| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / उदानपाळि • Udānapāḷi |
८. सुन्दरीसुत्तं
8. Sundarīsuttaṃ
३८. एवं मे सुतं – एकं समयं भगवा सावत्थियं विहरति जेतवने अनाथपिण्डिकस्स आरामे। तेन खो पन समयेन भगवा सक्कतो होति गरुकतो मानितो पूजितो अपचितो लाभी चीवरपिण्डपातसेनासनगिलानपच्चयभेसज्जपरिक्खारानं । भिक्खुसङ्घोपि सक्कतो होति गरुकतो मानितो पूजितो अपचितो लाभी चीवरपिण्डपातसेनासनगिलानपच्चयभेसज्जपरिक्खारानं। अञ्ञतित्थिया पन परिब्बाजका असक्कता होन्ति अगरुकता अमानिता अपूजिता अनपचिता न लाभिनो चीवरपिण्डपातसेनासनगिलानपच्चयभेसज्जपरिक्खारानं।
38. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena bhagavā sakkato hoti garukato mānito pūjito apacito lābhī cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānaṃ . Bhikkhusaṅghopi sakkato hoti garukato mānito pūjito apacito lābhī cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānaṃ. Aññatitthiyā pana paribbājakā asakkatā honti agarukatā amānitā apūjitā anapacitā na lābhino cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānaṃ.
अथ खो ते अञ्ञतित्थिया परिब्बाजका भगवतो सक्कारं असहमाना भिक्खुसङ्घस्स च येन सुन्दरी परिब्बाजिका तेनुपसङ्कमिंसु; उपसङ्कमित्वा सुन्दरिं परिब्बाजिकं एतदवोचुं – ‘‘उस्सहसि त्वं, भगिनि, ञातीनं अत्थं कातु’’न्ति? ‘‘क्याहं, अय्या, करोमि? किं मया न सक्का 1 कातुं? जीवितम्पि मे परिच्चत्तं ञातीनं अत्थाया’’ति।
Atha kho te aññatitthiyā paribbājakā bhagavato sakkāraṃ asahamānā bhikkhusaṅghassa ca yena sundarī paribbājikā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā sundariṃ paribbājikaṃ etadavocuṃ – ‘‘ussahasi tvaṃ, bhagini, ñātīnaṃ atthaṃ kātu’’nti? ‘‘Kyāhaṃ, ayyā, karomi? Kiṃ mayā na sakkā 2 kātuṃ? Jīvitampi me pariccattaṃ ñātīnaṃ atthāyā’’ti.
‘‘तेन हि, भगिनि, अभिक्खणं जेतवनं गच्छाही’’ति। ‘‘एवं, अय्या’’ति खो सुन्दरी परिब्बाजिका तेसं अञ्ञतित्थियानं परिब्बाजकानं पटिस्सुत्वा अभिक्खणं जेतवनं अगमासि।
‘‘Tena hi, bhagini, abhikkhaṇaṃ jetavanaṃ gacchāhī’’ti. ‘‘Evaṃ, ayyā’’ti kho sundarī paribbājikā tesaṃ aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ paṭissutvā abhikkhaṇaṃ jetavanaṃ agamāsi.
यदा ते अञ्ञिंसु अञ्ञतित्थिया परिब्बाजका – ‘‘वोदिट्ठा खो सुन्दरी परिब्बाजिका बहुजनेन अभिक्खणं जेतवनं गच्छती’’ति 3। अथ नं जीविता वोरोपेत्वा तत्थेव जेतवनस्स परिखाकूपे निक्खिपित्वा 4 येन राजा पसेनदि कोसलो तेनुपसङ्कमिंसु; उपसङ्कमित्वा राजानं पसेनदिं कोसलं एतदवोचुं – ‘‘या सा, महाराज, सुन्दरी परिब्बाजिका; सा नो न दिस्सती’’ति। ‘‘कत्थ पन तुम्हे आसङ्कथा’’ति ? ‘‘जेतवने, महाराजा’’ति। ‘‘तेन हि जेतवनं विचिनथा’’ति।
Yadā te aññiṃsu aññatitthiyā paribbājakā – ‘‘vodiṭṭhā kho sundarī paribbājikā bahujanena abhikkhaṇaṃ jetavanaṃ gacchatī’’ti 5. Atha naṃ jīvitā voropetvā tattheva jetavanassa parikhākūpe nikkhipitvā 6 yena rājā pasenadi kosalo tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā rājānaṃ pasenadiṃ kosalaṃ etadavocuṃ – ‘‘yā sā, mahārāja, sundarī paribbājikā; sā no na dissatī’’ti. ‘‘Kattha pana tumhe āsaṅkathā’’ti ? ‘‘Jetavane, mahārājā’’ti. ‘‘Tena hi jetavanaṃ vicinathā’’ti.
अथ खो ते अञ्ञतित्थिया परिब्बाजका जेतवनं विचिनित्वा यथानिक्खित्तं परिखाकूपा उद्धरित्वा मञ्चकं आरोपेत्वा सावत्थिं पवेसेत्वा रथियाय रथियं सिङ्घाटकेन सिङ्घाटकं उपसङ्कमित्वा मनुस्से उज्झापेसुं –
Atha kho te aññatitthiyā paribbājakā jetavanaṃ vicinitvā yathānikkhittaṃ parikhākūpā uddharitvā mañcakaṃ āropetvā sāvatthiṃ pavesetvā rathiyāya rathiyaṃ siṅghāṭakena siṅghāṭakaṃ upasaṅkamitvā manusse ujjhāpesuṃ –
‘‘पस्सथाय्या समणानं सक्यपुत्तियानं कम्मं! अलज्जिनो इमे समणा सक्यपुत्तिया दुस्सीला पापधम्मा मुसावादिनो अब्रह्मचारिनो। इमे हि नाम धम्मचारिनो समचारिनो ब्रह्मचारिनो सच्चवादिनो सीलवन्तो कल्याणधम्मा पटिजानिस्सन्ति! नत्थि इमेसं सामञ्ञं, नत्थि इमेसं ब्रह्मञ्ञं। नट्ठं इमेसं सामञ्ञं, नट्ठं इमेसं ब्रह्मञ्ञं। कुतो इमेसं सामञ्ञं, कुतो इमेसं ब्रह्मञ्ञं? अपगता इमे सामञ्ञा, अपगता इमे ब्रह्मञ्ञा। कथञ्हि नाम पुरिसो पुरिसकिच्चं करित्वा इत्थिं जीविता वोरोपेस्सती’’ति!
‘‘Passathāyyā samaṇānaṃ sakyaputtiyānaṃ kammaṃ! Alajjino ime samaṇā sakyaputtiyā dussīlā pāpadhammā musāvādino abrahmacārino. Ime hi nāma dhammacārino samacārino brahmacārino saccavādino sīlavanto kalyāṇadhammā paṭijānissanti! Natthi imesaṃ sāmaññaṃ, natthi imesaṃ brahmaññaṃ. Naṭṭhaṃ imesaṃ sāmaññaṃ, naṭṭhaṃ imesaṃ brahmaññaṃ. Kuto imesaṃ sāmaññaṃ, kuto imesaṃ brahmaññaṃ? Apagatā ime sāmaññā, apagatā ime brahmaññā. Kathañhi nāma puriso purisakiccaṃ karitvā itthiṃ jīvitā voropessatī’’ti!
तेन खो पन समयेन सावत्थियं मनुस्सा भिक्खू दिस्वा असब्भाहि फरुसाहि वाचाहि अक्कोसन्ति परिभासन्ति रोसन्ति विहेसन्ति –
Tena kho pana samayena sāvatthiyaṃ manussā bhikkhū disvā asabbhāhi pharusāhi vācāhi akkosanti paribhāsanti rosanti vihesanti –
‘‘अलज्जिनो इमे समणा सक्यपुत्तिया दुस्सीला पापधम्मा मुसावादिनो अब्रह्मचारिनो । इमे हि नाम धम्मचारिनो समचारिनो ब्रह्मचारिनो सच्चवादिनो सीलवन्तो कल्याणधम्मा पटिजानिस्सन्ति! नत्थि इमेसं सामञ्ञं, नत्थि इमेसं ब्रह्मञ्ञं। नट्ठं इमेसं सामञ्ञं, नट्ठं इमेसं ब्रह्मञ्ञं। कुतो इमेसं सामञ्ञं, कुतो इमेसं ब्रह्मञ्ञं? अपगता इमे सामञ्ञा, अपगता इमे ब्रह्मञ्ञा। कथञ्हि नाम पुरिसो पुरिसकिच्चं करित्वा इत्थिं जीविता वोरोपेस्सती’’ति!
‘‘Alajjino ime samaṇā sakyaputtiyā dussīlā pāpadhammā musāvādino abrahmacārino . Ime hi nāma dhammacārino samacārino brahmacārino saccavādino sīlavanto kalyāṇadhammā paṭijānissanti! Natthi imesaṃ sāmaññaṃ, natthi imesaṃ brahmaññaṃ. Naṭṭhaṃ imesaṃ sāmaññaṃ, naṭṭhaṃ imesaṃ brahmaññaṃ. Kuto imesaṃ sāmaññaṃ, kuto imesaṃ brahmaññaṃ? Apagatā ime sāmaññā, apagatā ime brahmaññā. Kathañhi nāma puriso purisakiccaṃ karitvā itthiṃ jīvitā voropessatī’’ti!
अथ खो सम्बहुला भिक्खू पुब्बण्हसमयं निवासेत्वा पत्तचीवरमादाय सावत्थिं पिण्डाय पाविसिंसु। सावत्थियं पिण्डाय चरित्वा पच्छाभत्तं पिण्डपातपटिक्कन्ता येन भगवा तेनुपसङ्कमिंसु; उपसङ्कमित्वा भगवन्तं अभिवादेत्वा एकमन्तं निसीदिंसु। एकमन्तं निसिन्ना खो ते भिक्खू भगवन्तं एतदवोचुं –
Atha kho sambahulā bhikkhū pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya sāvatthiṃ piṇḍāya pāvisiṃsu. Sāvatthiyaṃ piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkantā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū bhagavantaṃ etadavocuṃ –
‘‘एतरहि, भन्ते, सावत्थियं मनुस्सा भिक्खू दिस्वा असब्भाहि फरुसाहि वाचाहि अक्कोसन्ति परिभासन्ति रोसन्ति विहेसन्ति – ‘अलज्जिनो इमे समणा सक्यपुत्तिया दुस्सीला पापधम्मा मुसावादिनो अब्रह्मचारिनो। इमे हि नाम धम्मचारिनो समचारिनो ब्रह्मचारिनो सच्चवादिनो सीलवन्तो कल्याणधम्मा पटिजानिस्सन्ति। नत्थि इमेसं सामञ्ञं, नत्थि इमेसं ब्रह्मञ्ञं। नट्ठं इमेसं सामञ्ञं, नट्ठं इमेसं ब्रह्मञ्ञं। कुतो इमेसं सामञ्ञं, कुतो इमेसं ब्रह्मञ्ञं? अपगता इमे सामञ्ञा, अपगता इमे ब्रह्मञ्ञा। कथञ्हि नाम पुरिसो पुरिसकिच्चं करित्वा इत्थिं जीविता वोरोपेस्सती’’’ति!
‘‘Etarahi, bhante, sāvatthiyaṃ manussā bhikkhū disvā asabbhāhi pharusāhi vācāhi akkosanti paribhāsanti rosanti vihesanti – ‘alajjino ime samaṇā sakyaputtiyā dussīlā pāpadhammā musāvādino abrahmacārino. Ime hi nāma dhammacārino samacārino brahmacārino saccavādino sīlavanto kalyāṇadhammā paṭijānissanti. Natthi imesaṃ sāmaññaṃ, natthi imesaṃ brahmaññaṃ. Naṭṭhaṃ imesaṃ sāmaññaṃ, naṭṭhaṃ imesaṃ brahmaññaṃ. Kuto imesaṃ sāmaññaṃ, kuto imesaṃ brahmaññaṃ? Apagatā ime sāmaññā, apagatā ime brahmaññā. Kathañhi nāma puriso purisakiccaṃ karitvā itthiṃ jīvitā voropessatī’’’ti!
‘‘नेसो, भिक्खवे, सद्दो चिरं भविस्सति सत्ताहमेव भविस्सति। सत्ताहस्स अच्चयेन अन्तरधायिस्सति। तेन हि, भिक्खवे, ये मनुस्सा भिक्खू दिस्वा असब्भाहि फरुसाहि वाचाहि अक्कोसन्ति परिभासन्ति रोसन्ति विहेसन्ति, ते तुम्हे इमाय गाथाय पटिचोदेथ –
‘‘Neso, bhikkhave, saddo ciraṃ bhavissati sattāhameva bhavissati. Sattāhassa accayena antaradhāyissati. Tena hi, bhikkhave, ye manussā bhikkhū disvā asabbhāhi pharusāhi vācāhi akkosanti paribhāsanti rosanti vihesanti, te tumhe imāya gāthāya paṭicodetha –
‘‘‘अभूतवादी निरयं उपेति,
‘‘‘Abhūtavādī nirayaṃ upeti,
उभोपि ते पेच्च समा भवन्ति,
Ubhopi te pecca samā bhavanti,
निहीनकम्मा मनुजा परत्था’’’ति॥
Nihīnakammā manujā paratthā’’’ti.
अथ खो ते भिक्खू भगवतो सन्तिके इमं गाथं परियापुणित्वा ये मनुस्सा भिक्खू दिस्वा असब्भाहि फरुसाहि वाचाहि अक्कोसन्ति परिभासन्ति रोसन्ति विहेसन्ति ते इमाय गाथाय पटिचोदेन्ति –
Atha kho te bhikkhū bhagavato santike imaṃ gāthaṃ pariyāpuṇitvā ye manussā bhikkhū disvā asabbhāhi pharusāhi vācāhi akkosanti paribhāsanti rosanti vihesanti te imāya gāthāya paṭicodenti –
‘‘अभूतवादी निरयं उपेति,
‘‘Abhūtavādī nirayaṃ upeti,
यो वापि कत्वा न करोमिचाह।
Yo vāpi katvā na karomicāha;
उभोपि ते पेच्च समा भवन्ति,
Ubhopi te pecca samā bhavanti,
निहीनकम्मा मनुजा परत्था’’ति॥
Nihīnakammā manujā paratthā’’ti.
मनुस्सानं एतदहोसि – ‘‘अकारका इमे समणा सक्यपुत्तिया। नयिमेहि कतं। सपन्तिमे समणा सक्यपुत्तिया’’ति। नेव सो सद्दो चिरं अहोसि। सत्ताहमेव अहोसि। सत्ताहस्स अच्चयेन अन्तरधायि।
Manussānaṃ etadahosi – ‘‘akārakā ime samaṇā sakyaputtiyā. Nayimehi kataṃ. Sapantime samaṇā sakyaputtiyā’’ti. Neva so saddo ciraṃ ahosi. Sattāhameva ahosi. Sattāhassa accayena antaradhāyi.
अथ खो सम्बहुला भिक्खू येन भगवा तेनुपसङ्कमिंसु; उपसङ्कमित्वा भगवन्तं अभिवादेत्वा एकमन्तं निसीदिंसु। एकमन्तं निसिन्ना खो ते भिक्खू भगवतो एतदवोचुं –
Atha kho sambahulā bhikkhū yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū bhagavato etadavocuṃ –
‘‘अच्छरियं, भन्ते, अब्भुतं, भन्ते! याव सुभासितं चिदं भन्ते भगवता – ‘नेसो, भिक्खवे, सद्दो चिरं भविस्सति। सत्ताहमेव भविस्सति। सत्ताहस्स अच्चयेन अन्तरधायिस्सती’ति। अन्तरहितो सो, भन्ते, सद्दो’’ति।
‘‘Acchariyaṃ, bhante, abbhutaṃ, bhante! Yāva subhāsitaṃ cidaṃ bhante bhagavatā – ‘neso, bhikkhave, saddo ciraṃ bhavissati. Sattāhameva bhavissati. Sattāhassa accayena antaradhāyissatī’ti. Antarahito so, bhante, saddo’’ti.
अथ खो भगवा एतमत्थं विदित्वा तायं वेलायं इमं उदानं उदानेसि –
Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi –
‘‘तुदन्ति वाचाय जना असञ्ञता,
‘‘Tudanti vācāya janā asaññatā,
सरेहि सङ्गामगतंव कुञ्जरं।
Sarehi saṅgāmagataṃva kuñjaraṃ;
सुत्वान वाक्यं फरुसं उदीरितं,
Sutvāna vākyaṃ pharusaṃ udīritaṃ,
अधिवासये भिक्खु अदुट्ठचित्तो’’ति॥ अट्ठमं।
Adhivāsaye bhikkhu aduṭṭhacitto’’ti. aṭṭhamaṃ;
Footnotes:
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / खुद्दकनिकाय (अट्ठकथा) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / उदान-अट्ठकथा • Udāna-aṭṭhakathā / ८. सुन्दरीसुत्तवण्णना • 8. Sundarīsuttavaṇṇanā
