Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / థేరగాథా-అట్ఠకథా • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ౫. సునాగత్థేరగాథావణ్ణనా

    5. Sunāgattheragāthāvaṇṇanā

    చిత్తనిమిత్తస్స కోవిదోతి ఆయస్మతో సునాగత్థేరస్స గాథా. కా ఉప్పత్తి? అయమ్పి పురిమబుద్ధేసు కతాధికారో తత్థ తత్థ భవే వివట్టూపనిస్సయం కుసలం ఉపచినన్తో ఇతో ఏకత్తింసే కప్పే సిఖిస్స భగవతో కాలే బ్రాహ్మణకులే నిబ్బత్తిత్వా వయప్పత్తో తిణ్ణం వేదానం పారగూ హుత్వా అరఞ్ఞాయతనే అస్సమే వసన్తో తీణి బ్రాహ్మణసహస్సాని మన్తే వాచేసి. అథేకదివసం తస్స సత్థారం దిస్వా లక్ఖణాని ఉపధారేత్వా లక్ఖణమన్తే పరివత్తేన్తస్స, ‘‘ఈదిసేహి లక్ఖణేహి సమన్నాగతో అనన్తజినో అనన్తఞాణో బుద్ధో భవిస్సతీ’’తి బుద్ధఞాణం ఆరబ్భ ఉళారో పసాదో ఉప్పజ్జి. సో తేన చిత్తప్పసాదేన దేవలోకే నిబ్బత్తో అపరాపరం దేవమనుస్సేసు సంసరన్తో ఇమస్మిం బుద్ధుప్పాదే నాలకగామే అఞ్ఞతరస్స బ్రాహ్మణస్స పుత్తో హుత్వా నిబ్బత్తి, సునాగోతిస్స నామం అహోసి. సో ధమ్మసేనాపతిస్స గిహిసహాయో థేరస్స సన్తికం గన్త్వా ధమ్మం సుత్వా దస్సనభూమియం పతిట్ఠితో పబ్బజిత్వా విపస్సనం పట్ఠపేత్వా అరహత్తం పాపుణి. తేన వుత్తం అపదానే (అప॰ థేర ౧.౧౪.౩౪-౪౦) –

    Cittanimittassa kovidoti āyasmato sunāgattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayaṃ kusalaṃ upacinanto ito ekattiṃse kappe sikhissa bhagavato kāle brāhmaṇakule nibbattitvā vayappatto tiṇṇaṃ vedānaṃ pāragū hutvā araññāyatane assame vasanto tīṇi brāhmaṇasahassāni mante vācesi. Athekadivasaṃ tassa satthāraṃ disvā lakkhaṇāni upadhāretvā lakkhaṇamante parivattentassa, ‘‘īdisehi lakkhaṇehi samannāgato anantajino anantañāṇo buddho bhavissatī’’ti buddhañāṇaṃ ārabbha uḷāro pasādo uppajji. So tena cittappasādena devaloke nibbatto aparāparaṃ devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde nālakagāme aññatarassa brāhmaṇassa putto hutvā nibbatti, sunāgotissa nāmaṃ ahosi. So dhammasenāpatissa gihisahāyo therassa santikaṃ gantvā dhammaṃ sutvā dassanabhūmiyaṃ patiṭṭhito pabbajitvā vipassanaṃ paṭṭhapetvā arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.14.34-40) –

    ‘‘హిమవన్తస్సావిదూరే, వసభో నామ పబ్బతో;

    ‘‘Himavantassāvidūre, vasabho nāma pabbato;

    తస్మిం పబ్బతపాదమ్హి, అస్సమో ఆసి మాపితో.

    Tasmiṃ pabbatapādamhi, assamo āsi māpito.

    ‘‘తీణి సిస్ససహస్సాని, వాచేసిం బ్రాహ్మణో తదా;

    ‘‘Tīṇi sissasahassāni, vācesiṃ brāhmaṇo tadā;

    సంహరిత్వాన తే సిస్సే, ఏకమన్తం ఉపావిసిం.

    Saṃharitvāna te sisse, ekamantaṃ upāvisiṃ.

    ‘‘ఏకమన్తం నిసీదిత్వా, బ్రాహ్మణో మన్తపారగూ;

    ‘‘Ekamantaṃ nisīditvā, brāhmaṇo mantapāragū;

    బుద్ధవేదం గవేసన్తో, ఞాణే చిత్తం పసాదయిం.

    Buddhavedaṃ gavesanto, ñāṇe cittaṃ pasādayiṃ.

    ‘‘తత్థ చిత్తం పసాదేత్వా, నిసీదిం పణ్ణసన్థరే;

    ‘‘Tattha cittaṃ pasādetvā, nisīdiṃ paṇṇasanthare;

    పల్లఙ్కం ఆభుజిత్వాన, తత్థ కాలఙ్కతో అహం.

    Pallaṅkaṃ ābhujitvāna, tattha kālaṅkato ahaṃ.

    ‘‘ఏకతింసే ఇతో కప్పే, యం సఞ్ఞమలభిం తదా;

    ‘‘Ekatiṃse ito kappe, yaṃ saññamalabhiṃ tadā;

    దుగ్గతిం నాభిజానామి, ఞాణసఞ్ఞాయిదం ఫలం.

    Duggatiṃ nābhijānāmi, ñāṇasaññāyidaṃ phalaṃ.

    ‘‘సత్తవీసతి కప్పమ్హి, రాజా సిరిధరో అహు;

    ‘‘Sattavīsati kappamhi, rājā siridharo ahu;

    సత్తరతనసమ్పన్నో, చక్కవత్తీ మహబ్బలో.

    Sattaratanasampanno, cakkavattī mahabbalo.

    ‘‘కిలేసా ఝాపితా మయ్హం…పే॰… కతం బుద్ధస్స సాసన’’న్తి.

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    అరహత్తం పన పత్వా భిక్ఖూనం ధమ్మదేసనాపదేసేన అఞ్ఞం బ్యాకరోన్తో –

    Arahattaṃ pana patvā bhikkhūnaṃ dhammadesanāpadesena aññaṃ byākaronto –

    ౮౫.

    85.

    ‘‘చిత్తనిమిత్తస్స కోవిదో, పవివేకరసం విజానియ;

    ‘‘Cittanimittassa kovido, pavivekarasaṃ vijāniya;

    ఝాయం నిపకో పతిస్సతో, అధిగచ్ఛేయ్య సుఖం నిరామిస’’న్తి. –

    Jhāyaṃ nipako patissato, adhigaccheyya sukhaṃ nirāmisa’’nti. –

    గాథం అభాసి.

    Gāthaṃ abhāsi.

    తత్థ చిత్తనిమిత్తస్స కోవిదోతి భావనాచిత్తస్స నిమిత్తగ్గహణే కుసలో, ‘‘ఇమస్మిం సమయే చిత్తం పగ్గహేతబ్బం, ఇమస్మిం సమ్పహంసితబ్బం, ఇమస్మిం అజ్ఝుపేక్ఖితబ్బ’’న్తి ఏవం పగ్గహణాదియోగ్యస్స చిత్తనిమిత్తస్స గహణే ఛేకో. పవివేకరసం విజానియాతి కాయవివేకసంవడ్ఢితస్స చిత్తవివేకస్స రసం సఞ్జానిత్వా, వివేకసుఖం అనుభవిత్వాతి అత్థో. ‘‘పవివేకరసం పిత్వా’’తి (ధ॰ ప॰ ౨౦౫) హి వుత్తం. ఝాయన్తి పఠమం ఆరమ్మణూపనిజ్ఝానేన పచ్ఛా లక్ఖణూపనిజ్ఝానేన చ ఝాయన్తో. నిపకోతి కమ్మట్ఠానపరిహరణే కుసలో. పతిస్సతోతి ఉపట్ఠితస్సతి. అధిగచ్ఛేయ్య సుఖం నిరామిసన్తి ఏవం సమథనిమిత్తాదికోసల్లేన లబ్భే చిత్తవివేకసుఖే పతిట్ఠాయ సతో సమ్పజానో హుత్వా విపస్సనాఝానేనేవ ఝాయన్తో కామామిసవట్టామిసేహి అసమ్మిస్సతాయ నిరామిసం నిబ్బానసుఖం ఫలసుఖఞ్చ అధిగచ్ఛేయ్య సముపగచ్ఛేయ్యాతి అత్థో.

    Tattha cittanimittassa kovidoti bhāvanācittassa nimittaggahaṇe kusalo, ‘‘imasmiṃ samaye cittaṃ paggahetabbaṃ, imasmiṃ sampahaṃsitabbaṃ, imasmiṃ ajjhupekkhitabba’’nti evaṃ paggahaṇādiyogyassa cittanimittassa gahaṇe cheko. Pavivekarasaṃ vijāniyāti kāyavivekasaṃvaḍḍhitassa cittavivekassa rasaṃ sañjānitvā, vivekasukhaṃ anubhavitvāti attho. ‘‘Pavivekarasaṃ pitvā’’ti (dha. pa. 205) hi vuttaṃ. Jhāyanti paṭhamaṃ ārammaṇūpanijjhānena pacchā lakkhaṇūpanijjhānena ca jhāyanto. Nipakoti kammaṭṭhānapariharaṇe kusalo. Patissatoti upaṭṭhitassati. Adhigaccheyya sukhaṃ nirāmisanti evaṃ samathanimittādikosallena labbhe cittavivekasukhe patiṭṭhāya sato sampajāno hutvā vipassanājhāneneva jhāyanto kāmāmisavaṭṭāmisehi asammissatāya nirāmisaṃ nibbānasukhaṃ phalasukhañca adhigaccheyya samupagaccheyyāti attho.

    సునాగత్థేరగాథావణ్ణనా నిట్ఠితా.

    Sunāgattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / థేరగాథాపాళి • Theragāthāpāḷi / ౫. సునాగత్థేరగాథా • 5. Sunāgattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact