| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨੀ-ਟੀਕਾ • Vimativinodanī-ṭīkā |
ਸੁਙ੍ਕਘਾਤਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ
Suṅkaghātakathāvaṇṇanā
੧੧੩. ਸੁਙ੍ਕਘਾਤਕਥਾਯਂ ਸੁਙ੍ਕਂ ਯਤ੍ਥ ਰਾਜਪੁਰਿਸਾ ਹਨਨ੍ਤਿ ਅਦਦਨ੍ਤਾਨਂ ਸਨ੍ਤਕਂ ਅਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾਪਿ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਠਾਨਂ ਸੁਙ੍ਕਘਾਤਨ੍ਤਿ ਏવਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। વੁਤ੍ਤਮੇવਤ੍ਥਂ ਪਾਕਟਂ ਕਾਤੁਂ ਤਞ੍ਹੀਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਦੁਤਿਯਂ ਪਾਦਂ ਅਤਿਕ੍ਕਾਮੇਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਠਮਪਾਦਂ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਤੋ ਬਹਿ ਠਪੇਤ੍વਾ ਦੁਤਿਯਪਾਦੇ ਉਦ੍ਧਟਮਤ੍ਤੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ। ਉਦ੍ਧਰਿਤ੍વਾ ਬਹਿ ਅਟ੍ਠਪਿਤੇਪਿ ਬਹਿ ਠਿਤੋ ਏવ ਨਾਮ ਹੋਤੀਤਿ ਕਤ੍વਾ ਏવਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਪਦવਾਰੇਸੁਪੀਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਪਰਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਿਮਂ ਬਹਿ ਠਪੇਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਸਯਂ ਬਹਿ ਠਤ੍વਾ ਪਠਮਂ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਿਮਂ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ વਾ ਸਮਕਂ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ વਾ ਪਰਿવਤ੍ਤਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਬਹਿ ਠਤ੍વਾ ਉਕ੍ਖਿਤ੍ਤਮਤ੍ਤੇ ਹਿ ਸਬ੍ਬਂ ਬਹਿਗਤਮੇવ ਹੋਤੀਤਿ। ਸਚੇ ਪਨ ਸੋ ਬਹਿ ਠਤ੍વਾਪਿ ਬਾਹਿਰਪੁਟਕਂ ਪਠਮਂ ਅਨ੍ਤੋ ਠਪੇਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਾ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਿਮਂ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਬਹਿ ਠਪੇਤਿ, ਤਦਾਪਿ ਏਕਾਬਦ੍ਧਤਾਯ ਅવਿਜਹਿਤਤ੍ਤਾ ਅવਹਾਰੋ ਨ ਦਿਸ੍ਸਤਿ। ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਭੂਮਿਯਂ ਪਤਿਤ੍વਾ વਤ੍ਤਨ੍ਤਂ ਪੁਨ ਅਨ੍ਤੋ ਪવਿਸਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਮੇવਾਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧.੧੧੩) વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਬਾਹਿਰਪੁਟਕੇ ਅਨ੍ਤੋਪવਿਟ੍ਠੇਪਿ ਬਹਿਗਤਭਾવਤੋ ਨ ਮੁਚ੍ਚਤਿ, ਅਨ੍ਤੋਗਤਂ ਪਨ ਪੁਟਕਂ ਪਠਮਂ, ਪਚ੍ਛਾ ਏવ વਾ ਬਹਿ ਠਪਿਤਮਤ੍ਤੇ વਾ ਪਾਰਾਜਿਕਮੇવਾ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਨ ਯੁਤ੍ਤਂ। ਬਹਿ ਭੂਮਿਯਂ ਪਾਤਿਤਸ੍ਸ ਕੇਨਚਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਏਕਾਬਦ੍ਧਤਾਯ ਅਭਾવੇਨ ਅਨ੍ਤੋਪવਿਟ੍ਠੇਪਿ ਪਾਰਾਜਿਕਮੇવਾਤਿ વਤ੍ਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਂ, ਇਦਂ ਪਨ ਏਕਾਬਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਨ ਸਮੇਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਯਥਾ ਅਨ੍ਤੋਭੂਮਿਗਤੇਨ ਏਕਾਬਦ੍ਧਤਾ ਨ ਹੋਤਿ, ਏવਂ ਉਭਯਸ੍ਸਾਪਿ ਬਹਿਗਤਭਾવੇ ਸਾਧਿਤੇਯੇવ ਅવਹਾਰੋਤਿ વਿਞ੍ਞਾਯਤਿ, વੀਮਂਸਿਤ੍વਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। ਯੇ ਪਨ ਪਰਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਨਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥਂ વਦਨ੍ਤਿ, ਤੇਹਿ ਪਨ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਿਮਂ ਬਹਿ ਠਪੇਤੀਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਗਹਿਤੋ ਹੋਤੀਤਿ ਤਤ੍ਥ ਸਙ੍ਕਾਯੇવ ਨਤ੍ਥਿ। ਏਕਾਬਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਕਾਜਕੋਟਿਯਂ ਰਜ੍ਜੁਯਾ ਬਨ੍ਧਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਕਾਜਕੋਟਿਯਂ ਠਪਿਤਮਤ੍ਤਮੇવ ਹੋਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਨ੍ਤਿ ਬਹਿ ਗਹਿਤਕਾਜਕੋਟਿਯਂ ਠਪਿਤਂ ਯਦਿ ਪਾਦਂ ਅਗ੍ਘਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਮੇવ, ਅਨ੍ਤੋਠਪਿਤੇਨ ਏਕਾਬਦ੍ਧਤਾਯ ਅਭਾવਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਯਾਨੇ વਾ…ਪੇ॰… ਠਪੇਤੀਤਿ ਸੁਙ੍ਕਘਾਤਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਅਪ੍ਪવਿਸਿਤ੍વਾ વਾ ਠਪੇਤਿ। ਸੁਙ੍ਕਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਬਹਿ ਠਿਤਨ੍ਤਿ ਯਾਨਾਦੀਹਿ ਨੀਹਟਤ੍ਤਾ ਬਹਿ ਠਿਤਂ। ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘ਬਹਿ ਠਪਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਾਠਂ વਿਕਪ੍ਪੇਤ੍વਾ ਸੁਙ੍ਕਟ੍ਠਾਨਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇવ ਬਹਿ ਠਪਿਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥਂ વਦਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਨ ਸੁਨ੍ਦਰਂ; ਸੁਙ੍ਕਟ੍ਠਾਨੇ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਯਾਨੇ ਠਪਿਤੇਪਿ ਪવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਗਤੇ વਿਯ ਦੋਸਾਭਾવਤੋ। ਯੋ ਪਨ ਸੁਙ੍ਕਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੋવ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ‘‘ਸੁਙ੍ਕਟ੍ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਞਤ੍વਾ ਥੇਯ੍ਯਚਿਤ੍ਤੇਨ ਆਗਤਮਗ੍ਗੇਨ ਪਟਿਨਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਯਦਿ ਤੇਨ ਦਿਸਾਭਾਗੇਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਹਤ੍ਥਤੋ ਸੁਙ੍ਕਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕਮੇવ। ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇਤਿ ਯਾਨਾਦੀਹਿ ਨੀਹਰਣੇ। ਤਤ੍ਰਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਏਲ਼ਕਲੋਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ (ਪਾਰਾ॰ ੫੭੧ ਆਦਯੋ)।
113. Suṅkaghātakathāyaṃ suṅkaṃ yattha rājapurisā hananti adadantānaṃ santakaṃ acchinditvāpi gaṇhanti, taṃ ṭhānaṃ suṅkaghātanti evampi attho daṭṭhabbo. Vuttamevatthaṃ pākaṭaṃ kātuṃ tañhītiādi vuttaṃ. Dutiyaṃ pādaṃ atikkāmetīti ettha paṭhamapādaṃ paricchedato bahi ṭhapetvā dutiyapāde uddhaṭamatte pārājikaṃ. Uddharitvā bahi aṭṭhapitepi bahi ṭhito eva nāma hotīti katvā evaṃ sabbattha padavāresupīti daṭṭhabbaṃ. Parivattitvā abbhantarimaṃ bahi ṭhapeti, pārājikanti idaṃ sayaṃ bahi ṭhatvā paṭhamaṃ abbhantarimaṃ ukkhipitvā vā samakaṃ ukkhipitvā vā parivattanaṃ sandhāya vuttaṃ. Bahi ṭhatvā ukkhittamatte hi sabbaṃ bahigatameva hotīti. Sace pana so bahi ṭhatvāpi bāhirapuṭakaṃ paṭhamaṃ anto ṭhapetvā pacchā abbhantarimaṃ ukkhipitvā bahi ṭhapeti, tadāpi ekābaddhatāya avijahitattā avahāro na dissati. Keci pana ‘‘bhūmiyaṃ patitvā vattantaṃ puna anto pavisati, pārājikamevāti (pārā. aṭṭha. 1.113) vuttattā bāhirapuṭake antopaviṭṭhepi bahigatabhāvato na muccati, antogataṃ pana puṭakaṃ paṭhamaṃ, pacchā eva vā bahi ṭhapitamatte vā pārājikamevā’’ti vadanti, taṃ na yuttaṃ. Bahi bhūmiyaṃ pātitassa kenaci saddhiṃ ekābaddhatāya abhāvena antopaviṭṭhepi pārājikamevāti vattuṃ yuttaṃ, idaṃ pana ekābaddhattā tena saddhiṃ na sameti. Tasmā yathā antobhūmigatena ekābaddhatā na hoti, evaṃ ubhayassāpi bahigatabhāve sādhiteyeva avahāroti viññāyati, vīmaṃsitvā gahetabbaṃ. Ye pana parivattitvāti imassa nivattitvāti atthaṃ vadanti, tehi pana abbhantarimaṃ bahi ṭhapetīti ayamattho gahito hotīti tattha saṅkāyeva natthi. Ekābaddhanti kājakoṭiyaṃ rajjuyā bandhanaṃ sandhāya vuttaṃ. Abandhitvā kājakoṭiyaṃ ṭhapitamattameva hoti, pārājikanti bahi gahitakājakoṭiyaṃ ṭhapitaṃ yadi pādaṃ agghati, pārājikameva, antoṭhapitena ekābaddhatāya abhāvāti adhippāyo. Gacchante yāne vā…pe… ṭhapetīti suṅkaghātaṃ pavisitvā appavisitvā vā ṭhapeti. Suṅkaṭṭhānassa bahi ṭhitanti yānādīhi nīhaṭattā bahi ṭhitaṃ. Keci pana ‘‘bahi ṭhapita’’nti pāṭhaṃ vikappetvā suṅkaṭṭhānato pubbeva bahi ṭhapitanti atthaṃ vadanti, taṃ na sundaraṃ; suṅkaṭṭhāne pavisitvā yāne ṭhapitepi pavattitvā gate viya dosābhāvato. Yo pana suṅkaṭṭhānassa antova pavisitvā ‘‘suṅkaṭṭhāna’’nti ñatvā theyyacittena āgatamaggena paṭinivattitvā gacchati, tassāpi yadi tena disābhāgena gacchantānampi hatthato suṅkaṃ gaṇhanti, pārājikameva. Imasmiṃ ṭhāneti yānādīhi nīharaṇe. Tatrāti tasmiṃ eḷakalomasikkhāpade (pārā. 571 ādayo).
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / વਿਨਯਪਿਟਕ • Vinayapiṭaka / ਮਹਾવਿਭਙ੍ਗ • Mahāvibhaṅga / ੨. ਦੁਤਿਯਪਾਰਾਜਿਕਂ • 2. Dutiyapārājikaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਮਹਾવਿਭਙ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ੨. ਦੁਤਿਯਪਾਰਾਜਿਕਂ • 2. Dutiyapārājikaṃ
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨੀ-ਟੀਕਾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ਸੁਙ੍ਕਘਾਤਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Suṅkaghātakathāvaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿ-ਟੀਕਾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ਭੂਮਟ੍ਠਕਥਾਦਿવਣ੍ਣਨਾ • Bhūmaṭṭhakathādivaṇṇanā
