| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā |
ಸುಙ್ಕಘಾತಕಥಾವಣ್ಣನಾ
Suṅkaghātakathāvaṇṇanā
೧೧೩. ಸುಙ್ಕಘಾತಕಥಾಯಂ ಸುಙ್ಕಂ ಯತ್ಥ ರಾಜಪುರಿಸಾ ಹನನ್ತಿ ಅದದನ್ತಾನಂ ಸನ್ತಕಂ ಅಚ್ಛಿನ್ದಿತ್ವಾಪಿ ಗಣ್ಹನ್ತಿ, ತಂ ಠಾನಂ ಸುಙ್ಕಘಾತನ್ತಿ ಏವಮ್ಪಿ ಅತ್ಥೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ। ವುತ್ತಮೇವತ್ಥಂ ಪಾಕಟಂ ಕಾತುಂ ತಞ್ಹೀತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ದುತಿಯಂ ಪಾದಂ ಅತಿಕ್ಕಾಮೇತೀತಿ ಏತ್ಥ ಪಠಮಪಾದಂ ಪರಿಚ್ಛೇದತೋ ಬಹಿ ಠಪೇತ್ವಾ ದುತಿಯಪಾದೇ ಉದ್ಧಟಮತ್ತೇ ಪಾರಾಜಿಕಂ। ಉದ್ಧರಿತ್ವಾ ಬಹಿ ಅಟ್ಠಪಿತೇಪಿ ಬಹಿ ಠಿತೋ ಏವ ನಾಮ ಹೋತೀತಿ ಕತ್ವಾ ಏವಂ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಪದವಾರೇಸುಪೀತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಪರಿವತ್ತಿತ್ವಾ ಅಬ್ಭನ್ತರಿಮಂ ಬಹಿ ಠಪೇತಿ, ಪಾರಾಜಿಕನ್ತಿ ಇದಂ ಸಯಂ ಬಹಿ ಠತ್ವಾ ಪಠಮಂ ಅಬ್ಭನ್ತರಿಮಂ ಉಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ವಾ ಸಮಕಂ ಉಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ವಾ ಪರಿವತ್ತನಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ಬಹಿ ಠತ್ವಾ ಉಕ್ಖಿತ್ತಮತ್ತೇ ಹಿ ಸಬ್ಬಂ ಬಹಿಗತಮೇವ ಹೋತೀತಿ। ಸಚೇ ಪನ ಸೋ ಬಹಿ ಠತ್ವಾಪಿ ಬಾಹಿರಪುಟಕಂ ಪಠಮಂ ಅನ್ತೋ ಠಪೇತ್ವಾ ಪಚ್ಛಾ ಅಬ್ಭನ್ತರಿಮಂ ಉಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಬಹಿ ಠಪೇತಿ, ತದಾಪಿ ಏಕಾಬದ್ಧತಾಯ ಅವಿಜಹಿತತ್ತಾ ಅವಹಾರೋ ನ ದಿಸ್ಸತಿ। ಕೇಚಿ ಪನ ‘‘ಭೂಮಿಯಂ ಪತಿತ್ವಾ ವತ್ತನ್ತಂ ಪುನ ಅನ್ತೋ ಪವಿಸತಿ, ಪಾರಾಜಿಕಮೇವಾತಿ (ಪಾರಾ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.೧೧೩) ವುತ್ತತ್ತಾ ಬಾಹಿರಪುಟಕೇ ಅನ್ತೋಪವಿಟ್ಠೇಪಿ ಬಹಿಗತಭಾವತೋ ನ ಮುಚ್ಚತಿ, ಅನ್ತೋಗತಂ ಪನ ಪುಟಕಂ ಪಠಮಂ, ಪಚ್ಛಾ ಏವ ವಾ ಬಹಿ ಠಪಿತಮತ್ತೇ ವಾ ಪಾರಾಜಿಕಮೇವಾ’’ತಿ ವದನ್ತಿ, ತಂ ನ ಯುತ್ತಂ। ಬಹಿ ಭೂಮಿಯಂ ಪಾತಿತಸ್ಸ ಕೇನಚಿ ಸದ್ಧಿಂ ಏಕಾಬದ್ಧತಾಯ ಅಭಾವೇನ ಅನ್ತೋಪವಿಟ್ಠೇಪಿ ಪಾರಾಜಿಕಮೇವಾತಿ ವತ್ತುಂ ಯುತ್ತಂ, ಇದಂ ಪನ ಏಕಾಬದ್ಧತ್ತಾ ತೇನ ಸದ್ಧಿಂ ನ ಸಮೇತಿ। ತಸ್ಮಾ ಯಥಾ ಅನ್ತೋಭೂಮಿಗತೇನ ಏಕಾಬದ್ಧತಾ ನ ಹೋತಿ, ಏವಂ ಉಭಯಸ್ಸಾಪಿ ಬಹಿಗತಭಾವೇ ಸಾಧಿತೇಯೇವ ಅವಹಾರೋತಿ ವಿಞ್ಞಾಯತಿ, ವೀಮಂಸಿತ್ವಾ ಗಹೇತಬ್ಬಂ। ಯೇ ಪನ ಪರಿವತ್ತಿತ್ವಾತಿ ಇಮಸ್ಸ ನಿವತ್ತಿತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥಂ ವದನ್ತಿ, ತೇಹಿ ಪನ ಅಬ್ಭನ್ತರಿಮಂ ಬಹಿ ಠಪೇತೀತಿ ಅಯಮತ್ಥೋ ಗಹಿತೋ ಹೋತೀತಿ ತತ್ಥ ಸಙ್ಕಾಯೇವ ನತ್ಥಿ। ಏಕಾಬದ್ಧನ್ತಿ ಕಾಜಕೋಟಿಯಂ ರಜ್ಜುಯಾ ಬನ್ಧನಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ಅಬನ್ಧಿತ್ವಾ ಕಾಜಕೋಟಿಯಂ ಠಪಿತಮತ್ತಮೇವ ಹೋತಿ, ಪಾರಾಜಿಕನ್ತಿ ಬಹಿ ಗಹಿತಕಾಜಕೋಟಿಯಂ ಠಪಿತಂ ಯದಿ ಪಾದಂ ಅಗ್ಘತಿ, ಪಾರಾಜಿಕಮೇವ, ಅನ್ತೋಠಪಿತೇನ ಏಕಾಬದ್ಧತಾಯ ಅಭಾವಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಗಚ್ಛನ್ತೇ ಯಾನೇ ವಾ…ಪೇ॰… ಠಪೇತೀತಿ ಸುಙ್ಕಘಾತಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಅಪ್ಪವಿಸಿತ್ವಾ ವಾ ಠಪೇತಿ। ಸುಙ್ಕಟ್ಠಾನಸ್ಸ ಬಹಿ ಠಿತನ್ತಿ ಯಾನಾದೀಹಿ ನೀಹಟತ್ತಾ ಬಹಿ ಠಿತಂ। ಕೇಚಿ ಪನ ‘‘ಬಹಿ ಠಪಿತ’’ನ್ತಿ ಪಾಠಂ ವಿಕಪ್ಪೇತ್ವಾ ಸುಙ್ಕಟ್ಠಾನತೋ ಪುಬ್ಬೇವ ಬಹಿ ಠಪಿತನ್ತಿ ಅತ್ಥಂ ವದನ್ತಿ, ತಂ ನ ಸುನ್ದರಂ; ಸುಙ್ಕಟ್ಠಾನೇ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಯಾನೇ ಠಪಿತೇಪಿ ಪವತ್ತಿತ್ವಾ ಗತೇ ವಿಯ ದೋಸಾಭಾವತೋ। ಯೋ ಪನ ಸುಙ್ಕಟ್ಠಾನಸ್ಸ ಅನ್ತೋವ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ‘‘ಸುಙ್ಕಟ್ಠಾನ’’ನ್ತಿ ಞತ್ವಾ ಥೇಯ್ಯಚಿತ್ತೇನ ಆಗತಮಗ್ಗೇನ ಪಟಿನಿವತ್ತಿತ್ವಾ ಗಚ್ಛತಿ, ತಸ್ಸಾಪಿ ಯದಿ ತೇನ ದಿಸಾಭಾಗೇನ ಗಚ್ಛನ್ತಾನಮ್ಪಿ ಹತ್ಥತೋ ಸುಙ್ಕಂ ಗಣ್ಹನ್ತಿ, ಪಾರಾಜಿಕಮೇವ। ಇಮಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇತಿ ಯಾನಾದೀಹಿ ನೀಹರಣೇ। ತತ್ರಾತಿ ತಸ್ಮಿಂ ಏಳಕಲೋಮಸಿಕ್ಖಾಪದೇ (ಪಾರಾ॰ ೫೭೧ ಆದಯೋ)।
113. Suṅkaghātakathāyaṃ suṅkaṃ yattha rājapurisā hananti adadantānaṃ santakaṃ acchinditvāpi gaṇhanti, taṃ ṭhānaṃ suṅkaghātanti evampi attho daṭṭhabbo. Vuttamevatthaṃ pākaṭaṃ kātuṃ tañhītiādi vuttaṃ. Dutiyaṃ pādaṃ atikkāmetīti ettha paṭhamapādaṃ paricchedato bahi ṭhapetvā dutiyapāde uddhaṭamatte pārājikaṃ. Uddharitvā bahi aṭṭhapitepi bahi ṭhito eva nāma hotīti katvā evaṃ sabbattha padavāresupīti daṭṭhabbaṃ. Parivattitvā abbhantarimaṃ bahi ṭhapeti, pārājikanti idaṃ sayaṃ bahi ṭhatvā paṭhamaṃ abbhantarimaṃ ukkhipitvā vā samakaṃ ukkhipitvā vā parivattanaṃ sandhāya vuttaṃ. Bahi ṭhatvā ukkhittamatte hi sabbaṃ bahigatameva hotīti. Sace pana so bahi ṭhatvāpi bāhirapuṭakaṃ paṭhamaṃ anto ṭhapetvā pacchā abbhantarimaṃ ukkhipitvā bahi ṭhapeti, tadāpi ekābaddhatāya avijahitattā avahāro na dissati. Keci pana ‘‘bhūmiyaṃ patitvā vattantaṃ puna anto pavisati, pārājikamevāti (pārā. aṭṭha. 1.113) vuttattā bāhirapuṭake antopaviṭṭhepi bahigatabhāvato na muccati, antogataṃ pana puṭakaṃ paṭhamaṃ, pacchā eva vā bahi ṭhapitamatte vā pārājikamevā’’ti vadanti, taṃ na yuttaṃ. Bahi bhūmiyaṃ pātitassa kenaci saddhiṃ ekābaddhatāya abhāvena antopaviṭṭhepi pārājikamevāti vattuṃ yuttaṃ, idaṃ pana ekābaddhattā tena saddhiṃ na sameti. Tasmā yathā antobhūmigatena ekābaddhatā na hoti, evaṃ ubhayassāpi bahigatabhāve sādhiteyeva avahāroti viññāyati, vīmaṃsitvā gahetabbaṃ. Ye pana parivattitvāti imassa nivattitvāti atthaṃ vadanti, tehi pana abbhantarimaṃ bahi ṭhapetīti ayamattho gahito hotīti tattha saṅkāyeva natthi. Ekābaddhanti kājakoṭiyaṃ rajjuyā bandhanaṃ sandhāya vuttaṃ. Abandhitvā kājakoṭiyaṃ ṭhapitamattameva hoti, pārājikanti bahi gahitakājakoṭiyaṃ ṭhapitaṃ yadi pādaṃ agghati, pārājikameva, antoṭhapitena ekābaddhatāya abhāvāti adhippāyo. Gacchante yāne vā…pe… ṭhapetīti suṅkaghātaṃ pavisitvā appavisitvā vā ṭhapeti. Suṅkaṭṭhānassa bahi ṭhitanti yānādīhi nīhaṭattā bahi ṭhitaṃ. Keci pana ‘‘bahi ṭhapita’’nti pāṭhaṃ vikappetvā suṅkaṭṭhānato pubbeva bahi ṭhapitanti atthaṃ vadanti, taṃ na sundaraṃ; suṅkaṭṭhāne pavisitvā yāne ṭhapitepi pavattitvā gate viya dosābhāvato. Yo pana suṅkaṭṭhānassa antova pavisitvā ‘‘suṅkaṭṭhāna’’nti ñatvā theyyacittena āgatamaggena paṭinivattitvā gacchati, tassāpi yadi tena disābhāgena gacchantānampi hatthato suṅkaṃ gaṇhanti, pārājikameva. Imasmiṃ ṭhāneti yānādīhi nīharaṇe. Tatrāti tasmiṃ eḷakalomasikkhāpade (pārā. 571 ādayo).
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ • Mahāvibhaṅga / ೨. ದುತಿಯಪಾರಾಜಿಕಂ • 2. Dutiyapārājikaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ೨. ದುತಿಯಪಾರಾಜಿಕಂ • 2. Dutiyapārājikaṃ
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ಸುಙ್ಕಘಾತಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Suṅkaghātakathāvaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ಭೂಮಟ್ಠಕಥಾದಿವಣ್ಣನಾ • Bhūmaṭṭhakathādivaṇṇanā
