| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / ධම්‌මසඞ්‌ගණි-අට්‌ඨකථා • Dhammasaṅgaṇi-aṭṭhakathā |
සුඤ්‌ඤතවාරො
Suññatavāro
121-145. ඉදානි තස්‌මිං ඛො පන සමයෙ ධම්‌මා හොන්‌තීති සුඤ්‌ඤතවාරො ආරද්‌ධො. සො උද්‌දෙසනිද්‌දෙසවසෙන ද්‌විධා වවත්‌ථිතො. තත්‌ථ උද්‌දෙසවාරෙ ‘ධම්‌මා හොන්‌තී’ති ඉමිනා සද්‌ධිං චතුවීසති කොට්‌ඨාසා හොන්‌ති. සබ්‌බකොට්‌ඨාසෙසු ච ‘චත්‌තාරො ද්‌වෙ තයො’ති ගණනපරිච්‌ඡෙදො න වුත්‌තො. කස්‌මා? සඞ්‌ගහවාරෙ පරිච්‌ඡින්‌නත්‌තා. තත්‌ථ පරිච්‌ඡින්‌නධම්‌මායෙව හි ඉධාපි වුත්‌තා. න හෙත්‌ථ සත්‌තො වා භාවො වා අත්‌තා වා උපලබ්‌භති. ධම්‌මාව එතෙ ධම්‌මමත්‌තා අසාරා අපරිණායකාති ඉමිස්‌සා සුඤ්‌ඤතාය දීපනත්‌ථං වුත්‌තා. තස්‌මා එවමෙත්‌ථ අත්‌ථො වෙදිතබ්‌බො – යස්‌මිං සමයෙ කාමාවචරං පඨමං මහාකුසලචිත්‌තං උප්‌පජ්‌ජති, තස්‌මිං සමයෙ චිත්‌තඞ්‌ගවසෙන උප්‌පන්‌නා අතිරෙකපණ්‌ණාසධම්‌මා සභාවට්‌ඨෙන ධම්‌මා එව හොන්‌ති. න අඤ්‌ඤො කොචි සත්‌තො වා භාවො වා පොසො වා පුග්‌ගලො වා හොතීති. තථා රාසට්‌ඨෙන ඛන්‌ධාව හොන්‌තීති. එවං පුරිමනයෙනෙව සබ්‌බපදෙසු අත්‌ථයොජනා වෙදිතබ්‌බා. යස්‌මා පන ඣානතො අඤ්‌ඤං ඣානඞ්‌ගං, මග්‌ගතො වා අඤ්‌ඤං මග්‌ගඞ්‌ගං නත්‌ථි, තස්‌මා ඉධ ‘ඣානං හොති, මග්‌ගො හොති’ ඉච්‌චෙව වුත්‌තං. උපනිජ්‌ඣායනට්‌ඨෙන හි ඣානමෙව හෙත්‌වට්‌ඨෙන මග්‌ගොව හොති. න අඤ්‌ඤො කොචි සත්‌තො වා භාවො වාති. එවං සබ්‌බපදෙසු අත්‌ථයොජනා කාතබ්‌බා. නිද්‌දෙසවාරො උත්‌තානත්‌ථොයෙවාති.
121-145. Idāni tasmiṃ kho pana samaye dhammā hontīti suññatavāro āraddho. So uddesaniddesavasena dvidhā vavatthito. Tattha uddesavāre ‘dhammā hontī’ti iminā saddhiṃ catuvīsati koṭṭhāsā honti. Sabbakoṭṭhāsesu ca ‘cattāro dve tayo’ti gaṇanaparicchedo na vutto. Kasmā? Saṅgahavāre paricchinnattā. Tattha paricchinnadhammāyeva hi idhāpi vuttā. Na hettha satto vā bhāvo vā attā vā upalabbhati. Dhammāva ete dhammamattā asārā apariṇāyakāti imissā suññatāya dīpanatthaṃ vuttā. Tasmā evamettha attho veditabbo – yasmiṃ samaye kāmāvacaraṃ paṭhamaṃ mahākusalacittaṃ uppajjati, tasmiṃ samaye cittaṅgavasena uppannā atirekapaṇṇāsadhammā sabhāvaṭṭhena dhammā eva honti. Na añño koci satto vā bhāvo vā poso vā puggalo vā hotīti. Tathā rāsaṭṭhena khandhāva hontīti. Evaṃ purimanayeneva sabbapadesu atthayojanā veditabbā. Yasmā pana jhānato aññaṃ jhānaṅgaṃ, maggato vā aññaṃ maggaṅgaṃ natthi, tasmā idha ‘jhānaṃ hoti, maggo hoti’ icceva vuttaṃ. Upanijjhāyanaṭṭhena hi jhānameva hetvaṭṭhena maggova hoti. Na añño koci satto vā bhāvo vāti. Evaṃ sabbapadesu atthayojanā kātabbā. Niddesavāro uttānatthoyevāti.
සුඤ්‌ඤතවාරො නිට්‌ඨිතො.
Suññatavāro niṭṭhito.
නිට්‌ඨිතා ච තීහි මහාවාරෙහි මණ්‌ඩෙත්‌වා නිද්‌දිට්‌ඨස්‌ස
Niṭṭhitā ca tīhi mahāvārehi maṇḍetvā niddiṭṭhassa
පඨමචිත්‌තස්‌ස අත්‌ථවණ්‌ණනා.
Paṭhamacittassa atthavaṇṇanā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / අභිධම්‌මපිටක • Abhidhammapiṭaka / ධම්‌මසඞ්‌ගණීපාළි • Dhammasaṅgaṇīpāḷi / කාමාවචරකුසලං • Kāmāvacarakusalaṃ
ටීකා • Tīkā / අභිධම්‌මපිටක (ටීකා) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ධම්‌මසඞ්‌ගණී-මූලටීකා • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā / සුඤ්‌ඤතවාරවණ්‌ණනා • Suññatavāravaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / අභිධම්‌මපිටක (ටීකා) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ධම්‌මසඞ්‌ගණී-අනුටීකා • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā / සුඤ්‌ඤතවාරාදිවණ්‌ණනා • Suññatavārādivaṇṇanā
