Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਜਾਤਕ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Jātaka-aṭṭhakathā

    [੨੪੨] ੨. ਸੁਨਖਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ

    [242] 2. Sunakhajātakavaṇṇanā

    ਬਾਲੋ વਤਾਯਂ ਸੁਨਖੋਤਿ ਇਦਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਅਮ੍ਬਣਕੋਟ੍ਠਕੇ ਆਸਨਸਾਲਾਯ ਭਤ੍ਤਭੁਞ੍ਜਨਸੁਨਖਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ। ਤਂ ਕਿਰ ਜਾਤਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਪਾਨੀਯਹਾਰਕਾ ਗਹੇਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਪੋਸੇਸੁਂ। ਸੋ ਅਪਰਭਾਗੇ ਤਤ੍ਥ ਭਤ੍ਤਂ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤੋ ਥੂਲਸਰੀਰੋ ਅਹੋਸਿ। ਅਥੇਕਦਿવਸਂ ਏਕੋ ਗਾਮવਾਸੀ ਪੁਰਿਸੋ ਤਂ ਠਾਨਂ ਪਤ੍ਤੋ ਸੁਨਖਂ ਦਿਸ੍વਾ ਪਾਨੀਯਹਾਰਕਾਨਂ ਉਤ੍ਤਰਿਸਾਟਕਞ੍ਚ ਕਹਾਪਣਞ੍ਚ ਦਤ੍વਾ ਗਦ੍ਦੂਲੇਨ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਤਂ ਆਦਾਯ ਪਕ੍ਕਾਮਿ। ਸੋ ਗਹੇਤ੍વਾ ਨੀਯਮਾਨੋ ਨ વਸ੍ਸਿ, ਦਿਨ੍ਨਂ ਦਿਨ੍ਨਂ ਖਾਦਨ੍ਤੋ ਪਚ੍ਛਤੋ ਪਚ੍ਛਤੋ ਅਗਮਾਸਿ। ਅਥ ਸੋ ਪੁਰਿਸੋ ‘‘ਅਯਂ ਇਦਾਨਿ ਮਂ ਪਿਯਾਯਤੀ’’ਤਿ ਗਦ੍ਦੂਲਂ ਮੋਚੇਸਿ, ਸੋ વਿਸ੍ਸਟ੍ਠਮਤ੍ਤੋ ਏਕવੇਗੇਨ ਆਸਨਸਾਲਮੇવ ਗਤੋ। ਭਿਕ੍ਖੂ ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਤੇਨ ਗਤਕਾਰਣਂ ਜਾਨਿਤ੍વਾ ਸਾਯਨ੍ਹਸਮਯੇ ਧਮ੍ਮਸਭਾਯਂ ਕਥਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਸੁਂ – ‘‘ਆવੁਸੋ, ਆਸਨਸਾਲਾਯ ਸੁਨਖੋ ਬਨ੍ਧਨਮੋਕ੍ਖਕੁਸਲੋ વਿਸ੍ਸਟ੍ਠਮਤ੍ਤੋવ ਪੁਨ ਆਗਤੋ’’ਤਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਕਾਯ ਨੁਤ੍ਥ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਤਰਹਿ ਕਥਾਯ ਸਨ੍ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਇਮਾਯ ਨਾਮਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸੋ ਸੁਨਖੋ ਇਦਾਨੇવ ਬਨ੍ਧਨਮੋਕ੍ਖਕੁਸਲੋ, ਪੁਬ੍ਬੇਪਿ ਕੁਸਲੋਯੇવਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਅਤੀਤਂ ਆਹਰਿ।

    Bālo vatāyaṃ sunakhoti idaṃ satthā jetavane viharanto ambaṇakoṭṭhake āsanasālāya bhattabhuñjanasunakhaṃ ārabbha kathesi. Taṃ kira jātakālato paṭṭhāya pānīyahārakā gahetvā tattha posesuṃ. So aparabhāge tattha bhattaṃ bhuñjanto thūlasarīro ahosi. Athekadivasaṃ eko gāmavāsī puriso taṃ ṭhānaṃ patto sunakhaṃ disvā pānīyahārakānaṃ uttarisāṭakañca kahāpaṇañca datvā gaddūlena bandhitvā taṃ ādāya pakkāmi. So gahetvā nīyamāno na vassi, dinnaṃ dinnaṃ khādanto pacchato pacchato agamāsi. Atha so puriso ‘‘ayaṃ idāni maṃ piyāyatī’’ti gaddūlaṃ mocesi, so vissaṭṭhamatto ekavegena āsanasālameva gato. Bhikkhū taṃ disvā tena gatakāraṇaṃ jānitvā sāyanhasamaye dhammasabhāyaṃ kathaṃ samuṭṭhāpesuṃ – ‘‘āvuso, āsanasālāya sunakho bandhanamokkhakusalo vissaṭṭhamattova puna āgato’’ti. Satthā āgantvā ‘‘kāya nuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā’’ti pucchitvā ‘‘imāya nāmā’’ti vutte ‘‘na, bhikkhave, so sunakho idāneva bandhanamokkhakusalo, pubbepi kusaloyevā’’ti vatvā atītaṃ āhari.

    ਅਤੀਤੇ ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤੇ ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਨ੍ਤੇ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਕਾਸਿਰਟ੍ਠੇ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਮਹਾਭੋਗਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਘਰਾવਾਸਂ ਅਗ੍ਗਹੇਸਿ। ਤਦਾ ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਏਕਸ੍ਸ ਮਨੁਸ੍ਸਸ੍ਸ ਸੁਨਖੋ ਅਹੋਸਿ, ਸੋ ਪਿਣ੍ਡਿਭਤ੍ਤਂ ਲਭਨ੍ਤੋ ਥੂਲਸਰੀਰੋ ਜਾਤੋ। ਅਥੇਕੋ ਗਾਮવਾਸੀ ਬਾਰਾਣਸਿਂ ਆਗਤੋ ਤਂ ਸੁਨਖਂ ਦਿਸ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਮਨੁਸ੍ਸਸ੍ਸ ਉਤ੍ਤਰਿਸਾਟਕਞ੍ਚ ਕਹਾਪਣਞ੍ਚ ਦਤ੍વਾ ਸੁਨਖਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਚਮ੍ਮਯੋਤ੍ਤੇਨ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਯੋਤ੍ਤਕੋਟਿਯਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਅਟવਿਮੁਖੇ ਏਕਂ ਸਾਲਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਸੁਨਖਂ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਫਲਕੇ ਨਿਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਨਿਦ੍ਦਂ ਓਕ੍ਕਮਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਕੇਨਚਿਦੇવ ਕਰਣੀਯੇਨ ਅਟવਿਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਤਂ ਸੁਨਖਂ ਯੋਤ੍ਤੇਨ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਠਪਿਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਪਠਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto kāsiraṭṭhe ekasmiṃ mahābhogakule nibbattitvā vayappatto gharāvāsaṃ aggahesi. Tadā bārāṇasiyaṃ ekassa manussassa sunakho ahosi, so piṇḍibhattaṃ labhanto thūlasarīro jāto. Atheko gāmavāsī bārāṇasiṃ āgato taṃ sunakhaṃ disvā tassa manussassa uttarisāṭakañca kahāpaṇañca datvā sunakhaṃ gahetvā cammayottena bandhitvā yottakoṭiyaṃ gahetvā gacchanto aṭavimukhe ekaṃ sālaṃ pavisitvā sunakhaṃ bandhitvā phalake nipajjitvā niddaṃ okkami. Tasmiṃ kāle bodhisatto kenacideva karaṇīyena aṭaviṃ paṭipanno taṃ sunakhaṃ yottena bandhitvā ṭhapitaṃ disvā paṭhamaṃ gāthamāha –

    ੧੮੪.

    184.

    ‘‘ਬਾਲੋ વਤਾਯਂ ਸੁਨਖੋ, ਯੋ વਰਤ੍ਤਂ ਨ ਖਾਦਤਿ।

    ‘‘Bālo vatāyaṃ sunakho, yo varattaṃ na khādati;

    ਬਨ੍ਧਨਾ ਚ ਪਮੁਞ੍ਚੇਯ੍ਯ, ਅਸਿਤੋ ਚ ਘਰਂ વਜੇ’’ਤਿ॥

    Bandhanā ca pamuñceyya, asito ca gharaṃ vaje’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਪਮੁਞ੍ਚੇਯ੍ਯਾਤਿ ਪਮੋਚੇਯ੍ਯ, ਅਯਮੇવ વਾ ਪਾਠੋ। ਅਸਿਤੋ ਚ ਘਰਂ વਜੇਤਿ ਅਸਿਤੋ ਸੁਹਿਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ વਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ।

    Tattha pamuñceyyāti pamoceyya, ayameva vā pāṭho. Asito ca gharaṃ vajeti asito suhito hutvā attano vasanaṭṭhānaṃ gaccheyya.

    ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸੁਨਖੋ ਦੁਤਿਯਂ ਗਾਥਮਾਹ –

    Taṃ sutvā sunakho dutiyaṃ gāthamāha –

    ੧੮੫.

    185.

    ‘‘ਅਟ੍ਠਿਤਂ ਮੇ ਮਨਸ੍ਮਿਂ ਮੇ, ਅਥੋ ਮੇ ਹਦਯੇ ਕਤਂ।

    ‘‘Aṭṭhitaṃ me manasmiṃ me, atho me hadaye kataṃ;

    ਕਾਲਞ੍ਚ ਪਟਿਕਙ੍ਖਾਮਿ, ਯਾવ ਪਸ੍ਸੁਪਤੂ ਜਨੋ’’ਤਿ॥

    Kālañca paṭikaṅkhāmi, yāva passupatū jano’’ti.

    ਤਤ੍ਥ ਅਟ੍ਠਿਤਂ ਮੇ ਮਨਸ੍ਮਿਂ ਮੇਤਿ ਯਂ ਤੁਮ੍ਹੇ ਕਥੇਥ, ਤਂ ਮਯਾ ਅਧਿਟ੍ਠਿਤਮੇવ, ਮਨਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਮੇ ਏਤਂ। ਅਥੋ ਮੇ ਹਦਯੇ ਕਤਨ੍ਤਿ ਅਥ ਚ ਪਨ ਮੇ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ વਚਨਂ ਹਦਯੇ ਕਤਮੇવ। ਕਾਲਞ੍ਚ ਪਟਿਕਙ੍ਖਾਮੀਤਿ ਕਾਲਂ ਪਟਿਮਾਨੇਮਿ। ਯਾવ ਪਸ੍ਸੁਪਤੂ ਜਨੋਤਿ ਯਾવਾਯਂ ਮਹਾਜਨੋ ਪਸੁਪਤੁ ਨਿਦ੍ਦਂ ਓਕ੍ਕਮਤੁ, ਤਾવਾਹਂ ਕਾਲਂ ਪਟਿਮਾਨੇਮਿ । ਇਤਰਥਾ ਹਿ ‘‘ਅਯਂ ਸੁਨਖੋ ਪਲਾਯਤੀ’’ਤਿ ਰવੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਤਸ੍ਮਾ ਰਤ੍ਤਿਭਾਗੇ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਸੁਤ੍ਤਕਾਲੇ ਚਮ੍ਮਯੋਤ੍ਤਂ ਖਾਦਿਤ੍વਾ ਪਲਾਯਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ। ਸੋ ਏવਂ વਤ੍વਾ ਮਹਾਜਨੇ ਨਿਦ੍ਦਂ ਓਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਯੋਤ੍ਤਂ ਖਾਦਿਤ੍વਾ ਸੁਹਿਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ਪਲਾਯਿਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਾਮਿਕਾਨਂ ਘਰਮੇવ ਗਤੋ।

    Tattha aṭṭhitaṃ me manasmiṃ meti yaṃ tumhe kathetha, taṃ mayā adhiṭṭhitameva, manasmiṃyeva me etaṃ. Atho me hadaye katanti atha ca pana me tumhākaṃ vacanaṃ hadaye katameva. Kālañca paṭikaṅkhāmīti kālaṃ paṭimānemi. Yāva passupatū janoti yāvāyaṃ mahājano pasupatu niddaṃ okkamatu, tāvāhaṃ kālaṃ paṭimānemi . Itarathā hi ‘‘ayaṃ sunakho palāyatī’’ti ravo uppajjeyya, tasmā rattibhāge sabbesaṃ suttakāle cammayottaṃ khāditvā palāyissāmīti. So evaṃ vatvā mahājane niddaṃ okkante yottaṃ khāditvā suhito hutvā palāyitvā attano sāmikānaṃ gharameva gato.

    ਸਤ੍ਥਾ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਜਾਤਕਂ ਸਮੋਧਾਨੇਸਿ – ‘‘ਤਦਾ ਸੁਨਖੋવ ਏਤਰਹਿ ਸੁਨਖੋ, ਪਣ੍ਡਿਤਪੁਰਿਸੋ ਪਨ ਅਹਮੇવ ਅਹੋਸਿ’’ਨ੍ਤਿ।

    Satthā imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā jātakaṃ samodhānesi – ‘‘tadā sunakhova etarahi sunakho, paṇḍitapuriso pana ahameva ahosi’’nti.

    ਸੁਨਖਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ ਦੁਤਿਯਾ।

    Sunakhajātakavaṇṇanā dutiyā.







    Related texts:



    ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਜਾਤਕਪਾਲ਼ਿ • Jātakapāḷi / ੨੪੨. ਸੁਨਖਜਾਤਕਂ • 242. Sunakhajātakaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact