Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / ථෙරගාථා-අට්‌ඨකථා • Theragāthā-aṭṭhakathā

    5. සුනාගත්‌ථෙරගාථාවණ්‌ණනා

    5. Sunāgattheragāthāvaṇṇanā

    චිත්‌තනිමිත්‌තස්‌ස කොවිදොති ආයස්‌මතො සුනාගත්‌ථෙරස්‌ස ගාථා. කා උප්‌පත්‌ති? අයම්‌පි පුරිමබුද්‌ධෙසු කතාධිකාරො තත්‌ථ තත්‌ථ භවෙ විවට්‌ටූපනිස්‌සයං කුසලං උපචිනන්‌තො ඉතො එකත්‌තිංසෙ කප්‌පෙ සිඛිස්‌ස භගවතො කාලෙ බ්‍රාහ්‌මණකුලෙ නිබ්‌බත්‌තිත්‌වා වයප්‌පත්‌තො තිණ්‌ණං වෙදානං පාරගූ හුත්‌වා අරඤ්‌ඤායතනෙ අස්‌සමෙ වසන්‌තො තීණි බ්‍රාහ්‌මණසහස්‌සානි මන්‌තෙ වාචෙසි. අථෙකදිවසං තස්‌ස සත්‌ථාරං දිස්‌වා ලක්‌ඛණානි උපධාරෙත්‌වා ලක්‌ඛණමන්‌තෙ පරිවත්‌තෙන්‌තස්‌ස, ‘‘ඊදිසෙහි ලක්‌ඛණෙහි සමන්‌නාගතො අනන්‌තජිනො අනන්‌තඤාණො බුද්‌ධො භවිස්‌සතී’’ති බුද්‌ධඤාණං ආරබ්‌භ උළාරො පසාදො උප්‌පජ්‌ජි. සො තෙන චිත්‌තප්‌පසාදෙන දෙවලොකෙ නිබ්‌බත්‌තො අපරාපරං දෙවමනුස්‌සෙසු සංසරන්‌තො ඉමස්‌මිං බුද්‌ධුප්‌පාදෙ නාලකගාමෙ අඤ්‌ඤතරස්‌ස බ්‍රාහ්‌මණස්‌ස පුත්‌තො හුත්‌වා නිබ්‌බත්‌ති, සුනාගොතිස්‌ස නාමං අහොසි. සො ධම්‌මසෙනාපතිස්‌ස ගිහිසහායො ථෙරස්‌ස සන්‌තිකං ගන්‌ත්‌වා ධම්‌මං සුත්‌වා දස්‌සනභූමියං පතිට්‌ඨිතො පබ්‌බජිත්‌වා විපස්‌සනං පට්‌ඨපෙත්‌වා අරහත්‌තං පාපුණි. තෙන වුත්‌තං අපදානෙ (අප. ථෙර 1.14.34-40) –

    Cittanimittassa kovidoti āyasmato sunāgattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayaṃ kusalaṃ upacinanto ito ekattiṃse kappe sikhissa bhagavato kāle brāhmaṇakule nibbattitvā vayappatto tiṇṇaṃ vedānaṃ pāragū hutvā araññāyatane assame vasanto tīṇi brāhmaṇasahassāni mante vācesi. Athekadivasaṃ tassa satthāraṃ disvā lakkhaṇāni upadhāretvā lakkhaṇamante parivattentassa, ‘‘īdisehi lakkhaṇehi samannāgato anantajino anantañāṇo buddho bhavissatī’’ti buddhañāṇaṃ ārabbha uḷāro pasādo uppajji. So tena cittappasādena devaloke nibbatto aparāparaṃ devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde nālakagāme aññatarassa brāhmaṇassa putto hutvā nibbatti, sunāgotissa nāmaṃ ahosi. So dhammasenāpatissa gihisahāyo therassa santikaṃ gantvā dhammaṃ sutvā dassanabhūmiyaṃ patiṭṭhito pabbajitvā vipassanaṃ paṭṭhapetvā arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.14.34-40) –

    ‘‘හිමවන්‌තස්‌සාවිදූරෙ, වසභො නාම පබ්‌බතො;

    ‘‘Himavantassāvidūre, vasabho nāma pabbato;

    තස්‌මිං පබ්‌බතපාදම්‌හි, අස්‌සමො ආසි මාපිතො.

    Tasmiṃ pabbatapādamhi, assamo āsi māpito.

    ‘‘තීණි සිස්‌සසහස්‌සානි, වාචෙසිං බ්‍රාහ්‌මණො තදා;

    ‘‘Tīṇi sissasahassāni, vācesiṃ brāhmaṇo tadā;

    සංහරිත්‌වාන තෙ සිස්‌සෙ, එකමන්‌තං උපාවිසිං.

    Saṃharitvāna te sisse, ekamantaṃ upāvisiṃ.

    ‘‘එකමන්‌තං නිසීදිත්‌වා, බ්‍රාහ්‌මණො මන්‌තපාරගූ;

    ‘‘Ekamantaṃ nisīditvā, brāhmaṇo mantapāragū;

    බුද්‌ධවෙදං ගවෙසන්‌තො, ඤාණෙ චිත්‌තං පසාදයිං.

    Buddhavedaṃ gavesanto, ñāṇe cittaṃ pasādayiṃ.

    ‘‘තත්‌ථ චිත්‌තං පසාදෙත්‌වා, නිසීදිං පණ්‌ණසන්‌ථරෙ;

    ‘‘Tattha cittaṃ pasādetvā, nisīdiṃ paṇṇasanthare;

    පල්‌ලඞ්‌කං ආභුජිත්‌වාන, තත්‌ථ කාලඞ්‌කතො අහං.

    Pallaṅkaṃ ābhujitvāna, tattha kālaṅkato ahaṃ.

    ‘‘එකතිංසෙ ඉතො කප්‌පෙ, යං සඤ්‌ඤමලභිං තදා;

    ‘‘Ekatiṃse ito kappe, yaṃ saññamalabhiṃ tadā;

    දුග්‌ගතිං නාභිජානාමි, ඤාණසඤ්‌ඤායිදං ඵලං.

    Duggatiṃ nābhijānāmi, ñāṇasaññāyidaṃ phalaṃ.

    ‘‘සත්‌තවීසති කප්‌පම්‌හි, රාජා සිරිධරො අහු;

    ‘‘Sattavīsati kappamhi, rājā siridharo ahu;

    සත්‌තරතනසම්‌පන්‌නො, චක්‌කවත්‌තී මහබ්‌බලො.

    Sattaratanasampanno, cakkavattī mahabbalo.

    ‘‘කිලෙසා ඣාපිතා මය්‌හං…පෙ.… කතං බුද්‌ධස්‌ස සාසන’’න්‌ති.

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    අරහත්‌තං පන පත්‌වා භික්‌ඛූනං ධම්‌මදෙසනාපදෙසෙන අඤ්‌ඤං බ්‍යාකරොන්‌තො –

    Arahattaṃ pana patvā bhikkhūnaṃ dhammadesanāpadesena aññaṃ byākaronto –

    85.

    85.

    ‘‘චිත්‌තනිමිත්‌තස්‌ස කොවිදො, පවිවෙකරසං විජානිය;

    ‘‘Cittanimittassa kovido, pavivekarasaṃ vijāniya;

    ඣායං නිපකො පතිස්‌සතො, අධිගච්‌ඡෙය්‍ය සුඛං නිරාමිස’’න්‌ති. –

    Jhāyaṃ nipako patissato, adhigaccheyya sukhaṃ nirāmisa’’nti. –

    ගාථං අභාසි.

    Gāthaṃ abhāsi.

    තත්‌ථ චිත්‌තනිමිත්‌තස්‌ස කොවිදොති භාවනාචිත්‌තස්‌ස නිමිත්‌තග්‌ගහණෙ කුසලො, ‘‘ඉමස්‌මිං සමයෙ චිත්‌තං පග්‌ගහෙතබ්‌බං, ඉමස්‌මිං සම්‌පහංසිතබ්‌බං, ඉමස්‌මිං අජ්‌ඣුපෙක්‌ඛිතබ්‌බ’’න්‌ති එවං පග්‌ගහණාදියොග්‍යස්‌ස චිත්‌තනිමිත්‌තස්‌ස ගහණෙ ඡෙකො. පවිවෙකරසං විජානියාති කායවිවෙකසංවඩ්‌ඪිතස්‌ස චිත්‌තවිවෙකස්‌ස රසං සඤ්‌ජානිත්‌වා, විවෙකසුඛං අනුභවිත්‌වාති අත්‌ථො. ‘‘පවිවෙකරසං පිත්‌වා’’ති (ධ. ප. 205) හි වුත්‌තං. ඣායන්‌ති පඨමං ආරම්‌මණූපනිජ්‌ඣානෙන පච්‌ඡා ලක්‌ඛණූපනිජ්‌ඣානෙන ච ඣායන්‌තො. නිපකොති කම්‌මට්‌ඨානපරිහරණෙ කුසලො. පතිස්‌සතොති උපට්‌ඨිතස්‌සති. අධිගච්‌ඡෙය්‍ය සුඛං නිරාමිසන්‌ති එවං සමථනිමිත්‌තාදිකොසල්‌ලෙන ලබ්‌භෙ චිත්‌තවිවෙකසුඛෙ පතිට්‌ඨාය සතො සම්‌පජානො හුත්‌වා විපස්‌සනාඣානෙනෙව ඣායන්‌තො කාමාමිසවට්‌ටාමිසෙහි අසම්‌මිස්‌සතාය නිරාමිසං නිබ්‌බානසුඛං ඵලසුඛඤ්‌ච අධිගච්‌ඡෙය්‍ය සමුපගච්‌ඡෙය්‍යාති අත්‌ථො.

    Tattha cittanimittassa kovidoti bhāvanācittassa nimittaggahaṇe kusalo, ‘‘imasmiṃ samaye cittaṃ paggahetabbaṃ, imasmiṃ sampahaṃsitabbaṃ, imasmiṃ ajjhupekkhitabba’’nti evaṃ paggahaṇādiyogyassa cittanimittassa gahaṇe cheko. Pavivekarasaṃ vijāniyāti kāyavivekasaṃvaḍḍhitassa cittavivekassa rasaṃ sañjānitvā, vivekasukhaṃ anubhavitvāti attho. ‘‘Pavivekarasaṃ pitvā’’ti (dha. pa. 205) hi vuttaṃ. Jhāyanti paṭhamaṃ ārammaṇūpanijjhānena pacchā lakkhaṇūpanijjhānena ca jhāyanto. Nipakoti kammaṭṭhānapariharaṇe kusalo. Patissatoti upaṭṭhitassati. Adhigaccheyya sukhaṃ nirāmisanti evaṃ samathanimittādikosallena labbhe cittavivekasukhe patiṭṭhāya sato sampajāno hutvā vipassanājhāneneva jhāyanto kāmāmisavaṭṭāmisehi asammissatāya nirāmisaṃ nibbānasukhaṃ phalasukhañca adhigaccheyya samupagaccheyyāti attho.

    සුනාගත්‌ථෙරගාථාවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.

    Sunāgattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්‌දකනිකාය • Khuddakanikāya / ථෙරගාථාපාළි • Theragāthāpāḷi / 5. සුනාගත්‌ථෙරගාථා • 5. Sunāgattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact