakkhiṃ, navamaṃ mettāpāramiṃ;
ਪੁਬ੍ਬਕੇਹਿ ਮਹੇਸੀਹਿ, ਆਸੇવਿਤਨਿਸੇવਿਤਂ॥
Pubbakehi mahesīhi, āsevitanisevitaṃ.
੧੫੭.
157.
‘‘ਇਮਂ ਤ੍વਂ ਨવਮਂ ਤਾવ, ਦਲ਼੍ਹਂ ਕਤ੍વਾ ਸਮਾਦਿਯ।
‘‘Imaṃ tvaṃ navamaṃ tāva, daḷhaṃ katvā samādiya;
ਮੇਤ੍ਤਾਯ ਅਸਮੋ ਹੋਹਿ, ਯਦਿ ਬੋਧਿਂ ਪਤ੍ਤੁਮਿਚ੍ਛਸਿ॥
Mettāya asamo hohi, yadi bodhiṃ pattumicchasi.
੧੫੮.
158.
‘‘ਯਥਾਪਿ ਉਦਕਂ ਨਾਮ, ਕਲ੍ਯਾਣੇ ਪਾਪਕੇ ਜਨੇ।
‘‘Yathāpi udakaṃ nāma, kalyāṇe pāpake jane;
ਸਮਂ ਫਰਤਿ ਸੀਤੇਨ, ਪવਾਹੇਤਿ ਰਜੋਮਲਂ॥
Samaṃ pharati sītena, pavāheti rajomalaṃ.
੧੫੯.
159.
‘‘ਤਥੇવ ਤ੍વਂ ਹਿਤਾਹਿਤੇ, ਸਮਂ ਮੇਤ੍ਤਾਯ ਭਾવਯ।
‘‘Tatheva tvaṃ hitāhite, samaṃ mettāya bhāvaya;
ਮੇਤ੍ਤਾਪਾਰਮਿਤਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ, ਸਮ੍ਬੋਧਿਂ ਪਾਪੁਣਿਸ੍ਸਸਿ॥
Mettāpāramitaṃ gantvā, sambodhiṃ pāpuṇissasi.
੧੬੦.
160.
‘‘ਨਹੇਤੇ ਏਤ੍ਤਕਾਯੇવ, ਬੁਦ੍ਧਧਮ੍ਮਾ ਭવਿਸ੍ਸਰੇ।
‘‘Nahete ettakāyeva, buddhadhammā bhavissare;
ਅਞ੍ਞੇਪਿ વਿਚਿਨਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਯੇ ਧਮ੍ਮਾ ਬੋਧਿਪਾਚਨਾ’’॥
Aññepi vicinissāmi, ye dhammā bodhipācanā’’.
੧੬੧.
161.
વਿਚਿਨਨ੍ਤੋ ਤਦਾ ਦਕ੍ਖਿਂ, ਦਸਮਂ ਉਪੇਕ੍ਖਾਪਾਰਮਿਂ।
Vicinanto tadā dakkhiṃ, dasamaṃ upekkhāpāramiṃ;
ਪੁਬ੍ਬਕੇਹਿ ਮਹੇਸੀਹਿ, ਆਸੇવਿਤਨਿਸੇવਿਤਂ॥
Pubbakehi mahesīhi, āsevitanisevitaṃ.
੧੬੨.
162.
‘‘ਇਮਂ ਤ੍વਂ ਦਸਮਂ ਤਾવ, ਦਲ਼੍ਹਂ ਕਤ੍વਾ ਸਮਾਦਿਯ।
‘‘Imaṃ tvaṃ dasamaṃ tāva, daḷhaṃ katvā samādiya;
ਤੁਲਾਭੂਤੋ ਦਲ਼੍ਹੋ ਹੁਤ੍વਾ, ਸਮ੍ਬੋਧਿਂ ਪਾਪੁਣਿਸ੍ਸਸਿ॥
Tulābhūto daḷho hutvā, sambodhiṃ pāpuṇissasi.
੧੬੩.
163.
‘‘ਯਥਾਪਿ ਪਥવੀ ਨਾਮ, ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਅਸੁਚਿਂ ਸੁਚਿਂ।
‘‘Yathāpi pathavī nāma, nikkhittaṃ asuciṃ suciṃ;
ਉਪੇਕ੍ਖਤਿ ਉਭੋਪੇਤੇ, ਕੋਪਾਨੁਨਯવਜ੍ਜਿਤਾ॥
Upekkhati ubhopete, kopānunayavajjitā.
੧੬੪.
164.
‘‘ਤਥੇવ ਤ੍વਂ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖੇ, ਤੁਲਾਭੂਤੋ ਸਦਾ ਭવ।
‘‘Tatheva tvaṃ sukhadukkhe, tulābhūto sadā bhava;
ਉਪੇਕ੍ਖਾਪਾਰਮਿਤਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ, ਸਮ੍ਬੋਧਿਂ ਪਾਪੁਣਿਸ੍ਸਸਿ॥
Upekkhāpāramitaṃ gantvā, sambodhiṃ pāpuṇissasi.
੧੬੫.
165.
‘‘ਏਤ੍ਤਕਾਯੇવ ਤੇ ਲੋਕੇ, ਯੇ ਧਮ੍ਮਾ ਬੋਧਿਪਾਚਨਾ।
‘‘Ettakāyeva te loke, ye dhammā bodhipācanā;
ਤਤੁਦ੍ਧਂ ਨਤ੍ਥਿ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ, ਦਲ਼੍ਹਂ ਤਤ੍ਥ ਪਤਿਟ੍ਠਹ’’॥
Tatuddhaṃ natthi aññatra, daḷhaṃ tattha patiṭṭhaha’’.
੧੬੬.
166.
ਇਮੇ ਧਮ੍ਮੇ ਸਮ੍ਮਸਤੋ, ਸਭਾવਸਰਸਲਕ੍ਖਣੇ।
Ime dhamme sammasato, sabhāvasarasalakkhaṇe;
ਧਮ੍ਮਤੇਜੇਨ વਸੁਧਾ, ਦਸਸਹਸ੍ਸੀ ਪਕਮ੍ਪਥ॥
Dhammatejena vasudhā, dasasahassī pakampatha.
੧੬੭.
167.
ਚਲਤੀ ਰવਤੀ ਪਥવੀ, ਉਚ੍ਛੁਯਨ੍ਤਂવ ਪੀਲ਼ਿਤਂ।
Calatī ravatī pathavī, ucchuyantaṃva pīḷitaṃ;
ਤੇਲਯਨ੍ਤੇ ਯਥਾ ਚਕ੍ਕਂ, ਏવਂ ਕਮ੍ਪਤਿ ਮੇਦਨੀ॥
Telayante yathā cakkaṃ, evaṃ kampati medanī.
੧੬੮.
168.
ਯਾવਤਾ ਪਰਿਸਾ ਆਸਿ, ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਪਰਿવੇਸਨੇ।
Yāvatā parisā āsi, buddhassa parivesane;
ਪવੇਧਮਾਨਾ ਸਾ ਤਤ੍ਥ, ਮੁਚ੍ਛਿਤਾ ਸੇਤਿ ਭੂਮਿਯਂ॥
Pavedhamānā sā tattha, mucchitā seti bhūmiyaṃ.
੧੬੯.
169.
ਘਟਾਨੇਕਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਕੁਮ੍ਭੀਨਞ੍ਚ ਸਤਾ ਬਹੂ।
Ghaṭānekasahassāni, kumbhīnañca satā bahū;
ਸਞ੍ਚੁਣ੍ਣਮਥਿਤਾ ਤਤ੍ਥ, ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਪਘਟ੍ਟਿਤਾ॥
Sañcuṇṇamathitā tattha, aññamaññaṃ paghaṭṭitā.
੧੭੦.
170.
ਉਬ੍ਬਿਗ੍ਗਾ ਤਸਿਤਾ ਭੀਤਾ, ਭਨ੍ਤਾ ਬ੍ਯਾਥਿਤਮਾਨਸਾ।
Ubbiggā tasitā bhītā, bhantā byāthitamānasā;
ਮਹਾਜਨਾ ਸਮਾਗਮ੍ਮ, ਦੀਪਙ੍ਕਰਮੁਪਾਗਮੁਂ॥
Mahājanā samāgamma, dīpaṅkaramupāgamuṃ.
੧੭੧.
171.
‘‘ਕਿਂ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ ਲੋਕਸ੍ਸ, ਕਲ੍ਯਾਣਮਥ ਪਾਪਕਂ।
‘‘Kiṃ bhavissati lokassa, kalyāṇamatha pāpakaṃ;
ਸਬ੍ਬੋ ਉਪਦ੍ਦੁਤੋ ਲੋਕੋ, ਤਂ વਿਨੋਦੇਹਿ ਚਕ੍ਖੁਮ’’॥
Sabbo upadduto loko, taṃ vinodehi cakkhuma’’.
੧੭੨.
172.
ਤੇਸਂ ਤਦਾ ਸਞ੍ਞਪੇਸਿ, ਦੀਪਙ੍ਕਰੋ ਮਹਾਮੁਨਿ।
Tesaṃ tadā saññapesi, dīpaṅkaro mahāmuni;
੧੭੩.
173.
‘‘ਯਮਹਂ ਅਜ੍ਜ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿਂ, ਬੁਦ੍ਧੋ ਲੋਕੇ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ।
‘‘Yamahaṃ ajja byākāsiṃ, buddho loke bhavissati;
ਏਸੋ ਸਮ੍ਮਸਤਿ ਧਮ੍ਮਂ, ਪੁਬ੍ਬਕਂ ਜਿਨਸੇવਿਤਂ॥
Eso sammasati dhammaṃ, pubbakaṃ jinasevitaṃ.
੧੭੪.
174.
‘‘ਤਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਸਤੋ ਧਮ੍ਮਂ, ਬੁਦ੍ਧਭੂਮਿਂ ਅਸੇਸਤੋ।
‘‘Tassa sammasato dhammaṃ, buddhabhūmiṃ asesato;
ਤੇਨਾਯਂ ਕਮ੍ਪਿਤਾ ਪਥવੀ, ਦਸਸਹਸ੍ਸੀ ਸਦੇવਕੇ’’॥
Tenāyaṃ kampitā pathavī, dasasahassī sadevake’’.
੧੭੫.
175.
ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ, ਮਨੋ ਨਿਬ੍ਬਾਯਿ ਤਾવਦੇ।
Buddhassa vacanaṃ sutvā, mano nibbāyi tāvade;
ਸਬ੍ਬੇ ਮਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮ੍ਮ, ਪੁਨਾਪਿ ਅਭਿવਨ੍ਦਿਸੁਂ॥
Sabbe maṃ upasaṅkamma, punāpi abhivandisuṃ.
੧੭੬.
176.
ਸਮਾਦਿਯਿਤ੍વਾ ਬੁਦ੍ਧਗੁਣਂ, ਦਲ਼੍ਹਂ ਕਤ੍વਾਨ ਮਾਨਸਂ।
Samādiyitvā buddhaguṇaṃ, daḷhaṃ katvāna mānasaṃ;
ਦੀਪਙ੍ਕਰਂ ਨਮਸ੍ਸਿਤ੍વਾ, ਆਸਨਾ વੁਟ੍ਠਹਿਂ ਤਦਾ॥
Dīpaṅkaraṃ namassitvā, āsanā vuṭṭhahiṃ tadā.
੧੭੭.
177.
ਦਿਬ੍ਬਂ ਮਾਨੁਸਕਂ ਪੁਪ੍ਫਂ, ਦੇવਾ ਮਾਨੁਸਕਾ ਉਭੋ।
Dibbaṃ mānusakaṃ pupphaṃ, devā mānusakā ubho;
ਸਮੋਕਿਰਨ੍ਤਿ ਪੁਪ੍ਫੇਹਿ, વੁਟ੍ਠਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਆਸਨਾ॥
Samokiranti pupphehi, vuṭṭhahantassa āsanā.
੧੭੮.
178.
વੇਦਯਨ੍ਤਿ ਚ ਤੇ ਸੋਤ੍ਥਿਂ, ਦੇવਾ ਮਾਨੁਸਕਾ ਉਭੋ।
Vedayanti ca te sotthiṃ, devā mānusakā ubho;
‘‘ਮਹਨ੍ਤਂ ਪਤ੍ਥਿਤਂ ਤੁਯ੍ਹਂ, ਤਂ ਲਭਸ੍ਸੁ ਯਥਿਚ੍ਛਿਤਂ॥
‘‘Mahantaṃ patthitaṃ tuyhaṃ, taṃ labhassu yathicchitaṃ.
੧੭੯.
179.
‘‘ਸਬ੍ਬੀਤਿਯੋ વਿવਜ੍ਜਨ੍ਤੁ, ਸੋਕੋ ਰੋਗੋ વਿਨਸ੍ਸਤੁ।
‘‘Sabbītiyo vivajjantu, soko rogo vinassatu;
ਮਾ ਤੇ ਭવਨ੍ਤ੍વਨ੍ਤਰਾਯਾ 35, ਫੁਸ ਖਿਪ੍ਪਂ ਬੋਧਿਮੁਤ੍ਤਮਂ॥
Mā te bhavantvantarāyā 36, phusa khippaṃ bodhimuttamaṃ.
੧੮੦.
180.
‘‘ਯਥਾਪਿ ਸਮਯੇ ਪਤ੍ਤੇ, ਪੁਪ੍ਫਨ੍ਤਿ ਪੁਪ੍ਫਿਨੋ ਦੁਮਾ।
‘‘Yathāpi samaye patte, pupphanti pupphino dumā;
ਤਥੇવ ਤ੍વਂ ਮਹਾવੀਰ, ਬੁਦ੍ਧਞਾਣੇਨ ਪੁਪ੍ਫਸਿ॥
Tatheva tvaṃ mahāvīra, buddhañāṇena pupphasi.
੧੮੧.
181.
‘‘ਯਥਾ ਯੇ ਕੇਚਿ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਾ, ਪੂਰਯੁਂ ਦਸ ਪਾਰਮੀ।
‘‘Yathā ye keci sambuddhā, pūrayuṃ dasa pāramī;
ਤਥੇવ ਤ੍વਂ ਮਹਾવੀਰ, ਪੂਰਯ ਦਸ ਪਾਰਮੀ॥
Tatheva tvaṃ mahāvīra, pūraya dasa pāramī.
੧੮੨.
182.
‘‘ਯਥਾ ਯੇ ਕੇਚਿ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਾ, ਬੋਧਿਮਣ੍ਡਮ੍ਹਿ ਬੁਜ੍ਝਰੇ।
‘‘Yathā ye keci sambuddhā, bodhimaṇḍamhi bujjhare;
ਤਥੇવ ਤ੍વਂ ਮਹਾવੀਰ, ਬੁਜ੍ਝਸ੍ਸੁ ਜਿਨਬੋਧਿਯਂ॥
Tatheva tvaṃ mahāvīra, bujjhassu jinabodhiyaṃ.
੧੮੩.
183.
‘‘ਯਥਾ ਯੇ ਕੇਚਿ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਾ, ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਂ ਪવਤ੍ਤਯੁਂ।
‘‘Yathā ye keci sambuddhā, dhammacakkaṃ pavattayuṃ;
ਤਥੇવ ਤ੍વਂ ਮਹਾવੀਰ, ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਂ ਪવਤ੍ਤਯ॥
Tatheva tvaṃ mahāvīra, dhammacakkaṃ pavattaya.
੧੮੪.
184.
‘‘ਪੁਣ੍ਣਮਾਯੇ ਯਥਾ ਚਨ੍ਦੋ, ਪਰਿਸੁਦ੍ਧੋ વਿਰੋਚਤਿ।
‘‘Puṇṇamāye yathā cando, parisuddho virocati;
ਤਥੇવ ਤ੍વਂ ਪੁਣ੍ਣਮਨੋ, વਿਰੋਚ ਦਸਸਹਸ੍ਸਿਯਂ॥
Tatheva tvaṃ puṇṇamano, viroca dasasahassiyaṃ.
੧੮੫.
185.
‘‘ਰਾਹੁਮੁਤ੍ਤੋ ਯਥਾ ਸੂਰਿਯੋ, ਤਾਪੇਨ ਅਤਿਰੋਚਤਿ।
‘‘Rāhumutto yathā sūriyo, tāpena atirocati;
ਤਥੇવ ਲੋਕਾ ਮੁਞ੍ਚਿਤ੍વਾ, વਿਰੋਚ ਸਿਰਿਯਾ ਤੁવਂ॥
Tatheva lokā muñcitvā, viroca siriyā tuvaṃ.
੧੮੬.
186.
‘‘ਯਥਾ ਯਾ ਕਾਚਿ ਨਦਿਯੋ, ਓਸਰਨ੍ਤਿ ਮਹੋਦਧਿਂ।
‘‘Yathā yā kāci nadiyo, osaranti mahodadhiṃ;
ਏવਂ ਸਦੇવਕਾ ਲੋਕਾ, ਓਸਰਨ੍ਤੁ ਤવਨ੍ਤਿਕੇ’’॥
Evaṃ sadevakā lokā, osarantu tavantike’’.
੧੮੭.
187.
ਤੇਹਿ ਥੁਤਪ੍ਪਸਤ੍ਥੋ ਸੋ, ਦਸ ਧਮ੍ਮੇ ਸਮਾਦਿਯ।
Tehi thutappasattho so, dasa dhamme samādiya;
ਤੇ ਧਮ੍ਮੇ ਪਰਿਪੂਰੇਨ੍ਤੋ, ਪવਨਂ ਪਾવਿਸੀ ਤਦਾਤਿ॥
Te dhamme paripūrento, pavanaṃ pāvisī tadāti.
ਸੁਮੇਧਪਤ੍ਥਨਾਕਥਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Sumedhapatthanākathā niṭṭhitā.
Footnotes:
Related texts:
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ਬੁਦ੍ਧવਂਸ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Buddhavaṃsa-aṭṭhakathā / ੨. ਸੁਮੇਧਪਤ੍ਥਨਾਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • 2. Sumedhapatthanākathāvaṇṇanā