| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / धम्मसङ्गणि-अट्ठकथा • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā |
सुञ्ञतवारो
Suññatavāro
१२१-१४५. इदानि तस्मिं खो पन समये धम्मा होन्तीति सुञ्ञतवारो आरद्धो। सो उद्देसनिद्देसवसेन द्विधा ववत्थितो। तत्थ उद्देसवारे ‘धम्मा होन्ती’ति इमिना सद्धिं चतुवीसति कोट्ठासा होन्ति। सब्बकोट्ठासेसु च ‘चत्तारो द्वे तयो’ति गणनपरिच्छेदो न वुत्तो। कस्मा? सङ्गहवारे परिच्छिन्नत्ता। तत्थ परिच्छिन्नधम्मायेव हि इधापि वुत्ता। न हेत्थ सत्तो वा भावो वा अत्ता वा उपलब्भति। धम्माव एते धम्ममत्ता असारा अपरिणायकाति इमिस्सा सुञ्ञताय दीपनत्थं वुत्ता। तस्मा एवमेत्थ अत्थो वेदितब्बो – यस्मिं समये कामावचरं पठमं महाकुसलचित्तं उप्पज्जति, तस्मिं समये चित्तङ्गवसेन उप्पन्ना अतिरेकपण्णासधम्मा सभावट्ठेन धम्मा एव होन्ति। न अञ्ञो कोचि सत्तो वा भावो वा पोसो वा पुग्गलो वा होतीति। तथा रासट्ठेन खन्धाव होन्तीति। एवं पुरिमनयेनेव सब्बपदेसु अत्थयोजना वेदितब्बा। यस्मा पन झानतो अञ्ञं झानङ्गं, मग्गतो वा अञ्ञं मग्गङ्गं नत्थि, तस्मा इध ‘झानं होति, मग्गो होति’ इच्चेव वुत्तं। उपनिज्झायनट्ठेन हि झानमेव हेत्वट्ठेन मग्गोव होति। न अञ्ञो कोचि सत्तो वा भावो वाति। एवं सब्बपदेसु अत्थयोजना कातब्बा। निद्देसवारो उत्तानत्थोयेवाति।
121-145. Idāni tasmiṃ kho pana samaye dhammā hontīti suññatavāro āraddho. So uddesaniddesavasena dvidhā vavatthito. Tattha uddesavāre ‘dhammā hontī’ti iminā saddhiṃ catuvīsati koṭṭhāsā honti. Sabbakoṭṭhāsesu ca ‘cattāro dve tayo’ti gaṇanaparicchedo na vutto. Kasmā? Saṅgahavāre paricchinnattā. Tattha paricchinnadhammāyeva hi idhāpi vuttā. Na hettha satto vā bhāvo vā attā vā upalabbhati. Dhammāva ete dhammamattā asārā apariṇāyakāti imissā suññatāya dīpanatthaṃ vuttā. Tasmā evamettha attho veditabbo – yasmiṃ samaye kāmāvacaraṃ paṭhamaṃ mahākusalacittaṃ uppajjati, tasmiṃ samaye cittaṅgavasena uppannā atirekapaṇṇāsadhammā sabhāvaṭṭhena dhammā eva honti. Na añño koci satto vā bhāvo vā poso vā puggalo vā hotīti. Tathā rāsaṭṭhena khandhāva hontīti. Evaṃ purimanayeneva sabbapadesu atthayojanā veditabbā. Yasmā pana jhānato aññaṃ jhānaṅgaṃ, maggato vā aññaṃ maggaṅgaṃ natthi, tasmā idha ‘jhānaṃ hoti, maggo hoti’ icceva vuttaṃ. Upanijjhāyanaṭṭhena hi jhānameva hetvaṭṭhena maggova hoti. Na añño koci satto vā bhāvo vāti. Evaṃ sabbapadesu atthayojanā kātabbā. Niddesavāro uttānatthoyevāti.
सुञ्ञतवारो निट्ठितो।
Suññatavāro niṭṭhito.
निट्ठिता च तीहि महावारेहि मण्डेत्वा निद्दिट्ठस्स
Niṭṭhitā ca tīhi mahāvārehi maṇḍetvā niddiṭṭhassa
पठमचित्तस्स अत्थवण्णना।
Paṭhamacittassa atthavaṇṇanā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / अभिधम्मपिटक • Abhidhammapiṭaka / धम्मसङ्गणीपाळि • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / कामावचरकुसलं • Kāmāvacarakusalaṃ
टीका • Tīkā / अभिधम्मपिटक (टीका) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / धम्मसङ्गणी-मूलटीका • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā / सुञ्ञतवारवण्णना • Suññatavāravaṇṇanā
टीका • Tīkā / अभिधम्मपिटक (टीका) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / धम्मसङ्गणी-अनुटीका • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā / सुञ्ञतवारादिवण्णना • Suññatavārādivaṇṇanā
