Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ဇာတက-အဋ္ဌကထာ • Jātaka-aṭṭhakathā |
[၂၄၂] ၂. သုနခဇာတကဝဏ္ဏနာ
[242] 2. Sunakhajātakavaṇṇanā
ဗာလော ဝတာယံ သုနခောတိ ဣဒံ သတ္ထာ ဇေတဝနေ ဝိဟရန္တော အမ္ဗဏကောဋ္ဌကေ အာသနသာလာယ ဘတ္တဘုဉ္ဇနသုနခံ အာရဗ္ဘ ကထေသိ။ တံ ကိရ ဇာတကာလတော ပဋ္ဌာယ ပာနီယဟာရကာ ဂဟေတ္ဝာ တတ္ထ ပောသေသုံ။ သော အပရဘာဂေ တတ္ထ ဘတ္တံ ဘုဉ္ဇန္တော ထူလသရီရော အဟောသိ။ အထေကဒိဝသံ ဧကော ဂာမဝာသီ ပုရိသော တံ ဌာနံ ပတ္တော သုနခံ ဒိသ္ဝာ ပာနီယဟာရကာနံ ဥတ္တရိသာဋကဉ္စ ကဟာပဏဉ္စ ဒတ္ဝာ ဂဒ္ဒူလေန ဗန္ဓိတ္ဝာ တံ အာဒာယ ပက္ကာမိ။ သော ဂဟေတ္ဝာ နီယမာနော န ဝသ္သိ, ဒိန္နံ ဒိန္နံ ခာဒန္တော ပစ္ဆတော ပစ္ဆတော အဂမာသိ။ အထ သော ပုရိသော ‘‘အယံ ဣဒာနိ မံ ပိယာယတီ’’တိ ဂဒ္ဒူလံ မောစေသိ, သော ဝိသ္သဋ္ဌမတ္တော ဧကဝေဂေန အာသနသာလမေဝ ဂတော။ ဘိက္ခူ တံ ဒိသ္ဝာ တေန ဂတကာရဏံ ဇာနိတ္ဝာ သာယန္ဟသမယေ ဓမ္မသဘာယံ ကထံ သမုဋ္ဌာပေသုံ – ‘‘အာဝုသော, အာသနသာလာယ သုနခော ဗန္ဓနမောက္ခကုသလော ဝိသ္သဋ္ဌမတ္တောဝ ပုန အာဂတော’’တိ။ သတ္ထာ အာဂန္တ္ဝာ ‘‘ကာယ နုတ္ထ, ဘိက္ခဝေ, ဧတရဟိ ကထာယ သန္နိသိန္နာ’’တိ ပုစ္ဆိတ္ဝာ ‘‘ဣမာယ နာမာ’’တိ ဝုတ္တေ ‘‘န, ဘိက္ခဝေ, သော သုနခော ဣဒာနေဝ ဗန္ဓနမောက္ခကုသလော, ပုဗ္ဗေပိ ကုသလောယေဝာ’’တိ ဝတ္ဝာ အတီတံ အာဟရိ။
Bālo vatāyaṃ sunakhoti idaṃ satthā jetavane viharanto ambaṇakoṭṭhake āsanasālāya bhattabhuñjanasunakhaṃ ārabbha kathesi. Taṃ kira jātakālato paṭṭhāya pānīyahārakā gahetvā tattha posesuṃ. So aparabhāge tattha bhattaṃ bhuñjanto thūlasarīro ahosi. Athekadivasaṃ eko gāmavāsī puriso taṃ ṭhānaṃ patto sunakhaṃ disvā pānīyahārakānaṃ uttarisāṭakañca kahāpaṇañca datvā gaddūlena bandhitvā taṃ ādāya pakkāmi. So gahetvā nīyamāno na vassi, dinnaṃ dinnaṃ khādanto pacchato pacchato agamāsi. Atha so puriso ‘‘ayaṃ idāni maṃ piyāyatī’’ti gaddūlaṃ mocesi, so vissaṭṭhamatto ekavegena āsanasālameva gato. Bhikkhū taṃ disvā tena gatakāraṇaṃ jānitvā sāyanhasamaye dhammasabhāyaṃ kathaṃ samuṭṭhāpesuṃ – ‘‘āvuso, āsanasālāya sunakho bandhanamokkhakusalo vissaṭṭhamattova puna āgato’’ti. Satthā āgantvā ‘‘kāya nuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā’’ti pucchitvā ‘‘imāya nāmā’’ti vutte ‘‘na, bhikkhave, so sunakho idāneva bandhanamokkhakusalo, pubbepi kusaloyevā’’ti vatvā atītaṃ āhari.
အတီတေ ဗာရာဏသိယံ ဗ္ရဟ္မဒတ္တေ ရဇ္ဇံ ကာရေန္တေ ဗောဓိသတ္တော ကာသိရဋ္ဌေ ဧကသ္မိံ မဟာဘောဂကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတ္ဝာ ဝယပ္ပတ္တော ဃရာဝာသံ အဂ္ဂဟေသိ။ တဒာ ဗာရာဏသိယံ ဧကသ္သ မနုသ္သသ္သ သုနခော အဟောသိ, သော ပိဏ္ဍိဘတ္တံ လဘန္တော ထူလသရီရော ဇာတော။ အထေကော ဂာမဝာသီ ဗာရာဏသိံ အာဂတော တံ သုနခံ ဒိသ္ဝာ တသ္သ မနုသ္သသ္သ ဥတ္တရိသာဋကဉ္စ ကဟာပဏဉ္စ ဒတ္ဝာ သုနခံ ဂဟေတ္ဝာ စမ္မယောတ္တေန ဗန္ဓိတ္ဝာ ယောတ္တကောဋိယံ ဂဟေတ္ဝာ ဂစ္ဆန္တော အဋဝိမုခေ ဧကံ သာလံ ပဝိသိတ္ဝာ သုနခံ ဗန္ဓိတ္ဝာ ဖလကေ နိပဇ္ဇိတ္ဝာ နိဒ္ဒံ ဩက္ကမိ။ တသ္မိံ ကာလေ ဗောဓိသတ္တော ကေနစိဒေဝ ကရဏီယေန အဋဝိံ ပဋိပန္နော တံ သုနခံ ယောတ္တေန ဗန္ဓိတ္ဝာ ဌပိတံ ဒိသ္ဝာ ပဌမံ ဂာထမာဟ –
Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto kāsiraṭṭhe ekasmiṃ mahābhogakule nibbattitvā vayappatto gharāvāsaṃ aggahesi. Tadā bārāṇasiyaṃ ekassa manussassa sunakho ahosi, so piṇḍibhattaṃ labhanto thūlasarīro jāto. Atheko gāmavāsī bārāṇasiṃ āgato taṃ sunakhaṃ disvā tassa manussassa uttarisāṭakañca kahāpaṇañca datvā sunakhaṃ gahetvā cammayottena bandhitvā yottakoṭiyaṃ gahetvā gacchanto aṭavimukhe ekaṃ sālaṃ pavisitvā sunakhaṃ bandhitvā phalake nipajjitvā niddaṃ okkami. Tasmiṃ kāle bodhisatto kenacideva karaṇīyena aṭaviṃ paṭipanno taṃ sunakhaṃ yottena bandhitvā ṭhapitaṃ disvā paṭhamaṃ gāthamāha –
၁၈၄.
184.
‘‘ဗာလော ဝတာယံ သုနခော၊ ယော ဝရတ္တံ န ခာဒတိ။
‘‘Bālo vatāyaṃ sunakho, yo varattaṃ na khādati;
ဗန္ဓနာ စ ပမုဉ္စေယ္ယ၊ အသိတော စ ဃရံ ဝဇေ’’တိ။
Bandhanā ca pamuñceyya, asito ca gharaṃ vaje’’ti.
တတ္ထ ပမုဉ္စေယ္ယာတိ ပမောစေယ္ယ, အယမေဝ ဝာ ပာဌော။ အသိတော စ ဃရံ ဝဇေတိ အသိတော သုဟိတော ဟုတ္ဝာ အတ္တနော ဝသနဋ္ဌာနံ ဂစ္ဆေယ္ယ။
Tattha pamuñceyyāti pamoceyya, ayameva vā pāṭho. Asito ca gharaṃ vajeti asito suhito hutvā attano vasanaṭṭhānaṃ gaccheyya.
တံ သုတ္ဝာ သုနခော ဒုတိယံ ဂာထမာဟ –
Taṃ sutvā sunakho dutiyaṃ gāthamāha –
၁၈၅.
185.
‘‘အဋ္ဌိတံ မေ မနသ္မိံ မေ၊ အထော မေ ဟဒယေ ကတံ။
‘‘Aṭṭhitaṃ me manasmiṃ me, atho me hadaye kataṃ;
ကာလဉ္စ ပဋိကင္ခာမိ၊ ယာဝ ပသ္သုပတူ ဇနော’’တိ။
Kālañca paṭikaṅkhāmi, yāva passupatū jano’’ti.
တတ္ထ အဋ္ဌိတံ မေ မနသ္မိံ မေတိ ယံ တုမ္ဟေ ကထေထ, တံ မယာ အဓိဋ္ဌိတမေဝ, မနသ္မိံယေဝ မေ ဧတံ။ အထော မေ ဟဒယေ ကတန္တိ အထ စ ပန မေ တုမ္ဟာကံ ဝစနံ ဟဒယေ ကတမေဝ။ ကာလဉ္စ ပဋိကင္ခာမီတိ ကာလံ ပဋိမာနေမိ။ ယာဝ ပသ္သုပတူ ဇနောတိ ယာဝာယံ မဟာဇနော ပသုပတု နိဒ္ဒံ ဩက္ကမတု, တာဝာဟံ ကာလံ ပဋိမာနေမိ ။ ဣတရထာ ဟိ ‘‘အယံ သုနခော ပလာယတီ’’တိ ရဝော ဥပ္ပဇ္ဇေယ္ယ, တသ္မာ ရတ္တိဘာဂေ သဗ္ဗေသံ သုတ္တကာလေ စမ္မယောတ္တံ ခာဒိတ္ဝာ ပလာယိသ္သာမီတိ။ သော ဧဝံ ဝတ္ဝာ မဟာဇနေ နိဒ္ဒံ ဩက္ကန္တေ ယောတ္တံ ခာဒိတ္ဝာ သုဟိတော ဟုတ္ဝာ ပလာယိတ္ဝာ အတ္တနော သာမိကာနံ ဃရမေဝ ဂတော။
Tattha aṭṭhitaṃ me manasmiṃ meti yaṃ tumhe kathetha, taṃ mayā adhiṭṭhitameva, manasmiṃyeva me etaṃ. Atho me hadaye katanti atha ca pana me tumhākaṃ vacanaṃ hadaye katameva. Kālañca paṭikaṅkhāmīti kālaṃ paṭimānemi. Yāva passupatū janoti yāvāyaṃ mahājano pasupatu niddaṃ okkamatu, tāvāhaṃ kālaṃ paṭimānemi . Itarathā hi ‘‘ayaṃ sunakho palāyatī’’ti ravo uppajjeyya, tasmā rattibhāge sabbesaṃ suttakāle cammayottaṃ khāditvā palāyissāmīti. So evaṃ vatvā mahājane niddaṃ okkante yottaṃ khāditvā suhito hutvā palāyitvā attano sāmikānaṃ gharameva gato.
သတ္ထာ ဣမံ ဓမ္မဒေသနံ အာဟရိတ္ဝာ ဇာတကံ သမောဓာနေသိ – ‘‘တဒာ သုနခောဝ ဧတရဟိ သုနခော, ပဏ္ဍိတပုရိသော ပန အဟမေဝ အဟောသိ’’န္တိ။
Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā sunakhova etarahi sunakho, paṇḍitapuriso pana ahameva ahosi’’nti.
သုနခဇာတကဝဏ္ဏနာ ဒုတိယာ။
Sunakhajātakavaṇṇanā dutiyā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ခုဒ္ဒကနိကာယ • Khuddakanikāya / ဇာတကပာဠိ • Jātakapāḷi / ၂၄၂. သုနခဇာတကံ • 242. Sunakhajātakaṃ