Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / മജ്ഝിമനികായ • Majjhimanikāya

    ൫. സുനക്ഖത്തസുത്തം

    5. Sunakkhattasuttaṃ

    ൫൫. ഏവം മേ സുതം – ഏകം സമയം ഭഗവാ വേസാലിയം വിഹരതി മഹാവനേ കൂടാഗാരസാലായം. തേന ഖോ പന സമയേന സമ്ബഹുലേഹി ഭിക്ഖൂഹി ഭഗവതോ സന്തികേ അഞ്ഞാ ബ്യാകതാ ഹോതി – ‘‘‘ഖീണാ ജാതി, വുസിതം ബ്രഹ്മചരിയം, കതം കരണീയം, നാപരം ഇത്ഥത്തായാ’തി പജാനാമാ’’തി. അസ്സോസി ഖോ സുനക്ഖത്തോ ലിച്ഛവിപുത്തോ – ‘‘സമ്ബഹുലേഹി കിര ഭിക്ഖൂഹി ഭഗവതോ സന്തികേ അഞ്ഞാ ബ്യാകതാ ഹോതി – ‘ഖീണാ ജാതി, വുസിതം ബ്രഹ്മചരിയം, കതം കരണീയം, നാപരം ഇത്ഥത്തായാ’തി പജാനാമാ’’തി. അഥ ഖോ സുനക്ഖത്തോ ലിച്ഛവിപുത്തോ യേന ഭഗവാ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ഭഗവന്തം അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദി. ഏകമന്തം നിസിന്നോ ഖോ സുനക്ഖത്തോ ലിച്ഛവിപുത്തോ ഭഗവന്തം ഏതദവോച – ‘‘സുതം മേതം, ഭന്തേ – ‘സമ്ബഹുലേഹി കിര ഭിക്ഖൂഹി ഭഗവതോ സന്തികേ അഞ്ഞാ ബ്യാകതാ – ഖീണാ ജാതി, വുസിതം ബ്രഹ്മചരിയം, കതം കരണീയം, നാപരം ഇത്ഥത്തായാ’തി പജാനാമാ’’തി. ‘‘യേ തേ, ഭന്തേ, ഭിക്ഖൂ ഭഗവതോ സന്തികേ അഞ്ഞം ബ്യാകംസു – ‘ഖീണാ ജാതി, വുസിതം ബ്രഹ്മചരിയം, കതം കരണീയം, നാപരം ഇത്ഥത്തായാ’തി പജാനാമാ’’തി, കച്ചി തേ, ഭന്തേ, ഭിക്ഖൂ സമ്മദേവ അഞ്ഞം ബ്യാകംസു ഉദാഹു സന്തേത്ഥേകച്ചേ ഭിക്ഖൂ അധിമാനേന അഞ്ഞം ബ്യാകംസൂതി?

    55. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā vesāliyaṃ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ. Tena kho pana samayena sambahulehi bhikkhūhi bhagavato santike aññā byākatā hoti – ‘‘‘khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānāmā’’ti. Assosi kho sunakkhatto licchaviputto – ‘‘sambahulehi kira bhikkhūhi bhagavato santike aññā byākatā hoti – ‘khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānāmā’’ti. Atha kho sunakkhatto licchaviputto yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho sunakkhatto licchaviputto bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘sutaṃ metaṃ, bhante – ‘sambahulehi kira bhikkhūhi bhagavato santike aññā byākatā – khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānāmā’’ti. ‘‘Ye te, bhante, bhikkhū bhagavato santike aññaṃ byākaṃsu – ‘khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānāmā’’ti, kacci te, bhante, bhikkhū sammadeva aññaṃ byākaṃsu udāhu santetthekacce bhikkhū adhimānena aññaṃ byākaṃsūti?

    ൫൬. ‘‘യേ തേ, സുനക്ഖത്ത, ഭിക്ഖൂ മമ സന്തികേ അഞ്ഞം ബ്യാകംസു – ‘ഖീണാ ജാതി, വുസിതം ബ്രഹ്മചരിയം, കതം കരണീയം, നാപരം ഇത്ഥത്തായാ’തി പജാനാമാ’’തി . ‘‘സന്തേത്ഥേകച്ചേ ഭിക്ഖൂ സമ്മദേവ അഞ്ഞം ബ്യാകംസു, സന്തി പനിധേകച്ചേ ഭിക്ഖൂ അധിമാനേനപി 1 അഞ്ഞം ബ്യാകംസു. തത്ര, സുനക്ഖത്ത, യേ തേ ഭിക്ഖൂ സമ്മദേവ അഞ്ഞം ബ്യാകംസു തേസം തം തഥേവ ഹോതി; യേ പന തേ ഭിക്ഖൂ അധിമാനേന അഞ്ഞം ബ്യാകംസു തത്ര, സുനക്ഖത്ത, തഥാഗതസ്സ ഏവം ഹോതി – ‘ധമ്മം നേസം ദേസേസ്സ’ന്തി 2. ഏവഞ്ചേത്ഥ, സുനക്ഖത്ത, തഥാഗതസ്സ ഹോതി – ‘ധമ്മം നേസം ദേസേസ്സ’ന്തി. അഥ ച പനിധേകച്ചേ മോഘപുരിസാ പഞ്ഹം അഭിസങ്ഖരിത്വാ അഭിസങ്ഖരിത്വാ തഥാഗതം ഉപസങ്കമിത്വാ പുച്ഛന്തി. തത്ര, സുനക്ഖത്ത, യമ്പി തഥാഗതസ്സ ഏവം ഹോതി – ‘ധമ്മം നേസം ദേസേസ്സ’ന്തി തസ്സപി ഹോതി അഞ്ഞഥത്ത’’ന്തി. ‘‘ഏതസ്സ ഭഗവാ കാലോ, ഏതസ്സ സുഗത കാലോ, യം ഭഗവാ ധമ്മം ദേസേയ്യ. ഭഗവതോ സുത്വാ ഭിക്ഖൂ ധാരേസ്സന്തീ’’തി. ‘‘തേന ഹി, സുനക്ഖത്ത സുണാഹി, സാധുകം മനസി കരോഹി ; ഭാസിസ്സാമീ’’തി. ‘‘ഏവം, ഭന്തേ’’തി ഖോ സുനക്ഖത്തോ ലിച്ഛവിപുത്തോ ഭഗവതോ പച്ചസ്സോസി. ഭഗവാ ഏതദവോച –

    56. ‘‘Ye te, sunakkhatta, bhikkhū mama santike aññaṃ byākaṃsu – ‘khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānāmā’’ti . ‘‘Santetthekacce bhikkhū sammadeva aññaṃ byākaṃsu, santi panidhekacce bhikkhū adhimānenapi 3 aññaṃ byākaṃsu. Tatra, sunakkhatta, ye te bhikkhū sammadeva aññaṃ byākaṃsu tesaṃ taṃ tatheva hoti; ye pana te bhikkhū adhimānena aññaṃ byākaṃsu tatra, sunakkhatta, tathāgatassa evaṃ hoti – ‘dhammaṃ nesaṃ desessa’nti 4. Evañcettha, sunakkhatta, tathāgatassa hoti – ‘dhammaṃ nesaṃ desessa’nti. Atha ca panidhekacce moghapurisā pañhaṃ abhisaṅkharitvā abhisaṅkharitvā tathāgataṃ upasaṅkamitvā pucchanti. Tatra, sunakkhatta, yampi tathāgatassa evaṃ hoti – ‘dhammaṃ nesaṃ desessa’nti tassapi hoti aññathatta’’nti. ‘‘Etassa bhagavā kālo, etassa sugata kālo, yaṃ bhagavā dhammaṃ deseyya. Bhagavato sutvā bhikkhū dhāressantī’’ti. ‘‘Tena hi, sunakkhatta suṇāhi, sādhukaṃ manasi karohi ; bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho sunakkhatto licchaviputto bhagavato paccassosi. Bhagavā etadavoca –

    ൫൭. ‘‘പഞ്ച ഖോ ഇമേ, സുനക്ഖത്ത, കാമഗുണാ. കതമേ പഞ്ച? ചക്ഖുവിഞ്ഞേയ്യാ രൂപാ ഇട്ഠാ കന്താ മനാപാ പിയരൂപാ കാമൂപസംഹിതാ രജനീയാ, സോതവിഞ്ഞേയ്യാ സദ്ദാ…പേ॰… ഘാനവിഞ്ഞേയ്യാ ഗന്ധാ… ജിവ്ഹാവിഞ്ഞേയ്യാ രസാ… കായവിഞ്ഞേയ്യാ ഫോട്ഠബ്ബാ ഇട്ഠാ കന്താ മനാപാ പിയരൂപാ കാമൂപസംഹിതാ രജനീയാ – ഇമേ ഖോ, സുനക്ഖത്ത, പഞ്ച കാമഗുണാ.

    57. ‘‘Pañca kho ime, sunakkhatta, kāmaguṇā. Katame pañca? Cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā, sotaviññeyyā saddā…pe… ghānaviññeyyā gandhā… jivhāviññeyyā rasā… kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā – ime kho, sunakkhatta, pañca kāmaguṇā.

    ൫൮. ‘‘ഠാനം ഖോ പനേതം, സുനക്ഖത്ത, വിജ്ജതി യം ഇധേകച്ചോ പുരിസപുഗ്ഗലോ ലോകാമിസാധിമുത്തോ അസ്സ. ലോകാമിസാധിമുത്തസ്സ ഖോ, സുനക്ഖത്ത, പുരിസപുഗ്ഗലസ്സ തപ്പതിരൂപീ ചേവ കഥാ സണ്ഠാതി, തദനുധമ്മഞ്ച അനുവിതക്കേതി, അനുവിചാരേതി, തഞ്ച പുരിസം ഭജതി, തേന ച വിത്തിം ആപജ്ജതി; ആനേഞ്ജപടിസംയുത്തായ ച പന കഥായ കച്ഛമാനായ ന സുസ്സൂസതി, ന സോതം ഓദഹതി, ന അഞ്ഞാ ചിത്തം ഉപട്ഠാപേതി 5, ന ച തം പുരിസം ഭജതി, ന ച തേന വിത്തിം ആപജ്ജതി. സേയ്യഥാപി, സുനക്ഖത്ത, പുരിസോ സകമ്ഹാ ഗാമാ വാ നിഗമാ വാ ചിരവിപ്പവുത്ഥോ അസ്സ. സോ അഞ്ഞതരം പുരിസം പസ്സേയ്യ തമ്ഹാ ഗാമാ വാ നിഗമാ വാ അചിരപക്കന്തം. സോ തം പുരിസം തസ്സ ഗാമസ്സ വാ നിഗമസ്സ വാ ഖേമതഞ്ച സുഭിക്ഖതഞ്ച അപ്പാബാധതഞ്ച പുച്ഛേയ്യ; തസ്സ സോ പുരിസോ തസ്സ ഗാമസ്സ വാ നിഗമസ്സ വാ ഖേമതഞ്ച സുഭിക്ഖതഞ്ച അപ്പാബാധതഞ്ച സംസേയ്യ. തം കിം മഞ്ഞസി, സുനക്ഖത്ത, അപി നു സോ പുരിസോ തസ്സ പുരിസസ്സ സുസ്സൂസേയ്യ, സോതം ഓദഹേയ്യ, അഞ്ഞാ ചിത്തം ഉപട്ഠാപേയ്യ, തഞ്ച പുരിസം ഭജേയ്യ, തേന ച വിത്തിം ആപജ്ജേയ്യാ’’തി? ‘‘ഏവം, ഭന്തേ’’. ‘‘ഏവമേവ ഖോ, സുനക്ഖത്ത, ഠാനമേതം വിജ്ജതി യം ഇധേകച്ചോ പുരിസപുഗ്ഗലോ ലോകാമിസാധിമുത്തോ അസ്സ. ലോകാമിസാധിമുത്തസ്സ ഖോ, സുനക്ഖത്ത, പുരിസപുഗ്ഗലസ്സ തപ്പതിരൂപീ ചേവ കഥാ സണ്ഠാതി, തദനുധമ്മഞ്ച അനുവിതക്കേതി, അനുവിചാരേതി, തഞ്ച പുരിസം ഭജതി, തേന ച വിത്തിം ആപജ്ജതി; ആനേഞ്ജപടിസംയുത്തായ ച പന കഥായ കച്ഛമാനായ ന സുസ്സൂസതി, ന സോതം ഓദഹതി, ന അഞ്ഞാ ചിത്തം ഉപട്ഠാപേതി, ന ച തം പുരിസം ഭജതി, ന ച തേന വിത്തിം ആപജ്ജതി. സോ ഏവമസ്സ വേദിതബ്ബോ – ‘ആനേഞ്ജസംയോജനേന ഹി ഖോ വിസംയുത്തോ 6 ലോകാമിസാധിമുത്തോ പുരിസപുഗ്ഗലോ’’’തി.

    58. ‘‘Ṭhānaṃ kho panetaṃ, sunakkhatta, vijjati yaṃ idhekacco purisapuggalo lokāmisādhimutto assa. Lokāmisādhimuttassa kho, sunakkhatta, purisapuggalassa tappatirūpī ceva kathā saṇṭhāti, tadanudhammañca anuvitakketi, anuvicāreti, tañca purisaṃ bhajati, tena ca vittiṃ āpajjati; āneñjapaṭisaṃyuttāya ca pana kathāya kacchamānāya na sussūsati, na sotaṃ odahati, na aññā cittaṃ upaṭṭhāpeti 7, na ca taṃ purisaṃ bhajati, na ca tena vittiṃ āpajjati. Seyyathāpi, sunakkhatta, puriso sakamhā gāmā vā nigamā vā ciravippavuttho assa. So aññataraṃ purisaṃ passeyya tamhā gāmā vā nigamā vā acirapakkantaṃ. So taṃ purisaṃ tassa gāmassa vā nigamassa vā khematañca subhikkhatañca appābādhatañca puccheyya; tassa so puriso tassa gāmassa vā nigamassa vā khematañca subhikkhatañca appābādhatañca saṃseyya. Taṃ kiṃ maññasi, sunakkhatta, api nu so puriso tassa purisassa sussūseyya, sotaṃ odaheyya, aññā cittaṃ upaṭṭhāpeyya, tañca purisaṃ bhajeyya, tena ca vittiṃ āpajjeyyā’’ti? ‘‘Evaṃ, bhante’’. ‘‘Evameva kho, sunakkhatta, ṭhānametaṃ vijjati yaṃ idhekacco purisapuggalo lokāmisādhimutto assa. Lokāmisādhimuttassa kho, sunakkhatta, purisapuggalassa tappatirūpī ceva kathā saṇṭhāti, tadanudhammañca anuvitakketi, anuvicāreti, tañca purisaṃ bhajati, tena ca vittiṃ āpajjati; āneñjapaṭisaṃyuttāya ca pana kathāya kacchamānāya na sussūsati, na sotaṃ odahati, na aññā cittaṃ upaṭṭhāpeti, na ca taṃ purisaṃ bhajati, na ca tena vittiṃ āpajjati. So evamassa veditabbo – ‘āneñjasaṃyojanena hi kho visaṃyutto 8 lokāmisādhimutto purisapuggalo’’’ti.

    ൫൯. ‘‘ഠാനം ഖോ പനേതം, സുനക്ഖത്ത, വിജ്ജതി യം ഇധേകച്ചോ പുരിസപുഗ്ഗലോ ആനേഞ്ജാധിമുത്തോ അസ്സ. ആനേഞ്ജാധിമുത്തസ്സ ഖോ, സുനക്ഖത്ത, പുരിസപുഗ്ഗലസ്സ തപ്പതിരൂപീ ചേവ കഥാ സണ്ഠാതി, തദനുധമ്മഞ്ച അനുവിതക്കേതി, അനുവിചാരേതി, തഞ്ച പുരിസം ഭജതി, തേന ച വിത്തിം ആപജ്ജതി; ലോകാമിസപടിസംയുത്തായ ച പന കഥായ കച്ഛമാനായ ന സുസ്സൂസതി, ന സോതം ഓദഹതി, ന അഞ്ഞാ ചിത്തം ഉപട്ഠാപേതി, ന ച തം പുരിസം ഭജതി, ന ച തേന വിത്തിം ആപജ്ജതി. സേയ്യഥാപി, സുനക്ഖത്ത, പണ്ഡുപലാസോ ബന്ധനാ പവുത്തോ അഭബ്ബോ ഹരിതത്തായ; ഏവമേവ ഖോ, സുനക്ഖത്ത, ആനേഞ്ജാധിമുത്തസ്സ പുരിസപുഗ്ഗലസ്സ യേ ലോകാമിസസംയോജനേ സേ പവുത്തേ. സോ ഏവമസ്സ വേദിതബ്ബോ – ‘ലോകാമിസസംയോജനേന ഹി ഖോ വിസംയുത്തോ ആനേഞ്ജാധിമുത്തോ പുരിസപുഗ്ഗലോ’’’തി.

    59. ‘‘Ṭhānaṃ kho panetaṃ, sunakkhatta, vijjati yaṃ idhekacco purisapuggalo āneñjādhimutto assa. Āneñjādhimuttassa kho, sunakkhatta, purisapuggalassa tappatirūpī ceva kathā saṇṭhāti, tadanudhammañca anuvitakketi, anuvicāreti, tañca purisaṃ bhajati, tena ca vittiṃ āpajjati; lokāmisapaṭisaṃyuttāya ca pana kathāya kacchamānāya na sussūsati, na sotaṃ odahati, na aññā cittaṃ upaṭṭhāpeti, na ca taṃ purisaṃ bhajati, na ca tena vittiṃ āpajjati. Seyyathāpi, sunakkhatta, paṇḍupalāso bandhanā pavutto abhabbo haritattāya; evameva kho, sunakkhatta, āneñjādhimuttassa purisapuggalassa ye lokāmisasaṃyojane se pavutte. So evamassa veditabbo – ‘lokāmisasaṃyojanena hi kho visaṃyutto āneñjādhimutto purisapuggalo’’’ti.

    ൬൦. ‘‘ഠാനം ഖോ പനേതം, സുനക്ഖത്ത, വിജ്ജതി യം ഇധേകച്ചോ പുരിസപുഗ്ഗലോ ആകിഞ്ചഞ്ഞായതനാധിമുത്തോ അസ്സ. ആകിഞ്ചഞ്ഞായതനാധിമുത്തസ്സ ഖോ, സുനക്ഖത്ത, പുരിസപുഗ്ഗലസ്സ തപ്പതിരൂപീ ചേവ കഥാ സണ്ഠാതി, തദനുധമ്മഞ്ച അനുവിതക്കേതി, അനുവിചാരേതി, തഞ്ച പുരിസം ഭജതി, തേന ച വിത്തിം ആപജ്ജതി ; ആനേഞ്ജപടിസംയുത്തായ ച പന കഥായ കച്ഛമാനായ ന സുസ്സൂസതി, ന സോതം ഓദഹതി, ന അഞ്ഞാ ചിത്തം ഉപട്ഠാപേതി , ന ച തം പുരിസം ഭജതി, ന ച തേന വിത്തിം ആപജ്ജതി. സേയ്യഥാപി, സുനക്ഖത്ത, പുഥുസിലാ ദ്വേധാഭിന്നാ അപ്പടിസന്ധികാ ഹോതി; ഏവമേവ ഖോ, സുനക്ഖത്ത, ആകിഞ്ചഞ്ഞായതനാധിമുത്തസ്സ പുരിസപുഗ്ഗലസ്സ യേ ആനേഞ്ജസംയോജനേ സേ ഭിന്നേ. സോ ഏവമസ്സ വേദിതബ്ബോ – ‘ആനേഞ്ജസംയോജനേന ഹി ഖോ വിസംയുത്തോ ആകിഞ്ചഞ്ഞായതനാധിമുത്തോ പുരിസപുഗ്ഗലോ’’’തി.

    60. ‘‘Ṭhānaṃ kho panetaṃ, sunakkhatta, vijjati yaṃ idhekacco purisapuggalo ākiñcaññāyatanādhimutto assa. Ākiñcaññāyatanādhimuttassa kho, sunakkhatta, purisapuggalassa tappatirūpī ceva kathā saṇṭhāti, tadanudhammañca anuvitakketi, anuvicāreti, tañca purisaṃ bhajati, tena ca vittiṃ āpajjati ; āneñjapaṭisaṃyuttāya ca pana kathāya kacchamānāya na sussūsati, na sotaṃ odahati, na aññā cittaṃ upaṭṭhāpeti , na ca taṃ purisaṃ bhajati, na ca tena vittiṃ āpajjati. Seyyathāpi, sunakkhatta, puthusilā dvedhābhinnā appaṭisandhikā hoti; evameva kho, sunakkhatta, ākiñcaññāyatanādhimuttassa purisapuggalassa ye āneñjasaṃyojane se bhinne. So evamassa veditabbo – ‘āneñjasaṃyojanena hi kho visaṃyutto ākiñcaññāyatanādhimutto purisapuggalo’’’ti.

    ൬൧. ‘‘ഠാനം ഖോ പനേതം, സുനക്ഖത്ത, വിജ്ജതി യം ഇധേകച്ചോ പുരിസപുഗ്ഗലോ നേവസഞ്ഞാനാസഞ്ഞായതനാധിമുത്തോ അസ്സ. നേവസഞ്ഞാനാസഞ്ഞായതനാധിമുത്തസ്സ ഖോ, സുനക്ഖത്ത, പുരിസപുഗ്ഗലസ്സ തപ്പതിരൂപീ ചേവ കഥാ സണ്ഠാതി, തദനുധമ്മഞ്ച അനുവിതക്കേതി, അനുവിചാരേതി, തഞ്ച പുരിസം ഭജതി, തേന ച വിത്തിം ആപജ്ജതി; ആകിഞ്ചഞ്ഞായതനപടിസംയുത്തായ ച പന കഥായ കച്ഛമാനായ ന സുസ്സൂസതി, ന സോതം ഓദഹതി, ന അഞ്ഞാ ചിത്തം ഉപട്ഠാപേതി, ന ച തം പുരിസം ഭജതി, ന ച തേന വിത്തിം ആപജ്ജതി. സേയ്യഥാപി, സുനക്ഖത്ത, പുരിസോ മനുഞ്ഞഭോജനം ഭുത്താവീ ഛഡ്ഡേയ്യ 9. തം കിം മഞ്ഞസി, സുനക്ഖത്ത, അപി നു തസ്സ പുരിസസ്സ തസ്മിം ഭത്തേ 10 പുന ഭോത്തുകമ്യതാ അസ്സാ’’തി? ‘‘നോ ഹേതം, ഭന്തേ’’. ‘‘തം കിസ്സ ഹേതു’’? ‘‘അദുഞ്ഹി, ഭന്തേ, ഭത്തം 11 പടികൂലസമ്മത’’ന്തി. ‘‘ഏവമേവ ഖോ, സുനക്ഖത്ത, നേവസഞ്ഞാനാസഞ്ഞായതനാധിമുത്തസ്സ പുരിസപുഗ്ഗലസ്സ യേ ആകിഞ്ചഞ്ഞായതനസംയോജനേ സേ വന്തേ. സോ ഏവമസ്സ വേദിതബ്ബോ – ‘ആകിഞ്ചഞ്ഞായതനസംയോജനേന ഹി ഖോ വിസംയുത്തോ നേവസഞ്ഞാനാസഞ്ഞായതനാധിമുത്തോ പുരിസപുഗ്ഗലോ’തി.

    61. ‘‘Ṭhānaṃ kho panetaṃ, sunakkhatta, vijjati yaṃ idhekacco purisapuggalo nevasaññānāsaññāyatanādhimutto assa. Nevasaññānāsaññāyatanādhimuttassa kho, sunakkhatta, purisapuggalassa tappatirūpī ceva kathā saṇṭhāti, tadanudhammañca anuvitakketi, anuvicāreti, tañca purisaṃ bhajati, tena ca vittiṃ āpajjati; ākiñcaññāyatanapaṭisaṃyuttāya ca pana kathāya kacchamānāya na sussūsati, na sotaṃ odahati, na aññā cittaṃ upaṭṭhāpeti, na ca taṃ purisaṃ bhajati, na ca tena vittiṃ āpajjati. Seyyathāpi, sunakkhatta, puriso manuññabhojanaṃ bhuttāvī chaḍḍeyya 12. Taṃ kiṃ maññasi, sunakkhatta, api nu tassa purisassa tasmiṃ bhatte 13 puna bhottukamyatā assā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Taṃ kissa hetu’’? ‘‘Aduñhi, bhante, bhattaṃ 14 paṭikūlasammata’’nti. ‘‘Evameva kho, sunakkhatta, nevasaññānāsaññāyatanādhimuttassa purisapuggalassa ye ākiñcaññāyatanasaṃyojane se vante. So evamassa veditabbo – ‘ākiñcaññāyatanasaṃyojanena hi kho visaṃyutto nevasaññānāsaññāyatanādhimutto purisapuggalo’ti.

    ൬൨. ‘‘ഠാനം ഖോ പനേതം, സുനക്ഖത്ത, വിജ്ജതി യം ഇധേകച്ചോ പുരിസപുഗ്ഗലോ സമ്മാ നിബ്ബാനാധിമുത്തോ അസ്സ. സമ്മാ നിബ്ബാനാധിമുത്തസ്സ ഖോ, സുനക്ഖത്ത, പുരിസപുഗ്ഗലസ്സ തപ്പതിരൂപീ ചേവ കഥാ സണ്ഠാതി, തദനുധമ്മഞ്ച അനുവിതക്കേതി, അനുവിചാരേതി, തഞ്ച പുരിസം ഭജതി, തേന ച വിത്തിം ആപജ്ജതി; നേവസഞ്ഞാനാസഞ്ഞായതനപടിസംയുത്തായ ച പന കഥായ കച്ഛമാനായ ന സുസ്സൂസതി, ന സോതം ഓദഹതി, ന അഞ്ഞാ ചിത്തം ഉപട്ഠാപേതി, ന ച തം പുരിസം ഭജതി, ന ച തേന വിത്തിം ആപജ്ജതി. സേയ്യഥാപി, സുനക്ഖത്ത, താലോ മത്ഥകച്ഛിന്നോ അഭബ്ബോ പുന വിരുള്ഹിയാ; ഏവമേവ ഖോ, സുനക്ഖത്ത, സമ്മാ നിബ്ബാനാധിമുത്തസ്സ പുരിസപുഗ്ഗലസ്സ യേ നേവസഞ്ഞാനാസഞ്ഞായതനസംയോജനേ സേ ഉച്ഛിന്നമൂലേ താലാവത്ഥുകതേ അനഭാവംകതേ 15 ആയതിം അനുപ്പാദധമ്മേ. സോ ഏവമസ്സ വേദിതബ്ബോ – ‘നേവസഞ്ഞാനാസഞ്ഞായതനസംയോജനേന ഹി ഖോ വിസംയുത്തോ സമ്മാ നിബ്ബാനാധിമുത്തോ പുരിസപുഗ്ഗലോ’’’തി.

    62. ‘‘Ṭhānaṃ kho panetaṃ, sunakkhatta, vijjati yaṃ idhekacco purisapuggalo sammā nibbānādhimutto assa. Sammā nibbānādhimuttassa kho, sunakkhatta, purisapuggalassa tappatirūpī ceva kathā saṇṭhāti, tadanudhammañca anuvitakketi, anuvicāreti, tañca purisaṃ bhajati, tena ca vittiṃ āpajjati; nevasaññānāsaññāyatanapaṭisaṃyuttāya ca pana kathāya kacchamānāya na sussūsati, na sotaṃ odahati, na aññā cittaṃ upaṭṭhāpeti, na ca taṃ purisaṃ bhajati, na ca tena vittiṃ āpajjati. Seyyathāpi, sunakkhatta, tālo matthakacchinno abhabbo puna viruḷhiyā; evameva kho, sunakkhatta, sammā nibbānādhimuttassa purisapuggalassa ye nevasaññānāsaññāyatanasaṃyojane se ucchinnamūle tālāvatthukate anabhāvaṃkate 16 āyatiṃ anuppādadhamme. So evamassa veditabbo – ‘nevasaññānāsaññāyatanasaṃyojanena hi kho visaṃyutto sammā nibbānādhimutto purisapuggalo’’’ti.

    ൬൩. ‘‘ഠാനം ഖോ പനേതം, സുനക്ഖത്ത, വിജ്ജതി യം ഇധേകച്ചസ്സ ഭിക്ഖുനോ ഏവമസ്സ – ‘തണ്ഹാ ഖോ സല്ലം സമണേന വുത്തം, അവിജ്ജാവിസദോസോ, ഛന്ദരാഗബ്യാപാദേന രുപ്പതി. തം മേ തണ്ഹാസല്ലം പഹീനം, അപനീതോ അവിജ്ജാവിസദോസോ, സമ്മാ നിബ്ബാനാധിമുത്തോഹമസ്മീ’തി. ഏവംമാനി 17 അസ്സ അതഥം സമാനം 18. സോ യാനി സമ്മാ നിബ്ബാനാധിമുത്തസ്സ അസപ്പായാനി താനി അനുയുഞ്ജേയ്യ; അസപ്പായം ചക്ഖുനാ രൂപദസ്സനം അനുയുഞ്ജേയ്യ, അസപ്പായം സോതേന സദ്ദം അനുയുഞ്ജേയ്യ, അസപ്പായം ഘാനേന ഗന്ധം അനുയുഞ്ജേയ്യ, അസപ്പായം ജിവ്ഹായ രസം അനുയുഞ്ജേയ്യ, അസപ്പായം കായേന ഫോട്ഠബ്ബം അനുയുഞ്ജേയ്യ , അസപ്പായം മനസാ ധമ്മം അനുയുഞ്ജേയ്യ. തസ്സ അസപ്പായം ചക്ഖുനാ രൂപദസ്സനം അനുയുത്തസ്സ, അസപ്പായം സോതേന സദ്ദം അനുയുത്തസ്സ, അസപ്പായം ഘാനേന ഗന്ധം അനുയുത്തസ്സ, അസപ്പായം ജിവ്ഹായ രസം അനുയുത്തസ്സ, അസപ്പായം കായേന ഫോട്ഠബ്ബം അനുയുത്തസ്സ, അസപ്പായം മനസാ ധമ്മം അനുയുത്തസ്സ രാഗോ ചിത്തം അനുദ്ധംസേയ്യ. സോ രാഗാനുദ്ധംസിതേന ചിത്തേന മരണം വാ നിഗച്ഛേയ്യ മരണമത്തം വാ ദുക്ഖം.

    63. ‘‘Ṭhānaṃ kho panetaṃ, sunakkhatta, vijjati yaṃ idhekaccassa bhikkhuno evamassa – ‘taṇhā kho sallaṃ samaṇena vuttaṃ, avijjāvisadoso, chandarāgabyāpādena ruppati. Taṃ me taṇhāsallaṃ pahīnaṃ, apanīto avijjāvisadoso, sammā nibbānādhimuttohamasmī’ti. Evaṃmāni 19 assa atathaṃ samānaṃ 20. So yāni sammā nibbānādhimuttassa asappāyāni tāni anuyuñjeyya; asappāyaṃ cakkhunā rūpadassanaṃ anuyuñjeyya, asappāyaṃ sotena saddaṃ anuyuñjeyya, asappāyaṃ ghānena gandhaṃ anuyuñjeyya, asappāyaṃ jivhāya rasaṃ anuyuñjeyya, asappāyaṃ kāyena phoṭṭhabbaṃ anuyuñjeyya , asappāyaṃ manasā dhammaṃ anuyuñjeyya. Tassa asappāyaṃ cakkhunā rūpadassanaṃ anuyuttassa, asappāyaṃ sotena saddaṃ anuyuttassa, asappāyaṃ ghānena gandhaṃ anuyuttassa, asappāyaṃ jivhāya rasaṃ anuyuttassa, asappāyaṃ kāyena phoṭṭhabbaṃ anuyuttassa, asappāyaṃ manasā dhammaṃ anuyuttassa rāgo cittaṃ anuddhaṃseyya. So rāgānuddhaṃsitena cittena maraṇaṃ vā nigaccheyya maraṇamattaṃ vā dukkhaṃ.

    ‘‘സേയ്യഥാപി, സുനക്ഖത്ത, പുരിസോ സല്ലേന വിദ്ധോ അസ്സ സവിസേന ഗാള്ഹൂപലേപനേന. തസ്സ മിത്താമച്ചാ ഞാതിസാലോഹിതാ ഭിസക്കം സല്ലകത്തം ഉപട്ഠാപേയ്യും. തസ്സ സോ ഭിസക്കോ സല്ലകത്തോ സത്ഥേന വണമുഖം പരികന്തേയ്യ. സത്ഥേന വണമുഖം പരികന്തിത്വാ ഏസനിയാ സല്ലം ഏസേയ്യ. ഏസനിയാ സല്ലം ഏസിത്വാ സല്ലം അബ്ബുഹേയ്യ, അപനേയ്യ വിസദോസം സഉപാദിസേസം. സഉപാദിസേസോതി 21 ജാനമാനോ സോ ഏവം വദേയ്യ – ‘അമ്ഭോ പുരിസ, ഉബ്ഭതം ഖോ തേ സല്ലം, അപനീതോ വിസദോസോ സഉപാദിസേസോ 22. അനലഞ്ച തേ അന്തരായായ. സപ്പായാനി ചേവ ഭോജനാനി ഭുഞ്ജേയ്യാസി, മാ തേ അസപ്പായാനി ഭോജനാനി ഭുഞ്ജതോ വണോ അസ്സാവീ അസ്സ. കാലേന കാലഞ്ച വണം ധോവേയ്യാസി, കാലേന കാലം വണമുഖം ആലിമ്പേയ്യാസി, മാ തേ ന കാലേന കാലം വണം ധോവതോ ന കാലേന കാലം വണമുഖം ആലിമ്പതോ പുബ്ബലോഹിതം വണമുഖം പരിയോനന്ധി. മാ ച വാതാതപേ ചാരിത്തം അനുയുഞ്ജി, മാ തേ വാതാതപേ ചാരിത്തം അനുയുത്തസ്സ രജോസൂകം വണമുഖം അനുദ്ധംസേസി. വണാനുരക്ഖീ ച, അമ്ഭോ പുരിസ, വിഹരേയ്യാസി വണസാരോപീ’തി 23. തസ്സ ഏവമസ്സ – ‘ഉബ്ഭതം ഖോ മേ സല്ലം, അപനീതോ വിസദോസോ അനുപാദിസേസോ. അനലഞ്ച മേ അന്തരായായാ’തി. സോ അസപ്പായാനി ചേവ ഭോജനാനി ഭുഞ്ജേയ്യ. തസ്സ അസപ്പായാനി ഭോജനാനി ഭുഞ്ജതോ വണോ അസ്സാവീ അസ്സ. ന ച കാലേന കാലം വണം ധോവേയ്യ, ന ച കാലേന കാലം വണമുഖം ആലിമ്പേയ്യ. തസ്സ ന കാലേന കാലം വണം ധോവതോ, ന കാലേന കാലം വണമുഖം ആലിമ്പതോ പുബ്ബലോഹിതം വണമുഖം പരിയോനന്ധേയ്യ. വാതാതപേ ച ചാരിത്തം അനുയുഞ്ജേയ്യ. തസ്സ വാതാതപേ ചാരിത്തം അനുയുത്തസ്സ രജോസൂകം വണമുഖം അനുദ്ധംസേയ്യ. ന ച വണാനുരക്ഖീ വിഹരേയ്യ ന വണസാരോപീ. തസ്സ ഇമിസ്സാ ച അസപ്പായകിരിയായ, അസുചി വിസദോസോ അപനീതോ സഉപാദിസേസോ തദുഭയേന വണോ പുഥുത്തം ഗച്ഛേയ്യ. സോ പുഥുത്തം ഗതേന വണേന മരണം വാ നിഗച്ഛേയ്യ മരണമത്തം വാ ദുക്ഖം.

    ‘‘Seyyathāpi, sunakkhatta, puriso sallena viddho assa savisena gāḷhūpalepanena. Tassa mittāmaccā ñātisālohitā bhisakkaṃ sallakattaṃ upaṭṭhāpeyyuṃ. Tassa so bhisakko sallakatto satthena vaṇamukhaṃ parikanteyya. Satthena vaṇamukhaṃ parikantitvā esaniyā sallaṃ eseyya. Esaniyā sallaṃ esitvā sallaṃ abbuheyya, apaneyya visadosaṃ saupādisesaṃ. Saupādisesoti 24 jānamāno so evaṃ vadeyya – ‘ambho purisa, ubbhataṃ kho te sallaṃ, apanīto visadoso saupādiseso 25. Analañca te antarāyāya. Sappāyāni ceva bhojanāni bhuñjeyyāsi, mā te asappāyāni bhojanāni bhuñjato vaṇo assāvī assa. Kālena kālañca vaṇaṃ dhoveyyāsi, kālena kālaṃ vaṇamukhaṃ ālimpeyyāsi, mā te na kālena kālaṃ vaṇaṃ dhovato na kālena kālaṃ vaṇamukhaṃ ālimpato pubbalohitaṃ vaṇamukhaṃ pariyonandhi. Mā ca vātātape cārittaṃ anuyuñji, mā te vātātape cārittaṃ anuyuttassa rajosūkaṃ vaṇamukhaṃ anuddhaṃsesi. Vaṇānurakkhī ca, ambho purisa, vihareyyāsi vaṇasāropī’ti 26. Tassa evamassa – ‘ubbhataṃ kho me sallaṃ, apanīto visadoso anupādiseso. Analañca me antarāyāyā’ti. So asappāyāni ceva bhojanāni bhuñjeyya. Tassa asappāyāni bhojanāni bhuñjato vaṇo assāvī assa. Na ca kālena kālaṃ vaṇaṃ dhoveyya, na ca kālena kālaṃ vaṇamukhaṃ ālimpeyya. Tassa na kālena kālaṃ vaṇaṃ dhovato, na kālena kālaṃ vaṇamukhaṃ ālimpato pubbalohitaṃ vaṇamukhaṃ pariyonandheyya. Vātātape ca cārittaṃ anuyuñjeyya. Tassa vātātape cārittaṃ anuyuttassa rajosūkaṃ vaṇamukhaṃ anuddhaṃseyya. Na ca vaṇānurakkhī vihareyya na vaṇasāropī. Tassa imissā ca asappāyakiriyāya, asuci visadoso apanīto saupādiseso tadubhayena vaṇo puthuttaṃ gaccheyya. So puthuttaṃ gatena vaṇena maraṇaṃ vā nigaccheyya maraṇamattaṃ vā dukkhaṃ.

    ‘‘ഏവമേവ ഖോ, സുനക്ഖത്ത, ഠാനമേതം വിജ്ജതി യം ഇധേകച്ചസ്സ ഭിക്ഖുനോ ഏവമസ്സ – ‘തണ്ഹാ ഖോ സല്ലം സമണേന വുത്തം, അവിജ്ജാവിസദോസോ ഛന്ദരാഗബ്യാപാദേന രുപ്പതി. തം മേ തണ്ഹാസല്ലം പഹീനം, അപനീതോ അവിജ്ജാവിസദോസോ, സമ്മാ നിബ്ബാനാധിമുത്തോഹമസ്മീ’തി. ഏവംമാനി അസ്സ അതഥം സമാനം. സോ യാനി സമ്മാ നിബ്ബാനാധിമുത്തസ്സ അസപ്പായാനി താനി അനുയുഞ്ജേയ്യ, അസപ്പായം ചക്ഖുനാ രൂപദസ്സനം അനുയുഞ്ജേയ്യ, അസപ്പായം സോതേന സദ്ദം അനുയുഞ്ജേയ്യ, അസപ്പായം ഘാനേന ഗന്ധം അനുയുഞ്ജേയ്യ, അസപ്പായം ജിവ്ഹായ രസം അനുയുഞ്ജേയ്യ, അസപ്പായം കായേന ഫോട്ഠബ്ബം അനുയുഞ്ജേയ്യ, അസപ്പായം മനസാ ധമ്മം അനുയുഞ്ജേയ്യ. തസ്സ അസപ്പായം ചക്ഖുനാ രൂപദസ്സനം അനുയുത്തസ്സ, അസപ്പായം സോതേന സദ്ദം അനുയുത്തസ്സ, അസപ്പായം ഘാനേന ഗന്ധം അനുയുത്തസ്സ, അസപ്പായം ജിവ്ഹായ രസം അനുയുത്തസ്സ, അസപ്പായം കായേന ഫോട്ഠബ്ബം അനുയുത്തസ്സ, അസപ്പായം മനസാ ധമ്മം അനുയുത്തസ്സ രാഗോ ചിത്തം അനുദ്ധംസേയ്യ. സോ രാഗാനുദ്ധംസിതേന ചിത്തേന മരണം വാ നിഗച്ഛേയ്യ മരണമത്തം വാ ദുക്ഖം. മരണഞ്ഹേതം, സുനക്ഖത്ത, അരിയസ്സ വിനയേ യോ സിക്ഖം പച്ചക്ഖായ ഹീനായാവത്തതി; മരണമത്തഞ്ഹേതം, സുനക്ഖത്ത, ദുക്ഖം യം അഞ്ഞതരം സംകിലിട്ഠം ആപത്തിം ആപജ്ജതി.

    ‘‘Evameva kho, sunakkhatta, ṭhānametaṃ vijjati yaṃ idhekaccassa bhikkhuno evamassa – ‘taṇhā kho sallaṃ samaṇena vuttaṃ, avijjāvisadoso chandarāgabyāpādena ruppati. Taṃ me taṇhāsallaṃ pahīnaṃ, apanīto avijjāvisadoso, sammā nibbānādhimuttohamasmī’ti. Evaṃmāni assa atathaṃ samānaṃ. So yāni sammā nibbānādhimuttassa asappāyāni tāni anuyuñjeyya, asappāyaṃ cakkhunā rūpadassanaṃ anuyuñjeyya, asappāyaṃ sotena saddaṃ anuyuñjeyya, asappāyaṃ ghānena gandhaṃ anuyuñjeyya, asappāyaṃ jivhāya rasaṃ anuyuñjeyya, asappāyaṃ kāyena phoṭṭhabbaṃ anuyuñjeyya, asappāyaṃ manasā dhammaṃ anuyuñjeyya. Tassa asappāyaṃ cakkhunā rūpadassanaṃ anuyuttassa, asappāyaṃ sotena saddaṃ anuyuttassa, asappāyaṃ ghānena gandhaṃ anuyuttassa, asappāyaṃ jivhāya rasaṃ anuyuttassa, asappāyaṃ kāyena phoṭṭhabbaṃ anuyuttassa, asappāyaṃ manasā dhammaṃ anuyuttassa rāgo cittaṃ anuddhaṃseyya. So rāgānuddhaṃsitena cittena maraṇaṃ vā nigaccheyya maraṇamattaṃ vā dukkhaṃ. Maraṇañhetaṃ, sunakkhatta, ariyassa vinaye yo sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattati; maraṇamattañhetaṃ, sunakkhatta, dukkhaṃ yaṃ aññataraṃ saṃkiliṭṭhaṃ āpattiṃ āpajjati.

    ൬൪. ‘‘ഠാനം ഖോ പനേതം, സുനക്ഖത്ത, വിജ്ജതി യം ഇധേകച്ചസ്സ ഭിക്ഖുനോ ഏവമസ്സ – ‘തണ്ഹാ ഖോ സല്ലം സമണേന വുത്തം, അവിജ്ജാവിസദോസോ ഛന്ദരാഗബ്യാപാദേന രുപ്പതി. തം മേ തണ്ഹാസല്ലം പഹീനം, അപനീതോ അവിജ്ജാവിസദോസോ, സമ്മാ നിബ്ബാനാധിമുത്തോഹമസ്മീ’തി. സമ്മാ നിബ്ബാനാധിമുത്തസ്സേവ സതോ സോ യാനി സമ്മാ നിബ്ബാനാധിമുത്തസ്സ അസപ്പായാനി താനി നാനുയുഞ്ജേയ്യ, അസപ്പായം ചക്ഖുനാ രൂപദസ്സനം നാനുയുഞ്ജേയ്യ, അസപ്പായം സോതേന സദ്ദം നാനുയുഞ്ജേയ്യ, അസപ്പായം ഘാനേന ഗന്ധം നാനുയുഞ്ജേയ്യ, അസപ്പായം ജിവ്ഹായ രസം നാനുയുഞ്ജേയ്യ, അസപ്പായം കായേന ഫോട്ഠബ്ബം നാനുയുഞ്ജേയ്യ, അസപ്പായം മനസാ ധമ്മം നാനുയുഞ്ജേയ്യ. തസ്സ അസപ്പായം ചക്ഖുനാ രൂപദസ്സനം നാനുയുത്തസ്സ, അസപ്പായം സോതേന സദ്ദം നാനുയുത്തസ്സ, അസപ്പായം ഘാനേന ഗന്ധം നാനുയുത്തസ്സ, അസപ്പായം ജിവ്ഹായ രസം നാനുയുത്തസ്സ, അസപ്പായം കായേന ഫോട്ഠബ്ബം നാനുയുത്തസ്സ, അസപ്പായം മനസാ ധമ്മം നാനുയുത്തസ്സ രാഗോ ചിത്തം നാനുദ്ധംസേയ്യ. സോ ന രാഗാനുദ്ധംസിതേന ചിത്തേന നേവ മരണം വാ നിഗച്ഛേയ്യ ന മരണമത്തം വാ ദുക്ഖം.

    64. ‘‘Ṭhānaṃ kho panetaṃ, sunakkhatta, vijjati yaṃ idhekaccassa bhikkhuno evamassa – ‘taṇhā kho sallaṃ samaṇena vuttaṃ, avijjāvisadoso chandarāgabyāpādena ruppati. Taṃ me taṇhāsallaṃ pahīnaṃ, apanīto avijjāvisadoso, sammā nibbānādhimuttohamasmī’ti. Sammā nibbānādhimuttasseva sato so yāni sammā nibbānādhimuttassa asappāyāni tāni nānuyuñjeyya, asappāyaṃ cakkhunā rūpadassanaṃ nānuyuñjeyya, asappāyaṃ sotena saddaṃ nānuyuñjeyya, asappāyaṃ ghānena gandhaṃ nānuyuñjeyya, asappāyaṃ jivhāya rasaṃ nānuyuñjeyya, asappāyaṃ kāyena phoṭṭhabbaṃ nānuyuñjeyya, asappāyaṃ manasā dhammaṃ nānuyuñjeyya. Tassa asappāyaṃ cakkhunā rūpadassanaṃ nānuyuttassa, asappāyaṃ sotena saddaṃ nānuyuttassa, asappāyaṃ ghānena gandhaṃ nānuyuttassa, asappāyaṃ jivhāya rasaṃ nānuyuttassa, asappāyaṃ kāyena phoṭṭhabbaṃ nānuyuttassa, asappāyaṃ manasā dhammaṃ nānuyuttassa rāgo cittaṃ nānuddhaṃseyya. So na rāgānuddhaṃsitena cittena neva maraṇaṃ vā nigaccheyya na maraṇamattaṃ vā dukkhaṃ.

    ‘‘സേയ്യഥാപി, സുനക്ഖത്ത, പുരിസോ സല്ലേന വിദ്ധോ അസ്സ സവിസേന ഗാള്ഹൂപലേപനേന. തസ്സ മിത്താമച്ചാ ഞാതിസാലോഹിതാ ഭിസക്കം സല്ലകത്തം ഉപട്ഠാപേയ്യും. തസ്സ സോ ഭിസക്കോ സല്ലകത്തോ സത്ഥേന വണമുഖം പരികന്തേയ്യ. സത്ഥേന വണമുഖം പരികന്തിത്വാ ഏസനിയാ സല്ലം ഏസേയ്യ. ഏസനിയാ സല്ലം ഏസിത്വാ സല്ലം അബ്ബുഹേയ്യ, അപനേയ്യ വിസദോസം അനുപാദിസേസം. അനുപാദിസേസോതി ജാനമാനോ സോ ഏവം വദേയ്യ – ‘അമ്ഭോ പുരിസ, ഉബ്ഭതം ഖോ തേ സല്ലം, അപനീതോ വിസദോസോ അനുപാദിസേസോ. അനലഞ്ച തേ അന്തരായായ. സപ്പായാനി ചേവ ഭോജനാനി ഭുഞ്ജേയ്യാസി, മാ തേ അസപ്പായാനി ഭോജനാനി ഭുഞ്ജതോ വണോ അസ്സാവീ അസ്സ. കാലേന കാലഞ്ച വണം ധോവേയ്യാസി, കാലേന കാലം വണമുഖം ആലിമ്പേയ്യാസി. മാ തേ ന കാലേന കാലം വണം ധോവതോ ന കാലേന കാലം വണമുഖം ആലിമ്പതോ പുബ്ബലോഹിതം വണമുഖം പരിയോനന്ധി. മാ ച വാതാതപേ ചാരിത്തം അനുയുഞ്ജി, മാ തേ വാതാതപേ ചാരിത്തം അനുയുത്തസ്സ രജോസൂകം വണമുഖം അനുദ്ധംസേസി . വണാനുരക്ഖീ ച, അമ്ഭോ പുരിസ, വിഹരേയ്യാസി വണസാരോപീ’തി. തസ്സ ഏവമസ്സ – ‘ഉബ്ഭതം ഖോ മേ സല്ലം, അപനീതോ വിസദോസോ അനുപാദിസേസോ. അനലഞ്ച മേ അന്തരായായാ’തി. സോ സപ്പായാനി ചേവ ഭോജനാനി ഭുഞ്ജേയ്യ. തസ്സ സപ്പായാനി ഭോജനാനി ഭുഞ്ജതോ വണോ ന അസ്സാവീ അസ്സ. കാലേന കാലഞ്ച വണം ധോവേയ്യ, കാലേന കാലം വണമുഖം ആലിമ്പേയ്യ. തസ്സ കാലേന കാലം വണം ധോവതോ കാലേന കാലം വണമുഖം ആലിമ്പതോ ന പുബ്ബലോഹിതം വണമുഖം പരിയോനന്ധേയ്യ. ന ച വാതാതപേ ചാരിത്തം അനുയുഞ്ജേയ്യ. തസ്സ വാതാതപേ ചാരിത്തം അനനുയുത്തസ്സ രജോസൂകം വണമുഖം നാനുദ്ധംസേയ്യ. വണാനുരക്ഖീ ച വിഹരേയ്യ വണസാരോപീ. തസ്സ ഇമിസ്സാ ച സപ്പായകിരിയായ അസു ച 27 വിസദോസോ അപനീതോ അനുപാദിസേസോ തദുഭയേന വണോ വിരുഹേയ്യ. സോ രുള്ഹേന വണേന സഞ്ഛവിനാ നേവ മരണം വാ നിഗച്ഛേയ്യ ന മരണമത്തം വാ ദുക്ഖം.

    ‘‘Seyyathāpi, sunakkhatta, puriso sallena viddho assa savisena gāḷhūpalepanena. Tassa mittāmaccā ñātisālohitā bhisakkaṃ sallakattaṃ upaṭṭhāpeyyuṃ. Tassa so bhisakko sallakatto satthena vaṇamukhaṃ parikanteyya. Satthena vaṇamukhaṃ parikantitvā esaniyā sallaṃ eseyya. Esaniyā sallaṃ esitvā sallaṃ abbuheyya, apaneyya visadosaṃ anupādisesaṃ. Anupādisesoti jānamāno so evaṃ vadeyya – ‘ambho purisa, ubbhataṃ kho te sallaṃ, apanīto visadoso anupādiseso. Analañca te antarāyāya. Sappāyāni ceva bhojanāni bhuñjeyyāsi, mā te asappāyāni bhojanāni bhuñjato vaṇo assāvī assa. Kālena kālañca vaṇaṃ dhoveyyāsi, kālena kālaṃ vaṇamukhaṃ ālimpeyyāsi. Mā te na kālena kālaṃ vaṇaṃ dhovato na kālena kālaṃ vaṇamukhaṃ ālimpato pubbalohitaṃ vaṇamukhaṃ pariyonandhi. Mā ca vātātape cārittaṃ anuyuñji, mā te vātātape cārittaṃ anuyuttassa rajosūkaṃ vaṇamukhaṃ anuddhaṃsesi . Vaṇānurakkhī ca, ambho purisa, vihareyyāsi vaṇasāropī’ti. Tassa evamassa – ‘ubbhataṃ kho me sallaṃ, apanīto visadoso anupādiseso. Analañca me antarāyāyā’ti. So sappāyāni ceva bhojanāni bhuñjeyya. Tassa sappāyāni bhojanāni bhuñjato vaṇo na assāvī assa. Kālena kālañca vaṇaṃ dhoveyya, kālena kālaṃ vaṇamukhaṃ ālimpeyya. Tassa kālena kālaṃ vaṇaṃ dhovato kālena kālaṃ vaṇamukhaṃ ālimpato na pubbalohitaṃ vaṇamukhaṃ pariyonandheyya. Na ca vātātape cārittaṃ anuyuñjeyya. Tassa vātātape cārittaṃ ananuyuttassa rajosūkaṃ vaṇamukhaṃ nānuddhaṃseyya. Vaṇānurakkhī ca vihareyya vaṇasāropī. Tassa imissā ca sappāyakiriyāya asu ca 28 visadoso apanīto anupādiseso tadubhayena vaṇo viruheyya. So ruḷhena vaṇena sañchavinā neva maraṇaṃ vā nigaccheyya na maraṇamattaṃ vā dukkhaṃ.

    ‘‘ഏവമേവ ഖോ, സുനക്ഖത്ത, ഠാനമേതം വിജ്ജതി യം ഇധേകച്ചസ്സ ഭിക്ഖുനോ ഏവമസ്സ – ‘തണ്ഹാ ഖോ സല്ലം സമണേന വുത്തം, അവിജ്ജാവിസദോസോ ഛന്ദരാഗബ്യാപാദേന രുപ്പതി. തം മേ തണ്ഹാസല്ലം പഹീനം, അപനീതോ അവിജ്ജാവിസദോസോ, സമ്മാ നിബ്ബാനാധിമുത്തോഹമസ്മീ’തി. സമ്മാ നിബ്ബാനാധിമുത്തസ്സേവ സതോ സോ യാനി സമ്മാ നിബ്ബാനാധിമുത്തസ്സ അസപ്പായാനി താനി നാനുയുഞ്ജേയ്യ, അസപ്പായം ചക്ഖുനാ രൂപദസ്സനം നാനുയുഞ്ജേയ്യ, അസപ്പായം സോതേന സദ്ദം നാനുയുഞ്ജേയ്യ, അസപ്പായം ഘാനേന ഗന്ധം നാനുയുഞ്ജേയ്യ, അസപ്പായം ജിവ്ഹായ രസം നാനുയുഞ്ജേയ്യ, അസപ്പായം കായേന ഫോട്ഠബ്ബം നാനുയുഞ്ജേയ്യ, അസപ്പായം മനസാ ധമ്മം നാനുയുഞ്ജേയ്യ. തസ്സ അസപ്പായം ചക്ഖുനാ രൂപദസ്സനം നാനുയുത്തസ്സ, അസപ്പായം സോതേന സദ്ദം നാനുയുത്തസ്സ, അസപ്പായം ഘാനേന ഗന്ധം നാനുയുത്തസ്സ, അസപ്പായം ജിവ്ഹായ രസം നാനുയുത്തസ്സ, അസപ്പായം കായേന ഫോട്ഠബ്ബം നാനുയുത്തസ്സ, അസപ്പായം മനസാ ധമ്മം നാനുയുത്തസ്സ, രാഗോ ചിത്തം നാനുദ്ധംസേയ്യ. സോ ന രാഗാനുദ്ധംസിതേന ചിത്തേന നേവ മരണം വാ നിഗച്ഛേയ്യ ന മരണമത്തം വാ ദുക്ഖം.

    ‘‘Evameva kho, sunakkhatta, ṭhānametaṃ vijjati yaṃ idhekaccassa bhikkhuno evamassa – ‘taṇhā kho sallaṃ samaṇena vuttaṃ, avijjāvisadoso chandarāgabyāpādena ruppati. Taṃ me taṇhāsallaṃ pahīnaṃ, apanīto avijjāvisadoso, sammā nibbānādhimuttohamasmī’ti. Sammā nibbānādhimuttasseva sato so yāni sammā nibbānādhimuttassa asappāyāni tāni nānuyuñjeyya, asappāyaṃ cakkhunā rūpadassanaṃ nānuyuñjeyya, asappāyaṃ sotena saddaṃ nānuyuñjeyya, asappāyaṃ ghānena gandhaṃ nānuyuñjeyya, asappāyaṃ jivhāya rasaṃ nānuyuñjeyya, asappāyaṃ kāyena phoṭṭhabbaṃ nānuyuñjeyya, asappāyaṃ manasā dhammaṃ nānuyuñjeyya. Tassa asappāyaṃ cakkhunā rūpadassanaṃ nānuyuttassa, asappāyaṃ sotena saddaṃ nānuyuttassa, asappāyaṃ ghānena gandhaṃ nānuyuttassa, asappāyaṃ jivhāya rasaṃ nānuyuttassa, asappāyaṃ kāyena phoṭṭhabbaṃ nānuyuttassa, asappāyaṃ manasā dhammaṃ nānuyuttassa, rāgo cittaṃ nānuddhaṃseyya. So na rāgānuddhaṃsitena cittena neva maraṇaṃ vā nigaccheyya na maraṇamattaṃ vā dukkhaṃ.

    ൬൫. ‘‘ഉപമാ ഖോ മേ അയം, സുനക്ഖത്ത, കതാ അത്ഥസ്സ വിഞ്ഞാപനായ. അയംയേവേത്ഥ അത്ഥോ – വണോതി ഖോ, സുനക്ഖത്ത, ഛന്നേതം അജ്ഝത്തികാനം ആയതനാനം അധിവചനം; വിസദോസോതി ഖോ, സുനക്ഖത്ത, അവിജ്ജായേതം അധിവചനം; സല്ലന്തി ഖോ, സുനക്ഖത്ത, തണ്ഹായേതം അധിവചനം; ഏസനീതി ഖോ, സുനക്ഖത്ത, സതിയായേതം അധിവചനം; സത്ഥന്തി ഖോ, സുനക്ഖത്ത, അരിയായേതം പഞ്ഞായ അധിവചനം; ഭിസക്കോ സല്ലകത്തോതി ഖോ, സുനക്ഖത്ത, തഥാഗതസ്സേതം അധിവചനം അരഹതോ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ.

    65. ‘‘Upamā kho me ayaṃ, sunakkhatta, katā atthassa viññāpanāya. Ayaṃyevettha attho – vaṇoti kho, sunakkhatta, channetaṃ ajjhattikānaṃ āyatanānaṃ adhivacanaṃ; visadosoti kho, sunakkhatta, avijjāyetaṃ adhivacanaṃ; sallanti kho, sunakkhatta, taṇhāyetaṃ adhivacanaṃ; esanīti kho, sunakkhatta, satiyāyetaṃ adhivacanaṃ; satthanti kho, sunakkhatta, ariyāyetaṃ paññāya adhivacanaṃ; bhisakko sallakattoti kho, sunakkhatta, tathāgatassetaṃ adhivacanaṃ arahato sammāsambuddhassa.

    ‘‘സോ വത, സുനക്ഖത്ത, ഭിക്ഖു ഛസു ഫസ്സായതനേസു സംവുതകാരീ ‘ഉപധി ദുക്ഖസ്സ മൂല’ന്തി – ഇതി വിദിത്വാ നിരുപധി ഉപധിസങ്ഖയേ വിമുത്തോ ഉപധിസ്മിം വാ കായം ഉപസംഹരിസ്സതി ചിത്തം വാ ഉപ്പാദേസ്സതീതി – നേതം ഠാനം വിജ്ജതി. സേയ്യഥാപി, സുനക്ഖത്ത, ആപാനീയകംസോ വണ്ണസമ്പന്നോ ഗന്ധസമ്പന്നോ രസസമ്പന്നോ; സോ ച ഖോ വിസേന സംസട്ഠോ. അഥ പുരിസോ ആഗച്ഛേയ്യ ജീവിതുകാമോ അമരിതുകാമോ സുഖകാമോ ദുക്ഖപടികൂലോ. തം കിം മഞ്ഞസി, സുനക്ഖത്ത, അപി നു സോ പുരിസോ അമും ആപാനീയകംസം പിവേയ്യ യം ജഞ്ഞാ – ‘ഇമാഹം പിവിത്വാ മരണം വാ നിഗച്ഛാമി മരണമത്തം വാ ദുക്ഖ’’’ന്തി? ‘‘നോ ഹേതം, ഭന്തേ’’. ‘‘ഏവമേവ ഖോ, സുനക്ഖത്ത, സോ വത ഭിക്ഖു ഛസു ഫസ്സായതനേസു സംവുതകാരീ ‘ഉപധി ദുക്ഖസ്സ മൂല’ന്തി – ഇതി വിദിത്വാ നിരുപധി ഉപധിസങ്ഖയേ വിമുത്തോ ഉപധിസ്മിം വാ കായം ഉപസംഹരിസ്സതി ചിത്തം വാ ഉപ്പാദേസ്സതീതി – നേതം ഠാനം വിജ്ജതി. സേയ്യഥാപി, സുനക്ഖത്ത, ആസീവിസോ 29 ഘോരവിസോ. അഥ പുരിസോ ആഗച്ഛേയ്യ ജീവിതുകാമോ അമരിതുകാമോ സുഖകാമോ ദുക്ഖപടികൂലോ. തം കിം മഞ്ഞസി, സുനക്ഖത്ത, അപി നു സോ പുരിസോ അമുസ്സ ആസീവിസസ്സ ഘോരവിസസ്സ ഹത്ഥം വാ അങ്ഗുട്ഠം വാ ദജ്ജാ 30 യം ജഞ്ഞാ – ‘ഇമിനാഹം ദട്ഠോ മരണം വാ നിഗച്ഛാമി മരണമത്തം വാ ദുക്ഖ’’’ന്തി? ‘‘നോ ഹേതം, ഭന്തേ’’. ‘‘ഏവമേവ ഖോ, സുനക്ഖത്ത, സോ വത ഭിക്ഖു ഛസു ഫസ്സായതനേസു സംവുതകാരീ ‘ഉപധി ദുക്ഖസ്സ മൂല’ന്തി – ഇതി വിദിത്വാ നിരുപധി ഉപധിസങ്ഖയേ വിമുത്തോ ഉപധിസ്മിം വാ കായം ഉപസംഹരിസ്സതി ചിത്തം വാ ഉപ്പാദേസ്സതീതി – നേതം ഠാനം വിജ്ജതീ’’തി.

    ‘‘So vata, sunakkhatta, bhikkhu chasu phassāyatanesu saṃvutakārī ‘upadhi dukkhassa mūla’nti – iti viditvā nirupadhi upadhisaṅkhaye vimutto upadhismiṃ vā kāyaṃ upasaṃharissati cittaṃ vā uppādessatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Seyyathāpi, sunakkhatta, āpānīyakaṃso vaṇṇasampanno gandhasampanno rasasampanno; so ca kho visena saṃsaṭṭho. Atha puriso āgaccheyya jīvitukāmo amaritukāmo sukhakāmo dukkhapaṭikūlo. Taṃ kiṃ maññasi, sunakkhatta, api nu so puriso amuṃ āpānīyakaṃsaṃ piveyya yaṃ jaññā – ‘imāhaṃ pivitvā maraṇaṃ vā nigacchāmi maraṇamattaṃ vā dukkha’’’nti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Evameva kho, sunakkhatta, so vata bhikkhu chasu phassāyatanesu saṃvutakārī ‘upadhi dukkhassa mūla’nti – iti viditvā nirupadhi upadhisaṅkhaye vimutto upadhismiṃ vā kāyaṃ upasaṃharissati cittaṃ vā uppādessatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati. Seyyathāpi, sunakkhatta, āsīviso 31 ghoraviso. Atha puriso āgaccheyya jīvitukāmo amaritukāmo sukhakāmo dukkhapaṭikūlo. Taṃ kiṃ maññasi, sunakkhatta, api nu so puriso amussa āsīvisassa ghoravisassa hatthaṃ vā aṅguṭṭhaṃ vā dajjā 32 yaṃ jaññā – ‘imināhaṃ daṭṭho maraṇaṃ vā nigacchāmi maraṇamattaṃ vā dukkha’’’nti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Evameva kho, sunakkhatta, so vata bhikkhu chasu phassāyatanesu saṃvutakārī ‘upadhi dukkhassa mūla’nti – iti viditvā nirupadhi upadhisaṅkhaye vimutto upadhismiṃ vā kāyaṃ upasaṃharissati cittaṃ vā uppādessatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’’ti.

    ഇദമവോച ഭഗവാ. അത്തമനോ സുനക്ഖത്തോ ലിച്ഛവിപുത്തോ ഭഗവതോ ഭാസിതം അഭിനന്ദീതി.

    Idamavoca bhagavā. Attamano sunakkhatto licchaviputto bhagavato bhāsitaṃ abhinandīti.

    സുനക്ഖത്തസുത്തം നിട്ഠിതം പഞ്ചമം.

    Sunakkhattasuttaṃ niṭṭhitaṃ pañcamaṃ.







    Footnotes:
    1. അധിമാനേന (?)
    2. ദേസേയ്യന്തി (പീ॰ ക॰)
    3. adhimānena (?)
    4. deseyyanti (pī. ka.)
    5. ഉപട്ഠപേതി (സീ॰ സ്യാ॰ കം॰ പീ॰)
    6. ആനേഞ്ജസംയോജനേന ഹി ഖോ വിസംയുത്തോ-ഇതി പാഠോ സീ॰ സ്യാ॰ കം॰ പീ॰ പോത്ഥകേസു നത്ഥി, അട്ഠകഥാസു പന തബ്ബണ്ണനാ ദിസ്സതിയേവ
    7. upaṭṭhapeti (sī. syā. kaṃ. pī.)
    8. āneñjasaṃyojanena hi kho visaṃyutto-iti pāṭho sī. syā. kaṃ. pī. potthakesu natthi, aṭṭhakathāsu pana tabbaṇṇanā dissatiyeva
    9. ഛദ്ദേയ്യ (?)
    10. വന്തേ (ക॰ സീ॰), ഭുത്തേ (ക॰ സീ॰ ക॰)
    11. വന്തം (സീ॰)
    12. chaddeyya (?)
    13. vante (ka. sī.), bhutte (ka. sī. ka.)
    14. vantaṃ (sī.)
    15. അനഭാവകതേ (സീ॰ പീ॰), അനഭാവങ്ഗതേ (സ്യാ॰ കം॰)
    16. anabhāvakate (sī. pī.), anabhāvaṅgate (syā. kaṃ.)
    17. ഏവംമാനീ (സീ॰ പീ॰ ക॰), ഏവമാദി (സ്യാ॰ കം॰)
    18. അത്ഥം സമാനം (സ്യാ॰ കം॰ പീ॰), അത്ഥസമാനം (സീ॰)
    19. evaṃmānī (sī. pī. ka.), evamādi (syā. kaṃ.)
    20. atthaṃ samānaṃ (syā. kaṃ. pī.), atthasamānaṃ (sī.)
    21. അനുപാദിസേസോതി (സബ്ബത്ഥ) അയം ഹി തഥാഗതസ്സ വിസയോ
    22. അനുപാദിസേസോ (സബ്ബത്ഥ) അയമ്പി തഥാഗതസ്സ വിസയോ
    23. വണസ്സാരോപീതി (ക॰) വണ + സം + രോപീ = വണസാരോപീ-ഇതി പദവിഭാഗോ
    24. anupādisesoti (sabbattha) ayaṃ hi tathāgatassa visayo
    25. anupādiseso (sabbattha) ayampi tathāgatassa visayo
    26. vaṇassāropīti (ka.) vaṇa + saṃ + ropī = vaṇasāropī-iti padavibhāgo
    27. അസുചി (സബ്ബത്ഥ) സോചാതി തബ്ബണ്ണനാ മനസികാതബ്ബാ
    28. asuci (sabbattha) socāti tabbaṇṇanā manasikātabbā
    29. ആസിവിസോ (ക॰)
    30. യുഞ്ജേയ്യ (ക॰)
    31. āsiviso (ka.)
    32. yuñjeyya (ka.)



    Related texts:



    അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / സുത്തപിടക (അട്ഠകഥാ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / മജ്ഝിമനികായ (അട്ഠകഥാ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ൫. സുനക്ഖത്തസുത്തവണ്ണനാ • 5. Sunakkhattasuttavaṇṇanā

    ടീകാ • Tīkā / സുത്തപിടക (ടീകാ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / മജ്ഝിമനികായ (ടീകാ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ൫. സുനക്ഖത്തസുത്തവണ്ണനാ • 5. Sunakkhattasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact