| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
៩. សុន្ទរិកសុត្តវណ្ណនា
9. Sundarikasuttavaṇṇanā
១៩៥. នវមេ សុន្ទរិកភារទ្វាជោតិ សុន្ទរិកាយ នទិយា តីរេ អគ្គិជុហណេន ឯវំលទ្ធនាមោ។ សុន្ទរិកាយាតិ ឯវំនាមិកាយ នទិយា។ អគ្គិំ ជុហតីតិ អាហុតិំ បក្ខិបនេន ជាលេតិ ។ អគ្គិហុត្តំ បរិចរតីតិ អគ្យាយតនំ សម្មជ្ជនុបលេបនពលិកម្មាទិនា បយិរុបាសតិ។ កោ នុ ខោ ឥមំ ហព្យសេសំ ភុញ្ជេយ្យាតិ សោ កិរ ព្រាហ្មណោ អគ្គិម្ហិ ហុតាវសេសំ បាយាសំ ទិស្វា ចិន្តេសិ – ‘‘អគ្គិម្ហិ តាវ បក្ខិត្តបាយាសោ មហាព្រហ្មុនា ភុត្តោ, អយំ បន អវសេសោ អត្ថិ, តំ យទិ ព្រហ្មុនោ មុខតោ ជាតស្ស ព្រាហ្មណស្ស ទទេយ្យំ, ឯវំ មេ បិតរា សហ បុត្តោបិ សន្តប្បិតោ ភវេយ្យ, សុវិសោធិតោ ចស្ស ព្រហ្មលោកគាមិមគ្គោ’’តិ។ សោ ព្រាហ្មណស្ស ទស្សនត្ថំ ឧដ្ឋាយាសនា ចតុទ្ទិសា អនុវិលោកេសិ, ‘‘កោ នុ ខោ ឥមំ ហព្យសេសំ ភុញ្ជេយ្យា’’តិ?
195. Navame sundarikabhāradvājoti sundarikāya nadiyā tīre aggijuhaṇena evaṃladdhanāmo. Sundarikāyāti evaṃnāmikāya nadiyā. Aggiṃjuhatīti āhutiṃ pakkhipanena jāleti . Aggihuttaṃ paricaratīti agyāyatanaṃ sammajjanupalepanabalikammādinā payirupāsati. Ko nu kho imaṃ habyasesaṃ bhuñjeyyāti so kira brāhmaṇo aggimhi hutāvasesaṃ pāyāsaṃ disvā cintesi – ‘‘aggimhi tāva pakkhittapāyāso mahābrahmunā bhutto, ayaṃ pana avaseso atthi, taṃ yadi brahmuno mukhato jātassa brāhmaṇassa dadeyyaṃ, evaṃ me pitarā saha puttopi santappito bhaveyya, suvisodhito cassa brahmalokagāmimaggo’’ti. So brāhmaṇassa dassanatthaṃ uṭṭhāyāsanā catuddisā anuvilokesi, ‘‘ko nu kho imaṃ habyasesaṃ bhuñjeyyā’’ti?
រុក្ខមូលេតិ តស្មិំ វនសណ្ឌេ ជេដ្ឋករុក្ខស្ស មូលេ។ សសីសំ បារុតំ និសិន្នន្តិ សហ សីសេន បារុតកាយំ និសិន្នំ។ កស្មា បន ភគវា តត្ថ និសីទិ? ភគវា កិរ បច្ចូសសមយេ លោកំ ឱលោកេន្តោ ឥមំ ព្រាហ្មណំ ទិស្វា ចិន្តេសិ – អយំ ព្រាហ្មណោ ឯវរូបំ អគ្គបាយាសំ គហេត្វា ‘‘មហាព្រហ្មានំ ភោជេមី’’តិ អគ្គិម្ហិ ឈាបេន្តោ អផលំ ករោតិ…បេ.… ចត្តារោ មគ្គេ ចេវ ចត្តារិ ច ផលានិ ទេមីតិ។ តស្មា កាលស្សេវ វុដ្ឋាយ សរីរបដិជគ្គនំ កត្វា បត្តចីវរំ អាទាយ គន្ត្វា វុត្តនយេន តស្មិំ រុក្ខមូលេ និសីទិ។ អថ កស្មា សសីសំ បារុបីតិ? ហិមបាតស្ស ច សីតវាតស្ស ច បដិពាហណត្ថំ, បដិពលោវ ឯតំ តថាគតោ អធិវាសេតុំ។ សចេ បន អបារុបិត្វា និសីទេយ្យ, ព្រាហ្មណោ ទូរតោវ សញ្ជានិត្វា និវត្តេយ្យ, ឯវំ សតិ កថា នប្បវត្តេយ្យ។ ឥតិ ភគវា – ‘‘ព្រាហ្មណេ អាគតេ សីសំ វិវរិស្សាមិ, អថ មំ សោ ទិស្វា កថំ បវត្តេស្សតិ, តស្សាហំ កថានុសារេន ធម្មំ ទេសេស្សាមី’’តិ កថាបវត្តនត្ថំ ឯវមកាសិ។
Rukkhamūleti tasmiṃ vanasaṇḍe jeṭṭhakarukkhassa mūle. Sasīsaṃ pārutaṃ nisinnanti saha sīsena pārutakāyaṃ nisinnaṃ. Kasmā pana bhagavā tattha nisīdi? Bhagavā kira paccūsasamaye lokaṃ olokento imaṃ brāhmaṇaṃ disvā cintesi – ayaṃ brāhmaṇo evarūpaṃ aggapāyāsaṃ gahetvā ‘‘mahābrahmānaṃ bhojemī’’ti aggimhi jhāpento aphalaṃ karoti…pe… cattāro magge ceva cattāri ca phalāni demīti. Tasmā kālasseva vuṭṭhāya sarīrapaṭijagganaṃ katvā pattacīvaraṃ ādāya gantvā vuttanayena tasmiṃ rukkhamūle nisīdi. Atha kasmā sasīsaṃ pārupīti? Himapātassa ca sītavātassa ca paṭibāhaṇatthaṃ, paṭibalova etaṃ tathāgato adhivāsetuṃ. Sace pana apārupitvā nisīdeyya, brāhmaṇo dūratova sañjānitvā nivatteyya, evaṃ sati kathā nappavatteyya. Iti bhagavā – ‘‘brāhmaṇe āgate sīsaṃ vivarissāmi, atha maṃ so disvā kathaṃ pavattessati, tassāhaṃ kathānusārena dhammaṃ desessāmī’’ti kathāpavattanatthaṃ evamakāsi.
ឧបសង្កមីតិ ព្រាហ្មណោ – ‘‘អយំ សសីសំ បារុបិត្វា សព្ពរត្តិំ បធានមនុយុត្តោ។ ឥមស្ស ទក្ខិណោទកំ ទត្វា ឥមំ ហព្យសេសំ ទស្សាមី’’តិ, ព្រាហ្មណសញ្ញី ហុត្វា ឧបសង្កមិ។ មុណ្ឌោ អយំ ភវំ, មុណ្ឌកោ អយំ ភវន្តិ សីសេ វិវរិតមត្តេ នីចកេសន្តំ ទិស្វា ‘‘មុណ្ឌោ’’តិ អាហ។ តតោ សុដ្ឋុតរំ ឱលោកេន្តោ បវត្តមត្តម្បិ សិខំ អទិស្វា ហីឡេន្តោ ‘‘មុណ្ឌកោ’’តិ អាហ។ តតោវាតិ យត្ថ ឋិតោ អទ្ទស, តម្ហាវ បទេសា។ មុណ្ឌាបិ ហីតិ កេនចិ ការណេន មុណ្ឌិតសីសាបិ ហោន្តិ។
Upasaṅkamīti brāhmaṇo – ‘‘ayaṃ sasīsaṃ pārupitvā sabbarattiṃ padhānamanuyutto. Imassa dakkhiṇodakaṃ datvā imaṃ habyasesaṃ dassāmī’’ti, brāhmaṇasaññī hutvā upasaṅkami. Muṇḍo ayaṃ bhavaṃ, muṇḍako ayaṃ bhavanti sīse vivaritamatte nīcakesantaṃ disvā ‘‘muṇḍo’’ti āha. Tato suṭṭhutaraṃ olokento pavattamattampi sikhaṃ adisvā hīḷento ‘‘muṇḍako’’ti āha. Tatovāti yattha ṭhito addasa, tamhāva padesā. Muṇḍāpi hīti kenaci kāraṇena muṇḍitasīsāpi honti.
មា ជាតិំ បុច្ឆាតិ យទិ ទានស្ស មហប្ផលតំ បច្ចាសីសសិ, ជាតិំ មា បុច្ឆ។ អការណំ ហិ ទក្ខិណេយ្យភាវស្ស ជាតិ។ ចរណញ្ច បុច្ឆាតិ អបិច ខោ សីលាទិគុណភេទំ ចរណំ បុច្ឆ។ ឯតំ ហិ ទក្ខិណេយ្យភាវស្ស ការណំ។ ឥទានិស្ស តមត្ថំ វិភាវេន្តោ កដ្ឋា ហវេ ជាយតិ ជាតវេទោតិអាទិមាហ ។ តត្រាយំ អធិប្បាយោ – ឥធ កដ្ឋា អគ្គិ ជាយតិ, ន ច សោ សាលាទិកដ្ឋា ជាតោវ អគ្គិកិច្ចំ ករោតិ, សាបាន-ទោណិអាទិកដ្ឋា ជាតោ ន ករោតិ, អត្តនោ បន អច្ចិយាទិគុណសម្បត្តិយា យតោ វា តតោ វា ជាតោ ករោតិយេវ។ ឯវំ ន ព្រាហ្មណកុលាទីសុ ជាតោវ ទក្ខិណេយ្យោ ហោតិ, ចណ្ឌាលកុលាទីសុ ជាតោ ន ហោតិ, អបិច ខោ នីចកុលិនោបិ ឧច្ចកុលិនោបិ ខីណាសវ-មុនិ ធិតិមា ហិរីនិសេធោ អាជានីយោ ហោតិ។ ឥមាយ ធិតិហិរិបមោក្ខាយ គុណសម្បត្តិយា ជាតិមា ឧត្តមទក្ខិណេយ្យោ ហោតិ។ សោ ហិ ធិតិយា គុណេ ធារេតិ, ហិរិយា ទោសេ និសេធេតីតិ។ អបិចេត្ថ មុនីតិ មោនធម្មេន សមន្នាគតោ។ ធិតិមាតិ វីរិយវា។ អាជានីយោតិ ការណាការណជាននកោ។ ហិរីនិសេធោតិ ហិរិយា បាបានិ និសេធេត្វា ឋិតោ។
Mājātiṃ pucchāti yadi dānassa mahapphalataṃ paccāsīsasi, jātiṃ mā puccha. Akāraṇaṃ hi dakkhiṇeyyabhāvassa jāti. Caraṇañca pucchāti apica kho sīlādiguṇabhedaṃ caraṇaṃ puccha. Etaṃ hi dakkhiṇeyyabhāvassa kāraṇaṃ. Idānissa tamatthaṃ vibhāvento kaṭṭhā have jāyati jātavedotiādimāha . Tatrāyaṃ adhippāyo – idha kaṭṭhā aggi jāyati, na ca so sālādikaṭṭhā jātova aggikiccaṃ karoti, sāpāna-doṇiādikaṭṭhā jāto na karoti, attano pana acciyādiguṇasampattiyā yato vā tato vā jāto karotiyeva. Evaṃ na brāhmaṇakulādīsu jātova dakkhiṇeyyo hoti, caṇḍālakulādīsu jāto na hoti, apica kho nīcakulinopi uccakulinopi khīṇāsava-muni dhitimā hirīnisedho ājānīyo hoti. Imāya dhitihiripamokkhāya guṇasampattiyā jātimā uttamadakkhiṇeyyo hoti. So hi dhitiyā guṇe dhāreti, hiriyā dose nisedhetīti. Apicettha munīti monadhammena samannāgato. Dhitimāti vīriyavā. Ājānīyoti kāraṇākāraṇajānanako. Hirīnisedhoti hiriyā pāpāni nisedhetvā ṭhito.
សច្ចេន ទន្តោតិ បរមត្ថសច្ចេន ទន្តោ។ ទមសា ឧបេតោតិ ឥន្ទ្រិយទមេន ឧបេតោ។ វេទន្តគូតិ ចតុន្នំ មគ្គវេទានំ អន្តំ, ចតូហិ វា មគ្គវេទេហិ កិលេសានំ អន្តំ គតោ។ វុសិតព្រហ្មចរិយោតិ មគ្គព្រហ្មចរិយវាសំ វុត្ថោ។ យញ្ញោបនីតោតិ ឧបនីតយញ្ញោ បដិយាទិតយញ្ញោ ច។ តមុបវ្ហយេថាតិ យេន យញ្ញោ បដិយាទិតោ, សោ តំ បរមត្ថព្រាហ្មណំ អវ្ហយេយ្យ។ ‘‘ឥន្ទមវ្ហយាម, សោមមវ្ហយាម, វរុណមវ្ហយាម, ឦសានមវ្ហយាម, យាមមវ្ហយាមា’’តិ ឥទំ បន អវ្ហានំ និរត្ថកំ។ កាលេនាតិ អវ្ហយន្តោ ច ‘‘កាលោ, ភន្តេ, និដ្ឋិតំ ភត្ត’’ន្តិ អន្តោមជ្ឈន្ហិកកាលេយេវ តំ ឧបវ្ហយេយ្យ។ សោ ជុហតិ ទក្ខិណេយ្យេតិ យោ ឯវំ កាលេ ខីណាសវំ អាមន្តេត្វា តត្ថ ចតុបច្ចយទក្ខិណំ បតិដ្ឋបេតិ, សោ ទក្ខិណេយ្យេ ជុហតិ នាម, ន អចេតនេ អគ្គិម្ហិ បក្ខិបន្តោ។
Saccena dantoti paramatthasaccena danto. Damasā upetoti indriyadamena upeto. Vedantagūti catunnaṃ maggavedānaṃ antaṃ, catūhi vā maggavedehi kilesānaṃ antaṃ gato. Vusitabrahmacariyoti maggabrahmacariyavāsaṃ vuttho. Yaññopanītoti upanītayañño paṭiyāditayañño ca. Tamupavhayethāti yena yañño paṭiyādito, so taṃ paramatthabrāhmaṇaṃ avhayeyya. ‘‘Indamavhayāma, somamavhayāma, varuṇamavhayāma, īsānamavhayāma, yāmamavhayāmā’’ti idaṃ pana avhānaṃ niratthakaṃ. Kālenāti avhayanto ca ‘‘kālo, bhante, niṭṭhitaṃ bhatta’’nti antomajjhanhikakāleyeva taṃ upavhayeyya. So juhati dakkhiṇeyyeti yo evaṃ kāle khīṇāsavaṃ āmantetvā tattha catupaccayadakkhiṇaṃ patiṭṭhapeti, so dakkhiṇeyye juhati nāma, na acetane aggimhi pakkhipanto.
ឥតិ ព្រាហ្មណោ ភគវតោ កថំ សុណន្តោ បសីទិត្វា ឥទានិ អត្តនោ បសាទំ អាវិករោន្តោ អទ្ធា សុយិដ្ឋន្តិអាទិមាហ។ តស្សត្ថោ – អទ្ធា មម យិទំ ឥទានិ សុយិដ្ឋញ្ច សុហុតញ្ច ភវិស្សតិ, បុព្ពេ បន អគ្គិម្ហិ ឈាបិតំ និរត្ថកំ អហោសីតិ។ អញ្ញោ ជនោតិ ‘‘អហំ ព្រាហ្មណោ, អហំ ព្រាហ្មណោ’’តិ វទន្តោ អន្ធពាលបុថុជ្ជនោ។ ហព្យសេសន្តិ ហុតសេសំ។ ភុញ្ជតុ ភវន្តិអាទិ បុរិមសុត្តេ វុត្តនយេនេវ វេទិតព្ពំ។
Iti brāhmaṇo bhagavato kathaṃ suṇanto pasīditvā idāni attano pasādaṃ āvikaronto addhā suyiṭṭhantiādimāha. Tassattho – addhā mama yidaṃ idāni suyiṭṭhañca suhutañca bhavissati, pubbe pana aggimhi jhāpitaṃ niratthakaṃ ahosīti. Añño janoti ‘‘ahaṃ brāhmaṇo, ahaṃ brāhmaṇo’’ti vadanto andhabālaputhujjano. Habyasesanti hutasesaṃ. Bhuñjatu bhavantiādi purimasutte vuttanayeneva veditabbaṃ.
ន ខ្វាហន្តិ ន ខោ អហំ។ កស្មា បនេវមាហាតិ? តស្មិំ កិរ ភោជនេ ឧបហដមត្តេវ ‘‘សត្ថា ភុញ្ជិស្សតី’’តិ សញ្ញាយ ចតូសុ មហាទីបេសុ ទ្វីសុ បរិត្តទីបសហស្សេសុ ទេវតា បុប្ផផលាទីនិ ចេវ សប្បិនវនីតតេលមធុផាណិតាទីនិ ច អាទាយ មធុបដលំ បីឡេត្វា មធុំ គណ្ហន្តិយោ វិយ ទិព្ពានុភាវេន និព្ពត្តិតោជមេវ គហេត្វា បក្ខិបិំសុ។ តេន តំ សុខុមត្តំ គតំ, មនុស្សានញ្ច ឱឡារិកំ វត្ថូតិ តេសំ តាវ ឱឡារិកវត្ថុតាយ សម្មា បរិណាមំ ន គច្ឆតិ។ គោយូសេ បន តិលពីជានិ បក្ខិបិត្វា បក្កត្តា ឱឡារិកមិស្សកំ ជាតំ, ទេវានញ្ច សុខុមំ វត្ថូតិ តេសំ សុខុមវត្ថុតាយ សម្មា បរិណាមំ ន គច្ឆតិ។ សុក្ខវិបស្សកខីណាសវស្សាបិ កុច្ឆិយំ ន បរិណមតិ។ អដ្ឋសមាបត្តិលាភីខីណាសវស្ស បន សមាបត្តិពលេន បរិណាមេយ្យ។ ភគវតោ បន បាកតិកេនេវ កម្មជតេជេន បរិណាមេយ្យ។
Na khvāhanti na kho ahaṃ. Kasmā panevamāhāti? Tasmiṃ kira bhojane upahaṭamatteva ‘‘satthā bhuñjissatī’’ti saññāya catūsu mahādīpesu dvīsu parittadīpasahassesu devatā pupphaphalādīni ceva sappinavanītatelamadhuphāṇitādīni ca ādāya madhupaṭalaṃ pīḷetvā madhuṃ gaṇhantiyo viya dibbānubhāvena nibbattitojameva gahetvā pakkhipiṃsu. Tena taṃ sukhumattaṃ gataṃ, manussānañca oḷārikaṃ vatthūti tesaṃ tāva oḷārikavatthutāya sammā pariṇāmaṃ na gacchati. Goyūse pana tilabījāni pakkhipitvā pakkattā oḷārikamissakaṃ jātaṃ, devānañca sukhumaṃ vatthūti tesaṃ sukhumavatthutāya sammā pariṇāmaṃ na gacchati. Sukkhavipassakakhīṇāsavassāpi kucchiyaṃ na pariṇamati. Aṭṭhasamāpattilābhīkhīṇāsavassa pana samāpattibalena pariṇāmeyya. Bhagavato pana pākatikeneva kammajatejena pariṇāmeyya.
អប្បហរិតេតិ អហរិតេ។ សចេ ហិ ហរិតេសុ តិណេសុ បក្ខិបេយ្យ, សិនិទ្ធបាយាសេន តិណានិ បូតីនិ ភវេយ្យុំ។ ពុទ្ធា ច ភូតគាមសិក្ខាបទំ ន វីតិក្កមន្តិ, តស្មា ឯវមាហ។ យត្ថ បន គលប្បមាណានិ មហាតិណានិ, តាទិសេ ឋានេ បក្ខិបិតុំ វដ្ដតិ។ អប្បាណកេតិ សប្បាណកស្មិំ ហិ បរិត្តកេ ឧទកេ បក្ខិត្តេ បាណកា មរន្តិ, តស្មា ឯវមាហ។ យំ បន គម្ភីរំ មហាឧទកំ ហោតិ, បាតិសតេបិ បាតិសហស្សេបិ បក្ខិត្តេ ន អាលុឡតិ, តថារូបេ ឧទកេ វដ្ដតិ។ ឱបិលាបេសីតិ សុវណ្ណបាតិយា សទ្ធិំយេវ និមុជ្ជាបេសិ។ ចិច្ចិដាយតិ ចិដិចិដាយតីតិ ឯវរូបំ សទ្ទំ ករោតិ។ កិំ បនេស បាយាសស្ស អានុភាវោ, ឧទាហុ តថាគតស្សាតិ? តថាគតស្ស។ អយំ ហិ ព្រាហ្មណោ តំ បាយាសំ ឱបិលាបេត្វា ឧម្មគ្គំ អារុយ្ហ សត្ថុ សន្តិកំ អនាគន្ត្វាវ គច្ឆេយ្យ, អថ ភគវា – ‘‘ឯត្តកំ អច្ឆរិយំ ទិស្វា មម សន្តិកំ អាគមិស្សតិ។ អថស្សាហំ ធម្មទេសនាយ មិច្ឆាទិដ្ឋិគហណំ ភិន្ទិត្វា សាសនេ ឱតារេត្វា អមតបានំ បាយេស្សាមី’’តិ អធិដ្ឋានពលេន ឯវមកាសិ។
Appahariteti aharite. Sace hi haritesu tiṇesu pakkhipeyya, siniddhapāyāsena tiṇāni pūtīni bhaveyyuṃ. Buddhā ca bhūtagāmasikkhāpadaṃ na vītikkamanti, tasmā evamāha. Yattha pana galappamāṇāni mahātiṇāni, tādise ṭhāne pakkhipituṃ vaṭṭati. Appāṇaketi sappāṇakasmiṃ hi parittake udake pakkhitte pāṇakā maranti, tasmā evamāha. Yaṃ pana gambhīraṃ mahāudakaṃ hoti, pātisatepi pātisahassepi pakkhitte na āluḷati, tathārūpe udake vaṭṭati. Opilāpesīti suvaṇṇapātiyā saddhiṃyeva nimujjāpesi. Cicciṭāyati ciṭiciṭāyatīti evarūpaṃ saddaṃ karoti. Kiṃ panesa pāyāsassa ānubhāvo, udāhu tathāgatassāti? Tathāgatassa. Ayaṃ hi brāhmaṇo taṃ pāyāsaṃ opilāpetvā ummaggaṃ āruyha satthu santikaṃ anāgantvāva gaccheyya, atha bhagavā – ‘‘ettakaṃ acchariyaṃ disvā mama santikaṃ āgamissati. Athassāhaṃ dhammadesanāya micchādiṭṭhigahaṇaṃ bhinditvā sāsane otāretvā amatapānaṃ pāyessāmī’’ti adhiṭṭhānabalena evamakāsi.
ទារុ សមាទហានោតិ ទារុំ ឈាបយមានោ។ ពហិទ្ធា ហិ ឯតន្តិ ឯតំ ទារុជ្ឈាបនំ នាម អរិយធម្មតោ ពហិទ្ធា។ យទិ ឯតេន សុទ្ធិ ភវេយ្យ, យេ ទវឌាហកាទយោ ពហូនិ ទារូនិ ឈាបេន្តិ, តេ បឋមតរំ សុជ្ឈេយ្យុំ។ កុសលាតិ ខន្ធាទីសុ កុសលា។ អជ្ឈត្តមេវុជ្ជលយាមិ ជោតិន្តិ និយកជ្ឈត្តេ អត្តនោ សន្តានស្មិំយេវ ញាណជោតិំ ជាលេមិ។ និច្ចគ្គិនីតិ អាវជ្ជនបដិពទ្ធេន សព្ពញ្ញុតញ្ញាណេន និច្ចំ បជ្ជលិតគ្គិ។ និច្ចសមាហិតត្តោតិ និច្ចំ សម្មា ឋបិតចិត្តោ។ ព្រហ្មចរិយំ ចរាមីតិ ពោធិមណ្ឌេ ចរិតំ ព្រហ្មចរិយំ គហេត្វា ឯវំ វទតិ។
Dārusamādahānoti dāruṃ jhāpayamāno. Bahiddhā hi etanti etaṃ dārujjhāpanaṃ nāma ariyadhammato bahiddhā. Yadi etena suddhi bhaveyya, ye davaḍāhakādayo bahūni dārūni jhāpenti, te paṭhamataraṃ sujjheyyuṃ. Kusalāti khandhādīsu kusalā. Ajjhattamevujjalayāmi jotinti niyakajjhatte attano santānasmiṃyeva ñāṇajotiṃ jālemi. Niccagginīti āvajjanapaṭibaddhena sabbaññutaññāṇena niccaṃ pajjalitaggi. Niccasamāhitattoti niccaṃ sammā ṭhapitacitto. Brahmacariyaṃ carāmīti bodhimaṇḍe caritaṃ brahmacariyaṃ gahetvā evaṃ vadati.
មានោ ហិ តេ, ព្រាហ្មណ, ខារិភារោតិ យថា ខារិភារោ ខន្ធេន វយ្ហមានោ ឧបរិ ឋិតោបិ អក្កន្តក្កន្តដ្ឋានេ បថវិយា សទ្ធិំ ផុសេតិ, ឯវមេវ ជាតិគោត្តកុលាទីនិ មានវត្ថូនិ និស្សាយ ឧស្សាបិតោ មានោបិ តត្ថ តត្ថ ឥស្សំ ឧប្បាទេន្តោ ចតូសុ អបាយេសុ សំសីទាបេតិ។ តេនាហ ‘‘មានោ ហិ តេ, ព្រាហ្មណ, ខារិភារោ’’តិ ។ កោធោ ធូមោតិ តវ ញាណគ្គិស្ស ឧបក្កិលេសដ្ឋេន កោធោ ធុមោ។ តេន ហិ តេ ឧបក្កិលិដ្ឋោ ញាណគ្គិ ន វិរោចតិ។ ភស្មនិ មោសវជ្ជន្តិ និរោជដ្ឋេន មុសាវាទោ ឆារិកា នាម។ យថា ហិ ឆារិកាយ បដិច្ឆន្នោ អគ្គិ ន ជោតេតិ, ឯវំ តេ មុសាវាទេន បដិច្ឆន្នំ ញាណន្តិ ទស្សេតិ។ ជិវ្ហា សុជាតិ យថា តុយ្ហំ សុវណ្ណរជតលោហកដ្ឋមត្តិកាសុ អញ្ញតរមយា យាគយជនត្ថាយ សុជា ហោតិ, ឯវំ មយ្ហំ ធម្មយាគំ យជនត្ថាយ បហូតជិវ្ហា សុជាតិ វទតិ។ ហទយំ ជោតិដ្ឋានន្តិ យថា តុយ្ហំ នទីតីរេ ជោតិដ្ឋានំ, ឯវំ មយ្ហំ ធម្មយាគស្ស យជនដ្ឋានត្ថេន សត្តានំ ហទយំ ជោតិដ្ឋានំ។ អត្តាតិ ចិត្តំ។
Mānohi te, brāhmaṇa, khāribhāroti yathā khāribhāro khandhena vayhamāno upari ṭhitopi akkantakkantaṭṭhāne pathaviyā saddhiṃ phuseti, evameva jātigottakulādīni mānavatthūni nissāya ussāpito mānopi tattha tattha issaṃ uppādento catūsu apāyesu saṃsīdāpeti. Tenāha ‘‘māno hi te, brāhmaṇa, khāribhāro’’ti . Kodho dhūmoti tava ñāṇaggissa upakkilesaṭṭhena kodho dhumo. Tena hi te upakkiliṭṭho ñāṇaggi na virocati. Bhasmani mosavajjanti nirojaṭṭhena musāvādo chārikā nāma. Yathā hi chārikāya paṭicchanno aggi na joteti, evaṃ te musāvādena paṭicchannaṃ ñāṇanti dasseti. Jivhā sujāti yathā tuyhaṃ suvaṇṇarajatalohakaṭṭhamattikāsu aññataramayā yāgayajanatthāya sujā hoti, evaṃ mayhaṃ dhammayāgaṃ yajanatthāya pahūtajivhā sujāti vadati. Hadayaṃ jotiṭṭhānanti yathā tuyhaṃ nadītīre jotiṭṭhānaṃ, evaṃ mayhaṃ dhammayāgassa yajanaṭṭhānatthena sattānaṃ hadayaṃ jotiṭṭhānaṃ. Attāti cittaṃ.
ធម្មោ រហទោតិ យថា ត្វំ អគ្គិំ បរិចរិត្វា ធូមឆារិកសេទកិលិដ្ឋសរីរោ សុន្ទរិកំ នទិំ ឱតរិត្វា ន្ហាយសិ, ឯវំ មយ្ហំ សុន្ទរិកាសទិសេន ពាហិរេន រហទេន អត្ថោ នត្ថិ, អដ្ឋង្គិកមគ្គធម្មោ បន មយ្ហំ រហទោ, តត្រាហំ បាណសតម្បិ បាណសហស្សម្បិ ចតុរាសីតិបាណសហស្សានិបិ ឯកប្បហារេន ន្ហាបេមិ។ សីលតិត្ថោតិ តស្ស បន មេ ធម្មរហទស្ស ចតុបារិសុទ្ធិសីលំ តិត្ថន្តិ ទស្សេតិ។ អនាវិលោតិ យថា តុយ្ហំ សុន្ទរិកា នទី ចតូហិ បញ្ចហិ ឯកតោ ន្ហាយន្តេហិ ហេដ្ឋុបរិយវាលិកា អាលុឡា ហោតិ , ន ឯវំ មយ្ហំ រហទោ, អនេកសតសហស្សេសុបិ បាណេសុ ឱតរិត្វា ន្ហាយន្តេសុ សោ អនាវិលោ វិប្បសន្នោវ ហោតិ។ សព្ភិ សតំ បសត្ថោតិ បណ្ឌិតេហិ បណ្ឌិតានំ បសដ្ឋោ។ ឧត្តមត្ថេន វា សោ សព្ភីតិ វុច្ចតិ, បណ្ឌិតេហិ បសត្ថត្តា សតំ បសត្ថោ។ តរន្តិ បារន្តិ និព្ពានបារំ គច្ឆន្តិ។
Dhammo rahadoti yathā tvaṃ aggiṃ paricaritvā dhūmachārikasedakiliṭṭhasarīro sundarikaṃ nadiṃ otaritvā nhāyasi, evaṃ mayhaṃ sundarikāsadisena bāhirena rahadena attho natthi, aṭṭhaṅgikamaggadhammo pana mayhaṃ rahado, tatrāhaṃ pāṇasatampi pāṇasahassampi caturāsītipāṇasahassānipi ekappahārena nhāpemi. Sīlatitthoti tassa pana me dhammarahadassa catupārisuddhisīlaṃ titthanti dasseti. Anāviloti yathā tuyhaṃ sundarikā nadī catūhi pañcahi ekato nhāyantehi heṭṭhupariyavālikā āluḷā hoti , na evaṃ mayhaṃ rahado, anekasatasahassesupi pāṇesu otaritvā nhāyantesu so anāvilo vippasannova hoti. Sabbhi sataṃ pasatthoti paṇḍitehi paṇḍitānaṃ pasaṭṭho. Uttamatthena vā so sabbhīti vuccati, paṇḍitehi pasatthattā sataṃ pasattho. Taranti pāranti nibbānapāraṃ gacchanti.
ឥទានិ អរិយមគ្គរហទស្ស អង្គានិ ឧទ្ធរិត្វា ទស្សេន្តោ សច្ចំ ធម្មោតិអាទិមាហ។ តត្ថ សច្ចន្តិ វចីសច្ចំ។ ធម្មោតិ ឥមិនា ទិដ្ឋិសង្កប្បវាយាមសតិសមាធយោ ទស្សេតិ។ សំយមោតិ ឥមិនា កម្មន្តាជីវា គហិតា។ សច្ចន្តិ វា ឥមិនា មគ្គសច្ចំ គហិតំ។ សា អត្ថតោ សម្មាទិដ្ឋិ។ វុត្តញ្ហេតំ – ‘‘សម្មាទិដ្ឋិ មគ្គោ ចេវ ហេតុ ចា’’តិ (ធ. ស. ១០៣៩)។ សម្មាទិដ្ឋិយា បន គហិតាយ តគ្គតិកត្តា សម្មាសង្កប្បោ គហិតោវ ហោតិ។ ធម្មោតិ ឥមិនា វាយាមសតិសមាធយោ។ សំយមោតិ ឥមិនា វាចាកម្មន្តាជីវា។ ឯវម្បិ អដ្ឋង្គិកោ មគ្គោ ទស្សិតោ ហោតិ។ អថ វា សច្ចន្តិ បរមត្ថសច្ចំ , តំ អត្ថតោ និព្ពានំ។ ធម្មោតិបទេន ទិដ្ឋិ សង្កប្បោ វាយាមោ សតិ សមាធីតិ បញ្ចង្គានិ គហិតានិ។ សំយមោតិ វាចា កម្មន្តោ អាជីវោតិ តីណិ។ ឯវម្បិ អដ្ឋង្គិកោ មគ្គោ ទស្សិតោ ហោតិ។ ព្រហ្មចរិយន្តិ ឯតំ ព្រហ្មចរិយំ នាម។ មជ្ឈេ សិតាតិ សស្សតុច្ឆេទេ វជ្ជេត្វា មជ្ឈេ និស្សិតា។ ព្រហ្មបត្តីតិ សេដ្ឋបត្តិ។ ស តុជ្ជុភូតេសុ នមោ ករោហីតិ ឯត្ថ ត-ការោ បទសន្ធិករោ, ស ត្វំ ឧជុភូតេសុ ខីណាសវេសុ នមោ ករោហីតិ អត្ថោ។ តមហំ នរំ ធម្មសារីតិ ព្រូមីតិ យោ ឯវំ បដិបជ្ជតិ, តមហំ បុគ្គលំ ‘‘ធម្មសារី ឯសោ ធម្មសារិយា បដិច្ឆន្នោ’’តិ ច ‘‘កុសលធម្មេហិ អកុសលធម្មេ សារេត្វា ឋិតោ’’តិ វាតិ វទាមីតិ។ នវមំ។
Idāni ariyamaggarahadassa aṅgāni uddharitvā dassento saccaṃ dhammotiādimāha. Tattha saccanti vacīsaccaṃ. Dhammoti iminā diṭṭhisaṅkappavāyāmasatisamādhayo dasseti. Saṃyamoti iminā kammantājīvā gahitā. Saccanti vā iminā maggasaccaṃ gahitaṃ. Sā atthato sammādiṭṭhi. Vuttañhetaṃ – ‘‘sammādiṭṭhi maggo ceva hetu cā’’ti (dha. sa. 1039). Sammādiṭṭhiyā pana gahitāya taggatikattā sammāsaṅkappo gahitova hoti. Dhammoti iminā vāyāmasatisamādhayo. Saṃyamoti iminā vācākammantājīvā. Evampi aṭṭhaṅgiko maggo dassito hoti. Atha vā saccanti paramatthasaccaṃ , taṃ atthato nibbānaṃ. Dhammotipadena diṭṭhi saṅkappo vāyāmo sati samādhīti pañcaṅgāni gahitāni. Saṃyamoti vācā kammanto ājīvoti tīṇi. Evampi aṭṭhaṅgiko maggo dassito hoti. Brahmacariyanti etaṃ brahmacariyaṃ nāma. Majjhe sitāti sassatucchede vajjetvā majjhe nissitā. Brahmapattīti seṭṭhapatti. Sa tujjubhūtesu namo karohīti ettha ta-kāro padasandhikaro, sa tvaṃ ujubhūtesu khīṇāsavesu namo karohīti attho. Tamahaṃ naraṃ dhammasārīti brūmīti yo evaṃ paṭipajjati, tamahaṃ puggalaṃ ‘‘dhammasārī eso dhammasāriyā paṭicchanno’’ti ca ‘‘kusaladhammehi akusaladhamme sāretvā ṭhito’’ti vāti vadāmīti. Navamaṃ.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ៩. សុន្ទរិកសុត្តំ • 9. Sundarikasuttaṃ
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ៩. សុន្ទរិកសុត្តវណ្ណនា • 9. Sundarikasuttavaṇṇanā
