Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / థేరీగాథా-అట్ఠకథా • Therīgāthā-aṭṭhakathā |
౪. సున్దరీనన్దాథేరీగాథావణ్ణనా
4. Sundarīnandātherīgāthāvaṇṇanā
ఆతురం అసుచిన్తిఆదికా సున్దరీనన్దాయ థేరియా గాథా. అయమ్పి కిర పదుముత్తరస్స భగవతో కాలే హంసవతీనగరే కులగేహే నిబ్బత్తిత్వా విఞ్ఞుతం పత్వా, సత్థు సన్తికే ధమ్మం సుణన్తీ సత్థారం ఏకం భిక్ఖునిం ఝాయినీనం అగ్గట్ఠానే ఠపేన్తం దిస్వా అధికారకమ్మం కత్వా తం ఠానన్తరం పత్థేత్వా కుసలం ఉపచినన్తీ కప్పసతసహస్సం దేవమనుస్సేసు సంసరన్తీ ఇమస్మిం బుద్ధుప్పాదే సక్యరాజకులే నిబ్బత్తి. నన్దాతిస్సా నామం అకంసు. అపరభాగే రూపసమ్పత్తియా సున్దరీనన్దా, జనపదకల్యాణీతి చ పఞ్ఞాయిత్థ. సా అమ్హాకం భగవతి సబ్బఞ్ఞుతం పత్వా అనుపుబ్బేన కపిలవత్థుం గన్త్వా నన్దకుమారఞ్చ రాహులకుమారఞ్చ పబ్బాజేత్వా గతే సుద్ధోదనమహారాజే చ పరినిబ్బుతే మహాపజాపతిగోతమియా రాహులమాతాయ చ పబ్బజితాయ చిన్తేసి – ‘‘మయ్హం జేట్ఠభాతా చక్కవత్తిరజ్జం పహాయ పబ్బజిత్వా లోకే అగ్గపుగ్గలో బుద్ధో జాతో, పుత్తోపిస్స రాహులకుమారో పబ్బజి, భత్తాపి మే నన్దరాజా, మాతాపి మహాపజాపతిగోతమీ, భగినీపి రాహులమాతా పబ్బజితా, ఇదానాహం గేహే కిం కరిస్సామి, పబ్బజిస్సామీ’’తి భిక్ఖునుపస్సయం గన్త్వా ఞాతిసినేహేన పబ్బజి, నో సద్ధాయ. తస్మా పబ్బజిత్వాపి రూపం నిస్సాయ ఉప్పన్నమదా. ‘‘సత్థా రూపం వివణ్ణేతి గరహతి, అనేకపరియాయేన రూపే ఆదీనవం దస్సేతీ’’తి బుద్ధుపట్ఠానం న గచ్ఛతీతిఆది సబ్బం హేట్ఠా అభిరూపనన్దాయ వత్థుస్మిం వుత్తనయేనేవ వేదితబ్బం. అయం పన విసేసో – సత్థారా నిమ్మితం ఇత్థిరూపం అనుక్కమేన జరాభిభూతం దిస్వా అనిచ్చతో దుక్ఖతో అనత్తతో మనసికరోన్తియా థేరియా కమ్మట్ఠానాభిముఖం చిత్తం అహోసి. తం దిస్వా సత్థా తస్సా సప్పాయవసేన ధమ్మం దేసేన్తో –
Āturaṃ asucintiādikā sundarīnandāya theriyā gāthā. Ayampi kira padumuttarassa bhagavato kāle haṃsavatīnagare kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patvā, satthu santike dhammaṃ suṇantī satthāraṃ ekaṃ bhikkhuniṃ jhāyinīnaṃ aggaṭṭhāne ṭhapentaṃ disvā adhikārakammaṃ katvā taṃ ṭhānantaraṃ patthetvā kusalaṃ upacinantī kappasatasahassaṃ devamanussesu saṃsarantī imasmiṃ buddhuppāde sakyarājakule nibbatti. Nandātissā nāmaṃ akaṃsu. Aparabhāge rūpasampattiyā sundarīnandā, janapadakalyāṇīti ca paññāyittha. Sā amhākaṃ bhagavati sabbaññutaṃ patvā anupubbena kapilavatthuṃ gantvā nandakumārañca rāhulakumārañca pabbājetvā gate suddhodanamahārāje ca parinibbute mahāpajāpatigotamiyā rāhulamātāya ca pabbajitāya cintesi – ‘‘mayhaṃ jeṭṭhabhātā cakkavattirajjaṃ pahāya pabbajitvā loke aggapuggalo buddho jāto, puttopissa rāhulakumāro pabbaji, bhattāpi me nandarājā, mātāpi mahāpajāpatigotamī, bhaginīpi rāhulamātā pabbajitā, idānāhaṃ gehe kiṃ karissāmi, pabbajissāmī’’ti bhikkhunupassayaṃ gantvā ñātisinehena pabbaji, no saddhāya. Tasmā pabbajitvāpi rūpaṃ nissāya uppannamadā. ‘‘Satthā rūpaṃ vivaṇṇeti garahati, anekapariyāyena rūpe ādīnavaṃ dassetī’’ti buddhupaṭṭhānaṃ na gacchatītiādi sabbaṃ heṭṭhā abhirūpanandāya vatthusmiṃ vuttanayeneva veditabbaṃ. Ayaṃ pana viseso – satthārā nimmitaṃ itthirūpaṃ anukkamena jarābhibhūtaṃ disvā aniccato dukkhato anattato manasikarontiyā theriyā kammaṭṭhānābhimukhaṃ cittaṃ ahosi. Taṃ disvā satthā tassā sappāyavasena dhammaṃ desento –
౮౨.
82.
‘‘ఆతురం అసుచిం పూతిం, పస్స నన్దే సముస్సయం;
‘‘Āturaṃ asuciṃ pūtiṃ, passa nande samussayaṃ;
అసుభాయ చిత్తం భావేహి, ఏకగ్గం సుసమాహితం.
Asubhāya cittaṃ bhāvehi, ekaggaṃ susamāhitaṃ.
౮౩.
83.
‘‘యథా ఇదం తథా ఏతం, యథా ఏతం తథా ఇదం;
‘‘Yathā idaṃ tathā etaṃ, yathā etaṃ tathā idaṃ;
దుగ్గన్ధం పూతికం వాతి, బాలానం అభినన్దితం.
Duggandhaṃ pūtikaṃ vāti, bālānaṃ abhinanditaṃ.
౮౪.
84.
‘‘ఏవమేతం అవేక్ఖన్తీ, రత్తిన్దివమతన్దితా;
‘‘Evametaṃ avekkhantī, rattindivamatanditā;
తతో సకాయ పఞ్ఞాయ, అభినిబ్బిజ్ఝ దక్ఖిస’’న్తి. –
Tato sakāya paññāya, abhinibbijjha dakkhisa’’nti. –
ఇమా తిస్సో గాథా అభాసి.
Imā tisso gāthā abhāsi.
సా దేసనానుసారేన ఞాణం పేసేత్వా సోతాపత్తిఫలే పతిట్ఠహి. తస్సా ఉపరిమగ్గత్థాయ కమ్మట్ఠానం ఆచిక్ఖన్తో ‘‘నన్దే, ఇమస్మిం సరీరే అప్పమత్తకోపి సారో నత్థి, మంసలోహితలేపనో జరాదీనం వాసభూతో, అట్ఠిపుఞ్జమత్తో ఏవాయ’’న్తి దస్సేతుం –
Sā desanānusārena ñāṇaṃ pesetvā sotāpattiphale patiṭṭhahi. Tassā uparimaggatthāya kammaṭṭhānaṃ ācikkhanto ‘‘nande, imasmiṃ sarīre appamattakopi sāro natthi, maṃsalohitalepano jarādīnaṃ vāsabhūto, aṭṭhipuñjamatto evāya’’nti dassetuṃ –
‘‘అట్ఠినం నగరం కతం, మంసలోహితలేపనం;
‘‘Aṭṭhinaṃ nagaraṃ kataṃ, maṃsalohitalepanaṃ;
యత్థ జరా చ మచ్చు చ, మానో మక్ఖో చ ఓహితో’’తి. (ధ॰ ప॰ ౧౫౦) –
Yattha jarā ca maccu ca, māno makkho ca ohito’’ti. (dha. pa. 150) –
ధమ్మపదే ఇమం గాథమాహ.
Dhammapade imaṃ gāthamāha.
సా దేసనావసానే అరహత్తం పాపుణి. తేన వుత్తం అపదానే (అప॰ థేరీ ౨.౩.౧౬౬-౨౧౯) –
Sā desanāvasāne arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. therī 2.3.166-219) –
‘‘పదుముత్తరో నామ జినో, సబ్బధమ్మాన పారగూ;
‘‘Padumuttaro nāma jino, sabbadhammāna pāragū;
ఇతో సతసహస్సమ్హి, కప్పే ఉప్పజ్జి నాయకో.
Ito satasahassamhi, kappe uppajji nāyako.
‘‘ఓవాదకో విఞ్ఞాపకో, తారకో సబ్బపాణినం;
‘‘Ovādako viññāpako, tārako sabbapāṇinaṃ;
దేసనాకుసలో బుద్ధో, తారేసి జనతం బహుం.
Desanākusalo buddho, tāresi janataṃ bahuṃ.
‘‘అనుకమ్పకో కారుణికో, హితేసీ సబ్బపాణినం;
‘‘Anukampako kāruṇiko, hitesī sabbapāṇinaṃ;
సమ్పత్తే తిత్థియే సబ్బే, పఞ్చసీలే పతిట్ఠపి.
Sampatte titthiye sabbe, pañcasīle patiṭṭhapi.
‘‘ఏవం నిరాకులం ఆసి, సుఞ్ఞతం తిత్థియేహి చ;
‘‘Evaṃ nirākulaṃ āsi, suññataṃ titthiyehi ca;
విచిత్తం అరహన్తేహి, వసీభూతేహి తాదిభి.
Vicittaṃ arahantehi, vasībhūtehi tādibhi.
‘‘రతనానట్ఠపఞ్ఞాసం, ఉగ్గతోవ మహాముని;
‘‘Ratanānaṭṭhapaññāsaṃ, uggatova mahāmuni;
కఞ్చనగ్ఘియసఙ్కాసో, బాత్తింసవరలక్ఖణో.
Kañcanagghiyasaṅkāso, bāttiṃsavaralakkhaṇo.
‘‘వస్ససతసహస్సాని, ఆయు విజ్జతి తావదే;
‘‘Vassasatasahassāni, āyu vijjati tāvade;
తావతా తిట్ఠమానో సో, తారేసి జనతం బహుం.
Tāvatā tiṭṭhamāno so, tāresi janataṃ bahuṃ.
‘‘తదాహం హంసవతియం, జాతా సేట్ఠికులే అహుం;
‘‘Tadāhaṃ haṃsavatiyaṃ, jātā seṭṭhikule ahuṃ;
నానారతనపజ్జోతే, మహాసుఖసమప్పితా.
Nānāratanapajjote, mahāsukhasamappitā.
‘‘ఉపేత్వా తం మహావీరం, అస్సోసిం ధమ్మదేసనం;
‘‘Upetvā taṃ mahāvīraṃ, assosiṃ dhammadesanaṃ;
అమతం పరమస్సాదం, పరమత్థనివేదకం.
Amataṃ paramassādaṃ, paramatthanivedakaṃ.
‘‘తదా నిమన్తయిత్వాన, ససఙ్ఘం లోకనాయకం;
‘‘Tadā nimantayitvāna, sasaṅghaṃ lokanāyakaṃ;
దత్వా తస్స మహాదానం, పసన్నా సేహి పాణిభి.
Datvā tassa mahādānaṃ, pasannā sehi pāṇibhi.
‘‘ఝాయినీనం భిక్ఖునీనం, అగ్గట్ఠానమపత్థయిం;
‘‘Jhāyinīnaṃ bhikkhunīnaṃ, aggaṭṭhānamapatthayiṃ;
నిపచ్చ సిరసా ధీరం, ససఙ్ఘం లోకనాయకం.
Nipacca sirasā dhīraṃ, sasaṅghaṃ lokanāyakaṃ.
‘‘తదా అదన్తదమకో, తిలోకసరణో పభూ;
‘‘Tadā adantadamako, tilokasaraṇo pabhū;
బ్యాకాసి నరసారథి, లచ్ఛసే తం సుపత్థితం.
Byākāsi narasārathi, lacchase taṃ supatthitaṃ.
‘‘సతసహస్సితో కప్పే, ఓక్కాకకులసమ్భవో;
‘‘Satasahassito kappe, okkākakulasambhavo;
గోతమో నామ గోత్తేన, సత్థా లోకే భవిస్సతి.
Gotamo nāma gottena, satthā loke bhavissati.
‘‘తస్స ధమ్మేసు దాయాదా, ఓరసా ధమ్మనిమ్మితా;
‘‘Tassa dhammesu dāyādā, orasā dhammanimmitā;
నన్దాతి నామ నామేన, హేస్సతి సత్థు సావికా.
Nandāti nāma nāmena, hessati satthu sāvikā.
‘‘తం సుత్వా ముదితా హుత్వా, యావజీవం తదా జినం;
‘‘Taṃ sutvā muditā hutvā, yāvajīvaṃ tadā jinaṃ;
మేత్తచిత్తా పరిచరిం, పచ్చయేహి వినాయకం.
Mettacittā paricariṃ, paccayehi vināyakaṃ.
‘‘తేన కమ్మేన సుకతేన, చేతనాపణిధీహి చ;
‘‘Tena kammena sukatena, cetanāpaṇidhīhi ca;
జహిత్వా మానుసం దేహం, తావతింసమగచ్ఛహం.
Jahitvā mānusaṃ dehaṃ, tāvatiṃsamagacchahaṃ.
‘‘తతో చుతా యామమగం, తతోహం తుసితం గతా;
‘‘Tato cutā yāmamagaṃ, tatohaṃ tusitaṃ gatā;
తతో చ నిమ్మానరతిం, వసవత్తిపురం తతో.
Tato ca nimmānaratiṃ, vasavattipuraṃ tato.
‘‘యత్థ యత్థూపపజ్జామి, తస్స కమ్మస్స వాహసా;
‘‘Yattha yatthūpapajjāmi, tassa kammassa vāhasā;
తత్థ తత్థేవ రాజూనం, మహేసిత్తమకారయిం.
Tattha tattheva rājūnaṃ, mahesittamakārayiṃ.
‘‘తతో చుతా మనుస్సత్తే, రాజానం చక్కవత్తినం;
‘‘Tato cutā manussatte, rājānaṃ cakkavattinaṃ;
మణ్డలీనఞ్చ రాజూనం, మహేసిత్తమకారయిం.
Maṇḍalīnañca rājūnaṃ, mahesittamakārayiṃ.
‘‘సమ్పత్తిం అనుభోత్వాన, దేవేసు మనుజేసు చ;
‘‘Sampattiṃ anubhotvāna, devesu manujesu ca;
సబ్బత్థ సుఖితా హుత్వా, నేకకప్పేసు సంసరిం.
Sabbattha sukhitā hutvā, nekakappesu saṃsariṃ.
‘‘పచ్ఛిమే భవే సమ్పత్తే, సురమ్మే కపిలవ్హయే;
‘‘Pacchime bhave sampatte, suramme kapilavhaye;
రఞ్ఞో సుద్ధోదనస్సాహం, ధీతా ఆసిం అనిన్దితా.
Rañño suddhodanassāhaṃ, dhītā āsiṃ aninditā.
‘‘సిరియా రూపినిం దిస్వా, నన్దితం ఆసి తం కులం;
‘‘Siriyā rūpiniṃ disvā, nanditaṃ āsi taṃ kulaṃ;
తేన నన్దాతి మే నామం, సున్దరం పవరం అహు.
Tena nandāti me nāmaṃ, sundaraṃ pavaraṃ ahu.
‘‘యువతీనఞ్చ సబ్బాసం, కల్యాణీతి చ విస్సుతా;
‘‘Yuvatīnañca sabbāsaṃ, kalyāṇīti ca vissutā;
తస్మిమ్పి నగరే రమ్మే, ఠపేత్వా తం యసోధరం.
Tasmimpi nagare ramme, ṭhapetvā taṃ yasodharaṃ.
‘‘జేట్ఠో భాతా తిలోకగ్గో, పచ్ఛిమో అరహా తథా;
‘‘Jeṭṭho bhātā tilokaggo, pacchimo arahā tathā;
ఏకాకినీ గహట్ఠాహం, మాతరా పరిచోదితా.
Ekākinī gahaṭṭhāhaṃ, mātarā paricoditā.
‘‘సాకియమ్హి కులే జాతా, పుత్తే బుద్ధానుజా తువం;
‘‘Sākiyamhi kule jātā, putte buddhānujā tuvaṃ;
నన్దేనపి వినా భూతా, అగారే కిన్ను అచ్ఛసి.
Nandenapi vinā bhūtā, agāre kinnu acchasi.
‘‘జరావసానం యోబ్బఞ్ఞం, రూపం అసుచిసమ్మతం;
‘‘Jarāvasānaṃ yobbaññaṃ, rūpaṃ asucisammataṃ;
రోగన్తమపిచారోగ్యం, జీవితం మరణన్తికం.
Rogantamapicārogyaṃ, jīvitaṃ maraṇantikaṃ.
‘‘ఇదమ్పి తే సుభం రూపం, ససీకన్తం మనోహరం;
‘‘Idampi te subhaṃ rūpaṃ, sasīkantaṃ manoharaṃ;
భూసనానం అలఙ్కారం, సిరిసఙ్ఘాటసంనిభం.
Bhūsanānaṃ alaṅkāraṃ, sirisaṅghāṭasaṃnibhaṃ.
‘‘పుఞ్జితం లోకసారంవ, నయనానం రసాయనం;
‘‘Puñjitaṃ lokasāraṃva, nayanānaṃ rasāyanaṃ;
పుఞ్ఞానం కిత్తిజననం, ఉక్కాకకులనన్దనం.
Puññānaṃ kittijananaṃ, ukkākakulanandanaṃ.
‘‘న చిరేనేవ కాలేన, జరా సమధిసేస్సతి;
‘‘Na cireneva kālena, jarā samadhisessati;
విహాయ గేహం కారుఞ్ఞే, చర ధమ్మమనిన్దితే.
Vihāya gehaṃ kāruññe, cara dhammamanindite.
‘‘సుత్వాహం మాతు వచనం, పబ్బజిం అనగారియం;
‘‘Sutvāhaṃ mātu vacanaṃ, pabbajiṃ anagāriyaṃ;
దేహేన నతు చిత్తేన, రూపయోబ్బనలాళితా.
Dehena natu cittena, rūpayobbanalāḷitā.
‘‘మహతా చ పయత్తేన, ఝానజ్ఝేన పరం మమ;
‘‘Mahatā ca payattena, jhānajjhena paraṃ mama;
కాతుఞ్చ వదతే మాతా, న చాహం తత్థ ఉస్సుకా.
Kātuñca vadate mātā, na cāhaṃ tattha ussukā.
‘‘తతో మహాకారుణికో, దిస్వా మం కామలాలసం;
‘‘Tato mahākāruṇiko, disvā maṃ kāmalālasaṃ;
నిబ్బన్దనత్థం రూపస్మిం, మమ చక్ఖుపథే జినో.
Nibbandanatthaṃ rūpasmiṃ, mama cakkhupathe jino.
‘‘సకేన ఆనుభావేన, ఇత్థిం మాపేసి సోభినిం;
‘‘Sakena ānubhāvena, itthiṃ māpesi sobhiniṃ;
దస్సనీయం సురుచిరం, మమతోపి సురూపినిం.
Dassanīyaṃ suruciraṃ, mamatopi surūpiniṃ.
‘‘తమహం విమ్హితా దిస్వా, అతివిమ్హితదేహినిం;
‘‘Tamahaṃ vimhitā disvā, ativimhitadehiniṃ;
చిన్తయిం సఫలం మేతి, నేత్తలాభఞ్చ మానుసం.
Cintayiṃ saphalaṃ meti, nettalābhañca mānusaṃ.
‘‘తమహం ఏహి సుభగే, యేనత్థో తం వదేహి మే;
‘‘Tamahaṃ ehi subhage, yenattho taṃ vadehi me;
కులం తే నామగోత్తఞ్చ, వద మే యది తే పియం.
Kulaṃ te nāmagottañca, vada me yadi te piyaṃ.
‘‘న వఞ్చకాలో సుభగే, ఉచ్ఛఙ్గే మం నివాసయ;
‘‘Na vañcakālo subhage, ucchaṅge maṃ nivāsaya;
సీదన్తీవ మమఙ్గాని, పసుప్పయముహుత్తకం.
Sīdantīva mamaṅgāni, pasuppayamuhuttakaṃ.
‘‘తతో సీసం మమఙ్గే సా, కత్వా సయి సులోచనా;
‘‘Tato sīsaṃ mamaṅge sā, katvā sayi sulocanā;
తస్సా నలాటే పతితా, లుద్ధా పరమదారుణా.
Tassā nalāṭe patitā, luddhā paramadāruṇā.
‘‘సహ తస్సా నిపాతేన, పిళకా ఉపపజ్జథ;
‘‘Saha tassā nipātena, piḷakā upapajjatha;
పగ్ఘరింసు పభిన్నా చ, కుణపా పుబ్బలోహితా.
Pagghariṃsu pabhinnā ca, kuṇapā pubbalohitā.
‘‘పభిన్నం వదనఞ్చాపి, కుణపం పూతిగన్ధనం;
‘‘Pabhinnaṃ vadanañcāpi, kuṇapaṃ pūtigandhanaṃ;
ఉద్ధుమాతం వినిలఞ్చ, పుబ్బఞ్చాపి సరీరకం.
Uddhumātaṃ vinilañca, pubbañcāpi sarīrakaṃ.
‘‘సా పవేదితసబ్బఙ్గీ, నిస్ససన్తీ ముహుం ముహుం;
‘‘Sā paveditasabbaṅgī, nissasantī muhuṃ muhuṃ;
వేదయన్తీ సకం దుక్ఖం, కరుణం పరిదేవయి.
Vedayantī sakaṃ dukkhaṃ, karuṇaṃ paridevayi.
‘‘దుక్ఖేన దుక్ఖితా హోమి, ఫుసయన్తి చ వేదనా;
‘‘Dukkhena dukkhitā homi, phusayanti ca vedanā;
మహాదుక్ఖే నిముగ్గమ్హి, సరణం హోహి మే సఖీ.
Mahādukkhe nimuggamhi, saraṇaṃ hohi me sakhī.
‘‘కుహిం వదనసోతం తే, కుహిం తే తుఙ్గనాసికా;
‘‘Kuhiṃ vadanasotaṃ te, kuhiṃ te tuṅganāsikā;
తమ్బబిమ్బవరోట్ఠన్తే, వదనం తే కుహిం గతం.
Tambabimbavaroṭṭhante, vadanaṃ te kuhiṃ gataṃ.
‘‘కుహిం ససీనిభం వణ్ణం, కమ్బుగీవా కుహిం గతా;
‘‘Kuhiṃ sasīnibhaṃ vaṇṇaṃ, kambugīvā kuhiṃ gatā;
దోళా లోలావ తే కణ్ణా, వేవణ్ణం సముపాగతా.
Doḷā lolāva te kaṇṇā, vevaṇṇaṃ samupāgatā.
‘‘మకుళఖారకాకారా, కలికావ పయోధరా;
‘‘Makuḷakhārakākārā, kalikāva payodharā;
పభిన్నా పూతికుణపా, దుట్ఠగన్ధిత్తమాగతా.
Pabhinnā pūtikuṇapā, duṭṭhagandhittamāgatā.
‘‘వేదిమజ్ఝావ సుస్సోణీ, సూనావ నీతకిబ్బిసా;
‘‘Vedimajjhāva sussoṇī, sūnāva nītakibbisā;
జాతా అమజ్ఝభరితా, అహో రూపమసస్సతం.
Jātā amajjhabharitā, aho rūpamasassataṃ.
‘‘సబ్బం సరీరసఞ్జాతం, పూతిగన్ధం భయానకం;
‘‘Sabbaṃ sarīrasañjātaṃ, pūtigandhaṃ bhayānakaṃ;
సుసానమివ బీభచ్ఛం, రమన్తే యత్థ బాలిసా.
Susānamiva bībhacchaṃ, ramante yattha bālisā.
‘‘తదా మహాకారుణికో, భాతా మే లోకనాయకో;
‘‘Tadā mahākāruṇiko, bhātā me lokanāyako;
దిస్వా సంవిగ్గచిత్తం మం, ఇమా గాథా అభాసథ.
Disvā saṃviggacittaṃ maṃ, imā gāthā abhāsatha.
‘‘ఆతురం కుణపం పూతిం, పస్స నన్దే సముస్సయం;
‘‘Āturaṃ kuṇapaṃ pūtiṃ, passa nande samussayaṃ;
అసుభాయ చిత్తం భావేహి, ఏకగ్గం సుసమాహితం.
Asubhāya cittaṃ bhāvehi, ekaggaṃ susamāhitaṃ.
‘‘యథా ఇదం తథా ఏతం, యథా ఏతం తథా ఇదం;
‘‘Yathā idaṃ tathā etaṃ, yathā etaṃ tathā idaṃ;
దుగ్గన్ధం పూతికం వాతి, బాలానం అభినన్దితం.
Duggandhaṃ pūtikaṃ vāti, bālānaṃ abhinanditaṃ.
‘‘ఏవమేతం అవేక్ఖన్తీ, రత్తిన్దివమతన్దితా;
‘‘Evametaṃ avekkhantī, rattindivamatanditā;
తతో సకాయ పఞ్ఞాయ, అభినిబ్బిజ్ఝ దక్ఖిసం.
Tato sakāya paññāya, abhinibbijjha dakkhisaṃ.
‘‘తతోహం అతిసంవిగ్గా, సుత్వా గాథా సుభాసితా;
‘‘Tatohaṃ atisaṃviggā, sutvā gāthā subhāsitā;
తత్రట్ఠితావహం సన్తీ, అరహత్తమపాపుణిం.
Tatraṭṭhitāvahaṃ santī, arahattamapāpuṇiṃ.
‘‘యత్థ యత్థ నిసిన్నాహం, సదా ఝానపరాయణా;
‘‘Yattha yattha nisinnāhaṃ, sadā jhānaparāyaṇā;
జినో తస్మిం గుణే తుట్ఠో, ఏతదగ్గే ఠపేసి మం.
Jino tasmiṃ guṇe tuṭṭho, etadagge ṭhapesi maṃ.
‘‘కిలేసా ఝాపితా మయ్హం…పే॰… కతం బుద్ధస్స సాసన’’న్తి.
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.
అరహత్తం పన పత్వా అత్తనో పటిపత్తిం పచ్చవేక్ఖిత్వా ఉదానవసేన ‘‘ఆతురం అసుచి’’న్తిఆదినా సత్థారా దేసితాహి తీహి గాథాహి సద్ధిం –
Arahattaṃ pana patvā attano paṭipattiṃ paccavekkhitvā udānavasena ‘‘āturaṃ asuci’’ntiādinā satthārā desitāhi tīhi gāthāhi saddhiṃ –
౮౫.
85.
‘‘తస్సా మే అప్పమత్తాయ, విచినన్తియా యోనిసో;
‘‘Tassā me appamattāya, vicinantiyā yoniso;
యథాభూతం అయం కాయో, దిట్ఠో సన్తరబాహిరో.
Yathābhūtaṃ ayaṃ kāyo, diṭṭho santarabāhiro.
౮౬.
86.
‘‘అథ నిబ్బిన్దహం కాయే, అజ్ఝత్తఞ్చ విరజ్జహం;
‘‘Atha nibbindahaṃ kāye, ajjhattañca virajjahaṃ;
అప్పమత్తా విసంయుత్తా, ఉపసన్తామ్హి నిబ్బుతా’’తి. –
Appamattā visaṃyuttā, upasantāmhi nibbutā’’ti. –
ఇమా ద్వే గాథా అభాసి.
Imā dve gāthā abhāsi.
తత్థ ఏవమేతం అవేక్ఖన్తీ…పే॰… దక్ఖిసన్తి ఏతం ఆతురాదిసభావం కాయం ఏవం ‘‘యథా ఇదం తథా ఏత’’న్తిఆదినా వుత్తప్పకారేన రత్తిన్దివం సబ్బకాలం అతన్దితా హుత్వా పరతో ఘోసహేతుకం సుతమయఞాణం ముఞ్చిత్వా, తతో తంనిమిత్తం అత్తని సమ్భూతత్తా సకాయభావనామయాయ పఞ్ఞాయ యాథావతో ఘనవినిబ్భోగకరణేన అభినిబ్బిజ్ఝ, కథం ను ఖో దక్ఖిసం పస్సిస్సన్తి ఆభోగపురేచారికేన పుబ్బభాగఞాణచక్ఖునా అవేక్ఖన్తీ విచినన్తీతి అత్థో.
Tattha evametaṃ avekkhantī…pe… dakkhisanti etaṃ āturādisabhāvaṃ kāyaṃ evaṃ ‘‘yathā idaṃ tathā eta’’ntiādinā vuttappakārena rattindivaṃ sabbakālaṃ atanditā hutvā parato ghosahetukaṃ sutamayañāṇaṃ muñcitvā, tato taṃnimittaṃ attani sambhūtattā sakāyabhāvanāmayāya paññāya yāthāvato ghanavinibbhogakaraṇena abhinibbijjha, kathaṃ nu kho dakkhisaṃ passissanti ābhogapurecārikena pubbabhāgañāṇacakkhunā avekkhantī vicinantīti attho.
తేనాహ ‘‘తస్సా మే అప్పమత్తాయా’’తిఆది. తస్సత్థో – తస్సా మే సతిఅవిప్పవాసేన అప్పమత్తాయ యోనిసో ఉపాయేన అనిచ్చాదివసేన విపస్సనాపఞ్ఞాయ విచినన్తియా వీమంసన్తియా, అయం ఖన్ధపఞ్చకసఙ్ఖాతో కాయో ససన్తానపరసన్తానవిభాగతో సన్తరబాహిరో యథాభూతం దిట్ఠో.
Tenāha ‘‘tassā me appamattāyā’’tiādi. Tassattho – tassā me satiavippavāsena appamattāya yoniso upāyena aniccādivasena vipassanāpaññāya vicinantiyā vīmaṃsantiyā, ayaṃ khandhapañcakasaṅkhāto kāyo sasantānaparasantānavibhāgato santarabāhiro yathābhūtaṃ diṭṭho.
అథ తథా దస్సనతో పచ్ఛా నిబ్బిన్దహం కాయే విపస్సనాపఞ్ఞాసహితాయ మగ్గపఞ్ఞాయ అత్తభావే నిబ్బిన్దిం, విసేసతోవ అజ్ఝత్తసన్తానే విరజ్జి విరాగం ఆపజ్జిం, అహం యథాభూతాయ అప్పమాదపటిపత్తియా మత్థకప్పత్తియా అప్పమత్తా సబ్బసో సంయోజనానం సముచ్ఛిన్నత్తా విసంయుత్తా ఉపసన్తా చ నిబ్బుతా చ అమ్హీతి.
Atha tathā dassanato pacchā nibbindahaṃ kāye vipassanāpaññāsahitāya maggapaññāya attabhāve nibbindiṃ, visesatova ajjhattasantāne virajji virāgaṃ āpajjiṃ, ahaṃ yathābhūtāya appamādapaṭipattiyā matthakappattiyā appamattā sabbaso saṃyojanānaṃ samucchinnattā visaṃyuttā upasantā ca nibbutā ca amhīti.
సున్దరీనన్దాథేరీగాథావణ్ణనా నిట్ఠితా.
Sundarīnandātherīgāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / థేరీగాథాపాళి • Therīgāthāpāḷi / ౪. సున్దరీనన్దాథేరీగాథా • 4. Sundarīnandātherīgāthā