| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
ಸುನಿಧವಸ್ಸಕಾರವತ್ಥುಕಥಾವಣ್ಣನಾ
Sunidhavassakāravatthukathāvaṇṇanā
೨೮೬. ಸುನಿಧವಸ್ಸಕಾರಾತಿ (ದೀ॰ ನಿ॰ ೨.೧೫೩; ಉದಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೭೬) ಸುನಿಧೋ ಚ ವಸ್ಸಕಾರೋ ಚ ದ್ವೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ। ಮಗಧಮಹಾಮತ್ತಾತಿ ಮಗಧರಞ್ಞೋ ಮಹಾಅಮಚ್ಚಾ, ಮಗಧರಟ್ಠೇ ವಾ ಮಹಾಮತ್ತಾ, ಮಹತಿಯಾ ಇಸ್ಸರಿಯಮತ್ತಾಯ ಸಮನ್ನಾಗತಾತಿ ಮಗಧಮಹಾಮತ್ತಾ। ಪಾಟಲಿಗಾಮೇ ನಗರಂ ಮಾಪೇನ್ತೀತಿ ಪಾಟಲಿಗಾಮನ್ತಸಙ್ಖಾತೇ ಭೂಮಿಪ್ಪದೇಸೇ ನಗರಂ ಮಾಪೇನ್ತಿ, ಪುಬ್ಬೇ ‘‘ಪಾಟಲಿಗಾಮೋ’’ತಿ ಲದ್ಧನಾಮಂ ಠಾನಂ ಇದಾನಿ ನಗರಂ ಕತ್ವಾ ಮಾಪೇನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ವಜ್ಜೀನಂ ಪಟಿಬಾಹಾಯಾತಿ ಲಿಚ್ಛವಿರಾಜೂನಂ ಆಯಮುಖಪಚ್ಛಿನ್ದನತ್ಥಂ। ವತ್ಥೂನೀತಿ ಘರವತ್ಥೂನಿ ಘರಪತಿಟ್ಠಾಪನಟ್ಠಾನಾನಿ। ಚಿತ್ತಾನಿ ನಮನ್ತಿ ನಿವೇಸನಾನಿ ಮಾಪೇತುನ್ತಿ ರಞ್ಞೋ ರಾಜಮಹಾಮತ್ತಾನಞ್ಚ ನಿವೇಸನಾನಿ ಮಾಪೇತುಂ ವತ್ಥುವಿಜ್ಜಾಪಾಠಕಾನಂ ಚಿತ್ತಾನಿ ನಮನ್ತಿ। ತೇ ಕಿರ ಅತ್ತನೋ ಸಿಪ್ಪಾನುಭಾವೇನ ಹೇಟ್ಠಾಪಥವಿಯಂ ತಿಂಸಹತ್ಥಮತ್ತೇ ಠಾನೇ ‘‘ಇಧ ನಾಗಾನಂ ನಿವಾಸಪರಿಗ್ಗಹೋ, ಇಧ ಯಕ್ಖಾನಂ, ಇಧ ಭೂತಾನಂ ನಿವಾಸಪರಿಗ್ಗಹೋ, ಇಧ ಪಾಸಾಣೋ ವಾ ಖಾಣುಕೋ ವಾ ಅತ್ಥೀ’’ತಿ ಜಾನನ್ತಿ, ತೇ ತದಾ ಸಿಪ್ಪಂ ಜಪ್ಪಿತ್ವಾ ತಾದಿಸಂ ಸಾರಮ್ಭಟ್ಠಾನಂ ಪರಿಹರಿತ್ವಾ ಅನಾರಮ್ಭೇ ಠಾನೇ ತಾಹಿ ವತ್ಥುಪರಿಗ್ಗಾಹಿಕಾಹಿ ದೇವತಾಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಮನ್ತಯಮಾನಾ ವಿಯ ತಂತಂಗೇಹಾನಿ ಮಾಪೇನ್ತಿ।
286.Sunidhavassakārāti (dī. ni. 2.153; udā. aṭṭha. 76) sunidho ca vassakāro ca dve brāhmaṇā. Magadhamahāmattāti magadharañño mahāamaccā, magadharaṭṭhe vā mahāmattā, mahatiyā issariyamattāya samannāgatāti magadhamahāmattā. Pāṭaligāme nagaraṃ māpentīti pāṭaligāmantasaṅkhāte bhūmippadese nagaraṃ māpenti, pubbe ‘‘pāṭaligāmo’’ti laddhanāmaṃ ṭhānaṃ idāni nagaraṃ katvā māpentīti attho. Vajjīnaṃ paṭibāhāyāti licchavirājūnaṃ āyamukhapacchindanatthaṃ. Vatthūnīti gharavatthūni gharapatiṭṭhāpanaṭṭhānāni. Cittāni namanti nivesanāni māpetunti rañño rājamahāmattānañca nivesanāni māpetuṃ vatthuvijjāpāṭhakānaṃ cittāni namanti. Te kira attano sippānubhāvena heṭṭhāpathaviyaṃ tiṃsahatthamatte ṭhāne ‘‘idha nāgānaṃ nivāsapariggaho, idha yakkhānaṃ, idha bhūtānaṃ nivāsapariggaho, idha pāsāṇo vā khāṇuko vā atthī’’ti jānanti, te tadā sippaṃ jappitvā tādisaṃ sārambhaṭṭhānaṃ pariharitvā anārambhe ṭhāne tāhi vatthupariggāhikāhi devatāhi saddhiṃ mantayamānā viya taṃtaṃgehāni māpenti.
ಅಥ ವಾ ನೇಸಂ ಸರೀರೇ ದೇವತಾ ಅಧಿಮುಚ್ಚಿತ್ವಾ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ನಿವೇಸನಾನಿ ಮಾಪೇತುಂ ಚಿತ್ತಂ ನಾಮೇನ್ತಿ। ತಾ ಚತೂಸು ಕೋಣೇಸು ಖಾಣುಕೇ ಕೋಟ್ಟೇತ್ವಾ ವತ್ಥುಮ್ಹಿ ಗಹಿತಮತ್ತೇ ಪಟಿವಿಗಚ್ಛನ್ತಿ। ಸದ್ಧಾನಂ ಕುಲಾನಂ ಸದ್ಧಾ ದೇವತಾ ತಥಾ ಕರೋನ್ತಿ, ಅಸ್ಸದ್ಧಾನಂ ಕುಲಾನಂ ಅಸ್ಸದ್ಧಾ ದೇವತಾ ಚ। ಕಿಂ ಕಾರಣಾ? ಸದ್ಧಾನಞ್ಹಿ ಏವಂ ಹೋತಿ ‘‘ಇಧ ಮನುಸ್ಸಾ ನಿವೇಸನಂ ಮಾಪೇನ್ತಾ ಪಠಮಂ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಂ ನಿಸೀದಾಪೇತ್ವಾ ಮಙ್ಗಲಂ ವದಾಪೇಸ್ಸನ್ತಿ, ಅಥ ಮಯಂ ಸೀಲವನ್ತಾನಂ ದಸ್ಸನಂ ಧಮ್ಮಕಥಂ ಪಞ್ಹವಿಸ್ಸಜ್ಜನಂ ಅನುಮೋದನಞ್ಚ ಸೋತುಂ ಲಭಿಸ್ಸಾಮ, ಮನುಸ್ಸಾದಾನಂ ದತ್ವಾ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಪತ್ತಿಂ ದಸ್ಸನ್ತೀ’’ತಿ। ಅಸ್ಸದ್ಧಾ ದೇವತಾಪಿ ‘‘ಅತ್ತನೋ ಇಚ್ಛಾನುರೂಪಂ ತೇಸಂ ಪಟಿಪತ್ತಿಂ ಪಸ್ಸಿತುಂ ಕಥಞ್ಚ ಸೋತುಂ ಲಭಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ತಥಾ ಕರೋನ್ತಿ।
Atha vā nesaṃ sarīre devatā adhimuccitvā tattha tattha nivesanāni māpetuṃ cittaṃ nāmenti. Tā catūsu koṇesu khāṇuke koṭṭetvā vatthumhi gahitamatte paṭivigacchanti. Saddhānaṃ kulānaṃ saddhā devatā tathā karonti, assaddhānaṃ kulānaṃ assaddhā devatā ca. Kiṃ kāraṇā? Saddhānañhi evaṃ hoti ‘‘idha manussā nivesanaṃ māpentā paṭhamaṃ bhikkhusaṅghaṃ nisīdāpetvā maṅgalaṃ vadāpessanti, atha mayaṃ sīlavantānaṃ dassanaṃ dhammakathaṃ pañhavissajjanaṃ anumodanañca sotuṃ labhissāma, manussādānaṃ datvā amhākaṃ pattiṃ dassantī’’ti. Assaddhā devatāpi ‘‘attano icchānurūpaṃ tesaṃ paṭipattiṃ passituṃ kathañca sotuṃ labhissāmā’’ti tathā karonti.
ತಾವತಿಂಸೇಹೀತಿ ಯಥಾ ಹಿ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಕುಲೇ ಏಕಂ ಪಣ್ಡಿತಂ ಮನುಸ್ಸಂ, ಏಕಸ್ಮಿಞ್ಚ ವಿಹಾರೇ ಏಕಂ ಬಹುಸ್ಸುತಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಉಪಾದಾಯ ‘‘ಅಸುಕಕುಲೇ ಮನುಸ್ಸಾ ಪಣ್ಡಿತಾ, ಅಸುಕವಿಹಾರೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಬಹುಸ್ಸುತಾ’’ತಿ ಸದ್ದೋ ಅಬ್ಭುಗ್ಗಚ್ಛತಿ, ಏವಮೇವಂ ಸಕ್ಕಂ ದೇವರಾಜಾನಂ ವಿಸ್ಸಕಮ್ಮಞ್ಚ ದೇವಪುತ್ತಂ ಉಪಾದಾಯ ‘‘ತಾವತಿಂಸಾ ಪಣ್ಡಿತಾ’’ತಿ ಸದ್ದೋ ಅಬ್ಭುಗ್ಗತೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ತಾವತಿಂಸೇಹೀ’’ತಿ। ಸೇಯ್ಯಥಾಪೀತಿಆದಿನಾ ದೇವೇಹಿ ತಾವತಿಂಸೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಮನ್ತೇತ್ವಾ ವಿಯ ಸುನಿಧವಸ್ಸಕಾರಾ ನಗರಂ ಮಾಪೇನ್ತೀತಿ ದಸ್ಸೇತಿ।
Tāvatiṃsehīti yathā hi ekasmiṃ kule ekaṃ paṇḍitaṃ manussaṃ, ekasmiñca vihāre ekaṃ bahussutaṃ bhikkhuṃ upādāya ‘‘asukakule manussā paṇḍitā, asukavihāre bhikkhū bahussutā’’ti saddo abbhuggacchati, evamevaṃ sakkaṃ devarājānaṃ vissakammañca devaputtaṃ upādāya ‘‘tāvatiṃsā paṇḍitā’’ti saddo abbhuggato. Tenāha ‘‘tāvatiṃsehī’’ti. Seyyathāpītiādinā devehi tāvatiṃsehi saddhiṃ mantetvā viya sunidhavassakārā nagaraṃ māpentīti dasseti.
ಯಾವತಾ ಅರಿಯಂ ಆಯತನನ್ತಿ ಯತ್ತಕಂ ಅರಿಯಮನುಸ್ಸಾನಂ ಓಸರಣಟ್ಠಾನಂ ನಾಮ ಅತ್ಥಿ। ಯಾವತಾ ವಣಿಪ್ಪಥೋತಿ ಯತ್ತಕಂ ವಾಣಿಜಾನಂ ಆಹಟಭಣ್ಡಸ್ಸ ರಾಸಿವಸೇನೇವ ಕಯವಿಕ್ಕಯಟ್ಠಾನಂ ನಾಮ, ವಾಣಿಜಾನಂ ವಸನಟ್ಠಾನಂ ವಾ ಅತ್ಥಿ। ಇದಂ ಅಗ್ಗನಗರನ್ತಿ ತೇಸಂ ಅರಿಯಾಯತನವಣಿಪ್ಪಥಾನಂ ಇದಂ ನಗರಂ ಅಗ್ಗಂ ಭವಿಸ್ಸತಿ ಜೇಟ್ಠಕಂ ಪಾಮೋಕ್ಖಂ। ಪುಟಭೇದನನ್ತಿ ಭಣ್ಡಪುಟಭೇದನಟ್ಠಾನಂ, ಭಣ್ಡಗನ್ಥಿಕಾನಂ ಮೋಚನಟ್ಠಾನನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಸಕಲಜಮ್ಬುದೀಪೇ ಅಲದ್ಧಭಣ್ಡಮ್ಪಿ ಹಿ ಇಧೇವ ಲಭಿಸ್ಸತಿ, ಅಞ್ಞತ್ಥ ವಿಕ್ಕಯಂ ಅಗಚ್ಛನ್ತಮ್ಪಿ ಇಧ ವಿಕ್ಕಯಂ ಗಚ್ಛಿಸ್ಸತಿ, ತಸ್ಮಾ ಇಧೇವ ಪುಟಂ ಭಿನ್ದಿಸ್ಸತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಆಯನ್ತಿ ಯಾನಿ ಚತೂಸು ದ್ವಾರೇಸು ಚತ್ತಾರಿ, ಸಭಾಯಂ ಏಕನ್ತಿ ಏವಂ ದಿವಸೇ ದಿವಸೇ ಪಞ್ಚಸತಸಹಸ್ಸಾನಿ ತತ್ಥ ಉಟ್ಠಹಿಸ್ಸನ್ತಿ, ತಾನಿಸ್ಸ ಭಾವೀನಿ ಆಯಾನಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಅಗ್ಗಿತೋ ವಾತಿಆದೀಸು ಚ-ಕಾರತ್ಥೋ ವಾ-ಸದ್ದೋ, ಅಗ್ಗಿನಾ ಚ ಉದಕೇನ ಚ ಮಿಥುಭೇದೇನ ಚ ನಸ್ಸಿಸ್ಸತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ತಸ್ಸ ಹಿ ಏಕೋ ಕೋಟ್ಠಾಸೋ ಅಗ್ಗಿನಾ ನಸ್ಸಿಸ್ಸತಿ, ನಿಬ್ಬಾಪೇತುಮ್ಪಿ ನಂ ನ ಸಕ್ಖಿಸ್ಸತಿ, ಏಕಂ ಕೋಟ್ಠಾಸಂ ಗಙ್ಗಾ ಗಹೇತ್ವಾ ಗಮಿಸ್ಸತಿ, ಏಕೋ ಇಮಿನಾ ಅಕಥಿತಂ ಅಮುಸ್ಸ, ಅಮುನಾ ಅಕಥಿತಂ ಇಮಸ್ಸ ವದನ್ತಾನಂ ಪಿಸುಣವಾಚಾನಂ ವಸೇನ ಭಿನ್ನಾನಂ ಮನುಸ್ಸಾನಂ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಭೇದೇನ ವಿನಸ್ಸಿಸ್ಸತಿ।
Yāvatā ariyaṃ āyatananti yattakaṃ ariyamanussānaṃ osaraṇaṭṭhānaṃ nāma atthi. Yāvatā vaṇippathoti yattakaṃ vāṇijānaṃ āhaṭabhaṇḍassa rāsivaseneva kayavikkayaṭṭhānaṃ nāma, vāṇijānaṃ vasanaṭṭhānaṃ vā atthi. Idaṃ agganagaranti tesaṃ ariyāyatanavaṇippathānaṃ idaṃ nagaraṃ aggaṃ bhavissati jeṭṭhakaṃ pāmokkhaṃ. Puṭabhedananti bhaṇḍapuṭabhedanaṭṭhānaṃ, bhaṇḍaganthikānaṃ mocanaṭṭhānanti vuttaṃ hoti. Sakalajambudīpe aladdhabhaṇḍampi hi idheva labhissati, aññattha vikkayaṃ agacchantampi idha vikkayaṃ gacchissati, tasmā idheva puṭaṃ bhindissatīti attho. Āyanti yāni catūsu dvāresu cattāri, sabhāyaṃ ekanti evaṃ divase divase pañcasatasahassāni tattha uṭṭhahissanti, tānissa bhāvīni āyāni dasseti. Aggito vātiādīsu ca-kārattho vā-saddo, agginā ca udakena ca mithubhedena ca nassissatīti attho. Tassa hi eko koṭṭhāso agginā nassissati, nibbāpetumpi naṃ na sakkhissati, ekaṃ koṭṭhāsaṃ gaṅgā gahetvā gamissati, eko iminā akathitaṃ amussa, amunā akathitaṃ imassa vadantānaṃ pisuṇavācānaṃ vasena bhinnānaṃ manussānaṃ aññamaññabhedena vinassissati.
ಏವಂ ವತ್ವಾ ಭಗವಾ ಪಚ್ಚೂಸಕಾಲೇ ಗಙ್ಗಾತೀರಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಕತಮುಖಧೋವನೋ ಭಿಕ್ಖಾಚಾರಕಾಲಂ ಆಗಮಯಮಾನೋ ನಿಸೀದಿ। ಸುನಿಧವಸ್ಸಕಾರಾಪಿ ‘‘ಅಮ್ಹಾಕಂ ರಾಜಾ ಸಮಣಸ್ಸ ಗೋತಮಸ್ಸ ಉಪಟ್ಠಾಕೋ, ಸೋ ಅಮ್ಹೇ ಉಪಗತೇ ಪುಚ್ಛಿಸ್ಸತಿ ‘ಸತ್ಥಾ ಕಿರ ಪಾಟಲಿಗಾಮಂ ಅಗಮಾಸಿ, ಕಿಂ ತಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ಥ, ನ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ಥಾ’ತಿ, ‘ಉಪಸಙ್ಕಮಿಮ್ಹಾ’ತಿ ಚ ವುತ್ತೇ ‘ನಿಮನ್ತಯಿತ್ಥ, ನ ನಿಮನ್ತಯಿತ್ಥಾ’ತಿ ಪುಚ್ಛಿಸ್ಸತಿ, ‘ನ ನಿಮನ್ತಯಿಮ್ಹಾ’ತಿ ಚ ವುತ್ತೇ ಅಮ್ಹಾಕಂ ದೋಸಂ ಆರೋಪೇತ್ವಾ ನಿಗ್ಗಣ್ಹಿಸ್ಸತಿ, ಇದಞ್ಚಾಪಿ ಮಯಂ ಅಕತಟ್ಠಾನೇ ನಗರಂ ಮಾಪೇಮ, ಸಮಣಸ್ಸ ಖೋ ಪನ ಗೋತಮಸ್ಸ ಗತಗತಟ್ಠಾನೇ ಕಾಳಕಣ್ಣಿಸತ್ತಾ ಪಟಿಕ್ಕಮನ್ತಿ, ತಂ ಮಯಂ ನಗರಮಙ್ಗಲಂ ವಾಚಾಪೇಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ಸತ್ಥಾರಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ನಿಮನ್ತಯಿಂಸು। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ಅಥ ಖೋ ಸುನಿಧವಸ್ಸಕಾರಾ’’ತಿಆದಿ। ಪುಬ್ಬಣ್ಹಸಮಯನ್ತಿ ಪುಬ್ಬಣ್ಹಕಾಲೇ। ನಿವಾಸೇತ್ವಾತಿ ಗಾಮಪ್ಪವೇಸನನೀಹಾರೇನ ನಿವಾಸನಂ ನಿವಾಸೇತ್ವಾ ಕಾಯಬನ್ಧನಂ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ। ಪತ್ತಚೀವರಮಾದಾಯಾತಿ ಪತ್ತಞ್ಚ ಚೀವರಞ್ಚ ಆದಿಯಿತ್ವಾ ಕಾಯಪಟಿಬದ್ಧಂ ಕತ್ವಾ, ಚೀವರಂ ಪಾರುಪಿತ್ವಾ ಪತ್ತಂ ಹತ್ಥೇನ ಗಹೇತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ।
Evaṃ vatvā bhagavā paccūsakāle gaṅgātīraṃ gantvā katamukhadhovano bhikkhācārakālaṃ āgamayamāno nisīdi. Sunidhavassakārāpi ‘‘amhākaṃ rājā samaṇassa gotamassa upaṭṭhāko, so amhe upagate pucchissati ‘satthā kira pāṭaligāmaṃ agamāsi, kiṃ tassa santikaṃ upasaṅkamittha, na upasaṅkamitthā’ti, ‘upasaṅkamimhā’ti ca vutte ‘nimantayittha, na nimantayitthā’ti pucchissati, ‘na nimantayimhā’ti ca vutte amhākaṃ dosaṃ āropetvā niggaṇhissati, idañcāpi mayaṃ akataṭṭhāne nagaraṃ māpema, samaṇassa kho pana gotamassa gatagataṭṭhāne kāḷakaṇṇisattā paṭikkamanti, taṃ mayaṃ nagaramaṅgalaṃ vācāpessāmā’’ti cintetvā satthāraṃ upasaṅkamitvā nimantayiṃsu. Tena vuttaṃ ‘‘atha kho sunidhavassakārā’’tiādi. Pubbaṇhasamayanti pubbaṇhakāle. Nivāsetvāti gāmappavesananīhārena nivāsanaṃ nivāsetvā kāyabandhanaṃ bandhitvā. Pattacīvaramādāyāti pattañca cīvarañca ādiyitvā kāyapaṭibaddhaṃ katvā, cīvaraṃ pārupitvā pattaṃ hatthena gahetvāti attho.
ಸೀಲವನ್ತೇತ್ಥಾತಿ ಸೀಲವನ್ತೇ ಏತ್ಥ ಅತ್ತನೋ ವಸನಟ್ಠಾನೇ। ಸಞ್ಞತೇತಿ ಕಾಯವಾಚಾಚಿತ್ತೇಹಿ ಸಞ್ಞತೇ। ತಾಸಂ ದಕ್ಖಿಣಮಾದಿಸೇತಿ ಸಙ್ಘಸ್ಸ ದಿನ್ನೇ ಚತ್ತಾರೋ ಪಚ್ಚಯೇ ತಾಸಂ ಘರದೇವತಾನಂ ಆದಿಸೇಯ್ಯಪತ್ತಿಂ ದದೇಯ್ಯ। ಪೂಜಿತಾ ಪೂಜಯನ್ತೀತಿ ‘‘ಇಮೇ ಮನುಸ್ಸಾ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಞಾತಕಾಪಿ ನ ಹೋನ್ತಿ, ತಥಾಪಿ ನೋ ಪತ್ತಿಂ ದೇನ್ತೀತಿ ಆರಕ್ಖಂ ಸುಸಂವಿಹಿತಂ ಕರೋಥಾ’’ತಿ ಸುಟ್ಠು ಆರಕ್ಖಂ ಕರೋನ್ತಿ। ಮಾನಿತಾ ಮಾನಯನ್ತೀತಿ ಕಾಲಾನುಕಾಲಂ ಬಲಿಕಮ್ಮಕರಣೇನ ಮಾನಿತಾ ‘‘ಏತೇ ಮನುಸ್ಸಾ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಞಾತಕಾಪಿ ನ ಹೋನ್ತಿ, ತಥಾಪಿ ಚತುಮಾಸಛಮಾಸನ್ತರೇ ನೋ ಬಲಿಕಮ್ಮಂ ಕರೋನ್ತೀ’’ತಿ ಮಾನೇನ್ತಿ ಉಪ್ಪನ್ನಪರಿಸ್ಸಯಂ ಹರನ್ತಿ। ತತೋ ನನ್ತಿ ತತೋ ನಂ ಪಣ್ಡಿತಜಾತಿಕಂ ಮನುಸ್ಸಂ। ಓರಸನ್ತಿ ಉರೇ ಠಪೇತ್ವಾ ಸಂವಡ್ಢಿತಂ, ಯಥಾ ಮಾತಾ ಓರಸಂ ಪುತ್ತಂ ಅನುಕಮ್ಪತಿ, ಉಪ್ಪನ್ನಪರಿಸ್ಸಯಹರಣತ್ಥಮೇವಸ್ಸ ವಾಯಮತಿ, ಏವಂ ಅನುಕಮ್ಪನ್ತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಭದ್ರಾನಿ ಪಸ್ಸತೀತಿ ಸುನ್ದರಾನಿ ಪಸ್ಸತಿ।
Sīlavantetthāti sīlavante ettha attano vasanaṭṭhāne. Saññateti kāyavācācittehi saññate. Tāsaṃ dakkhiṇamādiseti saṅghassa dinne cattāro paccaye tāsaṃ gharadevatānaṃ ādiseyyapattiṃ dadeyya. Pūjitā pūjayantīti ‘‘ime manussā amhākaṃ ñātakāpi na honti, tathāpi no pattiṃ dentīti ārakkhaṃ susaṃvihitaṃ karothā’’ti suṭṭhu ārakkhaṃ karonti. Mānitā mānayantīti kālānukālaṃ balikammakaraṇena mānitā ‘‘ete manussā amhākaṃ ñātakāpi na honti, tathāpi catumāsachamāsantare no balikammaṃ karontī’’ti mānenti uppannaparissayaṃ haranti. Tato nanti tato naṃ paṇḍitajātikaṃ manussaṃ. Orasanti ure ṭhapetvā saṃvaḍḍhitaṃ, yathā mātā orasaṃ puttaṃ anukampati, uppannaparissayaharaṇatthamevassa vāyamati, evaṃ anukampantīti attho. Bhadrāni passatīti sundarāni passati.
ಅನುಮೋದಿತ್ವಾತಿ ತೇಹಿ ತದಾ ಪಸುತಪುಞ್ಞಸ್ಸ ಅನುಮೋದನವಸೇನ ತೇಸಂ ಧಮ್ಮಕಥಂ ಕತ್ವಾ। ಸುನಿಧವಸ್ಸಕಾರಾಪಿ ‘‘ಯಾ ತತ್ಥ ದೇವತಾ ಆಸುಂ, ತಾಸಂ ದಕ್ಖಿಣಮಾದಿಸೇ’’ತಿ ಭಗವತೋ ವಚನಂ ಸುತ್ವಾ ದೇವತಾನಂ ಪತ್ತಿಂ ಅದಂಸು। ತಂ ಗೋತಮದ್ವಾರಂ ನಾಮ ಅಹೋಸೀತಿ ತಸ್ಸ ನಗರಸ್ಸ ಯೇನ ದ್ವಾರೇನ ಭಗವಾ ನಿಕ್ಖಮಿ, ತಂ ಗೋತಮದ್ವಾರಂ ನಾಮ ಅಹೋಸಿ। ಗಙ್ಗಾಯ ಪನ ಉತ್ತರಣತ್ಥಂ ಅನೋತಿಣ್ಣತ್ತಾ ಗೋತಮತಿತ್ಥಂ ನಾಮ ನಾಹೋಸಿ। ಪೂರಾತಿ ಪುಣ್ಣಾ। ಸಮತಿತ್ತಿಕಾತಿ ತೀರಸಮಂ ಉದಕಸ್ಸ ತಿತ್ತಾ ಭರಿತಾ। ಕಾಕಪೇಯ್ಯಾತಿ ತೀರೇ ಠಿತಕಾಕೇಹಿ ಪಾತುಂ ಸಕ್ಕುಣೇಯ್ಯಉದಕಾ। ತೀಹಿಪಿ ಪದೇಹಿ ಉಭತೋಕೂಲಸಮಂ ಪರಿಪುಣ್ಣಭಾವಮೇವ ವದತಿ। ಉಳುಮ್ಪನ್ತಿ ಪಾರಗಮನತ್ಥಾಯ ಲಹುಕೇ ದಾರುದಣ್ಡೇ ಗಹೇತ್ವಾ ಕವಾಟಫಲಕೇ ವಿಯ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಸಮ್ಬನ್ಧೇ ಕಾತುಂ ಆಣಿಯೋ ಕೋಟ್ಟೇತ್ವಾ ನಾವಾಸಙ್ಖೇಪೇನ ಕತಂ। ಕುಲ್ಲನ್ತಿ ವೇಳುನಳಾದಿಕೇ ಸಙ್ಘರಿತ್ವಾ ವಲ್ಲಿಆದೀಹಿ ಕಲಾಪವಸೇನ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ಕತಂ।
Anumoditvāti tehi tadā pasutapuññassa anumodanavasena tesaṃ dhammakathaṃ katvā. Sunidhavassakārāpi ‘‘yā tattha devatā āsuṃ, tāsaṃ dakkhiṇamādise’’ti bhagavato vacanaṃ sutvā devatānaṃ pattiṃ adaṃsu. Taṃ gotamadvāraṃ nāma ahosīti tassa nagarassa yena dvārena bhagavā nikkhami, taṃ gotamadvāraṃ nāma ahosi. Gaṅgāya pana uttaraṇatthaṃ anotiṇṇattā gotamatitthaṃ nāma nāhosi. Pūrāti puṇṇā. Samatittikāti tīrasamaṃ udakassa tittā bharitā. Kākapeyyāti tīre ṭhitakākehi pātuṃ sakkuṇeyyaudakā. Tīhipi padehi ubhatokūlasamaṃ paripuṇṇabhāvameva vadati. Uḷumpanti pāragamanatthāya lahuke dārudaṇḍe gahetvā kavāṭaphalake viya aññamaññasambandhe kātuṃ āṇiyo koṭṭetvā nāvāsaṅkhepena kataṃ. Kullanti veḷunaḷādike saṅgharitvā valliādīhi kalāpavasena bandhitvā kataṃ.
ಏತಮತ್ಥಂ ವಿದಿತ್ವಾತಿ ಏತಂ ಮಹಾಜನಸ್ಸ ಗಙ್ಗುದಕಮತ್ತಸ್ಸಪಿ ಕೇವಲಂ ತರಿತುಂ ಅಸಮತ್ಥತಂ, ಅತ್ತನೋ ಪನ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸ್ಸ ಚ ಅತಿಗಮ್ಭೀರವಿತ್ಥತಂ ಸಂಸಾರಮಹಣ್ಣವಂ ತರಿತ್ವಾ ಠಿತಭಾವಞ್ಚ ಸಬ್ಬಾಕಾರತೋ ವಿದಿತ್ವಾ ತದತ್ಥಪರಿದೀಪನಂ ಇಮಂ ಉದಾನಂ ಉದಾನೇಸಿ। ಉದಾನಗಾಥಾಯ ಅತ್ಥೋ ಪನ ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ದಸ್ಸಿತೋಯೇವ। ತತ್ಥ ಉದಕಟ್ಠಾನಸ್ಸೇತಂ ಅಧಿವಚನನ್ತಿ ಯಥಾವುತ್ತಸ್ಸ ಯಸ್ಸ ಕಸ್ಸಚಿ ಉದಕಟ್ಠಾನಸ್ಸ ಏತಂ ಅಣ್ಣವನ್ತಿ ಅಧಿವಚನಂ, ನ ಸಮುದ್ದಸ್ಸೇವಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಸರನ್ತಿ ಇಧ ನದೀ ಅಧಿಪ್ಪೇತಾ ಸರತಿ ಸನ್ದತೀತಿ ಕತ್ವಾ। ಗಮ್ಭೀರಂ ವಿತ್ಥತನ್ತಿ ಅಗಾಧಟ್ಠೇನ ಗಮ್ಭೀರಂ, ಸಕಲಲೋಕತ್ತಯಬ್ಯಾಪಿತಾಯ ವಿತ್ಥತಂ। ವಿಸಜ್ಜಾತಿ ಅನಾಸಜ್ಜ ಅಪ್ಪತ್ವಾ ಏವ ಪಲ್ಲಲಾನಿ ತೇಸಂ ಅತರಣತೋ। ಕುಲ್ಲಞ್ಹಿ ಜನೋ ಬನ್ಧತೀತಿ ಕುಲ್ಲಂ ಬನ್ಧಿತುಂ ಆಯಾಸಂ ಆಪಜ್ಜತಿ। ವಿನಾ ಏವ ಕುಲ್ಲೇನಾತಿ ಈದಿಸಂ ಉದಕಂ ಕುಲ್ಲೇನ ಈದಿಸೇನ ವಿನಾ ಏವ। ತಿಣ್ಣಾ ಮೇಧಾವಿನೋ ಜನಾತಿ ಅರಿಯಮಗ್ಗಞಾಣಸಙ್ಖಾತಾಯ ಮೇಧಾಯ ಸಮನ್ನಾಗತತ್ತಾ ಮೇಧಾವಿನೋ ಬುದ್ಧಾ ಚ ಬುದ್ಧಸಾವಕಾ ಚ ತಿಣ್ಣಾ ಪರತೀರೇ ಪತಿಟ್ಠಿತಾ।
Etamatthaṃviditvāti etaṃ mahājanassa gaṅgudakamattassapi kevalaṃ tarituṃ asamatthataṃ, attano pana bhikkhusaṅghassa ca atigambhīravitthataṃ saṃsāramahaṇṇavaṃ taritvā ṭhitabhāvañca sabbākārato viditvā tadatthaparidīpanaṃ imaṃ udānaṃ udānesi. Udānagāthāya attho pana aṭṭhakathāyaṃ dassitoyeva. Tattha udakaṭṭhānassetaṃ adhivacananti yathāvuttassa yassa kassaci udakaṭṭhānassa etaṃ aṇṇavanti adhivacanaṃ, na samuddassevāti adhippāyo. Saranti idha nadī adhippetā sarati sandatīti katvā. Gambhīraṃ vitthatanti agādhaṭṭhena gambhīraṃ, sakalalokattayabyāpitāya vitthataṃ. Visajjāti anāsajja appatvā eva pallalāni tesaṃ ataraṇato. Kullañhi jano bandhatīti kullaṃ bandhituṃ āyāsaṃ āpajjati. Vinā eva kullenāti īdisaṃ udakaṃ kullena īdisena vinā eva. Tiṇṇā medhāvino janāti ariyamaggañāṇasaṅkhātāya medhāya samannāgatattā medhāvino buddhā ca buddhasāvakā ca tiṇṇā paratīre patiṭṭhitā.
ಸುನಿಧವಸ್ಸಕಾರವತ್ಥುಕಥಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Sunidhavassakāravatthukathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಮಹಾವಗ್ಗಪಾಳಿ • Mahāvaggapāḷi / ೧೭೪. ಸುನಿಧವಸ್ಸಕಾರವತ್ಥು • 174. Sunidhavassakāravatthu
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಹಾವಗ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāvagga-aṭṭhakathā / ಪಾಟಲಿಗಾಮವತ್ಥುಕಥಾ • Pāṭaligāmavatthukathā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ಪಾಟಲಿಗಾಮವತ್ಥುಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Pāṭaligāmavatthukathāvaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಪಾಚಿತ್ಯಾದಿಯೋಜನಾಪಾಳಿ • Pācityādiyojanāpāḷi / ೧೭೩. ಪಾಟಲಿಗಾಮವತ್ಥುಕಥಾ • 173. Pāṭaligāmavatthukathā
