| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปญฺจปกรณ-อฎฺฐกถา • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
๒. สุญฺญตกถาวณฺณนา
2. Suññatakathāvaṇṇanā
๘๓๒. อิทานิ สุญฺญตกถา นาม โหติฯ ตตฺถ สุญฺญตาติ เทฺว สุญฺญตา ขนฺธานญฺจ อนตฺตลกฺขณํ นิพฺพานญฺจฯ เตสุ อนตฺตลกฺขณํ ตาว เอกจฺจํ เอเกน ปริยาเยน สิยา สงฺขารกฺขนฺธปริยาปนฺนํ, นิพฺพานํ, อปริยาปนฺนเมวฯ อิมํ ปน วิภาคํ อคฺคเหตฺวา ‘‘สุญฺญตา สงฺขารกฺขนฺธปริยาปนฺนา’’ติ เยสํ ลทฺธิ, เสยฺยถาปิ อนฺธกานํ, เต สนฺธาย ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฎิญฺญา อิตรสฺสฯ อนิมิตฺตนฺติ สพฺพนิมิตฺตรหิตํ นิพฺพานํฯ ‘‘อปฺปณิหิโต’’ติปิ ตเสฺสว นามํฯ กสฺมา ปเนตํ อาภตนฺติ? อวิภชฺชวาทีวาเท โทสาโรปนตฺถํฯ ยสฺส หิ อวิภชิตฺวา ‘‘เอกเทเสเนว สุญฺญตา สงฺขารกฺขนฺธปริยาปนฺนา’’ติ ลทฺธิ, ตสฺส นิพฺพานมฺปิ สงฺขารกฺขนฺธปริยาปนฺนนฺติ อาปชฺชติฯ อิมสฺส โทสสฺสาโรปนตฺถํ ‘‘อนิมิตฺตํ อปฺปณิหิต’’นฺติ อาภตํฯ อิตโร ตสฺส ปริยาปนฺนภาวํ อนิจฺฉโนฺต ปฎิกฺขิปติฯ สงฺขารกฺขโนฺธ น อนิโจฺจติอาทิ นิพฺพานสงฺขาตาย สุญฺญตาย อนิจฺจภาวาปตฺติโทสทสฺสนตฺถํ วุตฺตํฯ
832. Idāni suññatakathā nāma hoti. Tattha suññatāti dve suññatā khandhānañca anattalakkhaṇaṃ nibbānañca. Tesu anattalakkhaṇaṃ tāva ekaccaṃ ekena pariyāyena siyā saṅkhārakkhandhapariyāpannaṃ, nibbānaṃ, apariyāpannameva. Imaṃ pana vibhāgaṃ aggahetvā ‘‘suññatā saṅkhārakkhandhapariyāpannā’’ti yesaṃ laddhi, seyyathāpi andhakānaṃ, te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa. Animittanti sabbanimittarahitaṃ nibbānaṃ. ‘‘Appaṇihito’’tipi tasseva nāmaṃ. Kasmā panetaṃ ābhatanti? Avibhajjavādīvāde dosāropanatthaṃ. Yassa hi avibhajitvā ‘‘ekadeseneva suññatā saṅkhārakkhandhapariyāpannā’’ti laddhi, tassa nibbānampi saṅkhārakkhandhapariyāpannanti āpajjati. Imassa dosassāropanatthaṃ ‘‘animittaṃ appaṇihita’’nti ābhataṃ. Itaro tassa pariyāpannabhāvaṃ anicchanto paṭikkhipati. Saṅkhārakkhandho na aniccotiādi nibbānasaṅkhātāya suññatāya aniccabhāvāpattidosadassanatthaṃ vuttaṃ.
๘๓๓. สงฺขารกฺขนฺธสฺส สุญฺญตาติ ‘‘ยทิ อญฺญสฺส ขนฺธสฺส สุญฺญตา อญฺญกฺขนฺธปริยาปนฺนา, สงฺขารกฺขนฺธสุญฺญตายปิ เสสกฺขนฺธปริยาปนฺนาย ภวิตพฺพ’’นฺติ โจทนตฺถํ วุตฺตํฯ สงฺขารกฺขนฺธสฺส สุญฺญตา น วตฺตพฺพาติอาทิ ‘‘ยทิ สงฺขารกฺขนฺธสุญฺญตา เสสกฺขนฺธปริยาปนฺนา น โหติ, เสสกฺขนฺธสุญฺญตาปิ สงฺขารกฺขนฺธปริยาปนฺนา น โหตี’’ติ ปฎิโลมทสฺสนตฺถํ วุตฺตํฯ
833. Saṅkhārakkhandhassa suññatāti ‘‘yadi aññassa khandhassa suññatā aññakkhandhapariyāpannā, saṅkhārakkhandhasuññatāyapi sesakkhandhapariyāpannāya bhavitabba’’nti codanatthaṃ vuttaṃ. Saṅkhārakkhandhassa suññatā na vattabbātiādi ‘‘yadi saṅkhārakkhandhasuññatā sesakkhandhapariyāpannā na hoti, sesakkhandhasuññatāpi saṅkhārakkhandhapariyāpannā na hotī’’ti paṭilomadassanatthaṃ vuttaṃ.
๘๓๔. สุญฺญมิทํ, ภิกฺขเว, สงฺขาราติ สุตฺตํ ปรสมยโต อาภตํฯ ตตฺถ สงฺขาราติ ‘‘สเพฺพ สงฺขารา อนิจฺจา’’ติ อาคตฎฺฐาเน วิย ปญฺจกฺขนฺธา, เต จ อตฺตตฺตนิยสุญฺญตฺตา สุญฺญตาติ สาสนาวจรํ โหติ, น วิรุชฺฌติ, ตสฺมา อนุญฺญาตํฯ ยสฺมา ปเนตํ น สุญฺญตาย สงฺขารกฺขนฺธปริยาปนฺนภาวํ ทีเปติ, ตสฺมา อสาธกนฺติฯ
834. Suññamidaṃ, bhikkhave, saṅkhārāti suttaṃ parasamayato ābhataṃ. Tattha saṅkhārāti ‘‘sabbe saṅkhārā aniccā’’ti āgataṭṭhāne viya pañcakkhandhā, te ca attattaniyasuññattā suññatāti sāsanāvacaraṃ hoti, na virujjhati, tasmā anuññātaṃ. Yasmā panetaṃ na suññatāya saṅkhārakkhandhapariyāpannabhāvaṃ dīpeti, tasmā asādhakanti.
สุญฺญตกถาวณฺณนาฯ
Suññatakathāvaṇṇanā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / อภิธมฺมปิฎก • Abhidhammapiṭaka / กถาวตฺถุปาฬิ • Kathāvatthupāḷi / (๑๘๗) ๒. สุญฺญตากถา • (187) 2. Suññatākathā
ฎีกา • Tīkā / อภิธมฺมปิฎก (ฎีกา) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ปญฺจปกรณ-มูลฎีกา • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ๒. สุญฺญตกถาวณฺณนา • 2. Suññatakathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / อภิธมฺมปิฎก (ฎีกา) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ปญฺจปกรณ-อนุฎีกา • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ๒. สุญฺญตกถาวณฺณนา • 2. Suññatakathāvaṇṇanā
