Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / మజ్ఝిమనికాయ • Majjhimanikāya |
౫. సునక్ఖత్తసుత్తం
5. Sunakkhattasuttaṃ
౫౫. ఏవం మే సుతం – ఏకం సమయం భగవా వేసాలియం విహరతి మహావనే కూటాగారసాలాయం. తేన ఖో పన సమయేన సమ్బహులేహి భిక్ఖూహి భగవతో సన్తికే అఞ్ఞా బ్యాకతా హోతి – ‘‘‘ఖీణా జాతి, వుసితం బ్రహ్మచరియం, కతం కరణీయం, నాపరం ఇత్థత్తాయా’తి పజానామా’’తి. అస్సోసి ఖో సునక్ఖత్తో లిచ్ఛవిపుత్తో – ‘‘సమ్బహులేహి కిర భిక్ఖూహి భగవతో సన్తికే అఞ్ఞా బ్యాకతా హోతి – ‘ఖీణా జాతి, వుసితం బ్రహ్మచరియం, కతం కరణీయం, నాపరం ఇత్థత్తాయా’తి పజానామా’’తి. అథ ఖో సునక్ఖత్తో లిచ్ఛవిపుత్తో యేన భగవా తేనుపసఙ్కమి; ఉపసఙ్కమిత్వా భగవన్తం అభివాదేత్వా ఏకమన్తం నిసీది. ఏకమన్తం నిసిన్నో ఖో సునక్ఖత్తో లిచ్ఛవిపుత్తో భగవన్తం ఏతదవోచ – ‘‘సుతం మేతం, భన్తే – ‘సమ్బహులేహి కిర భిక్ఖూహి భగవతో సన్తికే అఞ్ఞా బ్యాకతా – ఖీణా జాతి, వుసితం బ్రహ్మచరియం, కతం కరణీయం, నాపరం ఇత్థత్తాయా’తి పజానామా’’తి. ‘‘యే తే, భన్తే, భిక్ఖూ భగవతో సన్తికే అఞ్ఞం బ్యాకంసు – ‘ఖీణా జాతి, వుసితం బ్రహ్మచరియం, కతం కరణీయం, నాపరం ఇత్థత్తాయా’తి పజానామా’’తి, కచ్చి తే, భన్తే, భిక్ఖూ సమ్మదేవ అఞ్ఞం బ్యాకంసు ఉదాహు సన్తేత్థేకచ్చే భిక్ఖూ అధిమానేన అఞ్ఞం బ్యాకంసూతి?
55. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā vesāliyaṃ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ. Tena kho pana samayena sambahulehi bhikkhūhi bhagavato santike aññā byākatā hoti – ‘‘‘khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānāmā’’ti. Assosi kho sunakkhatto licchaviputto – ‘‘sambahulehi kira bhikkhūhi bhagavato santike aññā byākatā hoti – ‘khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānāmā’’ti. Atha kho sunakkhatto licchaviputto yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho sunakkhatto licchaviputto bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘sutaṃ metaṃ, bhante – ‘sambahulehi kira bhikkhūhi bhagavato santike aññā byākatā – khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānāmā’’ti. ‘‘Ye te, bhante, bhikkhū bhagavato santike aññaṃ byākaṃsu – ‘khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānāmā’’ti, kacci te, bhante, bhikkhū sammadeva aññaṃ byākaṃsu udāhu santetthekacce bhikkhū adhimānena aññaṃ byākaṃsūti?
౫౬. ‘‘యే తే, సునక్ఖత్త, భిక్ఖూ మమ సన్తికే అఞ్ఞం బ్యాకంసు – ‘ఖీణా జాతి, వుసితం బ్రహ్మచరియం, కతం కరణీయం, నాపరం ఇత్థత్తాయా’తి పజానామా’’తి . ‘‘సన్తేత్థేకచ్చే భిక్ఖూ సమ్మదేవ అఞ్ఞం బ్యాకంసు, సన్తి పనిధేకచ్చే భిక్ఖూ అధిమానేనపి 1 అఞ్ఞం బ్యాకంసు. తత్ర, సునక్ఖత్త, యే తే భిక్ఖూ సమ్మదేవ అఞ్ఞం బ్యాకంసు తేసం తం తథేవ హోతి; యే పన తే భిక్ఖూ అధిమానేన అఞ్ఞం బ్యాకంసు తత్ర, సునక్ఖత్త, తథాగతస్స ఏవం హోతి – ‘ధమ్మం నేసం దేసేస్స’న్తి 2. ఏవఞ్చేత్థ, సునక్ఖత్త, తథాగతస్స హోతి – ‘ధమ్మం నేసం దేసేస్స’న్తి. అథ చ పనిధేకచ్చే మోఘపురిసా పఞ్హం అభిసఙ్ఖరిత్వా అభిసఙ్ఖరిత్వా తథాగతం ఉపసఙ్కమిత్వా పుచ్ఛన్తి. తత్ర, సునక్ఖత్త, యమ్పి తథాగతస్స ఏవం హోతి – ‘ధమ్మం నేసం దేసేస్స’న్తి తస్సపి హోతి అఞ్ఞథత్త’’న్తి. ‘‘ఏతస్స భగవా కాలో, ఏతస్స సుగత కాలో, యం భగవా ధమ్మం దేసేయ్య. భగవతో సుత్వా భిక్ఖూ ధారేస్సన్తీ’’తి. ‘‘తేన హి, సునక్ఖత్త సుణాహి, సాధుకం మనసి కరోహి ; భాసిస్సామీ’’తి. ‘‘ఏవం, భన్తే’’తి ఖో సునక్ఖత్తో లిచ్ఛవిపుత్తో భగవతో పచ్చస్సోసి. భగవా ఏతదవోచ –
56. ‘‘Ye te, sunakkhatta, bhikkhū mama santike aññaṃ byākaṃsu – ‘khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānāmā’’ti . ‘‘Santetthekacce bhikkhū sammadeva aññaṃ byākaṃsu, santi panidhekacce bhikkhū adhimānenapi 3 aññaṃ byākaṃsu. Tatra, sunakkhatta, ye te bhikkhū sammadeva aññaṃ byākaṃsu tesaṃ taṃ tatheva hoti; ye pana te bhikkhū adhimānena aññaṃ byākaṃsu tatra, sunakkhatta, tathāgatassa evaṃ hoti – ‘dhammaṃ nesaṃ desessa’nti 4. Evañcettha, sunakkhatta, tathāgatassa hoti – ‘dhammaṃ nesaṃ desessa’nti. Atha ca panidhekacce moghapurisā pañhaṃ abhisaṅkharitvā abhisaṅkharitvā tathāgataṃ upasaṅkamitvā pucchanti. Tatra, sunakkhatta, yampi tathāgatassa evaṃ hoti – ‘dhammaṃ nesaṃ desessa’nti tassapi hoti aññathatta’’nti. ‘‘Etassa bhagavā kālo, etassa sugata kālo, yaṃ bhagavā dhammaṃ deseyya. Bhagavato sutvā bhikkhū dhāressantī’’ti. ‘‘Tena hi, sunakkhatta suṇāhi, sādhukaṃ manasi karohi ; bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho sunakkhatto licchaviputto bhagavato paccassosi. Bhagavā etadavoca –
౫౭. ‘‘పఞ్చ ఖో ఇమే, సునక్ఖత్త, కామగుణా. కతమే పఞ్చ? చక్ఖువిఞ్ఞేయ్యా రూపా ఇట్ఠా కన్తా మనాపా పియరూపా కామూపసంహితా రజనీయా, సోతవిఞ్ఞేయ్యా సద్దా…పే॰… ఘానవిఞ్ఞేయ్యా గన్ధా… జివ్హావిఞ్ఞేయ్యా రసా… కాయవిఞ్ఞేయ్యా ఫోట్ఠబ్బా ఇట్ఠా కన్తా మనాపా పియరూపా కామూపసంహితా రజనీయా – ఇమే ఖో, సునక్ఖత్త, పఞ్చ కామగుణా.
57. ‘‘Pañca kho ime, sunakkhatta, kāmaguṇā. Katame pañca? Cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā, sotaviññeyyā saddā…pe… ghānaviññeyyā gandhā… jivhāviññeyyā rasā… kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā – ime kho, sunakkhatta, pañca kāmaguṇā.
౫౮. ‘‘ఠానం ఖో పనేతం, సునక్ఖత్త, విజ్జతి యం ఇధేకచ్చో పురిసపుగ్గలో లోకామిసాధిముత్తో అస్స. లోకామిసాధిముత్తస్స ఖో, సునక్ఖత్త, పురిసపుగ్గలస్స తప్పతిరూపీ చేవ కథా సణ్ఠాతి, తదనుధమ్మఞ్చ అనువితక్కేతి, అనువిచారేతి, తఞ్చ పురిసం భజతి, తేన చ విత్తిం ఆపజ్జతి; ఆనేఞ్జపటిసంయుత్తాయ చ పన కథాయ కచ్ఛమానాయ న సుస్సూసతి, న సోతం ఓదహతి, న అఞ్ఞా చిత్తం ఉపట్ఠాపేతి 5, న చ తం పురిసం భజతి, న చ తేన విత్తిం ఆపజ్జతి. సేయ్యథాపి, సునక్ఖత్త, పురిసో సకమ్హా గామా వా నిగమా వా చిరవిప్పవుత్థో అస్స. సో అఞ్ఞతరం పురిసం పస్సేయ్య తమ్హా గామా వా నిగమా వా అచిరపక్కన్తం. సో తం పురిసం తస్స గామస్స వా నిగమస్స వా ఖేమతఞ్చ సుభిక్ఖతఞ్చ అప్పాబాధతఞ్చ పుచ్ఛేయ్య; తస్స సో పురిసో తస్స గామస్స వా నిగమస్స వా ఖేమతఞ్చ సుభిక్ఖతఞ్చ అప్పాబాధతఞ్చ సంసేయ్య. తం కిం మఞ్ఞసి, సునక్ఖత్త, అపి ను సో పురిసో తస్స పురిసస్స సుస్సూసేయ్య, సోతం ఓదహేయ్య, అఞ్ఞా చిత్తం ఉపట్ఠాపేయ్య, తఞ్చ పురిసం భజేయ్య, తేన చ విత్తిం ఆపజ్జేయ్యా’’తి? ‘‘ఏవం, భన్తే’’. ‘‘ఏవమేవ ఖో, సునక్ఖత్త, ఠానమేతం విజ్జతి యం ఇధేకచ్చో పురిసపుగ్గలో లోకామిసాధిముత్తో అస్స. లోకామిసాధిముత్తస్స ఖో, సునక్ఖత్త, పురిసపుగ్గలస్స తప్పతిరూపీ చేవ కథా సణ్ఠాతి, తదనుధమ్మఞ్చ అనువితక్కేతి, అనువిచారేతి, తఞ్చ పురిసం భజతి, తేన చ విత్తిం ఆపజ్జతి; ఆనేఞ్జపటిసంయుత్తాయ చ పన కథాయ కచ్ఛమానాయ న సుస్సూసతి, న సోతం ఓదహతి, న అఞ్ఞా చిత్తం ఉపట్ఠాపేతి, న చ తం పురిసం భజతి, న చ తేన విత్తిం ఆపజ్జతి. సో ఏవమస్స వేదితబ్బో – ‘ఆనేఞ్జసంయోజనేన హి ఖో విసంయుత్తో 6 లోకామిసాధిముత్తో పురిసపుగ్గలో’’’తి.
58. ‘‘Ṭhānaṃ kho panetaṃ, sunakkhatta, vijjati yaṃ idhekacco purisapuggalo lokāmisādhimutto assa. Lokāmisādhimuttassa kho, sunakkhatta, purisapuggalassa tappatirūpī ceva kathā saṇṭhāti, tadanudhammañca anuvitakketi, anuvicāreti, tañca purisaṃ bhajati, tena ca vittiṃ āpajjati; āneñjapaṭisaṃyuttāya ca pana kathāya kacchamānāya na sussūsati, na sotaṃ odahati, na aññā cittaṃ upaṭṭhāpeti 7, na ca taṃ purisaṃ bhajati, na ca tena vittiṃ āpajjati. Seyyathāpi, sunakkhatta, puriso sakamhā gāmā vā nigamā vā ciravippavuttho assa. So aññataraṃ purisaṃ passeyya tamhā gāmā vā nigamā vā acirapakkantaṃ. So taṃ purisaṃ tassa gāmassa vā nigamassa vā khematañca subhikkhatañca appābādhatañca puccheyya; tassa so puriso tassa gāmassa vā nigamassa vā khematañca subhikkhatañca appābādhatañca saṃseyya. Taṃ kiṃ maññasi, sunakkhatta, api nu so puriso tassa purisassa sussūseyya, sotaṃ odaheyya, aññā cittaṃ upaṭṭhāpeyya, tañca purisaṃ bhajeyya, tena ca vittiṃ āpajjeyyā’’ti? ‘‘Evaṃ, bhante’’. ‘‘Evameva kho, sunakkhatta, ṭhānametaṃ vijjati yaṃ idhekacco purisapuggalo lokāmisādhimutto assa. Lokāmisādhimuttassa kho, sunakkhatta, purisapuggalassa tappatirūpī ceva kathā saṇṭhāti, tadanudhammañca anuvitakketi, anuvicāreti, tañca purisaṃ bhajati, tena ca vittiṃ āpajjati; āneñjapaṭisaṃyuttāya ca pana kathāya kacchamānāya na sussūsati, na sotaṃ odahati, na aññā cittaṃ upaṭṭhāpeti, na ca taṃ purisaṃ bhajati, na ca tena vittiṃ āpajjati. So evamassa veditabbo – ‘āneñjasaṃyojanena hi kho visaṃyutto 8 lokāmisādhimutto purisapuggalo’’’ti.
౫౯. ‘‘ఠానం ఖో పనేతం, సునక్ఖత్త, విజ్జతి యం ఇధేకచ్చో పురిసపుగ్గలో ఆనేఞ్జాధిముత్తో అస్స. ఆనేఞ్జాధిముత్తస్స ఖో, సునక్ఖత్త, పురిసపుగ్గలస్స తప్పతిరూపీ చేవ కథా సణ్ఠాతి, తదనుధమ్మఞ్చ అనువితక్కేతి, అనువిచారేతి, తఞ్చ పురిసం భజతి, తేన చ విత్తిం ఆపజ్జతి; లోకామిసపటిసంయుత్తాయ చ పన కథాయ కచ్ఛమానాయ న సుస్సూసతి, న సోతం ఓదహతి, న అఞ్ఞా చిత్తం ఉపట్ఠాపేతి, న చ తం పురిసం భజతి, న చ తేన విత్తిం ఆపజ్జతి. సేయ్యథాపి, సునక్ఖత్త, పణ్డుపలాసో బన్ధనా పవుత్తో అభబ్బో హరితత్తాయ; ఏవమేవ ఖో, సునక్ఖత్త, ఆనేఞ్జాధిముత్తస్స పురిసపుగ్గలస్స యే లోకామిససంయోజనే సే పవుత్తే. సో ఏవమస్స వేదితబ్బో – ‘లోకామిససంయోజనేన హి ఖో విసంయుత్తో ఆనేఞ్జాధిముత్తో పురిసపుగ్గలో’’’తి.
59. ‘‘Ṭhānaṃ kho panetaṃ, sunakkhatta, vijjati yaṃ idhekacco purisapuggalo āneñjādhimutto assa. Āneñjādhimuttassa kho, sunakkhatta, purisapuggalassa tappatirūpī ceva kathā saṇṭhāti, tadanudhammañca anuvitakketi, anuvicāreti, tañca purisaṃ bhajati, tena ca vittiṃ āpajjati; lokāmisapaṭisaṃyuttāya ca pana kathāya kacchamānāya na sussūsati, na sotaṃ odahati, na aññā cittaṃ upaṭṭhāpeti, na ca taṃ purisaṃ bhajati, na ca tena vittiṃ āpajjati. Seyyathāpi, sunakkhatta, paṇḍupalāso bandhanā pavutto abhabbo haritattāya; evameva kho, sunakkhatta, āneñjādhimuttassa purisapuggalassa ye lokāmisasaṃyojane se pavutte. So evamassa veditabbo – ‘lokāmisasaṃyojanena hi kho visaṃyutto āneñjādhimutto purisapuggalo’’’ti.
౬౦. ‘‘ఠానం ఖో పనేతం, సునక్ఖత్త, విజ్జతి యం ఇధేకచ్చో పురిసపుగ్గలో ఆకిఞ్చఞ్ఞాయతనాధిముత్తో అస్స. ఆకిఞ్చఞ్ఞాయతనాధిముత్తస్స ఖో, సునక్ఖత్త, పురిసపుగ్గలస్స తప్పతిరూపీ చేవ కథా సణ్ఠాతి, తదనుధమ్మఞ్చ అనువితక్కేతి, అనువిచారేతి, తఞ్చ పురిసం భజతి, తేన చ విత్తిం ఆపజ్జతి ; ఆనేఞ్జపటిసంయుత్తాయ చ పన కథాయ కచ్ఛమానాయ న సుస్సూసతి, న సోతం ఓదహతి, న అఞ్ఞా చిత్తం ఉపట్ఠాపేతి , న చ తం పురిసం భజతి, న చ తేన విత్తిం ఆపజ్జతి. సేయ్యథాపి, సునక్ఖత్త, పుథుసిలా ద్వేధాభిన్నా అప్పటిసన్ధికా హోతి; ఏవమేవ ఖో, సునక్ఖత్త, ఆకిఞ్చఞ్ఞాయతనాధిముత్తస్స పురిసపుగ్గలస్స యే ఆనేఞ్జసంయోజనే సే భిన్నే. సో ఏవమస్స వేదితబ్బో – ‘ఆనేఞ్జసంయోజనేన హి ఖో విసంయుత్తో ఆకిఞ్చఞ్ఞాయతనాధిముత్తో పురిసపుగ్గలో’’’తి.
60. ‘‘Ṭhānaṃ kho panetaṃ, sunakkhatta, vijjati yaṃ idhekacco purisapuggalo ākiñcaññāyatanādhimutto assa. Ākiñcaññāyatanādhimuttassa kho, sunakkhatta, purisapuggalassa tappatirūpī ceva kathā saṇṭhāti, tadanudhammañca anuvitakketi, anuvicāreti, tañca purisaṃ bhajati, tena ca vittiṃ āpajjati ; āneñjapaṭisaṃyuttāya ca pana kathāya kacchamānāya na sussūsati, na sotaṃ odahati, na aññā cittaṃ upaṭṭhāpeti , na ca taṃ purisaṃ bhajati, na ca tena vittiṃ āpajjati. Seyyathāpi, sunakkhatta, puthusilā dvedhābhinnā appaṭisandhikā hoti; evameva kho, sunakkhatta, ākiñcaññāyatanādhimuttassa purisapuggalassa ye āneñjasaṃyojane se bhinne. So evamassa veditabbo – ‘āneñjasaṃyojanena hi kho visaṃyutto ākiñcaññāyatanādhimutto purisapuggalo’’’ti.
౬౧. ‘‘ఠానం ఖో పనేతం, సునక్ఖత్త, విజ్జతి యం ఇధేకచ్చో పురిసపుగ్గలో నేవసఞ్ఞానాసఞ్ఞాయతనాధిముత్తో అస్స. నేవసఞ్ఞానాసఞ్ఞాయతనాధిముత్తస్స ఖో, సునక్ఖత్త, పురిసపుగ్గలస్స తప్పతిరూపీ చేవ కథా సణ్ఠాతి, తదనుధమ్మఞ్చ అనువితక్కేతి, అనువిచారేతి, తఞ్చ పురిసం భజతి, తేన చ విత్తిం ఆపజ్జతి; ఆకిఞ్చఞ్ఞాయతనపటిసంయుత్తాయ చ పన కథాయ కచ్ఛమానాయ న సుస్సూసతి, న సోతం ఓదహతి, న అఞ్ఞా చిత్తం ఉపట్ఠాపేతి, న చ తం పురిసం భజతి, న చ తేన విత్తిం ఆపజ్జతి. సేయ్యథాపి, సునక్ఖత్త, పురిసో మనుఞ్ఞభోజనం భుత్తావీ ఛడ్డేయ్య 9. తం కిం మఞ్ఞసి, సునక్ఖత్త, అపి ను తస్స పురిసస్స తస్మిం భత్తే 10 పున భోత్తుకమ్యతా అస్సా’’తి? ‘‘నో హేతం, భన్తే’’. ‘‘తం కిస్స హేతు’’? ‘‘అదుఞ్హి, భన్తే, భత్తం 11 పటికూలసమ్మత’’న్తి. ‘‘ఏవమేవ ఖో, సునక్ఖత్త, నేవసఞ్ఞానాసఞ్ఞాయతనాధిముత్తస్స పురిసపుగ్గలస్స యే ఆకిఞ్చఞ్ఞాయతనసంయోజనే సే వన్తే. సో ఏవమస్స వేదితబ్బో – ‘ఆకిఞ్చఞ్ఞాయతనసంయోజనేన హి ఖో విసంయుత్తో నేవసఞ్ఞానాసఞ్ఞాయతనాధిముత్తో పురిసపుగ్గలో’తి.
61. ‘‘Ṭhānaṃ kho panetaṃ, sunakkhatta, vijjati yaṃ idhekacco purisapuggalo nevasaññānāsaññāyatanādhimutto assa. Nevasaññānāsaññāyatanādhimuttassa kho, sunakkhatta, purisapuggalassa tappatirūpī ceva kathā saṇṭhāti, tadanudhammañca anuvitakketi, anuvicāreti, tañca purisaṃ bhajati, tena ca vittiṃ āpajjati; ākiñcaññāyatanapaṭisaṃyuttāya ca pana kathāya kacchamānāya na sussūsati, na sotaṃ odahati, na aññā cittaṃ upaṭṭhāpeti, na ca taṃ purisaṃ bhajati, na ca tena vittiṃ āpajjati. Seyyathāpi, sunakkhatta, puriso manuññabhojanaṃ bhuttāvī chaḍḍeyya 12. Taṃ kiṃ maññasi, sunakkhatta, api nu tassa purisassa tasmiṃ bhatte 13 puna bhottukamyatā assā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Taṃ kissa hetu’’? ‘‘Aduñhi, bhante, bhattaṃ 14 paṭikūlasammata’’nti. ‘‘Evameva kho, sunakkhatta, nevasaññānāsaññāyatanādhimuttassa purisapuggalassa ye ākiñcaññāyatanasaṃyojane se vante. So evamassa veditabbo – ‘ākiñcaññāyatanasaṃyojanena hi kho visaṃyutto nevasaññānāsaññāyatanādhimutto purisapuggalo’ti.
౬౨. ‘‘ఠానం ఖో పనేతం, సునక్ఖత్త, విజ్జతి యం ఇధేకచ్చో పురిసపుగ్గలో సమ్మా నిబ్బానాధిముత్తో అస్స. సమ్మా నిబ్బానాధిముత్తస్స ఖో, సునక్ఖత్త, పురిసపుగ్గలస్స తప్పతిరూపీ చేవ కథా సణ్ఠాతి, తదనుధమ్మఞ్చ అనువితక్కేతి, అనువిచారేతి, తఞ్చ పురిసం భజతి, తేన చ విత్తిం ఆపజ్జతి; నేవసఞ్ఞానాసఞ్ఞాయతనపటిసంయుత్తాయ చ పన కథాయ కచ్ఛమానాయ న సుస్సూసతి, న సోతం ఓదహతి, న అఞ్ఞా చిత్తం ఉపట్ఠాపేతి, న చ తం పురిసం భజతి, న చ తేన విత్తిం ఆపజ్జతి. సేయ్యథాపి, సునక్ఖత్త, తాలో మత్థకచ్ఛిన్నో అభబ్బో పున విరుళ్హియా; ఏవమేవ ఖో, సునక్ఖత్త, సమ్మా నిబ్బానాధిముత్తస్స పురిసపుగ్గలస్స యే నేవసఞ్ఞానాసఞ్ఞాయతనసంయోజనే సే ఉచ్ఛిన్నమూలే తాలావత్థుకతే అనభావంకతే 15 ఆయతిం అనుప్పాదధమ్మే. సో ఏవమస్స వేదితబ్బో – ‘నేవసఞ్ఞానాసఞ్ఞాయతనసంయోజనేన హి ఖో విసంయుత్తో సమ్మా నిబ్బానాధిముత్తో పురిసపుగ్గలో’’’తి.
62. ‘‘Ṭhānaṃ kho panetaṃ, sunakkhatta, vijjati yaṃ idhekacco purisapuggalo sammā nibbānādhimutto assa. Sammā nibbānādhimuttassa kho, sunakkhatta, purisapuggalassa tappatirūpī ceva kathā saṇṭhāti, tadanudhammañca anuvitakketi, anuvicāreti, tañca purisaṃ bhajati, tena ca vittiṃ āpajjati; nevasaññānāsaññāyatanapaṭisaṃyuttāya ca pana kathāya kacchamānāya na sussūsati, na sotaṃ odahati, na aññā cittaṃ upaṭṭhāpeti, na ca taṃ purisaṃ bhajati, na ca tena vittiṃ āpajjati. Seyyathāpi, sunakkhatta, tālo matthakacchinno abhabbo puna viruḷhiyā; evameva kho, sunakkhatta, sammā nibbānādhimuttassa purisapuggalassa ye nevasaññānāsaññāyatanasaṃyojane se ucchinnamūle tālāvatthukate anabhāvaṃkate 16 āyatiṃ anuppādadhamme. So evamassa veditabbo – ‘nevasaññānāsaññāyatanasaṃyojanena hi kho visaṃyutto sammā nibbānādhimutto purisapuggalo’’’ti.
౬౩. ‘‘ఠానం ఖో పనేతం, సునక్ఖత్త, విజ్జతి యం ఇధేకచ్చస్స భిక్ఖునో ఏవమస్స – ‘తణ్హా ఖో సల్లం సమణేన వుత్తం, అవిజ్జావిసదోసో, ఛన్దరాగబ్యాపాదేన రుప్పతి. తం మే తణ్హాసల్లం పహీనం, అపనీతో అవిజ్జావిసదోసో, సమ్మా నిబ్బానాధిముత్తోహమస్మీ’తి. ఏవంమాని 17 అస్స అతథం సమానం 18. సో యాని సమ్మా నిబ్బానాధిముత్తస్స అసప్పాయాని తాని అనుయుఞ్జేయ్య; అసప్పాయం చక్ఖునా రూపదస్సనం అనుయుఞ్జేయ్య, అసప్పాయం సోతేన సద్దం అనుయుఞ్జేయ్య, అసప్పాయం ఘానేన గన్ధం అనుయుఞ్జేయ్య, అసప్పాయం జివ్హాయ రసం అనుయుఞ్జేయ్య, అసప్పాయం కాయేన ఫోట్ఠబ్బం అనుయుఞ్జేయ్య , అసప్పాయం మనసా ధమ్మం అనుయుఞ్జేయ్య. తస్స అసప్పాయం చక్ఖునా రూపదస్సనం అనుయుత్తస్స, అసప్పాయం సోతేన సద్దం అనుయుత్తస్స, అసప్పాయం ఘానేన గన్ధం అనుయుత్తస్స, అసప్పాయం జివ్హాయ రసం అనుయుత్తస్స, అసప్పాయం కాయేన ఫోట్ఠబ్బం అనుయుత్తస్స, అసప్పాయం మనసా ధమ్మం అనుయుత్తస్స రాగో చిత్తం అనుద్ధంసేయ్య. సో రాగానుద్ధంసితేన చిత్తేన మరణం వా నిగచ్ఛేయ్య మరణమత్తం వా దుక్ఖం.
63. ‘‘Ṭhānaṃ kho panetaṃ, sunakkhatta, vijjati yaṃ idhekaccassa bhikkhuno evamassa – ‘taṇhā kho sallaṃ samaṇena vuttaṃ, avijjāvisadoso, chandarāgabyāpādena ruppati. Taṃ me taṇhāsallaṃ pahīnaṃ, apanīto avijjāvisadoso, sammā nibbānādhimuttohamasmī’ti. Evaṃmāni 19 assa atathaṃ samānaṃ 20. So yāni sammā nibbānādhimuttassa asappāyāni tāni anuyuñjeyya; asappāyaṃ cakkhunā rūpadassanaṃ anuyuñjeyya, asappāyaṃ sotena saddaṃ anuyuñjeyya, asappāyaṃ ghānena gandhaṃ anuyuñjeyya, asappāyaṃ jivhāya rasaṃ anuyuñjeyya, asappāyaṃ kāyena phoṭṭhabbaṃ anuyuñjeyya , asappāyaṃ manasā dhammaṃ anuyuñjeyya. Tassa asappāyaṃ cakkhunā rūpadassanaṃ anuyuttassa, asappāyaṃ sotena saddaṃ anuyuttassa, asappāyaṃ ghānena gandhaṃ anuyuttassa, asappāyaṃ jivhāya rasaṃ anuyuttassa, asappāyaṃ kāyena phoṭṭhabbaṃ anuyuttassa, asappāyaṃ manasā dhammaṃ anuyuttassa rāgo cittaṃ anuddhaṃseyya. So rāgānuddhaṃsitena cittena maraṇaṃ vā nigaccheyya maraṇamattaṃ vā dukkhaṃ.
‘‘సేయ్యథాపి, సునక్ఖత్త, పురిసో సల్లేన విద్ధో అస్స సవిసేన గాళ్హూపలేపనేన. తస్స మిత్తామచ్చా ఞాతిసాలోహితా భిసక్కం సల్లకత్తం ఉపట్ఠాపేయ్యుం. తస్స సో భిసక్కో సల్లకత్తో సత్థేన వణముఖం పరికన్తేయ్య. సత్థేన వణముఖం పరికన్తిత్వా ఏసనియా సల్లం ఏసేయ్య. ఏసనియా సల్లం ఏసిత్వా సల్లం అబ్బుహేయ్య, అపనేయ్య విసదోసం సఉపాదిసేసం. సఉపాదిసేసోతి 21 జానమానో సో ఏవం వదేయ్య – ‘అమ్భో పురిస, ఉబ్భతం ఖో తే సల్లం, అపనీతో విసదోసో సఉపాదిసేసో 22. అనలఞ్చ తే అన్తరాయాయ. సప్పాయాని చేవ భోజనాని భుఞ్జేయ్యాసి, మా తే అసప్పాయాని భోజనాని భుఞ్జతో వణో అస్సావీ అస్స. కాలేన కాలఞ్చ వణం ధోవేయ్యాసి, కాలేన కాలం వణముఖం ఆలిమ్పేయ్యాసి, మా తే న కాలేన కాలం వణం ధోవతో న కాలేన కాలం వణముఖం ఆలిమ్పతో పుబ్బలోహితం వణముఖం పరియోనన్ధి. మా చ వాతాతపే చారిత్తం అనుయుఞ్జి, మా తే వాతాతపే చారిత్తం అనుయుత్తస్స రజోసూకం వణముఖం అనుద్ధంసేసి. వణానురక్ఖీ చ, అమ్భో పురిస, విహరేయ్యాసి వణసారోపీ’తి 23. తస్స ఏవమస్స – ‘ఉబ్భతం ఖో మే సల్లం, అపనీతో విసదోసో అనుపాదిసేసో. అనలఞ్చ మే అన్తరాయాయా’తి. సో అసప్పాయాని చేవ భోజనాని భుఞ్జేయ్య. తస్స అసప్పాయాని భోజనాని భుఞ్జతో వణో అస్సావీ అస్స. న చ కాలేన కాలం వణం ధోవేయ్య, న చ కాలేన కాలం వణముఖం ఆలిమ్పేయ్య. తస్స న కాలేన కాలం వణం ధోవతో, న కాలేన కాలం వణముఖం ఆలిమ్పతో పుబ్బలోహితం వణముఖం పరియోనన్ధేయ్య. వాతాతపే చ చారిత్తం అనుయుఞ్జేయ్య. తస్స వాతాతపే చారిత్తం అనుయుత్తస్స రజోసూకం వణముఖం అనుద్ధంసేయ్య. న చ వణానురక్ఖీ విహరేయ్య న వణసారోపీ. తస్స ఇమిస్సా చ అసప్పాయకిరియాయ, అసుచి విసదోసో అపనీతో సఉపాదిసేసో తదుభయేన వణో పుథుత్తం గచ్ఛేయ్య. సో పుథుత్తం గతేన వణేన మరణం వా నిగచ్ఛేయ్య మరణమత్తం వా దుక్ఖం.
‘‘Seyyathāpi, sunakkhatta, puriso sallena viddho assa savisena gāḷhūpalepanena. Tassa mittāmaccā ñātisālohitā bhisakkaṃ sallakattaṃ upaṭṭhāpeyyuṃ. Tassa so bhisakko sallakatto satthena vaṇamukhaṃ parikanteyya. Satthena vaṇamukhaṃ parikantitvā esaniyā sallaṃ eseyya. Esaniyā sallaṃ esitvā sallaṃ abbuheyya, apaneyya visadosaṃ saupādisesaṃ. Saupādisesoti 24 jānamāno so evaṃ vadeyya – ‘ambho purisa, ubbhataṃ kho te sallaṃ, apanīto visadoso saupādiseso 25. Analañca te antarāyāya. Sappāyāni ceva bhojanāni bhuñjeyyāsi, mā te asappāyāni bhojanāni bhuñjato vaṇo assāvī assa. Kālena kālañca vaṇaṃ dhoveyyāsi, kālena kālaṃ vaṇamukhaṃ ālimpeyyāsi, mā te na kālena kālaṃ vaṇaṃ dhovato na kālena kālaṃ vaṇamukhaṃ ālimpato pubbalohitaṃ vaṇamukhaṃ pariyonandhi. Mā ca vātātape cārittaṃ anuyuñji, mā te vātātape cārittaṃ anuyuttassa rajosūkaṃ vaṇamukhaṃ anuddhaṃsesi. Vaṇānurakkhī ca, ambho purisa, vihareyyāsi vaṇasāropī’ti 26. Tassa evamassa – ‘ubbhataṃ kho me sallaṃ, apanīto visadoso anupādiseso. Analañca me antarāyāyā’ti. So asappāyāni ceva bhojanāni bhuñjeyya. Tassa asappāyāni bhojanāni bhuñjato vaṇo assāvī assa. Na ca kālena kālaṃ vaṇaṃ dhoveyya, na ca kālena kālaṃ vaṇamukhaṃ ālimpeyya. Tassa na kālena kālaṃ vaṇaṃ dhovato, na kālena kālaṃ vaṇamukhaṃ ālimpato pubbalohitaṃ vaṇamukhaṃ pariyonandheyya. Vātātape ca cārittaṃ anuyuñjeyya. Tassa vātātape cārittaṃ anuyuttassa rajosūkaṃ vaṇamukhaṃ anuddhaṃseyya. Na ca vaṇānurakkhī vihareyya na vaṇasāropī. Tassa imissā ca asappāyakiriyāya, asuci visadoso apanīto saupādiseso tadubhayena vaṇo puthuttaṃ gaccheyya. So puthuttaṃ gatena vaṇena maraṇaṃ vā nigaccheyya maraṇamattaṃ vā dukkhaṃ.
‘‘ఏవమేవ ఖో, సునక్ఖత్త, ఠానమేతం విజ్జతి యం ఇధేకచ్చస్స భిక్ఖునో ఏవమస్స – ‘తణ్హా ఖో సల్లం సమణేన వుత్తం, అవిజ్జావిసదోసో ఛన్దరాగబ్యాపాదేన రుప్పతి. తం మే తణ్హాసల్లం పహీనం, అపనీతో అవిజ్జావిసదోసో, సమ్మా నిబ్బానాధిముత్తోహమస్మీ’తి. ఏవంమాని అస్స అతథం సమానం. సో యాని సమ్మా నిబ్బానాధిముత్తస్స అసప్పాయాని తాని అనుయుఞ్జేయ్య, అసప్పాయం చక్ఖునా రూపదస్సనం అనుయుఞ్జేయ్య, అసప్పాయం సోతేన సద్దం అనుయుఞ్జేయ్య, అసప్పాయం ఘానేన గన్ధం అనుయుఞ్జేయ్య, అసప్పాయం జివ్హాయ రసం అనుయుఞ్జేయ్య, అసప్పాయం కాయేన ఫోట్ఠబ్బం అనుయుఞ్జేయ్య, అసప్పాయం మనసా ధమ్మం అనుయుఞ్జేయ్య. తస్స అసప్పాయం చక్ఖునా రూపదస్సనం అనుయుత్తస్స, అసప్పాయం సోతేన సద్దం అనుయుత్తస్స, అసప్పాయం ఘానేన గన్ధం అనుయుత్తస్స, అసప్పాయం జివ్హాయ రసం అనుయుత్తస్స, అసప్పాయం కాయేన ఫోట్ఠబ్బం అనుయుత్తస్స, అసప్పాయం మనసా ధమ్మం అనుయుత్తస్స రాగో చిత్తం అనుద్ధంసేయ్య. సో రాగానుద్ధంసితేన చిత్తేన మరణం వా నిగచ్ఛేయ్య మరణమత్తం వా దుక్ఖం. మరణఞ్హేతం, సునక్ఖత్త, అరియస్స వినయే యో సిక్ఖం పచ్చక్ఖాయ హీనాయావత్తతి; మరణమత్తఞ్హేతం, సునక్ఖత్త, దుక్ఖం యం అఞ్ఞతరం సంకిలిట్ఠం ఆపత్తిం ఆపజ్జతి.
‘‘Evameva kho, sunakkhatta, ṭhānametaṃ vijjati yaṃ idhekaccassa bhikkhuno evamassa – ‘taṇhā kho sallaṃ samaṇena vuttaṃ, avijjāvisadoso chandarāgabyāpādena ruppati. Taṃ me taṇhāsallaṃ pahīnaṃ, apanīto avijjāvisadoso, sammā nibbānādhimuttohamasmī’ti. Evaṃmāni assa atathaṃ samānaṃ. So yāni sammā nibbānādhimuttassa asappāyāni tāni anuyuñjeyya, asappāyaṃ cakkhunā rūpadassanaṃ anuyuñjeyya, asappāyaṃ sotena saddaṃ anuyuñjeyya, asappāyaṃ ghānena gandhaṃ anuyuñjeyya, asappāyaṃ jivhāya rasaṃ anuyuñjeyya, asappāyaṃ kāyena phoṭṭhabbaṃ anuyuñjeyya, asappāyaṃ manasā dhammaṃ anuyuñjeyya. Tassa asappāyaṃ cakkhunā rūpadassanaṃ anuyuttassa, asappāyaṃ sotena saddaṃ anuyuttassa, asappāyaṃ ghānena gandhaṃ anuyuttassa, asappāyaṃ jivhāya rasaṃ anuyuttassa, asappāyaṃ kāyena phoṭṭhabbaṃ anuyuttassa, asappāyaṃ manasā dhammaṃ anuyuttassa rāgo cittaṃ anuddhaṃseyya. So rāgānuddhaṃsitena cittena maraṇaṃ vā nigaccheyya maraṇamattaṃ vā dukkhaṃ. Maraṇañhetaṃ, sunakkhatta, ariyassa vinaye yo sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattati; maraṇamattañhetaṃ, sunakkhatta, dukkhaṃ yaṃ aññataraṃ saṃkiliṭṭhaṃ āpattiṃ āpajjati.
౬౪. ‘‘ఠానం ఖో పనేతం, సునక్ఖత్త, విజ్జతి యం ఇధేకచ్చస్స భిక్ఖునో ఏవమస్స – ‘తణ్హా ఖో సల్లం సమణేన వుత్తం, అవిజ్జావిసదోసో ఛన్దరాగబ్యాపాదేన రుప్పతి. తం మే తణ్హాసల్లం పహీనం, అపనీతో అవిజ్జావిసదోసో, సమ్మా నిబ్బానాధిముత్తోహమస్మీ’తి. సమ్మా నిబ్బానాధిముత్తస్సేవ సతో సో యాని సమ్మా నిబ్బానాధిముత్తస్స అసప్పాయాని తాని నానుయుఞ్జేయ్య, అసప్పాయం చక్ఖునా రూపదస్సనం నానుయుఞ్జేయ్య, అసప్పాయం సోతేన సద్దం నానుయుఞ్జేయ్య, అసప్పాయం ఘానేన గన్ధం నానుయుఞ్జేయ్య, అసప్పాయం జివ్హాయ రసం నానుయుఞ్జేయ్య, అసప్పాయం కాయేన ఫోట్ఠబ్బం నానుయుఞ్జేయ్య, అసప్పాయం మనసా ధమ్మం నానుయుఞ్జేయ్య. తస్స అసప్పాయం చక్ఖునా రూపదస్సనం నానుయుత్తస్స, అసప్పాయం సోతేన సద్దం నానుయుత్తస్స, అసప్పాయం ఘానేన గన్ధం నానుయుత్తస్స, అసప్పాయం జివ్హాయ రసం నానుయుత్తస్స, అసప్పాయం కాయేన ఫోట్ఠబ్బం నానుయుత్తస్స, అసప్పాయం మనసా ధమ్మం నానుయుత్తస్స రాగో చిత్తం నానుద్ధంసేయ్య. సో న రాగానుద్ధంసితేన చిత్తేన నేవ మరణం వా నిగచ్ఛేయ్య న మరణమత్తం వా దుక్ఖం.
64. ‘‘Ṭhānaṃ kho panetaṃ, sunakkhatta, vijjati yaṃ idhekaccassa bhikkhuno evamassa – ‘taṇhā kho sallaṃ samaṇena vuttaṃ, avijjāvisadoso chandarāgabyāpādena ruppati. Taṃ me taṇhāsallaṃ pahīnaṃ, apanīto avijjāvisadoso, sammā nibbānādhimuttohamasmī’ti. Sammā nibbānādhimuttasseva sato so yāni sammā nibbānādhimuttassa asappāyāni tāni nānuyuñjeyya, asappāyaṃ cakkhunā rūpadassanaṃ nānuyuñjeyya, asappāyaṃ sotena saddaṃ nānuyuñjeyya, asappāyaṃ ghānena gandhaṃ nānuyuñjeyya, asappāyaṃ jivhāya rasaṃ nānuyuñjeyya, asappāyaṃ kāyena phoṭṭhabbaṃ nānuyuñjeyya, asappāyaṃ manasā dhammaṃ nānuyuñjeyya. Tassa asappāyaṃ cakkhunā rūpadassanaṃ nānuyuttassa, asappāyaṃ sotena saddaṃ nānuyuttassa, asappāyaṃ ghānena gandhaṃ nānuyuttassa, asappāyaṃ jivhāya rasaṃ nānuyuttassa, asappāyaṃ kāyena phoṭṭhabbaṃ nānuyuttassa, asappāyaṃ manasā dhammaṃ nānuyuttassa rāgo cittaṃ nānuddhaṃseyya. So na rāgānuddhaṃsitena cittena neva maraṇaṃ vā nigaccheyya na maraṇamattaṃ vā dukkhaṃ.
‘‘సేయ్యథాపి, సునక్ఖత్త, పురిసో సల్లేన విద్ధో అస్స సవిసేన గాళ్హూపలేపనేన. తస్స మిత్తామచ్చా ఞాతిసాలోహితా భిసక్కం సల్లకత్తం ఉపట్ఠాపేయ్యుం. తస్స సో భిసక్కో సల్లకత్తో సత్థేన వణముఖం పరికన్తేయ్య. సత్థేన వణముఖం పరికన్తిత్వా ఏసనియా సల్లం ఏసేయ్య. ఏసనియా సల్లం ఏసిత్వా సల్లం అబ్బుహేయ్య, అపనేయ్య విసదోసం అనుపాదిసేసం. అనుపాదిసేసోతి జానమానో సో ఏవం వదేయ్య – ‘అమ్భో పురిస, ఉబ్భతం ఖో తే సల్లం, అపనీతో విసదోసో అనుపాదిసేసో. అనలఞ్చ తే అన్తరాయాయ. సప్పాయాని చేవ భోజనాని భుఞ్జేయ్యాసి, మా తే అసప్పాయాని భోజనాని భుఞ్జతో వణో అస్సావీ అస్స. కాలేన కాలఞ్చ వణం ధోవేయ్యాసి, కాలేన కాలం వణముఖం ఆలిమ్పేయ్యాసి. మా తే న కాలేన కాలం వణం ధోవతో న కాలేన కాలం వణముఖం ఆలిమ్పతో పుబ్బలోహితం వణముఖం పరియోనన్ధి. మా చ వాతాతపే చారిత్తం అనుయుఞ్జి, మా తే వాతాతపే చారిత్తం అనుయుత్తస్స రజోసూకం వణముఖం అనుద్ధంసేసి . వణానురక్ఖీ చ, అమ్భో పురిస, విహరేయ్యాసి వణసారోపీ’తి. తస్స ఏవమస్స – ‘ఉబ్భతం ఖో మే సల్లం, అపనీతో విసదోసో అనుపాదిసేసో. అనలఞ్చ మే అన్తరాయాయా’తి. సో సప్పాయాని చేవ భోజనాని భుఞ్జేయ్య. తస్స సప్పాయాని భోజనాని భుఞ్జతో వణో న అస్సావీ అస్స. కాలేన కాలఞ్చ వణం ధోవేయ్య, కాలేన కాలం వణముఖం ఆలిమ్పేయ్య. తస్స కాలేన కాలం వణం ధోవతో కాలేన కాలం వణముఖం ఆలిమ్పతో న పుబ్బలోహితం వణముఖం పరియోనన్ధేయ్య. న చ వాతాతపే చారిత్తం అనుయుఞ్జేయ్య. తస్స వాతాతపే చారిత్తం అననుయుత్తస్స రజోసూకం వణముఖం నానుద్ధంసేయ్య. వణానురక్ఖీ చ విహరేయ్య వణసారోపీ. తస్స ఇమిస్సా చ సప్పాయకిరియాయ అసు చ 27 విసదోసో అపనీతో అనుపాదిసేసో తదుభయేన వణో విరుహేయ్య. సో రుళ్హేన వణేన సఞ్ఛవినా నేవ మరణం వా నిగచ్ఛేయ్య న మరణమత్తం వా దుక్ఖం.
‘‘Seyyathāpi, sunakkhatta, puriso sallena viddho assa savisena gāḷhūpalepanena. Tassa mittāmaccā ñātisālohitā bhisakkaṃ sallakattaṃ upaṭṭhāpeyyuṃ. Tassa so bhisakko sallakatto satthena vaṇamukhaṃ parikanteyya. Satthena vaṇamukhaṃ parikantitvā esaniyā sallaṃ eseyya. Esaniyā sallaṃ esitvā sallaṃ abbuheyya, apaneyya visadosaṃ anupādisesaṃ. Anupādisesoti jānamāno so evaṃ vadeyya – ‘ambho purisa, ubbhataṃ kho te sallaṃ, apanīto visadoso anupādiseso. Analañca te antarāyāya. Sappāyāni ceva bhojanāni bhuñjeyyāsi, mā te asappāyāni bhojanāni bhuñjato vaṇo assāvī assa. Kālena kālañca vaṇaṃ dhoveyyāsi, kālena kālaṃ vaṇamukhaṃ ālimpeyyāsi. Mā te na kālena kālaṃ vaṇaṃ dhovato na kālena kālaṃ vaṇamukhaṃ ālimpato pubbalohitaṃ vaṇamukhaṃ pariyonandhi. Mā ca vātātape cārittaṃ anuyuñji, mā te vātātape cārittaṃ anuyuttassa rajosūkaṃ vaṇamukhaṃ anuddhaṃsesi . Vaṇānurakkhī ca, ambho purisa, vihareyyāsi vaṇasāropī’ti. Tassa evamassa – ‘ubbhataṃ kho me sallaṃ, apanīto visadoso anupādiseso. Analañca me antarāyāyā’ti. So sappāyāni ceva bhojanāni bhuñjeyya. Tassa sappāyāni bhojanāni bhuñjato vaṇo na assāvī assa. Kālena kālañca vaṇaṃ dhoveyya, kālena kālaṃ vaṇamukhaṃ ālimpeyya. Tassa kālena kālaṃ vaṇaṃ dhovato kālena kālaṃ vaṇamukhaṃ ālimpato na pubbalohitaṃ vaṇamukhaṃ pariyonandheyya. Na ca vātātape cārittaṃ anuyuñjeyya. Tassa vātātape cārittaṃ ananuyuttassa rajosūkaṃ vaṇamukhaṃ nānuddhaṃseyya. Vaṇānurakkhī ca vihareyya vaṇasāropī. Tassa imissā ca sappāyakiriyāya asu ca 28 visadoso apanīto anupādiseso tadubhayena vaṇo viruheyya. So ruḷhena vaṇena sañchavinā neva maraṇaṃ vā nigaccheyya na maraṇamattaṃ vā dukkhaṃ.
‘‘ఏవమేవ ఖో, సునక్ఖత్త, ఠానమేతం విజ్జతి యం ఇధేకచ్చస్స భిక్ఖునో ఏవమస్స – ‘తణ్హా ఖో సల్లం సమణేన వుత్తం, అవిజ్జావిసదోసో ఛన్దరాగబ్యాపాదేన రుప్పతి. తం మే తణ్హాసల్లం పహీనం, అపనీతో అవిజ్జావిసదోసో, సమ్మా నిబ్బానాధిముత్తోహమస్మీ’తి. సమ్మా నిబ్బానాధిముత్తస్సేవ సతో సో యాని సమ్మా నిబ్బానాధిముత్తస్స అసప్పాయాని తాని నానుయుఞ్జేయ్య, అసప్పాయం చక్ఖునా రూపదస్సనం నానుయుఞ్జేయ్య, అసప్పాయం సోతేన సద్దం నానుయుఞ్జేయ్య, అసప్పాయం ఘానేన గన్ధం నానుయుఞ్జేయ్య, అసప్పాయం జివ్హాయ రసం నానుయుఞ్జేయ్య, అసప్పాయం కాయేన ఫోట్ఠబ్బం నానుయుఞ్జేయ్య, అసప్పాయం మనసా ధమ్మం నానుయుఞ్జేయ్య. తస్స అసప్పాయం చక్ఖునా రూపదస్సనం నానుయుత్తస్స, అసప్పాయం సోతేన సద్దం నానుయుత్తస్స, అసప్పాయం ఘానేన గన్ధం నానుయుత్తస్స, అసప్పాయం జివ్హాయ రసం నానుయుత్తస్స, అసప్పాయం కాయేన ఫోట్ఠబ్బం నానుయుత్తస్స, అసప్పాయం మనసా ధమ్మం నానుయుత్తస్స, రాగో చిత్తం నానుద్ధంసేయ్య. సో న రాగానుద్ధంసితేన చిత్తేన నేవ మరణం వా నిగచ్ఛేయ్య న మరణమత్తం వా దుక్ఖం.
‘‘Evameva kho, sunakkhatta, ṭhānametaṃ vijjati yaṃ idhekaccassa bhikkhuno evamassa – ‘taṇhā kho sallaṃ samaṇena vuttaṃ, avijjāvisadoso chandarāgabyāpādena ruppati. Taṃ me taṇhāsallaṃ pahīnaṃ, apanīto avijjāvisadoso, sammā nibbānādhimuttohamasmī’ti. Sammā nibbānādhimuttasseva sato so yāni sammā nibbānādhimuttassa asappāyāni tāni nānuyuñjeyya, asappāyaṃ cakkhunā rūpadassanaṃ nānuyuñjeyya, asappāyaṃ sotena saddaṃ nānuyuñjeyya, asappāyaṃ ghānena gandhaṃ nānuyuñjeyya, asappāyaṃ jivhāya rasaṃ nānuyuñjeyya, asappāyaṃ kāyena phoṭṭhabbaṃ nānuyuñjeyya, asappāyaṃ manasā dhammaṃ nānuyuñjeyya. Tassa asappāyaṃ cakkhunā rūpadassanaṃ nānuyuttassa, asappāyaṃ sotena saddaṃ nānuyuttassa, asappāyaṃ ghānena gandhaṃ nānuyuttassa, asappāyaṃ jivhāya rasaṃ nānuyuttassa, asappāyaṃ kāyena phoṭṭhabbaṃ nānuyuttassa, asappāyaṃ manasā dhammaṃ nānuyuttassa, rāgo cittaṃ nānuddhaṃseyya. So na rāgānuddhaṃsitena cittena neva maraṇaṃ vā nigaccheyya na maraṇamattaṃ vā dukkhaṃ.
౬౫. ‘‘ఉపమా ఖో మే అయం, సునక్ఖత్త, కతా అత్థస్స విఞ్ఞాపనాయ. అయంయేవేత్థ అత్థో – వణోతి ఖో, సునక్ఖత్త, ఛన్నేతం అజ్ఝత్తికానం ఆయతనానం అధివచనం; విసదోసోతి ఖో, సునక్ఖత్త, అవిజ్జాయేతం అధివచనం; సల్లన్తి ఖో, సునక్ఖత్త, తణ్హాయేతం అధివచనం; ఏసనీతి ఖో, సునక్ఖత్త, సతియాయేతం అధివచనం; సత్థన్తి ఖో, సునక్ఖత్త, అరియాయేతం పఞ్ఞాయ అధివచనం; భిసక్కో సల్లకత్తోతి ఖో, సునక్ఖత్త, తథాగతస్సేతం అధివచనం అరహతో సమ్మాసమ్బుద్ధస్స.
65. ‘‘Upamā kho me ayaṃ, sunakkhatta, katā atthassa viññāpanāya. Ayaṃyevettha attho – vaṇoti kho, sunakkhatta, channetaṃ ajjhattikānaṃ āyatanānaṃ adhivacanaṃ; visadosoti kho, sunakkhatta, avijjāyetaṃ adhivacanaṃ; sallanti kho, sunakkhatta, taṇhāyetaṃ adhivacanaṃ; esanīti kho, sunakkhatta, satiyāyetaṃ adhivacanaṃ; satthanti kho, sunakkhatta, ariyāyetaṃ paññāya adhivacanaṃ; bhisakko sallakattoti kho, sunakkhatta, tathāgatassetaṃ adhivacanaṃ arahato sammāsambuddhassa.
‘‘సో వత, సునక్ఖత్త, భిక్ఖు ఛసు ఫస్సాయతనేసు సంవుతకారీ ‘ఉపధి దుక్ఖస్స మూల’న్తి – ఇతి విదిత్వా నిరుపధి ఉపధిసఙ్ఖయే విముత్తో ఉపధిస్మిం వా కాయం ఉపసంహరిస్సతి చిత్తం వా ఉప్పాదేస్సతీతి – నేతం ఠానం విజ్జతి. సేయ్యథాపి, సునక్ఖత్త, ఆపానీయకంసో వణ్ణసమ్పన్నో గన్ధసమ్పన్నో రససమ్పన్నో; సో చ ఖో విసేన సంసట్ఠో. అథ పురిసో ఆగచ్ఛేయ్య జీవితుకామో అమరితుకామో సుఖకామో దుక్ఖపటికూలో. తం కిం మఞ్ఞసి, సునక్ఖత్త, అపి ను సో పురిసో అముం ఆపానీయకంసం పివేయ్య యం జఞ్ఞా – ‘ఇమాహం పివిత్వా మరణం వా నిగచ్ఛామి మరణమత్తం వా దుక్ఖ’’’న్తి? ‘‘నో హేతం, భన్తే’’. ‘‘ఏవమేవ ఖో, సునక్ఖత్త, సో వత భిక్ఖు ఛసు ఫస్సాయతనేసు సంవుతకారీ ‘ఉపధి దుక్ఖస్స మూల’న్తి – ఇతి విదిత్వా నిరుపధి ఉపధిసఙ్ఖయే విముత్తో ఉపధిస్మిం వా కాయం ఉపసంహరిస్సతి చిత్తం వా ఉప్పాదేస్సతీతి – నేతం ఠానం విజ్జతి. సేయ్యథాపి, సునక్ఖత్త, ఆసీవిసో 29 ఘోరవిసో. అథ పురిసో ఆగచ్ఛేయ్య జీవితుకామో అమరితుకామో సుఖకామో దుక్ఖపటికూలో. తం కిం మఞ్ఞసి, సునక్ఖత్త, అపి ను సో పురిసో అముస్స ఆసీవిసస్స ఘోరవిసస్స హత్థం వా అఙ్గుట్ఠం వా దజ్జా 30 యం జఞ్ఞా – ‘ఇమినాహం దట్ఠో మరణం వా నిగచ్ఛామి మరణమత్తం వా దుక్ఖ’’’న్తి? ‘‘నో హేతం, భన్తే’’. ‘‘ఏవమేవ ఖో, సునక్ఖత్త, సో వత భిక్ఖు ఛసు ఫస్సాయతనేసు సంవుతకారీ ‘ఉపధి దుక్ఖస్స మూల’న్తి – ఇతి విదిత్వా నిరుపధి ఉపధిసఙ్ఖయే విముత్తో ఉపధిస్మిం వా కాయం ఉపసంహరిస్సతి చిత్తం వా ఉప్పాదేస్సతీతి – నేతం ఠానం విజ్జతీ’’తి.
‘‘So vata, sunakkhatta, bhikkhu chasu phassāyatanesu saṃvutakārī ‘upadhi dukkhassa mūla’nti – iti viditvā nirupadhi upadhisaṅkhaye vimutto upadhismiṃ vā kāyaṃ upasaṃharissati cittaṃ vā uppādessatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Seyyathāpi, sunakkhatta, āpānīyakaṃso vaṇṇasampanno gandhasampanno rasasampanno; so ca kho visena saṃsaṭṭho. Atha puriso āgaccheyya jīvitukāmo amaritukāmo sukhakāmo dukkhapaṭikūlo. Taṃ kiṃ maññasi, sunakkhatta, api nu so puriso amuṃ āpānīyakaṃsaṃ piveyya yaṃ jaññā – ‘imāhaṃ pivitvā maraṇaṃ vā nigacchāmi maraṇamattaṃ vā dukkha’’’nti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Evameva kho, sunakkhatta, so vata bhikkhu chasu phassāyatanesu saṃvutakārī ‘upadhi dukkhassa mūla’nti – iti viditvā nirupadhi upadhisaṅkhaye vimutto upadhismiṃ vā kāyaṃ upasaṃharissati cittaṃ vā uppādessatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Seyyathāpi, sunakkhatta, āsīviso 31 ghoraviso. Atha puriso āgaccheyya jīvitukāmo amaritukāmo sukhakāmo dukkhapaṭikūlo. Taṃ kiṃ maññasi, sunakkhatta, api nu so puriso amussa āsīvisassa ghoravisassa hatthaṃ vā aṅguṭṭhaṃ vā dajjā 32 yaṃ jaññā – ‘imināhaṃ daṭṭho maraṇaṃ vā nigacchāmi maraṇamattaṃ vā dukkha’’’nti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Evameva kho, sunakkhatta, so vata bhikkhu chasu phassāyatanesu saṃvutakārī ‘upadhi dukkhassa mūla’nti – iti viditvā nirupadhi upadhisaṅkhaye vimutto upadhismiṃ vā kāyaṃ upasaṃharissati cittaṃ vā uppādessatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’’ti.
ఇదమవోచ భగవా. అత్తమనో సునక్ఖత్తో లిచ్ఛవిపుత్తో భగవతో భాసితం అభినన్దీతి.
Idamavoca bhagavā. Attamano sunakkhatto licchaviputto bhagavato bhāsitaṃ abhinandīti.
సునక్ఖత్తసుత్తం నిట్ఠితం పఞ్చమం.
Sunakkhattasuttaṃ niṭṭhitaṃ pañcamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / సుత్తపిటక (అట్ఠకథా) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / మజ్ఝిమనికాయ (అట్ఠకథా) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ౫. సునక్ఖత్తసుత్తవణ్ణనా • 5. Sunakkhattasuttavaṇṇanā
టీకా • Tīkā / సుత్తపిటక (టీకా) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / మజ్ఝిమనికాయ (టీకా) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ౫. సునక్ఖత్తసుత్తవణ్ణనా • 5. Sunakkhattasuttavaṇṇanā