| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā |
สุงฺกฆาตกถาวณฺณนา
Suṅkaghātakathāvaṇṇanā
๑๑๓. สุงฺกฆาตกถายํ สุงฺกํ ยตฺถ ราชปุริสา หนนฺติ อททนฺตานํ สนฺตกํ อจฺฉินฺทิตฺวาปิ คณฺหนฺติ, ตํ ฐานํ สุงฺกฆาตนฺติ เอวมฺปิ อโตฺถ ทฎฺฐโพฺพฯ วุตฺตเมวตฺถํ ปากฎํ กาตุํ ตญฺหีติอาทิ วุตฺตํฯ ทุติยํ ปาทํ อติกฺกาเมตีติ เอตฺถ ปฐมปาทํ ปริเจฺฉทโต พหิ ฐเปตฺวา ทุติยปาเท อุทฺธฎมเตฺต ปาราชิกํฯ อุทฺธริตฺวา พหิ อฎฺฐปิเตปิ พหิ ฐิโต เอว นาม โหตีติ กตฺวา เอวํ สพฺพตฺถ ปทวาเรสุปีติ ทฎฺฐพฺพํฯ ปริวตฺติตฺวา อพฺภนฺตริมํ พหิ ฐเปติ, ปาราชิกนฺติ อิทํ สยํ พหิ ฐตฺวา ปฐมํ อพฺภนฺตริมํ อุกฺขิปิตฺวา วา สมกํ อุกฺขิปิตฺวา วา ปริวตฺตนํ สนฺธาย วุตฺตํฯ พหิ ฐตฺวา อุกฺขิตฺตมเตฺต หิ สพฺพํ พหิคตเมว โหตีติฯ สเจ ปน โส พหิ ฐตฺวาปิ พาหิรปุฎกํ ปฐมํ อโนฺต ฐเปตฺวา ปจฺฉา อพฺภนฺตริมํ อุกฺขิปิตฺวา พหิ ฐเปติ, ตทาปิ เอกาพทฺธตาย อวิชหิตตฺตา อวหาโร น ทิสฺสติฯ เกจิ ปน ‘‘ภูมิยํ ปติตฺวา วตฺตนฺตํ ปุน อโนฺต ปวิสติ, ปาราชิกเมวาติ (ปารา. อฎฺฐ. ๑.๑๑๓) วุตฺตตฺตา พาหิรปุฎเก อโนฺตปวิเฎฺฐปิ พหิคตภาวโต น มุจฺจติ, อโนฺตคตํ ปน ปุฎกํ ปฐมํ, ปจฺฉา เอว วา พหิ ฐปิตมเตฺต วา ปาราชิกเมวา’’ติ วทนฺติ, ตํ น ยุตฺตํฯ พหิ ภูมิยํ ปาติตสฺส เกนจิ สทฺธิํ เอกาพทฺธตาย อภาเวน อโนฺตปวิเฎฺฐปิ ปาราชิกเมวาติ วตฺตุํ ยุตฺตํ, อิทํ ปน เอกาพทฺธตฺตา เตน สทฺธิํ น สเมติฯ ตสฺมา ยถา อโนฺตภูมิคเตน เอกาพทฺธตา น โหติ, เอวํ อุภยสฺสาปิ พหิคตภาเว สาธิเตเยว อวหาโรติ วิญฺญายติ, วีมํสิตฺวา คเหตพฺพํฯ เย ปน ปริวตฺติตฺวาติ อิมสฺส นิวตฺติตฺวาติ อตฺถํ วทนฺติ, เตหิ ปน อพฺภนฺตริมํ พหิ ฐเปตีติ อยมโตฺถ คหิโต โหตีติ ตตฺถ สงฺกาเยว นตฺถิฯ เอกาพทฺธนฺติ กาชโกฎิยํ รชฺชุยา พนฺธนํ สนฺธาย วุตฺตํฯ อพนฺธิตฺวา กาชโกฎิยํ ฐปิตมตฺตเมว โหติ, ปาราชิกนฺติ พหิ คหิตกาชโกฎิยํ ฐปิตํ ยทิ ปาทํ อคฺฆติ, ปาราชิกเมว, อโนฺตฐปิเตน เอกาพทฺธตาย อภาวาติ อธิปฺปาโยฯ คจฺฉเนฺต ยาเน วา…เป.… ฐเปตีติ สุงฺกฆาตํ ปวิสิตฺวา อปฺปวิสิตฺวา วา ฐเปติฯ สุงฺกฎฺฐานสฺส พหิ ฐิตนฺติ ยานาทีหิ นีหฎตฺตา พหิ ฐิตํฯ เกจิ ปน ‘‘พหิ ฐปิต’’นฺติ ปาฐํ วิกเปฺปตฺวา สุงฺกฎฺฐานโต ปุเพฺพว พหิ ฐปิตนฺติ อตฺถํ วทนฺติ, ตํ น สุนฺทรํ; สุงฺกฎฺฐาเน ปวิสิตฺวา ยาเน ฐปิเตปิ ปวตฺติตฺวา คเต วิย โทสาภาวโตฯ โย ปน สุงฺกฎฺฐานสฺส อโนฺตว ปวิสิตฺวา ‘‘สุงฺกฎฺฐาน’’นฺติ ญตฺวา เถยฺยจิเตฺตน อาคตมเคฺคน ปฎินิวตฺติตฺวา คจฺฉติ, ตสฺสาปิ ยทิ เตน ทิสาภาเคน คจฺฉนฺตานมฺปิ หตฺถโต สุงฺกํ คณฺหนฺติ, ปาราชิกเมวฯ อิมสฺมิํ ฐาเนติ ยานาทีหิ นีหรเณฯ ตตฺราติ ตสฺมิํ เอฬกโลมสิกฺขาปเท (ปารา. ๕๗๑ อาทโย)ฯ
113. Suṅkaghātakathāyaṃ suṅkaṃ yattha rājapurisā hananti adadantānaṃ santakaṃ acchinditvāpi gaṇhanti, taṃ ṭhānaṃ suṅkaghātanti evampi attho daṭṭhabbo. Vuttamevatthaṃ pākaṭaṃ kātuṃ tañhītiādi vuttaṃ. Dutiyaṃ pādaṃ atikkāmetīti ettha paṭhamapādaṃ paricchedato bahi ṭhapetvā dutiyapāde uddhaṭamatte pārājikaṃ. Uddharitvā bahi aṭṭhapitepi bahi ṭhito eva nāma hotīti katvā evaṃ sabbattha padavāresupīti daṭṭhabbaṃ. Parivattitvā abbhantarimaṃ bahi ṭhapeti, pārājikanti idaṃ sayaṃ bahi ṭhatvā paṭhamaṃ abbhantarimaṃ ukkhipitvā vā samakaṃ ukkhipitvā vā parivattanaṃ sandhāya vuttaṃ. Bahi ṭhatvā ukkhittamatte hi sabbaṃ bahigatameva hotīti. Sace pana so bahi ṭhatvāpi bāhirapuṭakaṃ paṭhamaṃ anto ṭhapetvā pacchā abbhantarimaṃ ukkhipitvā bahi ṭhapeti, tadāpi ekābaddhatāya avijahitattā avahāro na dissati. Keci pana ‘‘bhūmiyaṃ patitvā vattantaṃ puna anto pavisati, pārājikamevāti (pārā. aṭṭha. 1.113) vuttattā bāhirapuṭake antopaviṭṭhepi bahigatabhāvato na muccati, antogataṃ pana puṭakaṃ paṭhamaṃ, pacchā eva vā bahi ṭhapitamatte vā pārājikamevā’’ti vadanti, taṃ na yuttaṃ. Bahi bhūmiyaṃ pātitassa kenaci saddhiṃ ekābaddhatāya abhāvena antopaviṭṭhepi pārājikamevāti vattuṃ yuttaṃ, idaṃ pana ekābaddhattā tena saddhiṃ na sameti. Tasmā yathā antobhūmigatena ekābaddhatā na hoti, evaṃ ubhayassāpi bahigatabhāve sādhiteyeva avahāroti viññāyati, vīmaṃsitvā gahetabbaṃ. Ye pana parivattitvāti imassa nivattitvāti atthaṃ vadanti, tehi pana abbhantarimaṃ bahi ṭhapetīti ayamattho gahito hotīti tattha saṅkāyeva natthi. Ekābaddhanti kājakoṭiyaṃ rajjuyā bandhanaṃ sandhāya vuttaṃ. Abandhitvā kājakoṭiyaṃ ṭhapitamattameva hoti, pārājikanti bahi gahitakājakoṭiyaṃ ṭhapitaṃ yadi pādaṃ agghati, pārājikameva, antoṭhapitena ekābaddhatāya abhāvāti adhippāyo. Gacchante yāne vā…pe… ṭhapetīti suṅkaghātaṃ pavisitvā appavisitvā vā ṭhapeti. Suṅkaṭṭhānassa bahi ṭhitanti yānādīhi nīhaṭattā bahi ṭhitaṃ. Keci pana ‘‘bahi ṭhapita’’nti pāṭhaṃ vikappetvā suṅkaṭṭhānato pubbeva bahi ṭhapitanti atthaṃ vadanti, taṃ na sundaraṃ; suṅkaṭṭhāne pavisitvā yāne ṭhapitepi pavattitvā gate viya dosābhāvato. Yo pana suṅkaṭṭhānassa antova pavisitvā ‘‘suṅkaṭṭhāna’’nti ñatvā theyyacittena āgatamaggena paṭinivattitvā gacchati, tassāpi yadi tena disābhāgena gacchantānampi hatthato suṅkaṃ gaṇhanti, pārājikameva. Imasmiṃ ṭhāneti yānādīhi nīharaṇe. Tatrāti tasmiṃ eḷakalomasikkhāpade (pārā. 571 ādayo).
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / มหาวิภงฺค • Mahāvibhaṅga / ๒. ทุติยปาราชิกํ • 2. Dutiyapārājikaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / มหาวิภงฺค-อฎฺฐกถา • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ๒. ทุติยปาราชิกํ • 2. Dutiyapārājikaṃ
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā / สุงฺกฆาตกถาวณฺณนา • Suṅkaghātakathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā / ภูมฎฺฐกถาทิวณฺณนา • Bhūmaṭṭhakathādivaṇṇanā
