| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
ಸುಙ್ಕಘಾತಕಥಾವಣ್ಣನಾ
Suṅkaghātakathāvaṇṇanā
೧೧೩. ಸುಙ್ಕಘಾತಕಥಾಯಂ ತತೋ ಹನನ್ತೀತಿ ತತೋ ನೀಹರನ್ತಾ ಹನನ್ತಿ। ತನ್ತಿ ಸುಙ್ಕಟ್ಠಾನಂ। ಯತೋತಿ ಯತೋ ನೀಹರಿಯಮಾನಭಣ್ಡತೋ। ರಾಜಕನ್ತಿ ರಾಜಾಯತ್ತಂ। ತಮ್ಪಿ ರಾಜಾರಹಮೇವಾತಿ ಆಹ ‘‘ಅಯಮೇವತ್ಥೋ’’ತಿ। ಇತೋತಿ ಇತೋ ಭಣ್ಡತೋ। ದುತಿಯಂ ಪಾದಂ ಅತಿಕ್ಕಾಮೇತೀತಿ ಏತ್ಥ ‘‘ಪಠಮಂ ಪಾದಂ ಪರಿಚ್ಛೇದತೋ ಬಹಿ ಠಪೇತ್ವಾ ದುತಿಯೇ ಪಾದೇ ಉದ್ಧಟಮತ್ತೇ ಪಾರಾಜಿಕ’’ನ್ತಿ ವದನ್ತಿ ಉದ್ಧರಿತ್ವಾ ಬಹಿ ಅಟ್ಠಪಿತೋಪಿ ಬಹಿ ಠಿತೋಯೇವ ನಾಮ ಹೋತೀತಿ ಕತ್ವಾ। ಯತ್ಥ ಯತ್ಥ ಪದವಾರೇನ ಆಪತ್ತಿ ಕಾರೇತಬ್ಬಾ, ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಸಬ್ಬತ್ಥಾಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋತಿ ವದನ್ತಿ। ಸುಙ್ಕಘಾತತೋ ಬಹಿ ಬಹಿಸುಙ್ಕಘಾತಂ। ಅವಸ್ಸಂ ಪತನಕನ್ತಿ ಅವಸ್ಸಂ ಸುಙ್ಕಘಾತತೋ ಬಹಿ ಪತನಕಂ। ಪುಬ್ಬೇ ವುತ್ತನಯೇನೇವಾತಿ ಅವಸ್ಸಂ ಪತನಕೇ ಹತ್ಥತೋ ಮುತ್ತಮತ್ತೇತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ವಟ್ಟನ್ತಂ ಪುನ ಅನ್ತೋ ಪವಿಸತೀತಿ ಮಹಾಅಟ್ಠಕಥಾವಚನಸ್ಸ ಕುರುನ್ದಿಸಙ್ಖೇಪಟ್ಠಕಥಾಹಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ ಪಕಾಸಿತೋ। ಅನ್ತೋ ಠತ್ವಾ ಬಹಿ ಗಚ್ಛನ್ತಂ ರಕ್ಖತೀತಿ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಪಯೋಗೇನ ಗಮನವೇಗಸ್ಸ ಅನ್ತೋಯೇವ ವೂಪಸನ್ತತ್ತಾ। ಪರಿವತ್ತೇತ್ವಾ ಅಬ್ಭನ್ತರಿಮಂ ಬಹಿ ಠಪೇತೀತಿ ಅಬ್ಭನ್ತರೇ ಠಿತಂ ಪುಟಕಂ ಪರಿವತ್ತೇತ್ವಾ ಬಹಿ ಠಪೇತಿ। ಏತ್ಥ ಚ ‘‘ಅಬ್ಭನ್ತರಿಮೇ ಪುಟಕೇ ಭೂಮಿತೋ ಮೋಚಿತಮತ್ತೇ ಪಾರಾಜಿಕ’’ನ್ತಿ ವದನ್ತಿ।
113. Suṅkaghātakathāyaṃ tato hanantīti tato nīharantā hananti. Tanti suṅkaṭṭhānaṃ. Yatoti yato nīhariyamānabhaṇḍato. Rājakanti rājāyattaṃ. Tampi rājārahamevāti āha ‘‘ayamevattho’’ti. Itoti ito bhaṇḍato. Dutiyaṃ pādaṃ atikkāmetīti ettha ‘‘paṭhamaṃ pādaṃ paricchedato bahi ṭhapetvā dutiye pāde uddhaṭamatte pārājika’’nti vadanti uddharitvā bahi aṭṭhapitopi bahi ṭhitoyeva nāma hotīti katvā. Yattha yattha padavārena āpatti kāretabbā, tattha tattha sabbatthāpi eseva nayoti vadanti. Suṅkaghātato bahi bahisuṅkaghātaṃ. Avassaṃ patanakanti avassaṃ suṅkaghātato bahi patanakaṃ. Pubbe vuttanayenevāti avassaṃ patanake hatthato muttamatteti vuttaṃ hoti. Vaṭṭantaṃ puna anto pavisatīti mahāaṭṭhakathāvacanassa kurundisaṅkhepaṭṭhakathāhi adhippāyo pakāsito. Anto ṭhatvā bahi gacchantaṃ rakkhatīti bhikkhuno payogena gamanavegassa antoyeva vūpasantattā. Parivattetvā abbhantarimaṃ bahi ṭhapetīti abbhantare ṭhitaṃ puṭakaṃ parivattetvā bahi ṭhapeti. Ettha ca ‘‘abbhantarime puṭake bhūmito mocitamatte pārājika’’nti vadanti.
‘‘ಗಚ್ಛನ್ತೇ ಯಾನೇ ವಾ…ಪೇ॰… ಠಪೇತೀತಿ ಸುಙ್ಕಘಾತಂ ಅಪವಿಸಿತ್ವಾ ಬಹಿಯೇವ ಠಪೇತೀ’’ತಿ ತೀಸುಪಿ ಗಣ್ಠಿಪದೇಸು ವುತ್ತಂ ಸುಙ್ಕಟ್ಠಾನಸ್ಸ ಬಹಿ ಠಪಿತನ್ತಿ ವಕ್ಖಮಾನತ್ತಾ। ಆಚರಿಯಾ ಪನ ‘‘ಸುಙ್ಕಟ್ಠಾನಸ್ಸ ಬಹಿ ಠಿತ’’ನ್ತಿ ಪಾಠಂ ವಿಕಪ್ಪೇತ್ವಾ ‘‘ಪಠಮಂ ಅನ್ತೋಸುಙ್ಕಘಾತಂ ಪವಿಟ್ಠೇಸುಯೇವ ಯಾನಾದೀಸು ಠಪಿತಂ ಪಚ್ಛಾ ಯಾನೇನ ಸದ್ಧಿಂ ನೀಹಟಂ ಸುಙ್ಕಘಾತಸ್ಸ ಬಹಿ ಠಿತಂ, ನ ಚ ತೇನ ನೀತ’’ನ್ತಿ ಅತ್ಥಂ ವದನ್ತಿ। ಅಯಂ ಪನ ತೇಸಂ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ – ಸುಙ್ಕಟ್ಠಾನಸ್ಸ ಅನ್ತೋ ಪವಿಟ್ಠಯಾನಾದೀಸು ಠಪಿತೇಪಿ ಭಿಕ್ಖುಸ್ಸ ಪಯೋಗಂ ವಿನಾ ಅಞ್ಞೇನ ನೀಹಟತ್ತಾ ನೇವತ್ಥಿ ಪಾರಾಜಿಕಂ, ‘‘ಅತ್ರ ಪವಿಟ್ಠಸ್ಸ ಸುಙ್ಕಂ ಗಣ್ಹನ್ತೂ’’ತಿ ವುತ್ತತ್ತಾ ಅಞ್ಞೇನ ನೀಹಟಸ್ಸ ಬಹಿ ಠಿತೇ ಭಣ್ಡದೇಯ್ಯಮ್ಪಿ ನ ಹೋತೀತಿ। ಅಯಮೇವ ಚ ನಯೋ ‘‘ವಟ್ಟಿತ್ವಾ ಗಮಿಸ್ಸತೀತಿ ವಾ ಅಞ್ಞೋ ನಂ ವಟ್ಟೇಸ್ಸತೀತಿ ವಾ ಅನ್ತೋ ಠಪಿತಂ ಪಚ್ಛಾ ಸಯಂ ವಾ ವಟ್ಟಮಾನಂ ಅಞ್ಞೇನ ವಾ ವಟ್ಟಿತಂ ಬಹಿ ಗಚ್ಛತಿ, ರಕ್ಖತಿಯೇವಾ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ವಚನೇನ ಸಮೇತೀತಿ ಯುತ್ತತರೋ ವಿಯ ದಿಸ್ಸತಿ। ಸುಙ್ಕಟ್ಠಾನಸ್ಸ ಅನ್ತೋ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಪುನ ಪಚ್ಚಾಗಚ್ಛತೋಪಿ ತೇನ ಪಸ್ಸೇನ ಪರಿಚ್ಛೇದಂ ಅತಿಕ್ಕಮನ್ತಸ್ಸ ಯದಿ ತತೋಪಿ ಗಚ್ಛನ್ತಾನಂ ಹತ್ಥತೋ ಸುಙ್ಕಂ ಗಣ್ಹನ್ತಿ, ಸೀಮಾತಿಕ್ಕಮೇ ಪಾರಾಜಿಕಮೇವ।
‘‘Gacchante yāne vā…pe… ṭhapetīti suṅkaghātaṃ apavisitvā bahiyeva ṭhapetī’’ti tīsupi gaṇṭhipadesu vuttaṃ suṅkaṭṭhānassa bahi ṭhapitanti vakkhamānattā. Ācariyā pana ‘‘suṅkaṭṭhānassa bahi ṭhita’’nti pāṭhaṃ vikappetvā ‘‘paṭhamaṃ antosuṅkaghātaṃ paviṭṭhesuyeva yānādīsu ṭhapitaṃ pacchā yānena saddhiṃ nīhaṭaṃ suṅkaghātassa bahi ṭhitaṃ, na ca tena nīta’’nti atthaṃ vadanti. Ayaṃ pana tesaṃ adhippāyo – suṅkaṭṭhānassa anto paviṭṭhayānādīsu ṭhapitepi bhikkhussa payogaṃ vinā aññena nīhaṭattā nevatthi pārājikaṃ, ‘‘atra paviṭṭhassa suṅkaṃ gaṇhantū’’ti vuttattā aññena nīhaṭassa bahi ṭhite bhaṇḍadeyyampi na hotīti. Ayameva ca nayo ‘‘vaṭṭitvā gamissatīti vā añño naṃ vaṭṭessatīti vā anto ṭhapitaṃ pacchā sayaṃ vā vaṭṭamānaṃ aññena vā vaṭṭitaṃ bahi gacchati, rakkhatiyevā’’ti iminā vacanena sametīti yuttataro viya dissati. Suṅkaṭṭhānassa anto pavisitvā puna paccāgacchatopi tena passena paricchedaṃ atikkamantassa yadi tatopi gacchantānaṃ hatthato suṅkaṃ gaṇhanti, sīmātikkame pārājikameva.
ಹತ್ಥಿಸುತ್ತಾದೀಸೂತಿ ಹತ್ಥಿಸಿಕ್ಖಾದೀಸು। ಇಮಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇತಿ ಯಥಾವುತ್ತಯಾನಾದೀಹಿ ವುತ್ತಪ್ಪಕಾರೇನ ನೀಹರಣೇ। ಅನಾಪತ್ತೀತಿ ತತ್ಥ ‘‘ಸಹತ್ಥಾ’’ತಿ ವಚನತೋ ಅಞ್ಞೇನ ನೀಹರಾಪೇನ್ತಸ್ಸ ಅನಾಪತ್ತಿ। ಇಧಾತಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಅದಿನ್ನಾದಾನಸಿಕ್ಖಾಪದೇ। ತತ್ರಾತಿ ತಸ್ಮಿಂ ಏಳಕಲೋಮಸಿಕ್ಖಾಪದೇ। ಹೋನ್ತೀತಿ ಏತ್ಥ ಇತಿ-ಸದ್ದೋ ಹೇತುಅತ್ಥೋ, ಯಸ್ಮಾ ಏಳಕಲೋಮಾನಿ ನಿಸ್ಸಗ್ಗಿಯಾನಿ ಹೋನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ಪಾಚಿತ್ತಿಯನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಇಧ ಅನಾಪತ್ತೀತಿ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಸಿಕ್ಖಾಪದೇ ಅವಹಾರಾಭಾವಾ ಅನಾಪತ್ತಿ। ಉಪಚಾರನ್ತಿ ಸುಙ್ಕಘಾತಪರಿಚ್ಛೇದತೋ ಬಹಿ ಸಮನ್ತಾ ದ್ವಿನ್ನಂ ಲೇಡ್ಡುಪಾತಾನಂ ಅಬ್ಭನ್ತರಂ ವತಿಆಸನ್ನಪ್ಪದೇಸಸಙ್ಖಾತಂ ಉಪಚಾರಂ। ತಾದಿಸಂ ಉಪಚಾರಂ ಓಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಪರಿಹರಣೇ ಸಾದೀನವತ್ತಾ ದುಕ್ಕಟಂ ವುತ್ತಂ। ಏತ್ಥಾತಿ ಸುಙ್ಕಘಾತೇ। ‘‘ದ್ವೀಹಿ ಲೇಡ್ಡುಪಾತೇಹೀತಿ ಅಯಂ ನಿಯಮೋ ಆಚರಿಯಪರಮ್ಪರಾಭತೋ’’ತಿ ಮಹಾಗಣ್ಠಿಪದೇ ವುತ್ತಂ।
Hatthisuttādīsūti hatthisikkhādīsu. Imasmiṃ ṭhāneti yathāvuttayānādīhi vuttappakārena nīharaṇe. Anāpattīti tattha ‘‘sahatthā’’ti vacanato aññena nīharāpentassa anāpatti. Idhāti imasmiṃ adinnādānasikkhāpade. Tatrāti tasmiṃ eḷakalomasikkhāpade. Hontīti ettha iti-saddo hetuattho, yasmā eḷakalomāni nissaggiyāni honti, tasmā pācittiyanti attho. Idha anāpattīti imasmiṃ sikkhāpade avahārābhāvā anāpatti. Upacāranti suṅkaghātaparicchedato bahi samantā dvinnaṃ leḍḍupātānaṃ abbhantaraṃ vatiāsannappadesasaṅkhātaṃ upacāraṃ. Tādisaṃ upacāraṃ okkamitvā pariharaṇe sādīnavattā dukkaṭaṃ vuttaṃ. Etthāti suṅkaghāte. ‘‘Dvīhi leḍḍupātehīti ayaṃ niyamo ācariyaparamparābhato’’ti mahāgaṇṭhipade vuttaṃ.
ಸುಙ್ಕಘಾತಕಥಾವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Suṅkaghātakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ • Mahāvibhaṅga / ೨. ದುತಿಯಪಾರಾಜಿಕಂ • 2. Dutiyapārājikaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ೨. ದುತಿಯಪಾರಾಜಿಕಂ • 2. Dutiyapārājikaṃ
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ಭೂಮಟ್ಠಕಥಾದಿವಣ್ಣನಾ • Bhūmaṭṭhakathādivaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ಸುಙ್ಕಘಾತಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Suṅkaghātakathāvaṇṇanā
