Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / സംയുത്തനികായ (ടീകാ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā)

    ൯. സുന്ദരികസുത്തവണ്ണനാ

    9. Sundarikasuttavaṇṇanā

    ൧൯൫. ആനേത്വാ ഹുനിതബ്ബതോ ആഹുതി. സപ്പിമധുപായസാദീഹി അഗ്ഗിം ജുഹോതി ഏത്ഥാതി അഗ്ഗിഹുത്തം, സാധിട്ഠാനം വേദിതബ്ബം. തേനാഹ ‘‘അഗ്യായതന’’ന്തിആദി. സുവിസോധിതോ ചസ്സാതി നിഹീനജാതികാനം അനേന സുട്ഠു വിസോധിതോ ച ഭവേയ്യ. ‘‘മേ’’തി പദം ആനേത്വാ സമ്ബന്ധോ.

    195. Ānetvā hunitabbato āhuti. Sappimadhupāyasādīhi aggiṃ juhoti etthāti aggihuttaṃ, sādhiṭṭhānaṃ veditabbaṃ. Tenāha ‘‘agyāyatana’’ntiādi. Suvisodhito cassāti nihīnajātikānaṃ anena suṭṭhu visodhito ca bhaveyya. ‘‘Me’’ti padaṃ ānetvā sambandho.

    അഫലം കരോതീതി ഇതോ പട്ഠായ യാവ ദേമീതി പദം. താവ അനന്തരസുത്തവണ്ണനായ ആഗതസദിസമേവാതി പേയ്യാലവസേന ഠപേസി, ന സപ്പിസങ്ഖാരട്ഠപനം. ഹിമപാതസ്സ ച സീതവാതസ്സ ച പടിബാഹനത്ഥന്തി അകാരണമേതന്തി തം അനാദിയിത്വാ അഞ്ഞമേവ സുകാരണം ദസ്സേതും ‘‘പടിബലോവാ’’തിആദി വുത്തം. സഞ്ജാനിത്വാതി ‘‘നായം ബ്രാഹ്മണോ’’തി സഞ്ജാനിത്വാ.

    Aphalaṃ karotīti ito paṭṭhāya yāva demīti padaṃ. Tāva anantarasuttavaṇṇanāya āgatasadisamevāti peyyālavasena ṭhapesi, na sappisaṅkhāraṭṭhapanaṃ. Himapātassa ca sītavātassa ca paṭibāhanatthanti akāraṇametanti taṃ anādiyitvā aññameva sukāraṇaṃ dassetuṃ ‘‘paṭibalovā’’tiādi vuttaṃ. Sañjānitvāti ‘‘nāyaṃ brāhmaṇo’’ti sañjānitvā.

    നീചകേസന്തന്തി രസ്സകേസന്തം. ബ്രാഹ്മണാനം സുദ്ധിഅത്ഥാ സിഖാതി ആഹ ‘‘പവത്തമത്തമ്പി, സിഖം അദിസ്വാ’’തി, ‘‘പരമഹംസപരിക്ഖാദിനാ’’തി കേചി.

    Nīcakesantanti rassakesantaṃ. Brāhmaṇānaṃ suddhiatthā sikhāti āha ‘‘pavattamattampi, sikhaṃ adisvā’’ti, ‘‘paramahaṃsaparikkhādinā’’ti keci.

    അകാരണം ദക്ഖിണേയ്യഭാവസ്സ ജാതി അദക്ഖിണേയ്യഭാവഹേതൂനം പാപധമ്മാനം അപടിക്ഖേപഭാവതോ. ഏതന്തി സീലാദിഭേദം ചരണം. ദക്ഖിണേയ്യഭാവസ്സ കാരണം അദക്ഖിണേയ്യഭാവകാരകപാപധമ്മാനം തദങ്ഗാദിവസേന പജഹനതോ. അസ്സാതി ബ്രാഹ്മണസ്സ. തമത്ഥന്തി തം ദക്ഖിണേയ്യഭാവസ്സ കാരണതാസങ്ഖാതമത്ഥം ഉപമായ വിഭാവേന്തോ. സാലാദികട്ഠാ ജാതോവാതി സാലാദിവിസുദ്ധകട്ഠാവ ജാതോ. സാപാനദോണിആദിഅവിസുദ്ധകട്ഠാ ജാതോ അഗ്ഗികിച്ചം ന ച ന കരോതി. ഏവന്തി യഥാ അഗ്ഗി യതോ കുതോചി ജാതോപി അഗ്ഗികിച്ചം കരോതിയേവ, ഏവം ചണ്ഡാലകുലാദീസു ജാതോപി ദക്ഖിണേയ്യോ ന ന ഹോതി ഗുണസമ്പദാവസേന അരിയാനം വംസേ പജാതത്താതി ആഹ ‘‘ഗുണസമ്പത്തിയാ ജാതിമാ’’തി. ധിതിയാ ഗുണസമ്പത്തിയാ പമുഖഭാവം ദസ്സേതും ‘‘സോ ഹീ’’തിആദി വുത്തം. തത്ഥ ധിതിയാതി വീരിയേന. തഞ്ഹി അനുപ്പന്നാനം കുസലധമ്മാനം ഉപ്പാദനപരിബ്രൂഹനേഹി തേ ധാരേതി. ഹിരിയാ ദോസേ നിസേധേതി, സമ്മദേവ പാപാനം ജിഗുച്ഛനേ സതി തേസം പവത്തിയാ അവസരോ ഏവ നത്ഥി. മോനധമ്മേന ഞാണസങ്ഖാതേന ഓത്തപ്പധമ്മേന. കാരണാകാരണജാനനകോതി തേസം തേസം ധമ്മാനം യഥാഭൂതം ഠാനം, പാപധമ്മാനം വാ വിപ്പകാരസഭാവട്ഠാനം ജാനനകോ.

    Akāraṇaṃ dakkhiṇeyyabhāvassa jāti adakkhiṇeyyabhāvahetūnaṃ pāpadhammānaṃ apaṭikkhepabhāvato. Etanti sīlādibhedaṃ caraṇaṃ. Dakkhiṇeyyabhāvassa kāraṇaṃ adakkhiṇeyyabhāvakārakapāpadhammānaṃ tadaṅgādivasena pajahanato. Assāti brāhmaṇassa. Tamatthanti taṃ dakkhiṇeyyabhāvassa kāraṇatāsaṅkhātamatthaṃ upamāya vibhāvento. Sālādikaṭṭhā jātovāti sālādivisuddhakaṭṭhāva jāto. Sāpānadoṇiādiavisuddhakaṭṭhā jāto aggikiccaṃ na ca na karoti. Evanti yathā aggi yato kutoci jātopi aggikiccaṃ karotiyeva, evaṃ caṇḍālakulādīsu jātopi dakkhiṇeyyo na na hoti guṇasampadāvasena ariyānaṃ vaṃse pajātattāti āha ‘‘guṇasampattiyā jātimā’’ti. Dhitiyā guṇasampattiyā pamukhabhāvaṃ dassetuṃ ‘‘so hī’’tiādi vuttaṃ. Tattha dhitiyāti vīriyena. Tañhi anuppannānaṃ kusaladhammānaṃ uppādanaparibrūhanehi te dhāreti. Hiriyā dose nisedheti, sammadeva pāpānaṃ jigucchane sati tesaṃ pavattiyā avasaro eva natthi. Monadhammena ñāṇasaṅkhātena ottappadhammena. Kāraṇākāraṇajānanakoti tesaṃ tesaṃ dhammānaṃ yathābhūtaṃ ṭhānaṃ, pāpadhammānaṃ vā vippakārasabhāvaṭṭhānaṃ jānanako.

    പരമത്ഥസച്ചേന നിബ്ബാനേന ആരമ്മണപച്ചയഭൂതേന അരിയമഗ്ഗേന ദന്തോ. ഇന്ദ്രിയദമേനാതി തതോ ഏവ അരിയേന ഇന്ദ്രിയസംവരേന ഉപഗതോ. വിദന്തി തേഹി സച്ചാനീതി വേദാ. മഗ്ഗവേദാനം അന്തന്തി അരിയഫലം. കിലേസാനം അന്തന്തി തേസം അനുപ്പാദനിരോധട്ഠാനം. യഞ്ഞോതി അഗ്ഗഫലം. നിരത്ഥകന്തി അഫലം തേസം അനാഗമനതോ, ആഗതാനമ്പി അഗ്ഗദക്ഖിണേയ്യാഭാവതോ. ജുഹതി ദേതി.

    Paramatthasaccena nibbānena ārammaṇapaccayabhūtena ariyamaggena danto. Indriyadamenāti tato eva ariyena indriyasaṃvarena upagato. Vidanti tehi saccānīti vedā. Maggavedānaṃ antanti ariyaphalaṃ. Kilesānaṃ antanti tesaṃ anuppādanirodhaṭṭhānaṃ. Yaññoti aggaphalaṃ. Niratthakanti aphalaṃ tesaṃ anāgamanato, āgatānampi aggadakkhiṇeyyābhāvato. Juhati deti.

    സുയിട്ഠന്തി സുദാനം അഗ്ഗദക്ഖിണേയ്യലാഭേന. സുഹുതന്തി തസ്സേവ വേവചനം. അഥ വാ സുയിട്ഠന്തി സുട്ഠു സമ്മദേവ യിട്ഠം സാരേ ഉപനീതം മമ ഇദം ദേയ്യവത്ഥു. സുഹുതന്തി ഏത്ഥാപി ഏസേവ നയോ.

    Suyiṭṭhanti sudānaṃ aggadakkhiṇeyyalābhena. Suhutanti tasseva vevacanaṃ. Atha vā suyiṭṭhanti suṭṭhu sammadeva yiṭṭhaṃ sāre upanītaṃ mama idaṃ deyyavatthu. Suhutanti etthāpi eseva nayo.

    ഉപഹടമത്തേതി ബ്രാഹ്മണേന ‘‘ഭുഞ്ജതു ഭവ’’ന്തി ഉപനീതമത്തേ. നിബ്ബത്തിതോജമേവാതി സവത്ഥുകം അഗ്ഗഹേത്വാ വത്ഥുതോ വിവേചിതഓജമേവ. തേന തം സുഖുമത്തം ഗതന്തി തം ഹബ്യസേസം സബ്ബസോ സുഖുമഭാവം ഗതന്തി ഓജായ അനോളാരികതായ പുരിമാകാരേനേവ പഞ്ഞായമാനതം സന്ധായ വുത്തം, ന പന ഓജായ ഏവ കേവലായ ഗഹണം സന്ധായ. സാ ഹി അവിനിബ്ഭോഗവുത്തിതായ വിസും ഗണ്ഹിതും ന സക്കാ, തസ്മാ ദേവതാഹിപി സവത്ഥുകാ ഗയ്ഹതി. മനുസ്സാനം വത്ഥൂതി കരജകായമാഹ. ഓളാരികവത്ഥുതായ ദേവാനം വിയ ഗഹണീ ന തിക്ഖാതി ദിബ്ബോജസമ്മിസ്സതായ സമ്മാ പരിണാമം ന ഗച്ഛതി. സുഖുമാപി സമാനാ ദിബ്ബോജാ തേന പായസേന മിസ്സിതാ ഓളാരികസമ്മിസ്സതായ സുഖുമവത്ഥുകാനം ദേവാനം സുഖദാ ന ഹോതീതി ഇമമത്ഥം ദസ്സേതി ‘‘ഗോയൂസേ പനാ’’തിആദിനാ. പരിഭോഗവത്ഥുനോ ഓളാരികതായ വാ ദേവാനം ദുക്കരം സമ്മാ പരിണാമേതും, ദിബ്ബോജായ ഗരുതരഭാവേന മനുസ്സാനം. തേനാഹ ഭഗവാ ‘‘ന ഖ്വാഹ’’ന്തിആദി. സമാപത്തിചിത്തസമുട്ഠിതാ തേജോധാതു ഝാനാനുഭാവസന്തേജിതാ തിക്ഖതരാ ഹോതീതി വുത്തം ‘‘അട്ഠ…പേ॰… പരിണാമേയ്യാ’’തി. ഭഗവതോ പന സുദ്ധേനേവ പരിണമതീതി വുത്തം ‘‘പാകതികേനേവാ’’തി, ഝാനാനുഭാവപ്പത്തേന ഝാനേന വിനാ സഭാവസിദ്ധേനേവ.

    Upahaṭamatteti brāhmaṇena ‘‘bhuñjatu bhava’’nti upanītamatte. Nibbattitojamevāti savatthukaṃ aggahetvā vatthuto vivecitaojameva. Tena taṃ sukhumattaṃ gatanti taṃ habyasesaṃ sabbaso sukhumabhāvaṃ gatanti ojāya anoḷārikatāya purimākāreneva paññāyamānataṃ sandhāya vuttaṃ, na pana ojāya eva kevalāya gahaṇaṃ sandhāya. Sā hi avinibbhogavuttitāya visuṃ gaṇhituṃ na sakkā, tasmā devatāhipi savatthukā gayhati. Manussānaṃ vatthūti karajakāyamāha. Oḷārikavatthutāya devānaṃ viya gahaṇī na tikkhāti dibbojasammissatāya sammā pariṇāmaṃ na gacchati. Sukhumāpi samānā dibbojā tena pāyasena missitā oḷārikasammissatāya sukhumavatthukānaṃ devānaṃ sukhadā na hotīti imamatthaṃ dasseti ‘‘goyūse panā’’tiādinā. Paribhogavatthuno oḷārikatāya vā devānaṃ dukkaraṃ sammā pariṇāmetuṃ, dibbojāya garutarabhāvena manussānaṃ. Tenāha bhagavā ‘‘na khvāha’’ntiādi. Samāpatticittasamuṭṭhitā tejodhātu jhānānubhāvasantejitā tikkhatarā hotīti vuttaṃ ‘‘aṭṭha…pe… pariṇāmeyyā’’ti. Bhagavato pana suddheneva pariṇamatīti vuttaṃ ‘‘pākatikenevā’’ti, jhānānubhāvappattena jhānena vinā sabhāvasiddheneva.

    ‘‘അപ്പഹരിതേ’’തി ഏത്ഥ അപ്പ-സദ്ദോ ‘‘അപ്പിച്ഛോ’’തിആദീസു വിയ അഭാവത്ഥോതി ആഹ ‘‘അപ്പഹരിതേതി അഹരിതേ’’തി. പാതിസതേപി പായസേ. ന ആലുളതീതി ന ആവിലം ഹോതി. അനാഗന്താവ ഗച്ഛേയ്യ ‘‘അത്തനാപി ന പരിഭുഞ്ജി, അഞ്ഞേസം ന ദാപേസി, കേവലം പായസം നാസേസീ’’തി ദോമനസ്സപ്പത്തോ.

    ‘‘Appaharite’’ti ettha appa-saddo ‘‘appiccho’’tiādīsu viya abhāvatthoti āha ‘‘appahariteti aharite’’ti. Pātisatepi pāyase. Na āluḷatīti na āvilaṃ hoti. Anāgantāva gaccheyya ‘‘attanāpi na paribhuñji, aññesaṃ na dāpesi, kevalaṃ pāyasaṃ nāsesī’’ti domanassappatto.

    ദാരു സമാദഹാനോതി ദാരുഹരിദ്ദി ദാരുസ്മിം തസ്സ ദഹന്തോ. യദീതിആദി ദാരുഝാപനസ്സ ബഹിദ്ധഭാവസാധനം അസുദ്ധഹേതൂനം പടിപക്ഖാഭാവതോ തസ്സ. ഖന്ധാദീസു കുസലാതി തേസു സഭാവതോ സമുദയതോ അത്ഥങ്ഗമതോ അസ്സാദതോ ആദീനവതോ നിസ്സരണതോ ജാനനതോ ഛേകാ പണ്ഡിതാ. ഞാണജോതിന്തി ഞാണമയം ജോതിം. ജാലേമീതി പജ്ജലിതം കരോമി. നിച്ചം പജ്ജലിതഗ്ഗി സബ്ബത്ഥകമേവ വിഗതസമ്മോഹന്ധകാരതായ ഏകോഭാസഭാവതോ. സബ്ബസോ വിക്ഖേപാഭാവതോ നിച്ചസമാഹിതത്തോ. ഏവം വദതീതി ചരിതം ബ്രഹ്മചരിയം ഗഹേത്വാ ചരാമീതി ഏവം വത്തമാനം വിയ വദതി ആസന്നതം ഹദയേ ഠപേത്വാ.

    Dārusamādahānoti dāruhariddi dārusmiṃ tassa dahanto. Yadītiādi dārujhāpanassa bahiddhabhāvasādhanaṃ asuddhahetūnaṃ paṭipakkhābhāvato tassa. Khandhādīsu kusalāti tesu sabhāvato samudayato atthaṅgamato assādato ādīnavato nissaraṇato jānanato chekā paṇḍitā. Ñāṇajotinti ñāṇamayaṃ jotiṃ. Jālemīti pajjalitaṃ karomi. Niccaṃ pajjalitaggi sabbatthakameva vigatasammohandhakāratāya ekobhāsabhāvato. Sabbaso vikkhepābhāvato niccasamāhitatto. Evaṃ vadatīti caritaṃ brahmacariyaṃ gahetvā carāmīti evaṃ vattamānaṃ viya vadati āsannataṃ hadaye ṭhapetvā.

    ഖാരിഭാരോതി ഖാരിഭാരസദിസോ. തേനാഹ ‘‘യഥാ’’തിആദി. ഖന്ധേന വയ്ഹമാനോതി കാജേ പക്ഖിപിത്വാ ഖന്ധേന വയ്ഹമാനോ. പഥവിയാ സദ്ധിം ഫുസേതി ഭാരസ്സ ഗരുകഭാവേന കാജസ്സ പരിണമനേന. മാനേന അത്തനോ ജാതിആദീനി പഗ്ഗണ്ഹതോ അഞ്ഞസ്സ താനി ന സഹതീതി ആഹ – ‘‘തത്ഥ തത്ഥ ഇസ്സം ഉപ്പാദേന്തോ’’തി, തത്ഥ തത്ഥ ജാതിആദിമാനവത്ഥുസ്മിം ഗരുതരഗ്ഗഹണേന സംസീദേയ്യാതി അധിപ്പായോ. കോധോ ധൂമോതി യഥാപി ഭാസുരോ അഗ്ഗി ധൂമേന ഉപക്കിലിട്ഠോ, ഏവം കോധേന ഉപക്കിലിട്ഠോ. ഞാണഗ്ഗീതി തസ്സ കോധോ ധൂമോ. മുസാവാദോവ മോസവജ്ജം. യഥാ ഞാണേ സതി മുസാവാദോ നത്ഥി, ഏവം മുസാവാദേ സതി ഞാണമ്പീതി തേന തം നിരോധിതം വിയ ഹോതീതി ആഹ – ‘‘മുസാവാദേന പടിച്ഛന്നം ഞാണ’’ന്തി. യഥാ സുജായ വിനാ ബ്രാഹ്മണാനം യാഗോ ന ഇജ്ഝതി, ഏവം പഹൂതജിവ്ഹായ വിനാ സത്ഥു ധമ്മയാഗോ ന ഇജ്ഝതീതി ജിവ്ഹാ സുജാപരിയായാ വുത്താ. ജോതി ഠിയതി ഏത്ഥാതി ജോതിട്ഠാനം വേദി, യം അഗ്ഗികുണ്ഡം. സത്താനം ഹദയം ജോതിട്ഠാനം ഞാണഗ്ഗിനോ തത്ഥ സമുജ്ജലനതോ. അത്താതി ചിത്തം ‘‘ആഹിതോ അഹം മാനോ ഏത്ഥാ’’തി കത്വാ.

    Khāribhāroti khāribhārasadiso. Tenāha ‘‘yathā’’tiādi. Khandhena vayhamānoti kāje pakkhipitvā khandhena vayhamāno. Pathaviyā saddhiṃ phuseti bhārassa garukabhāvena kājassa pariṇamanena. Mānena attano jātiādīni paggaṇhato aññassa tāni na sahatīti āha – ‘‘tattha tattha issaṃ uppādento’’ti, tattha tattha jātiādimānavatthusmiṃ garutaraggahaṇena saṃsīdeyyāti adhippāyo. Kodho dhūmoti yathāpi bhāsuro aggi dhūmena upakkiliṭṭho, evaṃ kodhena upakkiliṭṭho. Ñāṇaggīti tassa kodho dhūmo. Musāvādova mosavajjaṃ. Yathā ñāṇe sati musāvādo natthi, evaṃ musāvāde sati ñāṇampīti tena taṃ nirodhitaṃ viya hotīti āha – ‘‘musāvādena paṭicchannaṃ ñāṇa’’nti. Yathā sujāya vinā brāhmaṇānaṃ yāgo na ijjhati, evaṃ pahūtajivhāya vinā satthu dhammayāgo na ijjhatīti jivhā sujāpariyāyā vuttā. Joti ṭhiyati etthāti jotiṭṭhānaṃ vedi, yaṃ aggikuṇḍaṃ. Sattānaṃ hadayaṃ jotiṭṭhānaṃ ñāṇaggino tattha samujjalanato. Attāti cittaṃ ‘‘āhito ahaṃ māno etthā’’ti katvā.

    ധമ്മോ രഹദോതി അസ്സദ്ധിയാദിആലസിയാഭാവതോ കിലേസമലപക്ഖാലനതോ പരമഗ്ഗിനിബ്ബുതാവഹനതോ അരിയമഗ്ഗധമ്മോ അനാവിലോ രഹദോ. ഹേട്ഠുപരിയവാലുകാതി വിപരിവത്തിതവാലുകാ ഹുത്വാ. ആലുളാതി ആകുലജാതാ. പണ്ഡിതാനം പസത്ഥോതി പണ്ഡിതാനം പുരതോ സേട്ഠോ. സേട്ഠഭാവേന സന്തോ പാസംസോ ഹുത്വാ കിലേസേ ഭിന്ദതി സമുച്ഛിന്ദതീതി സബ്ഭീതി വുച്ചതി. തേനാഹ ‘‘ഉത്തമട്ഠേനാ’’തി. തഥാ ചാഹ ഭഗവാ ‘‘മഗ്ഗാനട്ഠങ്ഗികോ സേട്ഠോ’’തി (ധ॰ പ॰ ൨൭൩).

    Dhammo rahadoti assaddhiyādiālasiyābhāvato kilesamalapakkhālanato paramagginibbutāvahanato ariyamaggadhammo anāvilo rahado. Heṭṭhupariyavālukāti viparivattitavālukā hutvā. Āluḷāti ākulajātā. Paṇḍitānaṃ pasatthoti paṇḍitānaṃ purato seṭṭho. Seṭṭhabhāvena santo pāsaṃso hutvā kilese bhindati samucchindatīti sabbhīti vuccati. Tenāha ‘‘uttamaṭṭhenā’’ti. Tathā cāha bhagavā ‘‘maggānaṭṭhaṅgiko seṭṭho’’ti (dha. pa. 273).

    വചീസച്ചന്തി ഇമിനാ ‘‘ചതുരങ്ഗസമന്നാഗതാ വാചാ സുപരിസുദ്ധാ ഹോതീ’’തി സമ്മാവാചം ദസ്സേതി. സച്ചസംയമപദേഹി ദസ്സിതാ മഗ്ഗധമ്മാ ഇധ ‘‘ധമ്മോ’’തി അധിപ്പേതാതി ആഹ – ‘‘ധമ്മോതി ഇമിനാ…പേ॰… ദസ്സേതീ’’തി. മഗ്ഗസച്ചം ഗഹിതം അനന്തരഗാഥായ അനേകേഹി വിസേസേത്വാ വുത്തത്താ. അത്ഥതോതി പുബ്ബങ്ഗമത്താദിഅത്ഥതോ. തായ ഹി സകിച്ചം കരോന്തിയാ ഇതരേ സബ്ബേപി തദനുവത്തികാ ഹോന്തി. തഗ്ഗതികത്താതി സമ്മാദിട്ഠിയാ ഉപകാരകഭാവേന തായ സമാനഗതികത്താ. ആരമ്മണഞ്ഹി വിതക്കേനാഹടം പഞ്ഞാ വിചിനിതും സക്കോതി. തഥാ ഹി സോ പഞ്ഞാക്ഖന്ധേന സങ്ഗഹം ഗതോ. ധമ്മോതി സഭാവതോ സമാധി ഗഹിതോ, ഇതരേ ദ്വേ തദുപകാരത്താ. തഥാ ഹി ‘‘ഏവംധമ്മാ തേ ഭഗവന്തോ’’തിആദീസു (ദീ॰ നി॰ ൨.൧൩; മ॰ നി॰ ൩.൧൯൭; സം॰ നി॰ ൫.൩൭൮) സമാധി ‘‘ധമ്മോ’’തി വുത്തോ. പരമത്ഥസച്ചം ഗഹിതം സബ്ബേസം സേട്ഠഭാവതോ. യഥാഹ – ‘‘യാവതാ, ഭിക്ഖവേ, ധമ്മാ സങ്ഖതാ വാ അസങ്ഖതാ വാ, വിരാഗോ തേസം അഗ്ഗമക്ഖായതീ’’തി (ഇതിവു॰ ൯൦; അ॰ നി॰ ൪.൩൪). അത്ഥതോതി തതോ ഏവ പരമത്ഥതോ, അനന്തരം വുച്ചമാനാനം വാ മഗ്ഗധമ്മാനം ആരമ്മണഭാവതോ. പഞ്ചങ്ഗാനി ഗഹിതാനി താസം മഗ്ഗഭാവതോ. തീണി അങ്ഗാനി. ബ്രഹ്മചരിയം നാമാതി ഏതം നിബ്ബാനഗാമി ഉത്തമട്ഠേന മഗ്ഗബ്രഹ്മചരിയം നാമ. മജ്ഝേ സിതാതി ലീനുദ്ധച്ചാദിഅന്തദ്വയവിവജ്ജനേന മജ്ഝേ മജ്ഝിമപടിപദാഭാവനം നിസ്സിതാ. സസ്സതുച്ഛേദഗ്ഗഹണം ഹേത്ഥ പധാനതായ നിദസ്സനമത്തം. സേട്ഠപ്പത്തീതി സേട്ഠഭാവപ്പത്തി. ത-കാരോ പദസന്ധികരോതി ‘‘സ ഉജുഭൂതേസൂ’’തി വത്തബ്ബേ മജ്ഝേ ത-കാരോ പദസന്ധികരോ, ‘‘സ ദുജ്ജുഭൂതേസൂതി കേചി പഠന്തി, തേസം ദ-കാരോ പദസന്ധികരോ. സ-ഇതി സുന്ദരികോ ബ്രാഹ്മണോ വുത്തോതി കത്വാ ആഹ ‘‘സ ത്വ’’ന്തി, സോ ത്വന്തി അത്ഥോ. ധമ്മോ സാരിയോ പരിധാനഭൂതാ അലങ്കാരാ ഏതസ്സാതി ധമ്മസാരീ. അഥ വാ ധമ്മേഹി സാരിതവാതി ധമ്മസാരീ, തേഹി സാരേത്വാ ഠിതവാതി അത്ഥോ. തേനാഹ ‘‘കുസലധമ്മേഹീ’’തിആദി.

    Vacīsaccanti iminā ‘‘caturaṅgasamannāgatā vācā suparisuddhā hotī’’ti sammāvācaṃ dasseti. Saccasaṃyamapadehi dassitā maggadhammā idha ‘‘dhammo’’ti adhippetāti āha – ‘‘dhammoti iminā…pe… dassetī’’ti. Maggasaccaṃ gahitaṃ anantaragāthāya anekehi visesetvā vuttattā. Atthatoti pubbaṅgamattādiatthato. Tāya hi sakiccaṃ karontiyā itare sabbepi tadanuvattikā honti. Taggatikattāti sammādiṭṭhiyā upakārakabhāvena tāya samānagatikattā. Ārammaṇañhi vitakkenāhaṭaṃ paññā vicinituṃ sakkoti. Tathā hi so paññākkhandhena saṅgahaṃ gato. Dhammoti sabhāvato samādhi gahito, itare dve tadupakārattā. Tathā hi ‘‘evaṃdhammā te bhagavanto’’tiādīsu (dī. ni. 2.13; ma. ni. 3.197; saṃ. ni. 5.378) samādhi ‘‘dhammo’’ti vutto. Paramatthasaccaṃ gahitaṃ sabbesaṃ seṭṭhabhāvato. Yathāha – ‘‘yāvatā, bhikkhave, dhammā saṅkhatā vā asaṅkhatā vā, virāgo tesaṃ aggamakkhāyatī’’ti (itivu. 90; a. ni. 4.34). Atthatoti tato eva paramatthato, anantaraṃ vuccamānānaṃ vā maggadhammānaṃ ārammaṇabhāvato. Pañcaṅgāni gahitāni tāsaṃ maggabhāvato. Tīṇi aṅgāni. Brahmacariyaṃ nāmāti etaṃ nibbānagāmi uttamaṭṭhena maggabrahmacariyaṃ nāma. Majjhe sitāti līnuddhaccādiantadvayavivajjanena majjhe majjhimapaṭipadābhāvanaṃ nissitā. Sassatucchedaggahaṇaṃ hettha padhānatāya nidassanamattaṃ. Seṭṭhappattīti seṭṭhabhāvappatti. Ta-kāro padasandhikaroti ‘‘sa ujubhūtesū’’ti vattabbe majjhe ta-kāro padasandhikaro, ‘‘sa dujjubhūtesūti keci paṭhanti, tesaṃ da-kāro padasandhikaro. Sa-iti sundariko brāhmaṇo vuttoti katvā āha ‘‘sa tva’’nti, so tvanti attho. Dhammo sāriyo paridhānabhūtā alaṅkārā etassāti dhammasārī. Atha vā dhammehi sāritavāti dhammasārī, tehi sāretvā ṭhitavāti attho. Tenāha ‘‘kusaladhammehī’’tiādi.

    സുന്ദരികസുത്തവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.

    Sundarikasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / സംയുത്തനികായ • Saṃyuttanikāya / ൯. സുന്ദരികസുത്തം • 9. Sundarikasuttaṃ

    അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / സുത്തപിടക (അട്ഠകഥാ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / സംയുത്തനികായ (അട്ഠകഥാ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ൯. സുന്ദരികസുത്തവണ്ണനാ • 9. Sundarikasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact