| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ • Majjhimanikāya |
੫. ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤਸੁਤ੍ਤਂ
5. Sunakkhattasuttaṃ
੫੫. ਏવਂ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗવਾ વੇਸਾਲਿਯਂ વਿਹਰਤਿ ਮਹਾવਨੇ ਕੂਟਾਗਾਰਸਾਲਾਯਂ। ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਸਮ੍ਬਹੁਲੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਭਗવਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਅਞ੍ਞਾ ਬ੍ਯਾਕਤਾ ਹੋਤਿ – ‘‘‘ਖੀਣਾ ਜਾਤਿ, વੁਸਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਕਤਂ ਕਰਣੀਯਂ, ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਮਾ’’ਤਿ। ਅਸ੍ਸੋਸਿ ਖੋ ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤੋ ਲਿਚ੍ਛવਿਪੁਤ੍ਤੋ – ‘‘ਸਮ੍ਬਹੁਲੇਹਿ ਕਿਰ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਭਗવਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਅਞ੍ਞਾ ਬ੍ਯਾਕਤਾ ਹੋਤਿ – ‘ਖੀਣਾ ਜਾਤਿ, વੁਸਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਕਤਂ ਕਰਣੀਯਂ, ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਮਾ’’ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤੋ ਲਿਚ੍ਛવਿਪੁਤ੍ਤੋ ਯੇਨ ਭਗવਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ। ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤੋ ਲਿਚ੍ਛવਿਪੁਤ੍ਤੋ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਸੁਤਂ ਮੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ – ‘ਸਮ੍ਬਹੁਲੇਹਿ ਕਿਰ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਭਗવਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਅਞ੍ਞਾ ਬ੍ਯਾਕਤਾ – ਖੀਣਾ ਜਾਤਿ, વੁਸਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਕਤਂ ਕਰਣੀਯਂ, ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਮਾ’’ਤਿ। ‘‘ਯੇ ਤੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗવਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਂਸੁ – ‘ਖੀਣਾ ਜਾਤਿ, વੁਸਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਕਤਂ ਕਰਣੀਯਂ, ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਮਾ’’ਤਿ, ਕਚ੍ਚਿ ਤੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਸਮ੍ਮਦੇવ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਂਸੁ ਉਦਾਹੁ ਸਨ੍ਤੇਤ੍ਥੇਕਚ੍ਚੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਧਿਮਾਨੇਨ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਂਸੂਤਿ?
55. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā vesāliyaṃ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ. Tena kho pana samayena sambahulehi bhikkhūhi bhagavato santike aññā byākatā hoti – ‘‘‘khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānāmā’’ti. Assosi kho sunakkhatto licchaviputto – ‘‘sambahulehi kira bhikkhūhi bhagavato santike aññā byākatā hoti – ‘khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānāmā’’ti. Atha kho sunakkhatto licchaviputto yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho sunakkhatto licchaviputto bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘sutaṃ metaṃ, bhante – ‘sambahulehi kira bhikkhūhi bhagavato santike aññā byākatā – khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānāmā’’ti. ‘‘Ye te, bhante, bhikkhū bhagavato santike aññaṃ byākaṃsu – ‘khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānāmā’’ti, kacci te, bhante, bhikkhū sammadeva aññaṃ byākaṃsu udāhu santetthekacce bhikkhū adhimānena aññaṃ byākaṃsūti?
੫੬. ‘‘ਯੇ ਤੇ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਮਮ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਂਸੁ – ‘ਖੀਣਾ ਜਾਤਿ, વੁਸਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਕਤਂ ਕਰਣੀਯਂ, ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਮਾ’’ਤਿ । ‘‘ਸਨ੍ਤੇਤ੍ਥੇਕਚ੍ਚੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਸਮ੍ਮਦੇવ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਂਸੁ, ਸਨ੍ਤਿ ਪਨਿਧੇਕਚ੍ਚੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਧਿਮਾਨੇਨਪਿ 1 ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਂਸੁ। ਤਤ੍ਰ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਯੇ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਸਮ੍ਮਦੇવ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਂਸੁ ਤੇਸਂ ਤਂ ਤਥੇવ ਹੋਤਿ; ਯੇ ਪਨ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਧਿਮਾਨੇਨ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਂਸੁ ਤਤ੍ਰ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘ਧਮ੍ਮਂ ਨੇਸਂ ਦੇਸੇਸ੍ਸ’ਨ੍ਤਿ 2। ਏવਞ੍ਚੇਤ੍ਥ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਹੋਤਿ – ‘ਧਮ੍ਮਂ ਨੇਸਂ ਦੇਸੇਸ੍ਸ’ਨ੍ਤਿ। ਅਥ ਚ ਪਨਿਧੇਕਚ੍ਚੇ ਮੋਘਪੁਰਿਸਾ ਪਞ੍ਹਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰਿਤ੍વਾ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰਿਤ੍વਾ ਤਥਾਗਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਤਤ੍ਰ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਯਮ੍ਪਿ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘ਧਮ੍ਮਂ ਨੇਸਂ ਦੇਸੇਸ੍ਸ’ਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸਪਿ ਹੋਤਿ ਅਞ੍ਞਥਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ। ‘‘ਏਤਸ੍ਸ ਭਗવਾ ਕਾਲੋ, ਏਤਸ੍ਸ ਸੁਗਤ ਕਾਲੋ, ਯਂ ਭਗવਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਯ੍ਯ। ਭਗવਤੋ ਸੁਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਧਾਰੇਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ। ‘‘ਤੇਨ ਹਿ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ ਸੁਣਾਹਿ, ਸਾਧੁਕਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਹਿ ; ਭਾਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ‘‘ਏવਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਖੋ ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤੋ ਲਿਚ੍ਛવਿਪੁਤ੍ਤੋ ਭਗવਤੋ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸਿ। ਭਗવਾ ਏਤਦવੋਚ –
56. ‘‘Ye te, sunakkhatta, bhikkhū mama santike aññaṃ byākaṃsu – ‘khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānāmā’’ti . ‘‘Santetthekacce bhikkhū sammadeva aññaṃ byākaṃsu, santi panidhekacce bhikkhū adhimānenapi 3 aññaṃ byākaṃsu. Tatra, sunakkhatta, ye te bhikkhū sammadeva aññaṃ byākaṃsu tesaṃ taṃ tatheva hoti; ye pana te bhikkhū adhimānena aññaṃ byākaṃsu tatra, sunakkhatta, tathāgatassa evaṃ hoti – ‘dhammaṃ nesaṃ desessa’nti 4. Evañcettha, sunakkhatta, tathāgatassa hoti – ‘dhammaṃ nesaṃ desessa’nti. Atha ca panidhekacce moghapurisā pañhaṃ abhisaṅkharitvā abhisaṅkharitvā tathāgataṃ upasaṅkamitvā pucchanti. Tatra, sunakkhatta, yampi tathāgatassa evaṃ hoti – ‘dhammaṃ nesaṃ desessa’nti tassapi hoti aññathatta’’nti. ‘‘Etassa bhagavā kālo, etassa sugata kālo, yaṃ bhagavā dhammaṃ deseyya. Bhagavato sutvā bhikkhū dhāressantī’’ti. ‘‘Tena hi, sunakkhatta suṇāhi, sādhukaṃ manasi karohi ; bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho sunakkhatto licchaviputto bhagavato paccassosi. Bhagavā etadavoca –
੫੭. ‘‘ਪਞ੍ਚ ਖੋ ਇਮੇ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਕਾਮਗੁਣਾ। ਕਤਮੇ ਪਞ੍ਚ? ਚਕ੍ਖੁવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਰੂਪਾ ਇਟ੍ਠਾ ਕਨ੍ਤਾ ਮਨਾਪਾ ਪਿਯਰੂਪਾ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤਾ ਰਜਨੀਯਾ, ਸੋਤવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਸਦ੍ਦਾ…ਪੇ॰… ਘਾਨવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਗਨ੍ਧਾ… ਜਿવ੍ਹਾવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਰਸਾ… ਕਾਯવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾ ਇਟ੍ਠਾ ਕਨ੍ਤਾ ਮਨਾਪਾ ਪਿਯਰੂਪਾ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤਾ ਰਜਨੀਯਾ – ਇਮੇ ਖੋ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਪਞ੍ਚ ਕਾਮਗੁਣਾ।
57. ‘‘Pañca kho ime, sunakkhatta, kāmaguṇā. Katame pañca? Cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā, sotaviññeyyā saddā…pe… ghānaviññeyyā gandhā… jivhāviññeyyā rasā… kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā – ime kho, sunakkhatta, pañca kāmaguṇā.
੫੮. ‘‘ਠਾਨਂ ਖੋ ਪਨੇਤਂ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, વਿਜ੍ਜਤਿ ਯਂ ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ ਲੋਕਾਮਿਸਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਅਸ੍ਸ। ਲੋਕਾਮਿਸਾਧਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਖੋ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਤਪ੍ਪਤਿਰੂਪੀ ਚੇવ ਕਥਾ ਸਣ੍ਠਾਤਿ, ਤਦਨੁਧਮ੍ਮਞ੍ਚ ਅਨੁવਿਤਕ੍ਕੇਤਿ, ਅਨੁવਿਚਾਰੇਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਪੁਰਿਸਂ ਭਜਤਿ, ਤੇਨ ਚ વਿਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ; ਆਨੇਞ੍ਜਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਾਯ ਚ ਪਨ ਕਥਾਯ ਕਚ੍ਛਮਾਨਾਯ ਨ ਸੁਸ੍ਸੂਸਤਿ, ਨ ਸੋਤਂ ਓਦਹਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਞਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਤਿ 5, ਨ ਚ ਤਂ ਪੁਰਿਸਂ ਭਜਤਿ, ਨ ਚ ਤੇਨ વਿਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਪੁਰਿਸੋ ਸਕਮ੍ਹਾ ਗਾਮਾ વਾ ਨਿਗਮਾ વਾ ਚਿਰવਿਪ੍ਪવੁਤ੍ਥੋ ਅਸ੍ਸ। ਸੋ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਪੁਰਿਸਂ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ ਤਮ੍ਹਾ ਗਾਮਾ વਾ ਨਿਗਮਾ વਾ ਅਚਿਰਪਕ੍ਕਨ੍ਤਂ। ਸੋ ਤਂ ਪੁਰਿਸਂ ਤਸ੍ਸ ਗਾਮਸ੍ਸ વਾ ਨਿਗਮਸ੍ਸ વਾ ਖੇਮਤਞ੍ਚ ਸੁਭਿਕ੍ਖਤਞ੍ਚ ਅਪ੍ਪਾਬਾਧਤਞ੍ਚ ਪੁਚ੍ਛੇਯ੍ਯ; ਤਸ੍ਸ ਸੋ ਪੁਰਿਸੋ ਤਸ੍ਸ ਗਾਮਸ੍ਸ વਾ ਨਿਗਮਸ੍ਸ વਾ ਖੇਮਤਞ੍ਚ ਸੁਭਿਕ੍ਖਤਞ੍ਚ ਅਪ੍ਪਾਬਾਧਤਞ੍ਚ ਸਂਸੇਯ੍ਯ। ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਅਪਿ ਨੁ ਸੋ ਪੁਰਿਸੋ ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਸੁਸ੍ਸੂਸੇਯ੍ਯ, ਸੋਤਂ ਓਦਹੇਯ੍ਯ, ਅਞ੍ਞਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਯ੍ਯ, ਤਞ੍ਚ ਪੁਰਿਸਂ ਭਜੇਯ੍ਯ, ਤੇਨ ਚ વਿਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ? ‘‘ਏવਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’। ‘‘ਏવਮੇવ ਖੋ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਠਾਨਮੇਤਂ વਿਜ੍ਜਤਿ ਯਂ ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ ਲੋਕਾਮਿਸਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਅਸ੍ਸ। ਲੋਕਾਮਿਸਾਧਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਖੋ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਤਪ੍ਪਤਿਰੂਪੀ ਚੇવ ਕਥਾ ਸਣ੍ਠਾਤਿ, ਤਦਨੁਧਮ੍ਮਞ੍ਚ ਅਨੁવਿਤਕ੍ਕੇਤਿ, ਅਨੁવਿਚਾਰੇਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਪੁਰਿਸਂ ਭਜਤਿ, ਤੇਨ ਚ વਿਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ; ਆਨੇਞ੍ਜਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਾਯ ਚ ਪਨ ਕਥਾਯ ਕਚ੍ਛਮਾਨਾਯ ਨ ਸੁਸ੍ਸੂਸਤਿ, ਨ ਸੋਤਂ ਓਦਹਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਞਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਤਿ, ਨ ਚ ਤਂ ਪੁਰਿਸਂ ਭਜਤਿ, ਨ ਚ ਤੇਨ વਿਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ। ਸੋ ਏવਮਸ੍ਸ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ – ‘ਆਨੇਞ੍ਜਸਂਯੋਜਨੇਨ ਹਿ ਖੋ વਿਸਂਯੁਤ੍ਤੋ 6 ਲੋਕਾਮਿਸਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ’’’ਤਿ।
58. ‘‘Ṭhānaṃ kho panetaṃ, sunakkhatta, vijjati yaṃ idhekacco purisapuggalo lokāmisādhimutto assa. Lokāmisādhimuttassa kho, sunakkhatta, purisapuggalassa tappatirūpī ceva kathā saṇṭhāti, tadanudhammañca anuvitakketi, anuvicāreti, tañca purisaṃ bhajati, tena ca vittiṃ āpajjati; āneñjapaṭisaṃyuttāya ca pana kathāya kacchamānāya na sussūsati, na sotaṃ odahati, na aññā cittaṃ upaṭṭhāpeti 7, na ca taṃ purisaṃ bhajati, na ca tena vittiṃ āpajjati. Seyyathāpi, sunakkhatta, puriso sakamhā gāmā vā nigamā vā ciravippavuttho assa. So aññataraṃ purisaṃ passeyya tamhā gāmā vā nigamā vā acirapakkantaṃ. So taṃ purisaṃ tassa gāmassa vā nigamassa vā khematañca subhikkhatañca appābādhatañca puccheyya; tassa so puriso tassa gāmassa vā nigamassa vā khematañca subhikkhatañca appābādhatañca saṃseyya. Taṃ kiṃ maññasi, sunakkhatta, api nu so puriso tassa purisassa sussūseyya, sotaṃ odaheyya, aññā cittaṃ upaṭṭhāpeyya, tañca purisaṃ bhajeyya, tena ca vittiṃ āpajjeyyā’’ti? ‘‘Evaṃ, bhante’’. ‘‘Evameva kho, sunakkhatta, ṭhānametaṃ vijjati yaṃ idhekacco purisapuggalo lokāmisādhimutto assa. Lokāmisādhimuttassa kho, sunakkhatta, purisapuggalassa tappatirūpī ceva kathā saṇṭhāti, tadanudhammañca anuvitakketi, anuvicāreti, tañca purisaṃ bhajati, tena ca vittiṃ āpajjati; āneñjapaṭisaṃyuttāya ca pana kathāya kacchamānāya na sussūsati, na sotaṃ odahati, na aññā cittaṃ upaṭṭhāpeti, na ca taṃ purisaṃ bhajati, na ca tena vittiṃ āpajjati. So evamassa veditabbo – ‘āneñjasaṃyojanena hi kho visaṃyutto 8 lokāmisādhimutto purisapuggalo’’’ti.
੫੯. ‘‘ਠਾਨਂ ਖੋ ਪਨੇਤਂ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, વਿਜ੍ਜਤਿ ਯਂ ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ ਆਨੇਞ੍ਜਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਅਸ੍ਸ। ਆਨੇਞ੍ਜਾਧਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਖੋ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਤਪ੍ਪਤਿਰੂਪੀ ਚੇવ ਕਥਾ ਸਣ੍ਠਾਤਿ, ਤਦਨੁਧਮ੍ਮਞ੍ਚ ਅਨੁવਿਤਕ੍ਕੇਤਿ, ਅਨੁવਿਚਾਰੇਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਪੁਰਿਸਂ ਭਜਤਿ, ਤੇਨ ਚ વਿਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ; ਲੋਕਾਮਿਸਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਾਯ ਚ ਪਨ ਕਥਾਯ ਕਚ੍ਛਮਾਨਾਯ ਨ ਸੁਸ੍ਸੂਸਤਿ, ਨ ਸੋਤਂ ਓਦਹਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਞਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਤਿ, ਨ ਚ ਤਂ ਪੁਰਿਸਂ ਭਜਤਿ, ਨ ਚ ਤੇਨ વਿਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਪਣ੍ਡੁਪਲਾਸੋ ਬਨ੍ਧਨਾ ਪવੁਤ੍ਤੋ ਅਭਬ੍ਬੋ ਹਰਿਤਤ੍ਤਾਯ; ਏવਮੇવ ਖੋ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਆਨੇਞ੍ਜਾਧਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਯੇ ਲੋਕਾਮਿਸਸਂਯੋਜਨੇ ਸੇ ਪવੁਤ੍ਤੇ। ਸੋ ਏવਮਸ੍ਸ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ – ‘ਲੋਕਾਮਿਸਸਂਯੋਜਨੇਨ ਹਿ ਖੋ વਿਸਂਯੁਤ੍ਤੋ ਆਨੇਞ੍ਜਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ’’’ਤਿ।
59. ‘‘Ṭhānaṃ kho panetaṃ, sunakkhatta, vijjati yaṃ idhekacco purisapuggalo āneñjādhimutto assa. Āneñjādhimuttassa kho, sunakkhatta, purisapuggalassa tappatirūpī ceva kathā saṇṭhāti, tadanudhammañca anuvitakketi, anuvicāreti, tañca purisaṃ bhajati, tena ca vittiṃ āpajjati; lokāmisapaṭisaṃyuttāya ca pana kathāya kacchamānāya na sussūsati, na sotaṃ odahati, na aññā cittaṃ upaṭṭhāpeti, na ca taṃ purisaṃ bhajati, na ca tena vittiṃ āpajjati. Seyyathāpi, sunakkhatta, paṇḍupalāso bandhanā pavutto abhabbo haritattāya; evameva kho, sunakkhatta, āneñjādhimuttassa purisapuggalassa ye lokāmisasaṃyojane se pavutte. So evamassa veditabbo – ‘lokāmisasaṃyojanena hi kho visaṃyutto āneñjādhimutto purisapuggalo’’’ti.
੬੦. ‘‘ਠਾਨਂ ਖੋ ਪਨੇਤਂ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, વਿਜ੍ਜਤਿ ਯਂ ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਅਸ੍ਸ। ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਖੋ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਤਪ੍ਪਤਿਰੂਪੀ ਚੇવ ਕਥਾ ਸਣ੍ਠਾਤਿ, ਤਦਨੁਧਮ੍ਮਞ੍ਚ ਅਨੁવਿਤਕ੍ਕੇਤਿ, ਅਨੁવਿਚਾਰੇਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਪੁਰਿਸਂ ਭਜਤਿ, ਤੇਨ ਚ વਿਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ ; ਆਨੇਞ੍ਜਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਾਯ ਚ ਪਨ ਕਥਾਯ ਕਚ੍ਛਮਾਨਾਯ ਨ ਸੁਸ੍ਸੂਸਤਿ, ਨ ਸੋਤਂ ਓਦਹਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਞਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਤਿ , ਨ ਚ ਤਂ ਪੁਰਿਸਂ ਭਜਤਿ, ਨ ਚ ਤੇਨ વਿਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਪੁਥੁਸਿਲਾ ਦ੍વੇਧਾਭਿਨ੍ਨਾ ਅਪ੍ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕਾ ਹੋਤਿ; ਏવਮੇવ ਖੋ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਯੇ ਆਨੇਞ੍ਜਸਂਯੋਜਨੇ ਸੇ ਭਿਨ੍ਨੇ। ਸੋ ਏવਮਸ੍ਸ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ – ‘ਆਨੇਞ੍ਜਸਂਯੋਜਨੇਨ ਹਿ ਖੋ વਿਸਂਯੁਤ੍ਤੋ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ’’’ਤਿ।
60. ‘‘Ṭhānaṃ kho panetaṃ, sunakkhatta, vijjati yaṃ idhekacco purisapuggalo ākiñcaññāyatanādhimutto assa. Ākiñcaññāyatanādhimuttassa kho, sunakkhatta, purisapuggalassa tappatirūpī ceva kathā saṇṭhāti, tadanudhammañca anuvitakketi, anuvicāreti, tañca purisaṃ bhajati, tena ca vittiṃ āpajjati ; āneñjapaṭisaṃyuttāya ca pana kathāya kacchamānāya na sussūsati, na sotaṃ odahati, na aññā cittaṃ upaṭṭhāpeti , na ca taṃ purisaṃ bhajati, na ca tena vittiṃ āpajjati. Seyyathāpi, sunakkhatta, puthusilā dvedhābhinnā appaṭisandhikā hoti; evameva kho, sunakkhatta, ākiñcaññāyatanādhimuttassa purisapuggalassa ye āneñjasaṃyojane se bhinne. So evamassa veditabbo – ‘āneñjasaṃyojanena hi kho visaṃyutto ākiñcaññāyatanādhimutto purisapuggalo’’’ti.
੬੧. ‘‘ਠਾਨਂ ਖੋ ਪਨੇਤਂ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, વਿਜ੍ਜਤਿ ਯਂ ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ ਨੇવਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਅਸ੍ਸ। ਨੇવਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਖੋ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਤਪ੍ਪਤਿਰੂਪੀ ਚੇવ ਕਥਾ ਸਣ੍ਠਾਤਿ, ਤਦਨੁਧਮ੍ਮਞ੍ਚ ਅਨੁવਿਤਕ੍ਕੇਤਿ, ਅਨੁવਿਚਾਰੇਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਪੁਰਿਸਂ ਭਜਤਿ, ਤੇਨ ਚ વਿਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ; ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਾਯ ਚ ਪਨ ਕਥਾਯ ਕਚ੍ਛਮਾਨਾਯ ਨ ਸੁਸ੍ਸੂਸਤਿ, ਨ ਸੋਤਂ ਓਦਹਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਞਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਤਿ, ਨ ਚ ਤਂ ਪੁਰਿਸਂ ਭਜਤਿ, ਨ ਚ ਤੇਨ વਿਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਪੁਰਿਸੋ ਮਨੁਞ੍ਞਭੋਜਨਂ ਭੁਤ੍ਤਾવੀ ਛਡ੍ਡੇਯ੍ਯ 9। ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਅਪਿ ਨੁ ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਤਸ੍ਮਿਂ ਭਤ੍ਤੇ 10 ਪੁਨ ਭੋਤ੍ਤੁਕਮ੍ਯਤਾ ਅਸ੍ਸਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’। ‘‘ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ’’? ‘‘ਅਦੁਞ੍ਹਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਤ੍ਤਂ 11 ਪਟਿਕੂਲਸਮ੍ਮਤ’’ਨ੍ਤਿ। ‘‘ਏવਮੇવ ਖੋ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਨੇવਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਯੇ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਸਂਯੋਜਨੇ ਸੇ વਨ੍ਤੇ। ਸੋ ਏવਮਸ੍ਸ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ – ‘ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਸਂਯੋਜਨੇਨ ਹਿ ਖੋ વਿਸਂਯੁਤ੍ਤੋ ਨੇવਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ’ਤਿ।
61. ‘‘Ṭhānaṃ kho panetaṃ, sunakkhatta, vijjati yaṃ idhekacco purisapuggalo nevasaññānāsaññāyatanādhimutto assa. Nevasaññānāsaññāyatanādhimuttassa kho, sunakkhatta, purisapuggalassa tappatirūpī ceva kathā saṇṭhāti, tadanudhammañca anuvitakketi, anuvicāreti, tañca purisaṃ bhajati, tena ca vittiṃ āpajjati; ākiñcaññāyatanapaṭisaṃyuttāya ca pana kathāya kacchamānāya na sussūsati, na sotaṃ odahati, na aññā cittaṃ upaṭṭhāpeti, na ca taṃ purisaṃ bhajati, na ca tena vittiṃ āpajjati. Seyyathāpi, sunakkhatta, puriso manuññabhojanaṃ bhuttāvī chaḍḍeyya 12. Taṃ kiṃ maññasi, sunakkhatta, api nu tassa purisassa tasmiṃ bhatte 13 puna bhottukamyatā assā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Taṃ kissa hetu’’? ‘‘Aduñhi, bhante, bhattaṃ 14 paṭikūlasammata’’nti. ‘‘Evameva kho, sunakkhatta, nevasaññānāsaññāyatanādhimuttassa purisapuggalassa ye ākiñcaññāyatanasaṃyojane se vante. So evamassa veditabbo – ‘ākiñcaññāyatanasaṃyojanena hi kho visaṃyutto nevasaññānāsaññāyatanādhimutto purisapuggalo’ti.
੬੨. ‘‘ਠਾਨਂ ਖੋ ਪਨੇਤਂ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, વਿਜ੍ਜਤਿ ਯਂ ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸਮ੍ਮਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਅਸ੍ਸ। ਸਮ੍ਮਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਖੋ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਤਪ੍ਪਤਿਰੂਪੀ ਚੇવ ਕਥਾ ਸਣ੍ਠਾਤਿ, ਤਦਨੁਧਮ੍ਮਞ੍ਚ ਅਨੁવਿਤਕ੍ਕੇਤਿ, ਅਨੁવਿਚਾਰੇਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਪੁਰਿਸਂ ਭਜਤਿ, ਤੇਨ ਚ વਿਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ; ਨੇવਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਾਯ ਚ ਪਨ ਕਥਾਯ ਕਚ੍ਛਮਾਨਾਯ ਨ ਸੁਸ੍ਸੂਸਤਿ, ਨ ਸੋਤਂ ਓਦਹਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਞਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਤਿ, ਨ ਚ ਤਂ ਪੁਰਿਸਂ ਭਜਤਿ, ਨ ਚ ਤੇਨ વਿਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਤਾਲੋ ਮਤ੍ਥਕਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋ ਅਭਬ੍ਬੋ ਪੁਨ વਿਰੁਲ਼੍ਹਿਯਾ; ਏવਮੇવ ਖੋ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਸਮ੍ਮਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਯੇ ਨੇવਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਸਂਯੋਜਨੇ ਸੇ ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨਮੂਲੇ ਤਾਲਾવਤ੍ਥੁਕਤੇ ਅਨਭਾવਂਕਤੇ 15 ਆਯਤਿਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਧਮ੍ਮੇ। ਸੋ ਏવਮਸ੍ਸ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ – ‘ਨੇવਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਸਂਯੋਜਨੇਨ ਹਿ ਖੋ વਿਸਂਯੁਤ੍ਤੋ ਸਮ੍ਮਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ’’’ਤਿ।
62. ‘‘Ṭhānaṃ kho panetaṃ, sunakkhatta, vijjati yaṃ idhekacco purisapuggalo sammā nibbānādhimutto assa. Sammā nibbānādhimuttassa kho, sunakkhatta, purisapuggalassa tappatirūpī ceva kathā saṇṭhāti, tadanudhammañca anuvitakketi, anuvicāreti, tañca purisaṃ bhajati, tena ca vittiṃ āpajjati; nevasaññānāsaññāyatanapaṭisaṃyuttāya ca pana kathāya kacchamānāya na sussūsati, na sotaṃ odahati, na aññā cittaṃ upaṭṭhāpeti, na ca taṃ purisaṃ bhajati, na ca tena vittiṃ āpajjati. Seyyathāpi, sunakkhatta, tālo matthakacchinno abhabbo puna viruḷhiyā; evameva kho, sunakkhatta, sammā nibbānādhimuttassa purisapuggalassa ye nevasaññānāsaññāyatanasaṃyojane se ucchinnamūle tālāvatthukate anabhāvaṃkate 16 āyatiṃ anuppādadhamme. So evamassa veditabbo – ‘nevasaññānāsaññāyatanasaṃyojanena hi kho visaṃyutto sammā nibbānādhimutto purisapuggalo’’’ti.
੬੩. ‘‘ਠਾਨਂ ਖੋ ਪਨੇਤਂ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, વਿਜ੍ਜਤਿ ਯਂ ਇਧੇਕਚ੍ਚਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਏવਮਸ੍ਸ – ‘ਤਣ੍ਹਾ ਖੋ ਸਲ੍ਲਂ ਸਮਣੇਨ વੁਤ੍ਤਂ, ਅવਿਜ੍ਜਾવਿਸਦੋਸੋ, ਛਨ੍ਦਰਾਗਬ੍ਯਾਪਾਦੇਨ ਰੁਪ੍ਪਤਿ। ਤਂ ਮੇ ਤਣ੍ਹਾਸਲ੍ਲਂ ਪਹੀਨਂ, ਅਪਨੀਤੋ ਅવਿਜ੍ਜਾવਿਸਦੋਸੋ, ਸਮ੍ਮਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋਹਮਸ੍ਮੀ’ਤਿ। ਏવਂਮਾਨਿ 17 ਅਸ੍ਸ ਅਤਥਂ ਸਮਾਨਂ 18। ਸੋ ਯਾਨਿ ਸਮ੍ਮਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਸਪ੍ਪਾਯਾਨਿ ਤਾਨਿ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ; ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਦਸ੍ਸਨਂ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਸੋਤੇਨ ਸਦ੍ਦਂ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਘਾਨੇਨ ਗਨ੍ਧਂ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਜਿવ੍ਹਾਯ ਰਸਂ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਕਾਯੇਨ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ , ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਮਨਸਾ ਧਮ੍ਮਂ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ। ਤਸ੍ਸ ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਦਸ੍ਸਨਂ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਸੋਤੇਨ ਸਦ੍ਦਂ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਘਾਨੇਨ ਗਨ੍ਧਂ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਜਿવ੍ਹਾਯ ਰਸਂ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਕਾਯੇਨ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਮਨਸਾ ਧਮ੍ਮਂ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਰਾਗੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਨੁਦ੍ਧਂਸੇਯ੍ਯ। ਸੋ ਰਾਗਾਨੁਦ੍ਧਂਸਿਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਮਰਣਂ વਾ ਨਿਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਮਰਣਮਤ੍ਤਂ વਾ ਦੁਕ੍ਖਂ।
63. ‘‘Ṭhānaṃ kho panetaṃ, sunakkhatta, vijjati yaṃ idhekaccassa bhikkhuno evamassa – ‘taṇhā kho sallaṃ samaṇena vuttaṃ, avijjāvisadoso, chandarāgabyāpādena ruppati. Taṃ me taṇhāsallaṃ pahīnaṃ, apanīto avijjāvisadoso, sammā nibbānādhimuttohamasmī’ti. Evaṃmāni 19 assa atathaṃ samānaṃ 20. So yāni sammā nibbānādhimuttassa asappāyāni tāni anuyuñjeyya; asappāyaṃ cakkhunā rūpadassanaṃ anuyuñjeyya, asappāyaṃ sotena saddaṃ anuyuñjeyya, asappāyaṃ ghānena gandhaṃ anuyuñjeyya, asappāyaṃ jivhāya rasaṃ anuyuñjeyya, asappāyaṃ kāyena phoṭṭhabbaṃ anuyuñjeyya , asappāyaṃ manasā dhammaṃ anuyuñjeyya. Tassa asappāyaṃ cakkhunā rūpadassanaṃ anuyuttassa, asappāyaṃ sotena saddaṃ anuyuttassa, asappāyaṃ ghānena gandhaṃ anuyuttassa, asappāyaṃ jivhāya rasaṃ anuyuttassa, asappāyaṃ kāyena phoṭṭhabbaṃ anuyuttassa, asappāyaṃ manasā dhammaṃ anuyuttassa rāgo cittaṃ anuddhaṃseyya. So rāgānuddhaṃsitena cittena maraṇaṃ vā nigaccheyya maraṇamattaṃ vā dukkhaṃ.
‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਪੁਰਿਸੋ ਸਲ੍ਲੇਨ વਿਦ੍ਧੋ ਅਸ੍ਸ ਸવਿਸੇਨ ਗਾਲ਼੍ਹੂਪਲੇਪਨੇਨ। ਤਸ੍ਸ ਮਿਤ੍ਤਾਮਚ੍ਚਾ ਞਾਤਿਸਾਲੋਹਿਤਾ ਭਿਸਕ੍ਕਂ ਸਲ੍ਲਕਤ੍ਤਂ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਯ੍ਯੁਂ। ਤਸ੍ਸ ਸੋ ਭਿਸਕ੍ਕੋ ਸਲ੍ਲਕਤ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥੇਨ વਣਮੁਖਂ ਪਰਿਕਨ੍ਤੇਯ੍ਯ। ਸਤ੍ਥੇਨ વਣਮੁਖਂ ਪਰਿਕਨ੍ਤਿਤ੍વਾ ਏਸਨਿਯਾ ਸਲ੍ਲਂ ਏਸੇਯ੍ਯ। ਏਸਨਿਯਾ ਸਲ੍ਲਂ ਏਸਿਤ੍વਾ ਸਲ੍ਲਂ ਅਬ੍ਬੁਹੇਯ੍ਯ, ਅਪਨੇਯ੍ਯ વਿਸਦੋਸਂ ਸਉਪਾਦਿਸੇਸਂ। ਸਉਪਾਦਿਸੇਸੋਤਿ 21 ਜਾਨਮਾਨੋ ਸੋ ਏવਂ વਦੇਯ੍ਯ – ‘ਅਮ੍ਭੋ ਪੁਰਿਸ, ਉਬ੍ਭਤਂ ਖੋ ਤੇ ਸਲ੍ਲਂ, ਅਪਨੀਤੋ વਿਸਦੋਸੋ ਸਉਪਾਦਿਸੇਸੋ 22। ਅਨਲਞ੍ਚ ਤੇ ਅਨ੍ਤਰਾਯਾਯ। ਸਪ੍ਪਾਯਾਨਿ ਚੇવ ਭੋਜਨਾਨਿ ਭੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯਾਸਿ, ਮਾ ਤੇ ਅਸਪ੍ਪਾਯਾਨਿ ਭੋਜਨਾਨਿ ਭੁਞ੍ਜਤੋ વਣੋ ਅਸ੍ਸਾવੀ ਅਸ੍ਸ। ਕਾਲੇਨ ਕਾਲਞ੍ਚ વਣਂ ਧੋવੇਯ੍ਯਾਸਿ, ਕਾਲੇਨ ਕਾਲਂ વਣਮੁਖਂ ਆਲਿਮ੍ਪੇਯ੍ਯਾਸਿ, ਮਾ ਤੇ ਨ ਕਾਲੇਨ ਕਾਲਂ વਣਂ ਧੋવਤੋ ਨ ਕਾਲੇਨ ਕਾਲਂ વਣਮੁਖਂ ਆਲਿਮ੍ਪਤੋ ਪੁਬ੍ਬਲੋਹਿਤਂ વਣਮੁਖਂ ਪਰਿਯੋਨਨ੍ਧਿ। ਮਾ ਚ વਾਤਾਤਪੇ ਚਾਰਿਤ੍ਤਂ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜਿ, ਮਾ ਤੇ વਾਤਾਤਪੇ ਚਾਰਿਤ੍ਤਂ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਰਜੋਸੂਕਂ વਣਮੁਖਂ ਅਨੁਦ੍ਧਂਸੇਸਿ। વਣਾਨੁਰਕ੍ਖੀ ਚ, ਅਮ੍ਭੋ ਪੁਰਿਸ, વਿਹਰੇਯ੍ਯਾਸਿ વਣਸਾਰੋਪੀ’ਤਿ 23। ਤਸ੍ਸ ਏવਮਸ੍ਸ – ‘ਉਬ੍ਭਤਂ ਖੋ ਮੇ ਸਲ੍ਲਂ, ਅਪਨੀਤੋ વਿਸਦੋਸੋ ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸੋ। ਅਨਲਞ੍ਚ ਮੇ ਅਨ੍ਤਰਾਯਾਯਾ’ਤਿ। ਸੋ ਅਸਪ੍ਪਾਯਾਨਿ ਚੇવ ਭੋਜਨਾਨਿ ਭੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ। ਤਸ੍ਸ ਅਸਪ੍ਪਾਯਾਨਿ ਭੋਜਨਾਨਿ ਭੁਞ੍ਜਤੋ વਣੋ ਅਸ੍ਸਾવੀ ਅਸ੍ਸ। ਨ ਚ ਕਾਲੇਨ ਕਾਲਂ વਣਂ ਧੋવੇਯ੍ਯ, ਨ ਚ ਕਾਲੇਨ ਕਾਲਂ વਣਮੁਖਂ ਆਲਿਮ੍ਪੇਯ੍ਯ। ਤਸ੍ਸ ਨ ਕਾਲੇਨ ਕਾਲਂ વਣਂ ਧੋવਤੋ, ਨ ਕਾਲੇਨ ਕਾਲਂ વਣਮੁਖਂ ਆਲਿਮ੍ਪਤੋ ਪੁਬ੍ਬਲੋਹਿਤਂ વਣਮੁਖਂ ਪਰਿਯੋਨਨ੍ਧੇਯ੍ਯ। વਾਤਾਤਪੇ ਚ ਚਾਰਿਤ੍ਤਂ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ। ਤਸ੍ਸ વਾਤਾਤਪੇ ਚਾਰਿਤ੍ਤਂ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਰਜੋਸੂਕਂ વਣਮੁਖਂ ਅਨੁਦ੍ਧਂਸੇਯ੍ਯ। ਨ ਚ વਣਾਨੁਰਕ੍ਖੀ વਿਹਰੇਯ੍ਯ ਨ વਣਸਾਰੋਪੀ। ਤਸ੍ਸ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਚ ਅਸਪ੍ਪਾਯਕਿਰਿਯਾਯ, ਅਸੁਚਿ વਿਸਦੋਸੋ ਅਪਨੀਤੋ ਸਉਪਾਦਿਸੇਸੋ ਤਦੁਭਯੇਨ વਣੋ ਪੁਥੁਤ੍ਤਂ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ। ਸੋ ਪੁਥੁਤ੍ਤਂ ਗਤੇਨ વਣੇਨ ਮਰਣਂ વਾ ਨਿਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਮਰਣਮਤ੍ਤਂ વਾ ਦੁਕ੍ਖਂ।
‘‘Seyyathāpi, sunakkhatta, puriso sallena viddho assa savisena gāḷhūpalepanena. Tassa mittāmaccā ñātisālohitā bhisakkaṃ sallakattaṃ upaṭṭhāpeyyuṃ. Tassa so bhisakko sallakatto satthena vaṇamukhaṃ parikanteyya. Satthena vaṇamukhaṃ parikantitvā esaniyā sallaṃ eseyya. Esaniyā sallaṃ esitvā sallaṃ abbuheyya, apaneyya visadosaṃ saupādisesaṃ. Saupādisesoti 24 jānamāno so evaṃ vadeyya – ‘ambho purisa, ubbhataṃ kho te sallaṃ, apanīto visadoso saupādiseso 25. Analañca te antarāyāya. Sappāyāni ceva bhojanāni bhuñjeyyāsi, mā te asappāyāni bhojanāni bhuñjato vaṇo assāvī assa. Kālena kālañca vaṇaṃ dhoveyyāsi, kālena kālaṃ vaṇamukhaṃ ālimpeyyāsi, mā te na kālena kālaṃ vaṇaṃ dhovato na kālena kālaṃ vaṇamukhaṃ ālimpato pubbalohitaṃ vaṇamukhaṃ pariyonandhi. Mā ca vātātape cārittaṃ anuyuñji, mā te vātātape cārittaṃ anuyuttassa rajosūkaṃ vaṇamukhaṃ anuddhaṃsesi. Vaṇānurakkhī ca, ambho purisa, vihareyyāsi vaṇasāropī’ti 26. Tassa evamassa – ‘ubbhataṃ kho me sallaṃ, apanīto visadoso anupādiseso. Analañca me antarāyāyā’ti. So asappāyāni ceva bhojanāni bhuñjeyya. Tassa asappāyāni bhojanāni bhuñjato vaṇo assāvī assa. Na ca kālena kālaṃ vaṇaṃ dhoveyya, na ca kālena kālaṃ vaṇamukhaṃ ālimpeyya. Tassa na kālena kālaṃ vaṇaṃ dhovato, na kālena kālaṃ vaṇamukhaṃ ālimpato pubbalohitaṃ vaṇamukhaṃ pariyonandheyya. Vātātape ca cārittaṃ anuyuñjeyya. Tassa vātātape cārittaṃ anuyuttassa rajosūkaṃ vaṇamukhaṃ anuddhaṃseyya. Na ca vaṇānurakkhī vihareyya na vaṇasāropī. Tassa imissā ca asappāyakiriyāya, asuci visadoso apanīto saupādiseso tadubhayena vaṇo puthuttaṃ gaccheyya. So puthuttaṃ gatena vaṇena maraṇaṃ vā nigaccheyya maraṇamattaṃ vā dukkhaṃ.
‘‘ਏવਮੇવ ਖੋ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਠਾਨਮੇਤਂ વਿਜ੍ਜਤਿ ਯਂ ਇਧੇਕਚ੍ਚਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਏવਮਸ੍ਸ – ‘ਤਣ੍ਹਾ ਖੋ ਸਲ੍ਲਂ ਸਮਣੇਨ વੁਤ੍ਤਂ, ਅવਿਜ੍ਜਾવਿਸਦੋਸੋ ਛਨ੍ਦਰਾਗਬ੍ਯਾਪਾਦੇਨ ਰੁਪ੍ਪਤਿ। ਤਂ ਮੇ ਤਣ੍ਹਾਸਲ੍ਲਂ ਪਹੀਨਂ, ਅਪਨੀਤੋ ਅવਿਜ੍ਜਾવਿਸਦੋਸੋ, ਸਮ੍ਮਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋਹਮਸ੍ਮੀ’ਤਿ। ਏવਂਮਾਨਿ ਅਸ੍ਸ ਅਤਥਂ ਸਮਾਨਂ। ਸੋ ਯਾਨਿ ਸਮ੍ਮਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਸਪ੍ਪਾਯਾਨਿ ਤਾਨਿ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਦਸ੍ਸਨਂ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਸੋਤੇਨ ਸਦ੍ਦਂ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਘਾਨੇਨ ਗਨ੍ਧਂ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਜਿવ੍ਹਾਯ ਰਸਂ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਕਾਯੇਨ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਮਨਸਾ ਧਮ੍ਮਂ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ। ਤਸ੍ਸ ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਦਸ੍ਸਨਂ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਸੋਤੇਨ ਸਦ੍ਦਂ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਘਾਨੇਨ ਗਨ੍ਧਂ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਜਿવ੍ਹਾਯ ਰਸਂ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਕਾਯੇਨ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਮਨਸਾ ਧਮ੍ਮਂ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਰਾਗੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਨੁਦ੍ਧਂਸੇਯ੍ਯ। ਸੋ ਰਾਗਾਨੁਦ੍ਧਂਸਿਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਮਰਣਂ વਾ ਨਿਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਮਰਣਮਤ੍ਤਂ વਾ ਦੁਕ੍ਖਂ। ਮਰਣਞ੍ਹੇਤਂ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਅਰਿਯਸ੍ਸ વਿਨਯੇ ਯੋ ਸਿਕ੍ਖਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯ ਹੀਨਾਯਾવਤ੍ਤਤਿ; ਮਰਣਮਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਦੁਕ੍ਖਂ ਯਂ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਸਂਕਿਲਿਟ੍ਠਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ।
‘‘Evameva kho, sunakkhatta, ṭhānametaṃ vijjati yaṃ idhekaccassa bhikkhuno evamassa – ‘taṇhā kho sallaṃ samaṇena vuttaṃ, avijjāvisadoso chandarāgabyāpādena ruppati. Taṃ me taṇhāsallaṃ pahīnaṃ, apanīto avijjāvisadoso, sammā nibbānādhimuttohamasmī’ti. Evaṃmāni assa atathaṃ samānaṃ. So yāni sammā nibbānādhimuttassa asappāyāni tāni anuyuñjeyya, asappāyaṃ cakkhunā rūpadassanaṃ anuyuñjeyya, asappāyaṃ sotena saddaṃ anuyuñjeyya, asappāyaṃ ghānena gandhaṃ anuyuñjeyya, asappāyaṃ jivhāya rasaṃ anuyuñjeyya, asappāyaṃ kāyena phoṭṭhabbaṃ anuyuñjeyya, asappāyaṃ manasā dhammaṃ anuyuñjeyya. Tassa asappāyaṃ cakkhunā rūpadassanaṃ anuyuttassa, asappāyaṃ sotena saddaṃ anuyuttassa, asappāyaṃ ghānena gandhaṃ anuyuttassa, asappāyaṃ jivhāya rasaṃ anuyuttassa, asappāyaṃ kāyena phoṭṭhabbaṃ anuyuttassa, asappāyaṃ manasā dhammaṃ anuyuttassa rāgo cittaṃ anuddhaṃseyya. So rāgānuddhaṃsitena cittena maraṇaṃ vā nigaccheyya maraṇamattaṃ vā dukkhaṃ. Maraṇañhetaṃ, sunakkhatta, ariyassa vinaye yo sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattati; maraṇamattañhetaṃ, sunakkhatta, dukkhaṃ yaṃ aññataraṃ saṃkiliṭṭhaṃ āpattiṃ āpajjati.
੬੪. ‘‘ਠਾਨਂ ਖੋ ਪਨੇਤਂ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, વਿਜ੍ਜਤਿ ਯਂ ਇਧੇਕਚ੍ਚਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਏવਮਸ੍ਸ – ‘ਤਣ੍ਹਾ ਖੋ ਸਲ੍ਲਂ ਸਮਣੇਨ વੁਤ੍ਤਂ, ਅવਿਜ੍ਜਾવਿਸਦੋਸੋ ਛਨ੍ਦਰਾਗਬ੍ਯਾਪਾਦੇਨ ਰੁਪ੍ਪਤਿ। ਤਂ ਮੇ ਤਣ੍ਹਾਸਲ੍ਲਂ ਪਹੀਨਂ, ਅਪਨੀਤੋ ਅવਿਜ੍ਜਾવਿਸਦੋਸੋ, ਸਮ੍ਮਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋਹਮਸ੍ਮੀ’ਤਿ। ਸਮ੍ਮਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸੇવ ਸਤੋ ਸੋ ਯਾਨਿ ਸਮ੍ਮਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਸਪ੍ਪਾਯਾਨਿ ਤਾਨਿ ਨਾਨੁਯੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਦਸ੍ਸਨਂ ਨਾਨੁਯੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਸੋਤੇਨ ਸਦ੍ਦਂ ਨਾਨੁਯੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਘਾਨੇਨ ਗਨ੍ਧਂ ਨਾਨੁਯੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਜਿવ੍ਹਾਯ ਰਸਂ ਨਾਨੁਯੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਕਾਯੇਨ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ਨਾਨੁਯੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਮਨਸਾ ਧਮ੍ਮਂ ਨਾਨੁਯੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ। ਤਸ੍ਸ ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਦਸ੍ਸਨਂ ਨਾਨੁਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਸੋਤੇਨ ਸਦ੍ਦਂ ਨਾਨੁਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਘਾਨੇਨ ਗਨ੍ਧਂ ਨਾਨੁਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਜਿવ੍ਹਾਯ ਰਸਂ ਨਾਨੁਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਕਾਯੇਨ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ਨਾਨੁਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਮਨਸਾ ਧਮ੍ਮਂ ਨਾਨੁਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਰਾਗੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਾਨੁਦ੍ਧਂਸੇਯ੍ਯ। ਸੋ ਨ ਰਾਗਾਨੁਦ੍ਧਂਸਿਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਨੇવ ਮਰਣਂ વਾ ਨਿਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਨ ਮਰਣਮਤ੍ਤਂ વਾ ਦੁਕ੍ਖਂ।
64. ‘‘Ṭhānaṃ kho panetaṃ, sunakkhatta, vijjati yaṃ idhekaccassa bhikkhuno evamassa – ‘taṇhā kho sallaṃ samaṇena vuttaṃ, avijjāvisadoso chandarāgabyāpādena ruppati. Taṃ me taṇhāsallaṃ pahīnaṃ, apanīto avijjāvisadoso, sammā nibbānādhimuttohamasmī’ti. Sammā nibbānādhimuttasseva sato so yāni sammā nibbānādhimuttassa asappāyāni tāni nānuyuñjeyya, asappāyaṃ cakkhunā rūpadassanaṃ nānuyuñjeyya, asappāyaṃ sotena saddaṃ nānuyuñjeyya, asappāyaṃ ghānena gandhaṃ nānuyuñjeyya, asappāyaṃ jivhāya rasaṃ nānuyuñjeyya, asappāyaṃ kāyena phoṭṭhabbaṃ nānuyuñjeyya, asappāyaṃ manasā dhammaṃ nānuyuñjeyya. Tassa asappāyaṃ cakkhunā rūpadassanaṃ nānuyuttassa, asappāyaṃ sotena saddaṃ nānuyuttassa, asappāyaṃ ghānena gandhaṃ nānuyuttassa, asappāyaṃ jivhāya rasaṃ nānuyuttassa, asappāyaṃ kāyena phoṭṭhabbaṃ nānuyuttassa, asappāyaṃ manasā dhammaṃ nānuyuttassa rāgo cittaṃ nānuddhaṃseyya. So na rāgānuddhaṃsitena cittena neva maraṇaṃ vā nigaccheyya na maraṇamattaṃ vā dukkhaṃ.
‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਪੁਰਿਸੋ ਸਲ੍ਲੇਨ વਿਦ੍ਧੋ ਅਸ੍ਸ ਸવਿਸੇਨ ਗਾਲ਼੍ਹੂਪਲੇਪਨੇਨ। ਤਸ੍ਸ ਮਿਤ੍ਤਾਮਚ੍ਚਾ ਞਾਤਿਸਾਲੋਹਿਤਾ ਭਿਸਕ੍ਕਂ ਸਲ੍ਲਕਤ੍ਤਂ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਯ੍ਯੁਂ। ਤਸ੍ਸ ਸੋ ਭਿਸਕ੍ਕੋ ਸਲ੍ਲਕਤ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥੇਨ વਣਮੁਖਂ ਪਰਿਕਨ੍ਤੇਯ੍ਯ। ਸਤ੍ਥੇਨ વਣਮੁਖਂ ਪਰਿਕਨ੍ਤਿਤ੍વਾ ਏਸਨਿਯਾ ਸਲ੍ਲਂ ਏਸੇਯ੍ਯ। ਏਸਨਿਯਾ ਸਲ੍ਲਂ ਏਸਿਤ੍વਾ ਸਲ੍ਲਂ ਅਬ੍ਬੁਹੇਯ੍ਯ, ਅਪਨੇਯ੍ਯ વਿਸਦੋਸਂ ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸਂ। ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸੋਤਿ ਜਾਨਮਾਨੋ ਸੋ ਏવਂ વਦੇਯ੍ਯ – ‘ਅਮ੍ਭੋ ਪੁਰਿਸ, ਉਬ੍ਭਤਂ ਖੋ ਤੇ ਸਲ੍ਲਂ, ਅਪਨੀਤੋ વਿਸਦੋਸੋ ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸੋ। ਅਨਲਞ੍ਚ ਤੇ ਅਨ੍ਤਰਾਯਾਯ। ਸਪ੍ਪਾਯਾਨਿ ਚੇવ ਭੋਜਨਾਨਿ ਭੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯਾਸਿ, ਮਾ ਤੇ ਅਸਪ੍ਪਾਯਾਨਿ ਭੋਜਨਾਨਿ ਭੁਞ੍ਜਤੋ વਣੋ ਅਸ੍ਸਾવੀ ਅਸ੍ਸ। ਕਾਲੇਨ ਕਾਲਞ੍ਚ વਣਂ ਧੋવੇਯ੍ਯਾਸਿ, ਕਾਲੇਨ ਕਾਲਂ વਣਮੁਖਂ ਆਲਿਮ੍ਪੇਯ੍ਯਾਸਿ। ਮਾ ਤੇ ਨ ਕਾਲੇਨ ਕਾਲਂ વਣਂ ਧੋવਤੋ ਨ ਕਾਲੇਨ ਕਾਲਂ વਣਮੁਖਂ ਆਲਿਮ੍ਪਤੋ ਪੁਬ੍ਬਲੋਹਿਤਂ વਣਮੁਖਂ ਪਰਿਯੋਨਨ੍ਧਿ। ਮਾ ਚ વਾਤਾਤਪੇ ਚਾਰਿਤ੍ਤਂ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜਿ, ਮਾ ਤੇ વਾਤਾਤਪੇ ਚਾਰਿਤ੍ਤਂ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਰਜੋਸੂਕਂ વਣਮੁਖਂ ਅਨੁਦ੍ਧਂਸੇਸਿ । વਣਾਨੁਰਕ੍ਖੀ ਚ, ਅਮ੍ਭੋ ਪੁਰਿਸ, વਿਹਰੇਯ੍ਯਾਸਿ વਣਸਾਰੋਪੀ’ਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਏવਮਸ੍ਸ – ‘ਉਬ੍ਭਤਂ ਖੋ ਮੇ ਸਲ੍ਲਂ, ਅਪਨੀਤੋ વਿਸਦੋਸੋ ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸੋ। ਅਨਲਞ੍ਚ ਮੇ ਅਨ੍ਤਰਾਯਾਯਾ’ਤਿ। ਸੋ ਸਪ੍ਪਾਯਾਨਿ ਚੇવ ਭੋਜਨਾਨਿ ਭੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ। ਤਸ੍ਸ ਸਪ੍ਪਾਯਾਨਿ ਭੋਜਨਾਨਿ ਭੁਞ੍ਜਤੋ વਣੋ ਨ ਅਸ੍ਸਾવੀ ਅਸ੍ਸ। ਕਾਲੇਨ ਕਾਲਞ੍ਚ વਣਂ ਧੋવੇਯ੍ਯ, ਕਾਲੇਨ ਕਾਲਂ વਣਮੁਖਂ ਆਲਿਮ੍ਪੇਯ੍ਯ। ਤਸ੍ਸ ਕਾਲੇਨ ਕਾਲਂ વਣਂ ਧੋવਤੋ ਕਾਲੇਨ ਕਾਲਂ વਣਮੁਖਂ ਆਲਿਮ੍ਪਤੋ ਨ ਪੁਬ੍ਬਲੋਹਿਤਂ વਣਮੁਖਂ ਪਰਿਯੋਨਨ੍ਧੇਯ੍ਯ। ਨ ਚ વਾਤਾਤਪੇ ਚਾਰਿਤ੍ਤਂ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ। ਤਸ੍ਸ વਾਤਾਤਪੇ ਚਾਰਿਤ੍ਤਂ ਅਨਨੁਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਰਜੋਸੂਕਂ વਣਮੁਖਂ ਨਾਨੁਦ੍ਧਂਸੇਯ੍ਯ। વਣਾਨੁਰਕ੍ਖੀ ਚ વਿਹਰੇਯ੍ਯ વਣਸਾਰੋਪੀ। ਤਸ੍ਸ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਚ ਸਪ੍ਪਾਯਕਿਰਿਯਾਯ ਅਸੁ ਚ 27 વਿਸਦੋਸੋ ਅਪਨੀਤੋ ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸੋ ਤਦੁਭਯੇਨ વਣੋ વਿਰੁਹੇਯ੍ਯ। ਸੋ ਰੁਲ਼੍ਹੇਨ વਣੇਨ ਸਞ੍ਛવਿਨਾ ਨੇવ ਮਰਣਂ વਾ ਨਿਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਨ ਮਰਣਮਤ੍ਤਂ વਾ ਦੁਕ੍ਖਂ।
‘‘Seyyathāpi, sunakkhatta, puriso sallena viddho assa savisena gāḷhūpalepanena. Tassa mittāmaccā ñātisālohitā bhisakkaṃ sallakattaṃ upaṭṭhāpeyyuṃ. Tassa so bhisakko sallakatto satthena vaṇamukhaṃ parikanteyya. Satthena vaṇamukhaṃ parikantitvā esaniyā sallaṃ eseyya. Esaniyā sallaṃ esitvā sallaṃ abbuheyya, apaneyya visadosaṃ anupādisesaṃ. Anupādisesoti jānamāno so evaṃ vadeyya – ‘ambho purisa, ubbhataṃ kho te sallaṃ, apanīto visadoso anupādiseso. Analañca te antarāyāya. Sappāyāni ceva bhojanāni bhuñjeyyāsi, mā te asappāyāni bhojanāni bhuñjato vaṇo assāvī assa. Kālena kālañca vaṇaṃ dhoveyyāsi, kālena kālaṃ vaṇamukhaṃ ālimpeyyāsi. Mā te na kālena kālaṃ vaṇaṃ dhovato na kālena kālaṃ vaṇamukhaṃ ālimpato pubbalohitaṃ vaṇamukhaṃ pariyonandhi. Mā ca vātātape cārittaṃ anuyuñji, mā te vātātape cārittaṃ anuyuttassa rajosūkaṃ vaṇamukhaṃ anuddhaṃsesi . Vaṇānurakkhī ca, ambho purisa, vihareyyāsi vaṇasāropī’ti. Tassa evamassa – ‘ubbhataṃ kho me sallaṃ, apanīto visadoso anupādiseso. Analañca me antarāyāyā’ti. So sappāyāni ceva bhojanāni bhuñjeyya. Tassa sappāyāni bhojanāni bhuñjato vaṇo na assāvī assa. Kālena kālañca vaṇaṃ dhoveyya, kālena kālaṃ vaṇamukhaṃ ālimpeyya. Tassa kālena kālaṃ vaṇaṃ dhovato kālena kālaṃ vaṇamukhaṃ ālimpato na pubbalohitaṃ vaṇamukhaṃ pariyonandheyya. Na ca vātātape cārittaṃ anuyuñjeyya. Tassa vātātape cārittaṃ ananuyuttassa rajosūkaṃ vaṇamukhaṃ nānuddhaṃseyya. Vaṇānurakkhī ca vihareyya vaṇasāropī. Tassa imissā ca sappāyakiriyāya asu ca 28 visadoso apanīto anupādiseso tadubhayena vaṇo viruheyya. So ruḷhena vaṇena sañchavinā neva maraṇaṃ vā nigaccheyya na maraṇamattaṃ vā dukkhaṃ.
‘‘ਏવਮੇવ ਖੋ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਠਾਨਮੇਤਂ વਿਜ੍ਜਤਿ ਯਂ ਇਧੇਕਚ੍ਚਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਏવਮਸ੍ਸ – ‘ਤਣ੍ਹਾ ਖੋ ਸਲ੍ਲਂ ਸਮਣੇਨ વੁਤ੍ਤਂ, ਅવਿਜ੍ਜਾવਿਸਦੋਸੋ ਛਨ੍ਦਰਾਗਬ੍ਯਾਪਾਦੇਨ ਰੁਪ੍ਪਤਿ। ਤਂ ਮੇ ਤਣ੍ਹਾਸਲ੍ਲਂ ਪਹੀਨਂ, ਅਪਨੀਤੋ ਅવਿਜ੍ਜਾવਿਸਦੋਸੋ, ਸਮ੍ਮਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋਹਮਸ੍ਮੀ’ਤਿ। ਸਮ੍ਮਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸੇવ ਸਤੋ ਸੋ ਯਾਨਿ ਸਮ੍ਮਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਧਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਸਪ੍ਪਾਯਾਨਿ ਤਾਨਿ ਨਾਨੁਯੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਦਸ੍ਸਨਂ ਨਾਨੁਯੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਸੋਤੇਨ ਸਦ੍ਦਂ ਨਾਨੁਯੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਘਾਨੇਨ ਗਨ੍ਧਂ ਨਾਨੁਯੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਜਿવ੍ਹਾਯ ਰਸਂ ਨਾਨੁਯੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਕਾਯੇਨ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ਨਾਨੁਯੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਮਨਸਾ ਧਮ੍ਮਂ ਨਾਨੁਯੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯ। ਤਸ੍ਸ ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਦਸ੍ਸਨਂ ਨਾਨੁਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਸੋਤੇਨ ਸਦ੍ਦਂ ਨਾਨੁਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਘਾਨੇਨ ਗਨ੍ਧਂ ਨਾਨੁਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਜਿવ੍ਹਾਯ ਰਸਂ ਨਾਨੁਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਕਾਯੇਨ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ਨਾਨੁਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ ਮਨਸਾ ਧਮ੍ਮਂ ਨਾਨੁਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਰਾਗੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਾਨੁਦ੍ਧਂਸੇਯ੍ਯ। ਸੋ ਨ ਰਾਗਾਨੁਦ੍ਧਂਸਿਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਨੇવ ਮਰਣਂ વਾ ਨਿਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਨ ਮਰਣਮਤ੍ਤਂ વਾ ਦੁਕ੍ਖਂ।
‘‘Evameva kho, sunakkhatta, ṭhānametaṃ vijjati yaṃ idhekaccassa bhikkhuno evamassa – ‘taṇhā kho sallaṃ samaṇena vuttaṃ, avijjāvisadoso chandarāgabyāpādena ruppati. Taṃ me taṇhāsallaṃ pahīnaṃ, apanīto avijjāvisadoso, sammā nibbānādhimuttohamasmī’ti. Sammā nibbānādhimuttasseva sato so yāni sammā nibbānādhimuttassa asappāyāni tāni nānuyuñjeyya, asappāyaṃ cakkhunā rūpadassanaṃ nānuyuñjeyya, asappāyaṃ sotena saddaṃ nānuyuñjeyya, asappāyaṃ ghānena gandhaṃ nānuyuñjeyya, asappāyaṃ jivhāya rasaṃ nānuyuñjeyya, asappāyaṃ kāyena phoṭṭhabbaṃ nānuyuñjeyya, asappāyaṃ manasā dhammaṃ nānuyuñjeyya. Tassa asappāyaṃ cakkhunā rūpadassanaṃ nānuyuttassa, asappāyaṃ sotena saddaṃ nānuyuttassa, asappāyaṃ ghānena gandhaṃ nānuyuttassa, asappāyaṃ jivhāya rasaṃ nānuyuttassa, asappāyaṃ kāyena phoṭṭhabbaṃ nānuyuttassa, asappāyaṃ manasā dhammaṃ nānuyuttassa, rāgo cittaṃ nānuddhaṃseyya. So na rāgānuddhaṃsitena cittena neva maraṇaṃ vā nigaccheyya na maraṇamattaṃ vā dukkhaṃ.
੬੫. ‘‘ਉਪਮਾ ਖੋ ਮੇ ਅਯਂ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਕਤਾ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ વਿਞ੍ਞਾਪਨਾਯ। ਅਯਂਯੇવੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ – વਣੋਤਿ ਖੋ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਛਨ੍ਨੇਤਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾਨਂ ਆਯਤਨਾਨਂ ਅਧਿવਚਨਂ; વਿਸਦੋਸੋਤਿ ਖੋ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਅવਿਜ੍ਜਾਯੇਤਂ ਅਧਿવਚਨਂ; ਸਲ੍ਲਨ੍ਤਿ ਖੋ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਤਣ੍ਹਾਯੇਤਂ ਅਧਿવਚਨਂ; ਏਸਨੀਤਿ ਖੋ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਸਤਿਯਾਯੇਤਂ ਅਧਿવਚਨਂ; ਸਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਖੋ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਅਰਿਯਾਯੇਤਂ ਪਞ੍ਞਾਯ ਅਧਿવਚਨਂ; ਭਿਸਕ੍ਕੋ ਸਲ੍ਲਕਤ੍ਤੋਤਿ ਖੋ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਤਥਾਗਤਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿવਚਨਂ ਅਰਹਤੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ।
65. ‘‘Upamā kho me ayaṃ, sunakkhatta, katā atthassa viññāpanāya. Ayaṃyevettha attho – vaṇoti kho, sunakkhatta, channetaṃ ajjhattikānaṃ āyatanānaṃ adhivacanaṃ; visadosoti kho, sunakkhatta, avijjāyetaṃ adhivacanaṃ; sallanti kho, sunakkhatta, taṇhāyetaṃ adhivacanaṃ; esanīti kho, sunakkhatta, satiyāyetaṃ adhivacanaṃ; satthanti kho, sunakkhatta, ariyāyetaṃ paññāya adhivacanaṃ; bhisakko sallakattoti kho, sunakkhatta, tathāgatassetaṃ adhivacanaṃ arahato sammāsambuddhassa.
‘‘ਸੋ વਤ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਛਸੁ ਫਸ੍ਸਾਯਤਨੇਸੁ ਸਂવੁਤਕਾਰੀ ‘ਉਪਧਿ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਮੂਲ’ਨ੍ਤਿ – ਇਤਿ વਿਦਿਤ੍વਾ ਨਿਰੁਪਧਿ ਉਪਧਿਸਙ੍ਖਯੇ વਿਮੁਤ੍ਤੋ ਉਪਧਿਸ੍ਮਿਂ વਾ ਕਾਯਂ ਉਪਸਂਹਰਿਸ੍ਸਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ વਾ ਉਪ੍ਪਾਦੇਸ੍ਸਤੀਤਿ – ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ વਿਜ੍ਜਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਆਪਾਨੀਯਕਂਸੋ વਣ੍ਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਗਨ੍ਧਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਰਸਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ; ਸੋ ਚ ਖੋ વਿਸੇਨ ਸਂਸਟ੍ਠੋ। ਅਥ ਪੁਰਿਸੋ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਜੀવਿਤੁਕਾਮੋ ਅਮਰਿਤੁਕਾਮੋ ਸੁਖਕਾਮੋ ਦੁਕ੍ਖਪਟਿਕੂਲੋ। ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਅਪਿ ਨੁ ਸੋ ਪੁਰਿਸੋ ਅਮੁਂ ਆਪਾਨੀਯਕਂਸਂ ਪਿવੇਯ੍ਯ ਯਂ ਜਞ੍ਞਾ – ‘ਇਮਾਹਂ ਪਿવਿਤ੍વਾ ਮਰਣਂ વਾ ਨਿਗਚ੍ਛਾਮਿ ਮਰਣਮਤ੍ਤਂ વਾ ਦੁਕ੍ਖ’’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’। ‘‘ਏવਮੇવ ਖੋ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਸੋ વਤ ਭਿਕ੍ਖੁ ਛਸੁ ਫਸ੍ਸਾਯਤਨੇਸੁ ਸਂવੁਤਕਾਰੀ ‘ਉਪਧਿ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਮੂਲ’ਨ੍ਤਿ – ਇਤਿ વਿਦਿਤ੍વਾ ਨਿਰੁਪਧਿ ਉਪਧਿਸਙ੍ਖਯੇ વਿਮੁਤ੍ਤੋ ਉਪਧਿਸ੍ਮਿਂ વਾ ਕਾਯਂ ਉਪਸਂਹਰਿਸ੍ਸਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ વਾ ਉਪ੍ਪਾਦੇਸ੍ਸਤੀਤਿ – ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ વਿਜ੍ਜਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਆਸੀવਿਸੋ 29 ਘੋਰવਿਸੋ। ਅਥ ਪੁਰਿਸੋ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਜੀવਿਤੁਕਾਮੋ ਅਮਰਿਤੁਕਾਮੋ ਸੁਖਕਾਮੋ ਦੁਕ੍ਖਪਟਿਕੂਲੋ। ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਅਪਿ ਨੁ ਸੋ ਪੁਰਿਸੋ ਅਮੁਸ੍ਸ ਆਸੀવਿਸਸ੍ਸ ਘੋਰવਿਸਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥਂ વਾ ਅਙ੍ਗੁਟ੍ਠਂ વਾ ਦਜ੍ਜਾ 30 ਯਂ ਜਞ੍ਞਾ – ‘ਇਮਿਨਾਹਂ ਦਟ੍ਠੋ ਮਰਣਂ વਾ ਨਿਗਚ੍ਛਾਮਿ ਮਰਣਮਤ੍ਤਂ વਾ ਦੁਕ੍ਖ’’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’। ‘‘ਏવਮੇવ ਖੋ, ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤ, ਸੋ વਤ ਭਿਕ੍ਖੁ ਛਸੁ ਫਸ੍ਸਾਯਤਨੇਸੁ ਸਂવੁਤਕਾਰੀ ‘ਉਪਧਿ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਮੂਲ’ਨ੍ਤਿ – ਇਤਿ વਿਦਿਤ੍વਾ ਨਿਰੁਪਧਿ ਉਪਧਿਸਙ੍ਖਯੇ વਿਮੁਤ੍ਤੋ ਉਪਧਿਸ੍ਮਿਂ વਾ ਕਾਯਂ ਉਪਸਂਹਰਿਸ੍ਸਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ વਾ ਉਪ੍ਪਾਦੇਸ੍ਸਤੀਤਿ – ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ વਿਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ।
‘‘So vata, sunakkhatta, bhikkhu chasu phassāyatanesu saṃvutakārī ‘upadhi dukkhassa mūla’nti – iti viditvā nirupadhi upadhisaṅkhaye vimutto upadhismiṃ vā kāyaṃ upasaṃharissati cittaṃ vā uppādessatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Seyyathāpi, sunakkhatta, āpānīyakaṃso vaṇṇasampanno gandhasampanno rasasampanno; so ca kho visena saṃsaṭṭho. Atha puriso āgaccheyya jīvitukāmo amaritukāmo sukhakāmo dukkhapaṭikūlo. Taṃ kiṃ maññasi, sunakkhatta, api nu so puriso amuṃ āpānīyakaṃsaṃ piveyya yaṃ jaññā – ‘imāhaṃ pivitvā maraṇaṃ vā nigacchāmi maraṇamattaṃ vā dukkha’’’nti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Evameva kho, sunakkhatta, so vata bhikkhu chasu phassāyatanesu saṃvutakārī ‘upadhi dukkhassa mūla’nti – iti viditvā nirupadhi upadhisaṅkhaye vimutto upadhismiṃ vā kāyaṃ upasaṃharissati cittaṃ vā uppādessatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Seyyathāpi, sunakkhatta, āsīviso 31 ghoraviso. Atha puriso āgaccheyya jīvitukāmo amaritukāmo sukhakāmo dukkhapaṭikūlo. Taṃ kiṃ maññasi, sunakkhatta, api nu so puriso amussa āsīvisassa ghoravisassa hatthaṃ vā aṅguṭṭhaṃ vā dajjā 32 yaṃ jaññā – ‘imināhaṃ daṭṭho maraṇaṃ vā nigacchāmi maraṇamattaṃ vā dukkha’’’nti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Evameva kho, sunakkhatta, so vata bhikkhu chasu phassāyatanesu saṃvutakārī ‘upadhi dukkhassa mūla’nti – iti viditvā nirupadhi upadhisaṅkhaye vimutto upadhismiṃ vā kāyaṃ upasaṃharissati cittaṃ vā uppādessatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’’ti.
ਇਦਮવੋਚ ਭਗવਾ। ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤੋ ਲਿਚ੍ਛવਿਪੁਤ੍ਤੋ ਭਗવਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦੀਤਿ।
Idamavoca bhagavā. Attamano sunakkhatto licchaviputto bhagavato bhāsitaṃ abhinandīti.
ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਪਞ੍ਚਮਂ।
Sunakkhattasuttaṃ niṭṭhitaṃ pañcamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ੫. ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 5. Sunakkhattasuttavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ੫. ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 5. Sunakkhattasuttavaṇṇanā
