| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
៩. សុន្ទរិកសុត្តវណ្ណនា
9. Sundarikasuttavaṇṇanā
១៩៥. អានេត្វា ហុនិតព្ពតោ អាហុតិ។ សប្បិមធុបាយសាទីហិ អគ្គិំ ជុហោតិ ឯត្ថាតិ អគ្គិហុត្តំ, សាធិដ្ឋានំ វេទិតព្ពំ។ តេនាហ ‘‘អគ្យាយតន’’ន្តិអាទិ។ សុវិសោធិតោ ចស្សាតិ និហីនជាតិកានំ អនេន សុដ្ឋុ វិសោធិតោ ច ភវេយ្យ។ ‘‘មេ’’តិ បទំ អានេត្វា សម្ពន្ធោ។
195. Ānetvā hunitabbato āhuti. Sappimadhupāyasādīhi aggiṃ juhoti etthāti aggihuttaṃ, sādhiṭṭhānaṃ veditabbaṃ. Tenāha ‘‘agyāyatana’’ntiādi. Suvisodhito cassāti nihīnajātikānaṃ anena suṭṭhu visodhito ca bhaveyya. ‘‘Me’’ti padaṃ ānetvā sambandho.
អផលំ ករោតីតិ ឥតោ បដ្ឋាយ យាវ ទេមីតិ បទំ។ តាវ អនន្តរសុត្តវណ្ណនាយ អាគតសទិសមេវាតិ បេយ្យាលវសេន ឋបេសិ, ន សប្បិសង្ខារដ្ឋបនំ។ ហិមបាតស្ស ច សីតវាតស្ស ច បដិពាហនត្ថន្តិ អការណមេតន្តិ តំ អនាទិយិត្វា អញ្ញមេវ សុការណំ ទស្សេតុំ ‘‘បដិពលោវា’’តិអាទិ វុត្តំ។ សញ្ជានិត្វាតិ ‘‘នាយំ ព្រាហ្មណោ’’តិ សញ្ជានិត្វា។
Aphalaṃ karotīti ito paṭṭhāya yāva demīti padaṃ. Tāva anantarasuttavaṇṇanāya āgatasadisamevāti peyyālavasena ṭhapesi, na sappisaṅkhāraṭṭhapanaṃ. Himapātassa ca sītavātassa ca paṭibāhanatthanti akāraṇametanti taṃ anādiyitvā aññameva sukāraṇaṃ dassetuṃ ‘‘paṭibalovā’’tiādi vuttaṃ. Sañjānitvāti ‘‘nāyaṃ brāhmaṇo’’ti sañjānitvā.
នីចកេសន្តន្តិ រស្សកេសន្តំ។ ព្រាហ្មណានំ សុទ្ធិអត្ថា សិខាតិ អាហ ‘‘បវត្តមត្តម្បិ, សិខំ អទិស្វា’’តិ, ‘‘បរមហំសបរិក្ខាទិនា’’តិ កេចិ។
Nīcakesantanti rassakesantaṃ. Brāhmaṇānaṃ suddhiatthā sikhāti āha ‘‘pavattamattampi, sikhaṃ adisvā’’ti, ‘‘paramahaṃsaparikkhādinā’’ti keci.
អការណំ ទក្ខិណេយ្យភាវស្ស ជាតិ អទក្ខិណេយ្យភាវហេតូនំ បាបធម្មានំ អបដិក្ខេបភាវតោ។ ឯតន្តិ សីលាទិភេទំ ចរណំ។ ទក្ខិណេយ្យភាវស្ស ការណំ អទក្ខិណេយ្យភាវការកបាបធម្មានំ តទង្គាទិវសេន បជហនតោ។ អស្សាតិ ព្រាហ្មណស្ស។ តមត្ថន្តិ តំ ទក្ខិណេយ្យភាវស្ស ការណតាសង្ខាតមត្ថំ ឧបមាយ វិភាវេន្តោ។ សាលាទិកដ្ឋា ជាតោវាតិ សាលាទិវិសុទ្ធកដ្ឋាវ ជាតោ។ សាបានទោណិអាទិអវិសុទ្ធកដ្ឋា ជាតោ អគ្គិកិច្ចំ ន ច ន ករោតិ។ ឯវន្តិ យថា អគ្គិ យតោ កុតោចិ ជាតោបិ អគ្គិកិច្ចំ ករោតិយេវ, ឯវំ ចណ្ឌាលកុលាទីសុ ជាតោបិ ទក្ខិណេយ្យោ ន ន ហោតិ គុណសម្បទាវសេន អរិយានំ វំសេ បជាតត្តាតិ អាហ ‘‘គុណសម្បត្តិយា ជាតិមា’’តិ។ ធិតិយា គុណសម្បត្តិយា បមុខភាវំ ទស្សេតុំ ‘‘សោ ហី’’តិអាទិ វុត្តំ។ តត្ថ ធិតិយាតិ វីរិយេន។ តញ្ហិ អនុប្បន្នានំ កុសលធម្មានំ ឧប្បាទនបរិព្រូហនេហិ តេ ធារេតិ។ ហិរិយា ទោសេ និសេធេតិ, សម្មទេវ បាបានំ ជិគុច្ឆនេ សតិ តេសំ បវត្តិយា អវសរោ ឯវ នត្ថិ។ មោនធម្មេន ញាណសង្ខាតេន ឱត្តប្បធម្មេន។ ការណាការណជាននកោតិ តេសំ តេសំ ធម្មានំ យថាភូតំ ឋានំ, បាបធម្មានំ វា វិប្បការសភាវដ្ឋានំ ជាននកោ។
Akāraṇaṃ dakkhiṇeyyabhāvassa jāti adakkhiṇeyyabhāvahetūnaṃ pāpadhammānaṃ apaṭikkhepabhāvato. Etanti sīlādibhedaṃ caraṇaṃ. Dakkhiṇeyyabhāvassa kāraṇaṃ adakkhiṇeyyabhāvakārakapāpadhammānaṃ tadaṅgādivasena pajahanato. Assāti brāhmaṇassa. Tamatthanti taṃ dakkhiṇeyyabhāvassa kāraṇatāsaṅkhātamatthaṃ upamāya vibhāvento. Sālādikaṭṭhā jātovāti sālādivisuddhakaṭṭhāva jāto. Sāpānadoṇiādiavisuddhakaṭṭhā jāto aggikiccaṃ na ca na karoti. Evanti yathā aggi yato kutoci jātopi aggikiccaṃ karotiyeva, evaṃ caṇḍālakulādīsu jātopi dakkhiṇeyyo na na hoti guṇasampadāvasena ariyānaṃ vaṃse pajātattāti āha ‘‘guṇasampattiyā jātimā’’ti. Dhitiyā guṇasampattiyā pamukhabhāvaṃ dassetuṃ ‘‘so hī’’tiādi vuttaṃ. Tattha dhitiyāti vīriyena. Tañhi anuppannānaṃ kusaladhammānaṃ uppādanaparibrūhanehi te dhāreti. Hiriyā dose nisedheti, sammadeva pāpānaṃ jigucchane sati tesaṃ pavattiyā avasaro eva natthi. Monadhammena ñāṇasaṅkhātena ottappadhammena. Kāraṇākāraṇajānanakoti tesaṃ tesaṃ dhammānaṃ yathābhūtaṃ ṭhānaṃ, pāpadhammānaṃ vā vippakārasabhāvaṭṭhānaṃ jānanako.
បរមត្ថសច្ចេន និព្ពានេន អារម្មណបច្ចយភូតេន អរិយមគ្គេន ទន្តោ។ ឥន្ទ្រិយទមេនាតិ តតោ ឯវ អរិយេន ឥន្ទ្រិយសំវរេន ឧបគតោ។ វិទន្តិ តេហិ សច្ចានីតិ វេទា។ មគ្គវេទានំ អន្តន្តិ អរិយផលំ។ កិលេសានំ អន្តន្តិ តេសំ អនុប្បាទនិរោធដ្ឋានំ។ យញ្ញោតិ អគ្គផលំ។ និរត្ថកន្តិ អផលំ តេសំ អនាគមនតោ, អាគតានម្បិ អគ្គទក្ខិណេយ្យាភាវតោ។ ជុហតិ ទេតិ។
Paramatthasaccena nibbānena ārammaṇapaccayabhūtena ariyamaggena danto. Indriyadamenāti tato eva ariyena indriyasaṃvarena upagato. Vidanti tehi saccānīti vedā. Maggavedānaṃ antanti ariyaphalaṃ. Kilesānaṃ antanti tesaṃ anuppādanirodhaṭṭhānaṃ. Yaññoti aggaphalaṃ. Niratthakanti aphalaṃ tesaṃ anāgamanato, āgatānampi aggadakkhiṇeyyābhāvato. Juhati deti.
សុយិដ្ឋន្តិ សុទានំ អគ្គទក្ខិណេយ្យលាភេន។ សុហុតន្តិ តស្សេវ វេវចនំ។ អថ វា សុយិដ្ឋន្តិ សុដ្ឋុ សម្មទេវ យិដ្ឋំ សារេ ឧបនីតំ មម ឥទំ ទេយ្យវត្ថុ។ សុហុតន្តិ ឯត្ថាបិ ឯសេវ នយោ។
Suyiṭṭhanti sudānaṃ aggadakkhiṇeyyalābhena. Suhutanti tasseva vevacanaṃ. Atha vā suyiṭṭhanti suṭṭhu sammadeva yiṭṭhaṃ sāre upanītaṃ mama idaṃ deyyavatthu. Suhutanti etthāpi eseva nayo.
ឧបហដមត្តេតិ ព្រាហ្មណេន ‘‘ភុញ្ជតុ ភវ’’ន្តិ ឧបនីតមត្តេ។ និព្ពត្តិតោជមេវាតិ សវត្ថុកំ អគ្គហេត្វា វត្ថុតោ វិវេចិតឱជមេវ។ តេន តំ សុខុមត្តំ គតន្តិ តំ ហព្យសេសំ សព្ពសោ សុខុមភាវំ គតន្តិ ឱជាយ អនោឡារិកតាយ បុរិមាការេនេវ បញ្ញាយមានតំ សន្ធាយ វុត្តំ, ន បន ឱជាយ ឯវ កេវលាយ គហណំ សន្ធាយ។ សា ហិ អវិនិព្ភោគវុត្តិតាយ វិសុំ គណ្ហិតុំ ន សក្កា, តស្មា ទេវតាហិបិ សវត្ថុកា គយ្ហតិ។ មនុស្សានំ វត្ថូតិ ករជកាយមាហ។ ឱឡារិកវត្ថុតាយ ទេវានំ វិយ គហណី ន តិក្ខាតិ ទិព្ពោជសម្មិស្សតាយ សម្មា បរិណាមំ ន គច្ឆតិ។ សុខុមាបិ សមានា ទិព្ពោជា តេន បាយសេន មិស្សិតា ឱឡារិកសម្មិស្សតាយ សុខុមវត្ថុកានំ ទេវានំ សុខទា ន ហោតីតិ ឥមមត្ថំ ទស្សេតិ ‘‘គោយូសេ បនា’’តិអាទិនា។ បរិភោគវត្ថុនោ ឱឡារិកតាយ វា ទេវានំ ទុក្ករំ សម្មា បរិណាមេតុំ, ទិព្ពោជាយ គរុតរភាវេន មនុស្សានំ។ តេនាហ ភគវា ‘‘ន ខ្វាហ’’ន្តិអាទិ។ សមាបត្តិចិត្តសមុដ្ឋិតា តេជោធាតុ ឈានានុភាវសន្តេជិតា តិក្ខតរា ហោតីតិ វុត្តំ ‘‘អដ្ឋ…បេ.… បរិណាមេយ្យា’’តិ។ ភគវតោ បន សុទ្ធេនេវ បរិណមតីតិ វុត្តំ ‘‘បាកតិកេនេវា’’តិ, ឈានានុភាវប្បត្តេន ឈានេន វិនា សភាវសិទ្ធេនេវ។
Upahaṭamatteti brāhmaṇena ‘‘bhuñjatu bhava’’nti upanītamatte. Nibbattitojamevāti savatthukaṃ aggahetvā vatthuto vivecitaojameva. Tena taṃ sukhumattaṃ gatanti taṃ habyasesaṃ sabbaso sukhumabhāvaṃ gatanti ojāya anoḷārikatāya purimākāreneva paññāyamānataṃ sandhāya vuttaṃ, na pana ojāya eva kevalāya gahaṇaṃ sandhāya. Sā hi avinibbhogavuttitāya visuṃ gaṇhituṃ na sakkā, tasmā devatāhipi savatthukā gayhati. Manussānaṃ vatthūti karajakāyamāha. Oḷārikavatthutāya devānaṃ viya gahaṇī na tikkhāti dibbojasammissatāya sammā pariṇāmaṃ na gacchati. Sukhumāpi samānā dibbojā tena pāyasena missitā oḷārikasammissatāya sukhumavatthukānaṃ devānaṃ sukhadā na hotīti imamatthaṃ dasseti ‘‘goyūse panā’’tiādinā. Paribhogavatthuno oḷārikatāya vā devānaṃ dukkaraṃ sammā pariṇāmetuṃ, dibbojāya garutarabhāvena manussānaṃ. Tenāha bhagavā ‘‘na khvāha’’ntiādi. Samāpatticittasamuṭṭhitā tejodhātu jhānānubhāvasantejitā tikkhatarā hotīti vuttaṃ ‘‘aṭṭha…pe… pariṇāmeyyā’’ti. Bhagavato pana suddheneva pariṇamatīti vuttaṃ ‘‘pākatikenevā’’ti, jhānānubhāvappattena jhānena vinā sabhāvasiddheneva.
‘‘អប្បហរិតេ’’តិ ឯត្ថ អប្ប-សទ្ទោ ‘‘អប្បិច្ឆោ’’តិអាទីសុ វិយ អភាវត្ថោតិ អាហ ‘‘អប្បហរិតេតិ អហរិតេ’’តិ។ បាតិសតេបិ បាយសេ។ ន អាលុឡតីតិ ន អាវិលំ ហោតិ។ អនាគន្តាវ គច្ឆេយ្យ ‘‘អត្តនាបិ ន បរិភុញ្ជិ, អញ្ញេសំ ន ទាបេសិ, កេវលំ បាយសំ នាសេសី’’តិ ទោមនស្សប្បត្តោ។
‘‘Appaharite’’ti ettha appa-saddo ‘‘appiccho’’tiādīsu viya abhāvatthoti āha ‘‘appahariteti aharite’’ti. Pātisatepi pāyase. Na āluḷatīti na āvilaṃ hoti. Anāgantāva gaccheyya ‘‘attanāpi na paribhuñji, aññesaṃ na dāpesi, kevalaṃ pāyasaṃ nāsesī’’ti domanassappatto.
ទារុ សមាទហានោតិ ទារុហរិទ្ទិ ទារុស្មិំ តស្ស ទហន្តោ។ យទីតិអាទិ ទារុឈាបនស្ស ពហិទ្ធភាវសាធនំ អសុទ្ធហេតូនំ បដិបក្ខាភាវតោ តស្ស។ ខន្ធាទីសុ កុសលាតិ តេសុ សភាវតោ សមុទយតោ អត្ថង្គមតោ អស្សាទតោ អាទីនវតោ និស្សរណតោ ជាននតោ ឆេកា បណ្ឌិតា។ ញាណជោតិន្តិ ញាណមយំ ជោតិំ។ ជាលេមីតិ បជ្ជលិតំ ករោមិ។ និច្ចំ បជ្ជលិតគ្គិ សព្ពត្ថកមេវ វិគតសម្មោហន្ធការតាយ ឯកោភាសភាវតោ។ សព្ពសោ វិក្ខេបាភាវតោ និច្ចសមាហិតត្តោ។ ឯវំ វទតីតិ ចរិតំ ព្រហ្មចរិយំ គហេត្វា ចរាមីតិ ឯវំ វត្តមានំ វិយ វទតិ អាសន្នតំ ហទយេ ឋបេត្វា។
Dārusamādahānoti dāruhariddi dārusmiṃ tassa dahanto. Yadītiādi dārujhāpanassa bahiddhabhāvasādhanaṃ asuddhahetūnaṃ paṭipakkhābhāvato tassa. Khandhādīsu kusalāti tesu sabhāvato samudayato atthaṅgamato assādato ādīnavato nissaraṇato jānanato chekā paṇḍitā. Ñāṇajotinti ñāṇamayaṃ jotiṃ. Jālemīti pajjalitaṃ karomi. Niccaṃ pajjalitaggi sabbatthakameva vigatasammohandhakāratāya ekobhāsabhāvato. Sabbaso vikkhepābhāvato niccasamāhitatto. Evaṃ vadatīti caritaṃ brahmacariyaṃ gahetvā carāmīti evaṃ vattamānaṃ viya vadati āsannataṃ hadaye ṭhapetvā.
ខារិភារោតិ ខារិភារសទិសោ។ តេនាហ ‘‘យថា’’តិអាទិ។ ខន្ធេន វយ្ហមានោតិ កាជេ បក្ខិបិត្វា ខន្ធេន វយ្ហមានោ។ បថវិយា សទ្ធិំ ផុសេតិ ភារស្ស គរុកភាវេន កាជស្ស បរិណមនេន។ មានេន អត្តនោ ជាតិអាទីនិ បគ្គណ្ហតោ អញ្ញស្ស តានិ ន សហតីតិ អាហ – ‘‘តត្ថ តត្ថ ឥស្សំ ឧប្បាទេន្តោ’’តិ, តត្ថ តត្ថ ជាតិអាទិមានវត្ថុស្មិំ គរុតរគ្គហណេន សំសីទេយ្យាតិ អធិប្បាយោ។ កោធោ ធូមោតិ យថាបិ ភាសុរោ អគ្គិ ធូមេន ឧបក្កិលិដ្ឋោ, ឯវំ កោធេន ឧបក្កិលិដ្ឋោ។ ញាណគ្គីតិ តស្ស កោធោ ធូមោ។ មុសាវាទោវ មោសវជ្ជំ។ យថា ញាណេ សតិ មុសាវាទោ នត្ថិ, ឯវំ មុសាវាទេ សតិ ញាណម្បីតិ តេន តំ និរោធិតំ វិយ ហោតីតិ អាហ – ‘‘មុសាវាទេន បដិច្ឆន្នំ ញាណ’’ន្តិ។ យថា សុជាយ វិនា ព្រាហ្មណានំ យាគោ ន ឥជ្ឈតិ, ឯវំ បហូតជិវ្ហាយ វិនា សត្ថុ ធម្មយាគោ ន ឥជ្ឈតីតិ ជិវ្ហា សុជាបរិយាយា វុត្តា។ ជោតិ ឋិយតិ ឯត្ថាតិ ជោតិដ្ឋានំ វេទិ, យំ អគ្គិកុណ្ឌំ។ សត្តានំ ហទយំ ជោតិដ្ឋានំ ញាណគ្គិនោ តត្ថ សមុជ្ជលនតោ។ អត្តាតិ ចិត្តំ ‘‘អាហិតោ អហំ មានោ ឯត្ថា’’តិ កត្វា។
Khāribhāroti khāribhārasadiso. Tenāha ‘‘yathā’’tiādi. Khandhena vayhamānoti kāje pakkhipitvā khandhena vayhamāno. Pathaviyā saddhiṃ phuseti bhārassa garukabhāvena kājassa pariṇamanena. Mānena attano jātiādīni paggaṇhato aññassa tāni na sahatīti āha – ‘‘tattha tattha issaṃ uppādento’’ti, tattha tattha jātiādimānavatthusmiṃ garutaraggahaṇena saṃsīdeyyāti adhippāyo. Kodho dhūmoti yathāpi bhāsuro aggi dhūmena upakkiliṭṭho, evaṃ kodhena upakkiliṭṭho. Ñāṇaggīti tassa kodho dhūmo. Musāvādova mosavajjaṃ. Yathā ñāṇe sati musāvādo natthi, evaṃ musāvāde sati ñāṇampīti tena taṃ nirodhitaṃ viya hotīti āha – ‘‘musāvādena paṭicchannaṃ ñāṇa’’nti. Yathā sujāya vinā brāhmaṇānaṃ yāgo na ijjhati, evaṃ pahūtajivhāya vinā satthu dhammayāgo na ijjhatīti jivhā sujāpariyāyā vuttā. Joti ṭhiyati etthāti jotiṭṭhānaṃ vedi, yaṃ aggikuṇḍaṃ. Sattānaṃ hadayaṃ jotiṭṭhānaṃ ñāṇaggino tattha samujjalanato. Attāti cittaṃ ‘‘āhito ahaṃ māno etthā’’ti katvā.
ធម្មោ រហទោតិ អស្សទ្ធិយាទិអាលសិយាភាវតោ កិលេសមលបក្ខាលនតោ បរមគ្គិនិព្ពុតាវហនតោ អរិយមគ្គធម្មោ អនាវិលោ រហទោ។ ហេដ្ឋុបរិយវាលុកាតិ វិបរិវត្តិតវាលុកា ហុត្វា។ អាលុឡាតិ អាកុលជាតា។ បណ្ឌិតានំ បសត្ថោតិ បណ្ឌិតានំ បុរតោ សេដ្ឋោ។ សេដ្ឋភាវេន សន្តោ បាសំសោ ហុត្វា កិលេសេ ភិន្ទតិ សមុច្ឆិន្ទតីតិ សព្ភីតិ វុច្ចតិ។ តេនាហ ‘‘ឧត្តមដ្ឋេនា’’តិ។ តថា ចាហ ភគវា ‘‘មគ្គានដ្ឋង្គិកោ សេដ្ឋោ’’តិ (ធ. ប. ២៧៣)។
Dhammo rahadoti assaddhiyādiālasiyābhāvato kilesamalapakkhālanato paramagginibbutāvahanato ariyamaggadhammo anāvilo rahado. Heṭṭhupariyavālukāti viparivattitavālukā hutvā. Āluḷāti ākulajātā. Paṇḍitānaṃ pasatthoti paṇḍitānaṃ purato seṭṭho. Seṭṭhabhāvena santo pāsaṃso hutvā kilese bhindati samucchindatīti sabbhīti vuccati. Tenāha ‘‘uttamaṭṭhenā’’ti. Tathā cāha bhagavā ‘‘maggānaṭṭhaṅgiko seṭṭho’’ti (dha. pa. 273).
វចីសច្ចន្តិ ឥមិនា ‘‘ចតុរង្គសមន្នាគតា វាចា សុបរិសុទ្ធា ហោតី’’តិ សម្មាវាចំ ទស្សេតិ។ សច្ចសំយមបទេហិ ទស្សិតា មគ្គធម្មា ឥធ ‘‘ធម្មោ’’តិ អធិប្បេតាតិ អាហ – ‘‘ធម្មោតិ ឥមិនា…បេ.… ទស្សេតី’’តិ។ មគ្គសច្ចំ គហិតំ អនន្តរគាថាយ អនេកេហិ វិសេសេត្វា វុត្តត្តា។ អត្ថតោតិ បុព្ពង្គមត្តាទិអត្ថតោ។ តាយ ហិ សកិច្ចំ ករោន្តិយា ឥតរេ សព្ពេបិ តទនុវត្តិកា ហោន្តិ។ តគ្គតិកត្តាតិ សម្មាទិដ្ឋិយា ឧបការកភាវេន តាយ សមានគតិកត្តា។ អារម្មណញ្ហិ វិតក្កេនាហដំ បញ្ញា វិចិនិតុំ សក្កោតិ។ តថា ហិ សោ បញ្ញាក្ខន្ធេន សង្គហំ គតោ។ ធម្មោតិ សភាវតោ សមាធិ គហិតោ, ឥតរេ ទ្វេ តទុបការត្តា។ តថា ហិ ‘‘ឯវំធម្មា តេ ភគវន្តោ’’តិអាទីសុ (ទី. និ. ២.១៣; ម. និ. ៣.១៩៧; សំ. និ. ៥.៣៧៨) សមាធិ ‘‘ធម្មោ’’តិ វុត្តោ។ បរមត្ថសច្ចំ គហិតំ សព្ពេសំ សេដ្ឋភាវតោ។ យថាហ – ‘‘យាវតា, ភិក្ខវេ, ធម្មា សង្ខតា វា អសង្ខតា វា, វិរាគោ តេសំ អគ្គមក្ខាយតី’’តិ (ឥតិវុ. ៩០; អ. និ. ៤.៣៤)។ អត្ថតោតិ តតោ ឯវ បរមត្ថតោ, អនន្តរំ វុច្ចមានានំ វា មគ្គធម្មានំ អារម្មណភាវតោ។ បញ្ចង្គានិ គហិតានិ តាសំ មគ្គភាវតោ។ តីណិ អង្គានិ។ ព្រហ្មចរិយំ នាមាតិ ឯតំ និព្ពានគាមិ ឧត្តមដ្ឋេន មគ្គព្រហ្មចរិយំ នាម។ មជ្ឈេ សិតាតិ លីនុទ្ធច្ចាទិអន្តទ្វយវិវជ្ជនេន មជ្ឈេ មជ្ឈិមបដិបទាភាវនំ និស្សិតា។ សស្សតុច្ឆេទគ្គហណំ ហេត្ថ បធានតាយ និទស្សនមត្តំ។ សេដ្ឋប្បត្តីតិ សេដ្ឋភាវប្បត្តិ។ ត-ការោ បទសន្ធិករោតិ ‘‘ស ឧជុភូតេសូ’’តិ វត្តព្ពេ មជ្ឈេ ត-ការោ បទសន្ធិករោ, ‘‘ស ទុជ្ជុភូតេសូតិ កេចិ បឋន្តិ, តេសំ ទ-ការោ បទសន្ធិករោ។ ស-ឥតិ សុន្ទរិកោ ព្រាហ្មណោ វុត្តោតិ កត្វា អាហ ‘‘ស ត្វ’’ន្តិ, សោ ត្វន្តិ អត្ថោ។ ធម្មោ សារិយោ បរិធានភូតា អលង្ការា ឯតស្សាតិ ធម្មសារី។ អថ វា ធម្មេហិ សារិតវាតិ ធម្មសារី, តេហិ សារេត្វា ឋិតវាតិ អត្ថោ។ តេនាហ ‘‘កុសលធម្មេហី’’តិអាទិ។
Vacīsaccanti iminā ‘‘caturaṅgasamannāgatā vācā suparisuddhā hotī’’ti sammāvācaṃ dasseti. Saccasaṃyamapadehi dassitā maggadhammā idha ‘‘dhammo’’ti adhippetāti āha – ‘‘dhammoti iminā…pe… dassetī’’ti. Maggasaccaṃ gahitaṃ anantaragāthāya anekehi visesetvā vuttattā. Atthatoti pubbaṅgamattādiatthato. Tāya hi sakiccaṃ karontiyā itare sabbepi tadanuvattikā honti. Taggatikattāti sammādiṭṭhiyā upakārakabhāvena tāya samānagatikattā. Ārammaṇañhi vitakkenāhaṭaṃ paññā vicinituṃ sakkoti. Tathā hi so paññākkhandhena saṅgahaṃ gato. Dhammoti sabhāvato samādhi gahito, itare dve tadupakārattā. Tathā hi ‘‘evaṃdhammā te bhagavanto’’tiādīsu (dī. ni. 2.13; ma. ni. 3.197; saṃ. ni. 5.378) samādhi ‘‘dhammo’’ti vutto. Paramatthasaccaṃ gahitaṃ sabbesaṃ seṭṭhabhāvato. Yathāha – ‘‘yāvatā, bhikkhave, dhammā saṅkhatā vā asaṅkhatā vā, virāgo tesaṃ aggamakkhāyatī’’ti (itivu. 90; a. ni. 4.34). Atthatoti tato eva paramatthato, anantaraṃ vuccamānānaṃ vā maggadhammānaṃ ārammaṇabhāvato. Pañcaṅgāni gahitāni tāsaṃ maggabhāvato. Tīṇi aṅgāni. Brahmacariyaṃ nāmāti etaṃ nibbānagāmi uttamaṭṭhena maggabrahmacariyaṃ nāma. Majjhe sitāti līnuddhaccādiantadvayavivajjanena majjhe majjhimapaṭipadābhāvanaṃ nissitā. Sassatucchedaggahaṇaṃ hettha padhānatāya nidassanamattaṃ. Seṭṭhappattīti seṭṭhabhāvappatti. Ta-kāro padasandhikaroti ‘‘sa ujubhūtesū’’ti vattabbe majjhe ta-kāro padasandhikaro, ‘‘sa dujjubhūtesūti keci paṭhanti, tesaṃ da-kāro padasandhikaro. Sa-iti sundariko brāhmaṇo vuttoti katvā āha ‘‘sa tva’’nti, so tvanti attho. Dhammo sāriyo paridhānabhūtā alaṅkārā etassāti dhammasārī. Atha vā dhammehi sāritavāti dhammasārī, tehi sāretvā ṭhitavāti attho. Tenāha ‘‘kusaladhammehī’’tiādi.
សុន្ទរិកសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Sundarikasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ៩. សុន្ទរិកសុត្តំ • 9. Sundarikasuttaṃ
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ៩. សុន្ទរិកសុត្តវណ្ណនា • 9. Sundarikasuttavaṇṇanā
