Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਉਦਾਨ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Udāna-aṭṭhakathā |
੩. ਸੁਪ੍ਪਬੁਦ੍ਧਕੁਟ੍ਠਿਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
3. Suppabuddhakuṭṭhisuttavaṇṇanā
੪੩. ਤਤਿਯੇ ਰਾਜਗਹੇ ਸੁਪ੍ਪਬੁਦ੍ਧੋ ਨਾਮ ਕੁਟ੍ਠੀ ਅਹੋਸੀਤਿ ਸੁਪ੍ਪਬੁਦ੍ਧਨਾਮਕੋ ਏਕੋ ਪੁਰਿਸੋ ਰਾਜਗਹੇ ਅਹੋਸਿ। ਸੋ ਚ ਕੁਟ੍ਠੀ ਕੁਟ੍ਠਰੋਗੇਨ ਬਾਲ਼੍ਹવਿਦੂਸਿਤਗਤ੍ਤੋ। ਮਨੁਸ੍ਸਦਲਿਦ੍ਦੋਤਿ ਯਤ੍ਤਕਾ ਰਾਜਗਹੇ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਤੇਸੁ ਸਬ੍ਬਦੁਗ੍ਗਤੋ। ਸੋ ਹਿ ਸਙ੍ਕਾਰਕੂਟવਤਿਆਦੀਸੁ ਮਨੁਸ੍ਸੇਹਿ ਛਡ੍ਡਿਤਪਿਲੋਤਿਕਖਣ੍ਡਾਨਿ ਸਿਬ੍ਬਿਤ੍વਾ ਪਰਿਦਹਤਿ, ਕਪਾਲਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਘਰਾ ਘਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਲਦ੍ਧਆਚਾਮਉਚ੍ਛਿਟ੍ਠਭਤ੍ਤਾਨਿ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਜੀવਤਿ, ਤਮ੍ਪਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਕਤਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯਾ ਨ ਯਾવਦਤ੍ਥਂ ਲਭਤਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਮਨੁਸ੍ਸਦਲਿਦ੍ਦੋ’’ਤਿ। ਮਨੁਸ੍ਸਕਪਣੋਤਿ ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਪਰਮਕਪਣਤਂ ਪਤ੍ਤੋ। ਮਨੁਸ੍ਸવਰਾਕੋਤਿ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਹੀਲ਼ਿਤਪਰਿਭੂਤਤਾਯ ਅਤਿવਿਯ ਦੀਨੋ। ਮਹਤਿਯਾ ਪਰਿਸਾਯਾਤਿ ਮਹਤਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੁਪਰਿਸਾਯ ਚੇવ ਉਪਾਸਕਪਰਿਸਾਯ ਚ।
43. Tatiye rājagahe suppabuddho nāma kuṭṭhī ahosīti suppabuddhanāmako eko puriso rājagahe ahosi. So ca kuṭṭhī kuṭṭharogena bāḷhavidūsitagatto. Manussadaliddoti yattakā rājagahe manussā tesu sabbaduggato. So hi saṅkārakūṭavatiādīsu manussehi chaḍḍitapilotikakhaṇḍāni sibbitvā paridahati, kapālaṃ gahetvā gharā gharaṃ gantvā laddhaācāmaucchiṭṭhabhattāni nissāya jīvati, tampi pubbe katakammapaccayā na yāvadatthaṃ labhati. Tena vuttaṃ ‘‘manussadaliddo’’ti. Manussakapaṇoti manussesu paramakapaṇataṃ patto. Manussavarākoti manussānaṃ hīḷitaparibhūtatāya ativiya dīno. Mahatiyā parisāyāti mahatiyā bhikkhuparisāya ceva upāsakaparisāya ca.
ਏਕਦਿવਸਂ ਕਿਰ ਭਗવਾ ਮਹਾਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਪਰਿવਾਰੋ ਰਾਜਗਹਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸੁਲਭਪਿਣ੍ਡਪਾਤਂ ਕਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਂ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਪ੍ਪਟਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ ਕਤਿਪਯਭਿਕ੍ਖੁਪਰਿવਾਰੋ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਯੇਹਿ ਦਾਨਂ ਦਿਨ੍ਨਂ, ਤੇਸਂ ਉਪਾਸਕਾਨਂ ਅવਸੇਸਭਿਕ੍ਖੂਨਞ੍ਚ ਆਗਮਨਂ ਆਗਮਯਮਾਨੋ ਅਨ੍ਤੋਨਗਰੇਯੇવ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਰਮਣੀਯੇ ਪਦੇਸੇ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਤਾવਦੇવ ਭਿਕ੍ਖੂ ਤਤੋ ਤਤੋ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਪਰਿવਾਰੇਸੁਂ, ਉਪਾਸਕਾਪਿ ‘‘ਅਨੁਮੋਦਨਂ ਸੁਤ੍વਾ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਨਿવਤ੍ਤਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਂਸੁ, ਮਹਾਸਨ੍ਨਿਪਾਤੋ ਅਹੋਸਿ। ਭਗવਾ ਨਿਸੀਦਨਾਕਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਸਿ। ਤਾવਦੇવ ਬੁਦ੍ਧਾਰਹਂ ਆਸਨਂ ਪਞ੍ਞਾਪੇਸੁਂ। ਅਥ ਭਗવਾ ਅਸੀਤਿਅਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਪ੍ਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤੇਹਿ ਦ੍વਤ੍ਤਿਂਸਮਹਾਪੁਰਿਸਲਕ੍ਖਣੇਹਿ વਿਰੋਚਮਾਨਾਯ ਬ੍ਯਾਮਪ੍ਪਭਾਪਰਿਕ੍ਖੇਪਸਮੁਜ੍ਜਲਾਯ ਨੀਲਪੀਤਲੋਹਿਤੋਦਾਤਮਞ੍ਜੇਟ੍ਠਪਭਸ੍ਸਰਾਨਂ વਸੇਨ ਛਬ੍ਬਣ੍ਣਬੁਦ੍ਧਰਂਸਿਯੋ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਨ੍ਤਿਯਾ ਅਨੁਪਮਾਯ ਰੂਪਕਾਯਸਿਰਿਯਾ ਸਕਲਮੇવ ਤਂ ਪਦੇਸਂ ਓਭਾਸੇਨ੍ਤੋ ਤਾਰਾਗਣਪਰਿવੁਤੋ વਿਯ ਪੁਣ੍ਣਚਨ੍ਦੋ ਭਿਕ੍ਖੁਗਣਪਰਿવੁਤੋ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤવਰਬੁਦ੍ਧਾਸਨੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਮਨੋਸਿਲਾਤਲੇ ਕੇਸਰਸੀਹੋ વਿਯ ਸੀਹਨਾਦਂ ਨਦਨ੍ਤੋ ਕਰવੀਕਰੁਤਮਞ੍ਜੁਨਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਸ੍ਸਰੇਨ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ।
Ekadivasaṃ kira bhagavā mahābhikkhusaṅghaparivāro rājagahaṃ piṇḍāya pavisitvā bhikkhūnaṃ sulabhapiṇḍapātaṃ katvā pacchābhattaṃ piṇḍapātappaṭikkanto katipayabhikkhuparivāro nikkhanto yehi dānaṃ dinnaṃ, tesaṃ upāsakānaṃ avasesabhikkhūnañca āgamanaṃ āgamayamāno antonagareyeva aññatarasmiṃ ramaṇīye padese aṭṭhāsi. Tāvadeva bhikkhū tato tato āgantvā bhagavantaṃ parivāresuṃ, upāsakāpi ‘‘anumodanaṃ sutvā vanditvā nivattissāmā’’ti bhagavantaṃ upasaṅkamiṃsu, mahāsannipāto ahosi. Bhagavā nisīdanākāraṃ dassesi. Tāvadeva buddhārahaṃ āsanaṃ paññāpesuṃ. Atha bhagavā asītianubyañjanappaṭimaṇḍitehi dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇehi virocamānāya byāmappabhāparikkhepasamujjalāya nīlapītalohitodātamañjeṭṭhapabhassarānaṃ vasena chabbaṇṇabuddharaṃsiyo vissajjentiyā anupamāya rūpakāyasiriyā sakalameva taṃ padesaṃ obhāsento tārāgaṇaparivuto viya puṇṇacando bhikkhugaṇaparivuto paññattavarabuddhāsane nisīditvā manosilātale kesarasīho viya sīhanādaṃ nadanto karavīkarutamañjunā brahmassarena dhammaṃ deseti.
ਭਿਕ੍ਖੂਪਿ ਖੋ ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਾ ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਾ ਪવਿવਿਤ੍ਤਾ ਅਸਂਸਟ੍ਠਾ ਆਰਦ੍ਧવੀਰਿਯਾ ਪਹਿਤਤ੍ਤਾ ਚੋਦਕਾ ਪਾਪਗਰਹਿਨੋ વਤ੍ਤਾਰੋ વਚਨਕ੍ਖਮਾ ਸੀਲਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ ਸਮਾਧਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ ਪਞ੍ਞਾਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ વਿਮੁਤ੍ਤਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ વਿਮੁਤ੍ਤਿਞਾਣਦਸ੍ਸਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ ਮੇਘવਣ੍ਣਂ ਪਂਸੁਕੂਲਚੀવਰਂ ਪਾਰੁਪਿਤ੍વਾ ਸੁવਮ੍ਮਿਤਾ વਿਯ ਗਨ੍ਧਹਤ੍ਥਿਨੋ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਪਰਿવਾਰੇਤ੍વਾ ਓਹਿਤਸੋਤਾ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਨ੍ਤਿ। ਉਪਾਸਕਾਪਿ ਸੁਦ੍ਧવਤ੍ਥਨਿવਤ੍ਥਾ ਸੁਦ੍ਧੁਤ੍ਤਰਾਸਙ੍ਗਾ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਸਮਯਂ ਮਹਾਦਾਨਾਨਿ ਪવਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਗਨ੍ਧਮਾਲਾਦੀਹਿ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਪੂਜੇਤ੍વਾ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਨਿਪਚ੍ਚਕਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਞ੍ਚ ਪਰਿવਾਰੇਤ੍વਾ ਸਂਯਤਹਤ੍ਥਪਾਦਾ ਓਹਿਤਸੋਤਾ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਨ੍ਤਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਭਗવਾ ਮਹਤਿਯਾ ਪਰਿਸਾਯ ਪਰਿવੁਤੋ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤੋ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ।
Bhikkhūpi kho appicchā santuṭṭhā pavivittā asaṃsaṭṭhā āraddhavīriyā pahitattā codakā pāpagarahino vattāro vacanakkhamā sīlasampannā samādhisampannā paññāsampannā vimuttisampannā vimuttiñāṇadassanasampannā meghavaṇṇaṃ paṃsukūlacīvaraṃ pārupitvā suvammitā viya gandhahatthino bhagavantaṃ parivāretvā ohitasotā dhammaṃ suṇanti. Upāsakāpi suddhavatthanivatthā suddhuttarāsaṅgā pubbaṇhasamayaṃ mahādānāni pavattetvā gandhamālādīhi bhagavantaṃ pūjetvā vanditvā bhikkhusaṅghassa nipaccakāraṃ dassetvā bhagavantaṃ bhikkhusaṅghañca parivāretvā saṃyatahatthapādā ohitasotā sakkaccaṃ dhammaṃ suṇanti. Tena vuttaṃ – ‘‘tena kho pana samayena bhagavā mahatiyā parisāya parivuto dhammaṃ desento nisinno hotī’’ti.
ਸੁਪ੍ਪਬੁਦ੍ਧੋ ਪਨ ਜਿਘਚ੍ਛਾਦੁਬ੍ਬਲ੍ਯਪਰੇਤੋ ਘਾਸਪਰਿਯੇਸਨਂ ਚਰਮਾਨੋ ਅਨ੍ਤਰવੀਥਿਂ ਓਤਿਣ੍ਣੋ ਦੂਰਤੋવ ਤਂ ਮਹਾਜਨਸਨ੍ਨਿਪਾਤਂ ਦਿਸ੍વਾ, ‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਅਯਂ ਮਹਾਜਨਕਾਯੋ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤੋ, ਅਦ੍ਧਾ ਏਤ੍ਥ ਭੋਜਨਂ ਦੀਯਤਿ ਮਞ੍ਞੇ, ਅਪ੍ਪੇવ ਨਾਮੇਤ੍ਥ ਗਤੇਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਖਾਦਨੀਯਂ વਾ ਭੋਜਨੀਯਂ વਾ ਲਦ੍ਧੁਂ ਸਕ੍ਕਾ’’ਤਿ ਸਞ੍ਜਾਤਾਭਿਲਾਸੋ ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਦ੍ਦਸ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਪਾਸਾਦਿਕਂ ਦਸ੍ਸਨੀਯਂ ਪਸਾਦਨੀਯਂ ਉਤ੍ਤਮਦਮਥਸਮਥਮਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਦਨ੍ਤਂ ਗੁਤ੍ਤਂ ਸਨ੍ਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਸੁਸਮਾਹਿਤਂ ਤਾਯ ਪਰਿਸਾਯ ਪਰਿવੁਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤਂ, ਦਿਸ੍વਾਨ ਪੁਰਿਮਜਾਤਿਸਮ੍ਭਤਾਯ ਪਰਿਪਕ੍ਕਾਯ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚੋਦਿਯਮਾਨੋ ‘‘ਯਂਨੂਨਾਹਮ੍ਪਿ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਪਰਿਸਪਰਿਯਨ੍ਤੇ ਨਿਸੀਦਿ। ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਅਦ੍ਦਸਾ ਖੋ ਸੁਪ੍ਪਬੁਦ੍ਧੋ ਕੁਟ੍ਠੀ…ਪੇ॰… ਤਤ੍ਥੇવ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ ‘ਅਹਮ੍ਪਿ ਧਮ੍ਮਂ ਸੋਸ੍ਸਾਮੀ’’’ਤਿ।
Suppabuddho pana jighacchādubbalyapareto ghāsapariyesanaṃ caramāno antaravīthiṃ otiṇṇo dūratova taṃ mahājanasannipātaṃ disvā, ‘‘kiṃ nu kho ayaṃ mahājanakāyo sannipatito, addhā ettha bhojanaṃ dīyati maññe, appeva nāmettha gatena kiñci khādanīyaṃ vā bhojanīyaṃ vā laddhuṃ sakkā’’ti sañjātābhilāso tattha gantvā addasa bhagavantaṃ pāsādikaṃ dassanīyaṃ pasādanīyaṃ uttamadamathasamathamanuppattaṃ dantaṃ guttaṃ santindriyaṃ susamāhitaṃ tāya parisāya parivutaṃ dhammaṃ desentaṃ, disvāna purimajātisambhatāya paripakkāya upanissayasampattiyā codiyamāno ‘‘yaṃnūnāhampi dhammaṃ suṇeyya’’nti parisapariyante nisīdi. Taṃ sandhāya vuttaṃ – ‘‘addasā kho suppabuddho kuṭṭhī…pe… tattheva ekamantaṃ nisīdi‘ahampi dhammaṃ sossāmī’’’ti.
ਸਬ੍ਬਾવਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਾવਤਿਂ ਹੀਨਾਦਿਸਬ੍ਬਪੁਗ੍ਗਲવਤਂ, ਤਤ੍ਥ ਕਿਞ੍ਚਿਪਿ ਅਨવਸੇਸੇਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ‘‘ਸਬ੍ਬવਨ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿਪਿ ਪਠਨ੍ਤਿ। ਚੇਤਸਾਤਿ ਬੁਦ੍ਧਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੇਨ। ਚਿਤ੍ਤਸੀਸੇਨ ਹਿ ਞਾਣਂ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਆਸਯਾਨੁਸਯਞਾਣੇਨ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਰੋਪਰਿਯਤ੍ਤਞਾਣੇਨ ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਚੇਤੋ ਪਰਿਚ੍ਚ ਮਨਸਾਕਾਸੀਤਿ ਤਸ੍ਸਾ ਪਰਿਸਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਮਨਸਿ ਅਕਾਸਿ ਤੇ વੋਲੋਕੇਸਿ। ਭਬ੍ਬੋ ਧਮ੍ਮਂ વਿਞ੍ਞਾਤੁਨ੍ਤਿ ਮਗ੍ਗਫਲਧਮ੍ਮਂ ਅਧਿਗਨ੍ਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥੋ, ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਏਤਦਹੋਸੀਤਿ ਅਯਂ ਸੁਪ੍ਪਬੁਦ੍ਧੋ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਤਗਰਸਿਖਿਮ੍ਹਿ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੇ ਅਪਰਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਈਦਿਸੋ ਜਾਤੋ, ਮਗ੍ਗਫਲੂਪਨਿਸ੍ਸਯੋ ਪਨਸ੍ਸ ਪਂਸੁਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਸੁવਣ੍ਣਨਿਕ੍ਖਂ વਿਯ ਅਨ੍ਤੋਹਦਯੇਯੇવ વਿਜ੍ਜੋਤਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੁવਿਞ੍ਞਾਪਿਯੋਤਿ ਇਦਂ ਅਹੋਸਿ। ਤੇਨਾਹ – ‘‘ਅਯਂ ਖੋ ਇਧ ਭਬ੍ਬੋ ਧਮ੍ਮਂ વਿਞ੍ਞਾਤੁ’’ਨ੍ਤਿ।
Sabbāvantanti sabbāvatiṃ hīnādisabbapuggalavataṃ, tattha kiñcipi anavasesetvāti attho. ‘‘Sabbavanta’’ntipi paṭhanti. Cetasāti buddhacakkhusampayuttacittena. Cittasīsena hi ñāṇaṃ niddiṭṭhaṃ, tasmā āsayānusayañāṇena indriyaparopariyattañāṇena cāti attho. Ceto paricca manasākāsīti tassā parisāya cittaṃ paccekaṃ paricchinditvā manasi akāsi te volokesi. Bhabbo dhammaṃ viññātunti maggaphaladhammaṃ adhigantuṃ samattho, upanissayasampannoti attho. Etadahosīti ayaṃ suppabuddho kiñcāpi tagarasikhimhi paccekabuddhe aparajjhitvā īdiso jāto, maggaphalūpanissayo panassa paṃsupaṭicchannasuvaṇṇanikkhaṃ viya antohadayeyeva vijjotati, tasmā suviññāpiyoti idaṃ ahosi. Tenāha – ‘‘ayaṃ kho idha bhabbo dhammaṃ viññātu’’nti.
ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਿਂ ਕਥਨ੍ਤਿ ਦਾਨਾਨਨ੍ਤਰਂ ਸੀਲਂ, ਸੀਲਾਨਨ੍ਤਰਂ ਸਗ੍ਗਂ, ਸਗ੍ਗਾਨਨ੍ਤਰਂ ਮਗ੍ਗਨ੍ਤਿ ਏવਂ ਅਨੁਪਟਿਪਾਟਿਕਥਂ। ਭਗવਾ ਹਿ ਪਠਮਂ ਹੇਤੁਨਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਸ੍ਸਾਦਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਤਤੋ ਸਤ੍ਤੇ વਿવੇਚੇਤੁਂ ਨਾਨਾਨਯੇਹਿ ਆਦੀਨવਂ ਪਕਾਸੇਤ੍વਾ ਆਦੀਨવਸવਨੇਨ ਸਂવਿਗ੍ਗਹਦਯਾਨਂ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਗੁਣવਿਭਾવਨਮੁਖੇਨ ਚ વਿવਟ੍ਟਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ।
Anupubbiṃ kathanti dānānantaraṃ sīlaṃ, sīlānantaraṃ saggaṃ, saggānantaraṃ magganti evaṃ anupaṭipāṭikathaṃ. Bhagavā hi paṭhamaṃ hetunā saddhiṃ assādaṃ dassetvā tato satte vivecetuṃ nānānayehi ādīnavaṃ pakāsetvā ādīnavasavanena saṃviggahadayānaṃ nekkhammaguṇavibhāvanamukhena ca vivaṭṭaṃ dasseti.
ਦਾਨਕਥਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਨਾਮ ਸੁਖਾਨਂ ਨਿਦਾਨਂ, ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੀਨਂ ਮੂਲਂ, ਭੋਗਾਨਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾ, વਿਸਮਗਤਸ੍ਸ ਤਾਣਂ ਲੇਣਂ ਗਤਿ ਪਰਾਯਣਂ, ਇਧਲੋਕਪਰਲੋਕੇਸੁ ਦਾਨਸਦਿਸੋ ਅવਸ੍ਸਯੋ ਪਤਿਟ੍ਠਾ ਆਲਮ੍ਬਨਂ ਤਾਣਂ ਲੇਣਂ ਗਤਿ ਪਰਾਯਣਂ ਨਤ੍ਥਿ। ਇਦਞ੍ਹਿ ਅવਸ੍ਸਯਟ੍ਠੇਨ ਰਤਨਮਯਸੀਹਾਸਨਸਦਿਸਂ, ਪਤਿਟ੍ਠਾਨਟ੍ਠੇਨ ਮਹਾਪਥવਿਸਦਿਸਂ , ਆਲਮ੍ਬਨਟ੍ਠੇਨ ਆਲਮ੍ਬਨਰਜ੍ਜੁਸਦਿਸਂ, ਦੁਕ੍ਖਨਿਤ੍ਥਰਣਟ੍ਠੇਨ ਨਾવਾਸਦਿਸਂ, ਸਮਸ੍ਸਾਸਨਟ੍ਠੇਨ ਸਙ੍ਗਾਮਸੂਰੋ, ਭਯਪਰਿਤ੍ਤਾਣਟ੍ਠੇਨ ਸੁਪਰਿਖਾਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਨਗਰਂ, ਮਚ੍ਛੇਰਮਲਾਦੀਹਿ ਅਨੁਪਲਿਤ੍ਤਟ੍ਠੇਨ ਪਦੁਮਂ, ਤੇਸਂ ਨਿਦਹਨਟ੍ਠੇਨ ਜਾਤવੇਦੋ, ਦੁਰਾਸਦਟ੍ਠੇਨ ਆਸੀવਿਸੋ, ਅਸਨ੍ਤਾਸਟ੍ਠੇਨ ਸੀਹੋ, ਬਲવਨ੍ਤਟ੍ਠੇਨ ਹਤ੍ਥੀ, ਅਭਿਮਙ੍ਗਲਸਮ੍ਮਤਟ੍ਠੇਨ ਸੇਤਉਸਭੋ, ਖੇਮਨ੍ਤਭੂਮਿਸਮ੍ਪਾਪਨਟ੍ਠੇਨ વਲਾਹਕੋ ਅਸ੍ਸਰਾਜਾ। ਦਾਨਞ੍ਹਿ ਲੋਕੇ ਰਜ੍ਜਸਿਰਿਂ ਦੇਤਿ, ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤਿਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਸਕ੍ਕਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਮਾਰਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਸਾવਕਪਾਰਮੀਞਾਣਂ ਪਚ੍ਚੇਕਬੋਧਿਞਾਣਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਞਾਣਂ ਦੇਤੀਤਿ ਏવਮਾਦਿਦਾਨਗੁਣਪ੍ਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਕਥਂ।
Dānakathanti idaṃ nāma sukhānaṃ nidānaṃ, sampattīnaṃ mūlaṃ, bhogānaṃ patiṭṭhā, visamagatassa tāṇaṃ leṇaṃ gati parāyaṇaṃ, idhalokaparalokesu dānasadiso avassayo patiṭṭhā ālambanaṃ tāṇaṃ leṇaṃ gati parāyaṇaṃ natthi. Idañhi avassayaṭṭhena ratanamayasīhāsanasadisaṃ, patiṭṭhānaṭṭhena mahāpathavisadisaṃ , ālambanaṭṭhena ālambanarajjusadisaṃ, dukkhanittharaṇaṭṭhena nāvāsadisaṃ, samassāsanaṭṭhena saṅgāmasūro, bhayaparittāṇaṭṭhena suparikhāparikkhittanagaraṃ, maccheramalādīhi anupalittaṭṭhena padumaṃ, tesaṃ nidahanaṭṭhena jātavedo, durāsadaṭṭhena āsīviso, asantāsaṭṭhena sīho, balavantaṭṭhena hatthī, abhimaṅgalasammataṭṭhena setausabho, khemantabhūmisampāpanaṭṭhena valāhako assarājā. Dānañhi loke rajjasiriṃ deti, cakkavattisampattiṃ sakkasampattiṃ mārasampattiṃ brahmasampattiṃ sāvakapāramīñāṇaṃ paccekabodhiñāṇaṃ sammāsambodhiñāṇaṃ detīti evamādidānaguṇappaṭisaṃyuttakathaṃ.
ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਦਾਨਂ ਦੇਨ੍ਤੋ ਸੀਲਂ ਸਮਾਦਾਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਦਾਨਕਥਾਨਨ੍ਤਰਂ ਸੀਲਕਥਂ ਕਥੇਸਿ। ਸੀਲਕਥਨ੍ਤਿ ਸੀਲਂ ਨਾਮੇਤਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਅવਸ੍ਸਯੋ ਪਤਿਟ੍ਠਾ ਆਲਮ੍ਬਨਂ ਤਾਣਂ ਲੇਣਂ ਗਤਿ ਪਰਾਯਣਂ। ਇਧਲੋਕਪਰਲੋਕਸਮ੍ਪਤ੍ਤੀਨਞ੍ਹਿ ਸੀਲਸਦਿਸੋ ਅવਸ੍ਸਯੋ ਪਤਿਟ੍ਠਾ ਆਲਮ੍ਬਨਂ ਤਾਣਂ ਲੇਣਂ ਗਤਿ ਪਰਾਯਣਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਸੀਲਾਲਙ੍ਕਾਰਸਦਿਸੋ ਅਲਙ੍ਕਾਰੋ, ਸੀਲਪੁਪ੍ਫਸਦਿਸਂ ਪੁਪ੍ਫਂ, ਸੀਲਗਨ੍ਧਸਦਿਸੋ ਗਨ੍ਧੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਸੀਲਾਲਙ੍ਕਾਰੇਨ ਹਿ ਅਲਙ੍ਕਤਂ ਸੀਲਕੁਸੁਮਪਿਲ਼ਨ੍ਧਿਤਂ ਸੀਲਗਨ੍ਧਾਨੁਲਿਤ੍ਤਂ ਸਦੇવਕੋ ਲੋਕੋ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਤਿਤ੍ਤਿਂ ਨ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਏવਮਾਦੀਹਿ ਸੀਲਗੁਣਪ੍ਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਕਥਂ।
Yasmā pana dānaṃ dento sīlaṃ samādātuṃ sakkoti, tasmā dānakathānantaraṃ sīlakathaṃ kathesi. Sīlakathanti sīlaṃ nāmetaṃ sattānaṃ avassayo patiṭṭhā ālambanaṃ tāṇaṃ leṇaṃ gati parāyaṇaṃ. Idhalokaparalokasampattīnañhi sīlasadiso avassayo patiṭṭhā ālambanaṃ tāṇaṃ leṇaṃ gati parāyaṇaṃ natthi, sīlālaṅkārasadiso alaṅkāro, sīlapupphasadisaṃ pupphaṃ, sīlagandhasadiso gandho natthi, sīlālaṅkārena hi alaṅkataṃ sīlakusumapiḷandhitaṃ sīlagandhānulittaṃ sadevako loko olokento tittiṃ na gacchatīti evamādīhi sīlaguṇappaṭisaṃyuttakathaṃ.
ਇਦਂ ਪਨ ਸੀਲਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਅਯਂ ਸਗ੍ਗੋ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਸੀਲਾਨਨ੍ਤਰਂ ਸਗ੍ਗਕਥਂ ਕਥੇਸਿ। ਸਗ੍ਗਕਥਨ੍ਤਿ ਸਗ੍ਗੋ ਨਾਮ ਇਟ੍ਠੋ ਕਨ੍ਤੋ ਮਨਾਪੋ, ਨਿਚ੍ਚਮੇਤ੍ਥ ਕੀਲ਼ਾ ਨਿਚ੍ਚਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯੋ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ, ਚਾਤੁਮਹਾਰਾਜਿਕਾ ਦੇવਾ ਨવੁਤਿવਸ੍ਸਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਦਿਬ੍ਬਸੁਖਂ ਦਿਬ੍ਬਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਪਟਿਲਭਨ੍ਤਿ, ਤਾવਤਿਂਸਾ ਤਿਸ੍ਸੋ વਸ੍ਸਕੋਟਿਯੋ ਸਟ੍ਠਿ ਚ વਸ੍ਸਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨੀਤਿ ਏવਮਾਦਿਸਗ੍ਗਗੁਣਪ੍ਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਕਥਂ। ਸਗ੍ਗਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਕਥੇਨ੍ਤਾਨਞ੍ਹਿ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਮੁਖਂ ਨਪ੍ਪਹੋਤਿ। વੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚੇਤਂ ‘‘ਅਨੇਕਪਰਿਯਾਯੇਨ ਖੋ ਅਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਗ੍ਗਕਥਂ ਕਥੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ।
Idaṃ pana sīlaṃ nissāya ayaṃ saggo labbhatīti dassetuṃ sīlānantaraṃ saggakathaṃ kathesi. Saggakathanti saggo nāma iṭṭho kanto manāpo, niccamettha kīḷā niccasampattiyo labbhanti, cātumahārājikā devā navutivassasatasahassāni dibbasukhaṃ dibbasampattiṃ paṭilabhanti, tāvatiṃsā tisso vassakoṭiyo saṭṭhi ca vassasatasahassānīti evamādisaggaguṇappaṭisaṃyuttakathaṃ. Saggasampattiṃ kathentānañhi buddhānaṃ mukhaṃ nappahoti. Vuttampi cetaṃ ‘‘anekapariyāyena kho ahaṃ, bhikkhave, saggakathaṃ katheyya’’ntiādi.
ਏવਂ ਹੇਤੁਨਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਗ੍ਗਕਥਾਯ ਪਲੋਭੇਤ੍વਾ ਪੁਨ ਹਤ੍ਥਿਂ ਅਲਙ੍ਕਰਿਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਸੋਣ੍ਡਂ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤੋ વਿਯ ‘‘ਅਯਮ੍ਪਿ ਸਗ੍ਗੋ ਅਨਿਚ੍ਚੋ ਅਧੁવੋ, ਨ ਏਤ੍ਥ ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ ਕਾਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਅਪ੍ਪਸ੍ਸਾਦਾ ਕਾਮਾ ਬਹੁਦੁਕ੍ਖਾ ਬਹੁਪਾਯਾਸਾ, ਆਦੀਨવੋ ਏਤ੍ਥ ਭਿਯ੍ਯੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੧੭੭; ੨.੪੨) ਨਯੇਨ ਕਾਮਾਨਂ ਆਦੀਨવਂ ਓਕਾਰਂ ਸਂਕਿਲੇਸਂ ਕਥੇਸਿ। ਤਤ੍ਥ ਆਦੀਨવਨ੍ਤਿ ਦੋਸਂ। ਓਕਾਰਨ੍ਤਿ ਲਾਮਕਸਭਾવਂ, ਅਸੇਟ੍ਠੇਹਿ ਸੇવਿਤਬ੍ਬਂ ਸੇਟ੍ਠੇਹਿ ਨ ਸੇવਿਤਬ੍ਬਂ ਨਿਹੀਨਸਭਾવਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸਂਕਿਲੇਸਨ੍ਤਿ ਤੇਹਿ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਸਂਸਾਰੇ ਸਂਕਿਲਿਸ੍ਸਨਂ। ਤੇਨਾਹ – ‘‘ਕਿਲਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ વਤ ਭੋ ਸਤ੍ਤਾ’’ਤਿ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੨.੩੫੧)।
Evaṃ hetunā saddhiṃ saggakathāya palobhetvā puna hatthiṃ alaṅkaritvā tassa soṇḍaṃ chindanto viya ‘‘ayampi saggo anicco adhuvo, na ettha chandarāgo kātabbo’’ti dassanatthaṃ ‘‘appassādā kāmā bahudukkhā bahupāyāsā, ādīnavo ettha bhiyyo’’tiādinā (ma. ni. 1.177; 2.42) nayena kāmānaṃ ādīnavaṃ okāraṃ saṃkilesaṃ kathesi. Tattha ādīnavanti dosaṃ. Okāranti lāmakasabhāvaṃ, aseṭṭhehi sevitabbaṃ seṭṭhehi na sevitabbaṃ nihīnasabhāvanti attho. Saṃkilesanti tehi sattānaṃ saṃsāre saṃkilissanaṃ. Tenāha – ‘‘kilissanti vata bho sattā’’ti (ma. ni. 2.351).
ਏવਂ ਕਾਮਾਦੀਨવੇਨ ਤਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮੇ ਆਨਿਸਂਸਂ ਪਕਾਸੇਸਿ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਯ ਝਾਨਾਦੀਸੁ ਚ ਗੁਣਂ ਦੀਪੇਸਿ વਣ੍ਣੇਸਿ। ਕਲ੍ਲਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਕਲ੍ਲਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਕਮ੍ਮਨਿਯਚਿਤ੍ਤਂ, ਹੇਟ੍ਠਾ ਪવਤ੍ਤਿਤਦੇਸਨਾਯ ਅਸ੍ਸਦ੍ਧਿਯਾਦੀਨਂ ਚਿਤ੍ਤਦੋਸਾਨਂ વਿਗਤਤ੍ਤਾ ਉਪਰਿਦੇਸਨਾਯ ਭਾਜਨਭਾવੂਪਗਮਨੇਨ ਕਮ੍ਮਨਿਯਚਿਤ੍ਤਂ, ਕਮ੍ਮਕ੍ਖਮਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਦਿਟ੍ਠਿਮਾਨਾਦਿਸਂਕਿਲੇਸવਿਗਮੇਨ ਮੁਦੁਚਿਤ੍ਤਂ। ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਾਦਿવਿਗਮੇਨ વਿਨੀવਰਣਚਿਤ੍ਤਂ। ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਂ ਉਲ਼ਾਰਪੀਤਿਪਾਮੋਜ੍ਜਯੋਗੇਨ ਉਦਗ੍ਗਚਿਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਸਦ੍ਧਾਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤਂ, ਯਦਾ ਭਗવਾ ਅਞ੍ਞਾਸੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।
Evaṃ kāmādīnavena tajjetvā nekkhamme ānisaṃsaṃ pakāsesi pabbajjāya jhānādīsu ca guṇaṃ dīpesi vaṇṇesi. Kallacittantiādīsu kallacittanti kammaniyacittaṃ, heṭṭhā pavattitadesanāya assaddhiyādīnaṃ cittadosānaṃ vigatattā uparidesanāya bhājanabhāvūpagamanena kammaniyacittaṃ, kammakkhamacittanti attho. Diṭṭhimānādisaṃkilesavigamena muducittaṃ. Kāmacchandādivigamena vinīvaraṇacittaṃ. Sammāpaṭipattiyaṃ uḷārapītipāmojjayogena udaggacittaṃ. Tattha saddhāsampattiyā pasannacittaṃ, yadā bhagavā aññāsīti sambandho.
ਅਥ વਾ ਕਲ੍ਲਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦવਿਗਮੇਨ ਅਰੋਗਚਿਤ੍ਤਂ। ਮੁਦੁਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਬ੍ਯਾਪਾਦવਿਗਮੇਨ ਮੇਤ੍ਤਾવਸੇਨ ਅਕਥਿਨਚਿਤ੍ਤਂ। વਿਨੀવਰਣਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚવਿਗਮੇਨ ਅવਿਕ੍ਖਿਪਨਤੋ ਨ ਪਿਹਿਤਚਿਤ੍ਤਂ। ਉਦਗ੍ਗਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਥਿਨਮਿਦ੍ਧવਿਗਮੇਨ ਸਮ੍ਪਗ੍ਗਹવਸੇਨ ਅਲੀਨਚਿਤ੍ਤਂ। ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾવਿਗਮੇਨ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਂ।
Atha vā kallacittanti kāmacchandavigamena arogacittaṃ. Muducittanti byāpādavigamena mettāvasena akathinacittaṃ. Vinīvaraṇacittanti uddhaccakukkuccavigamena avikkhipanato na pihitacittaṃ. Udaggacittanti thinamiddhavigamena sampaggahavasena alīnacittaṃ. Pasannacittanti vicikicchāvigamena sammāpaṭipattiyā adhimuttacittaṃ.
ਅਥਾਤਿ ਪਚ੍ਛਾ। ਸਾਮੁਕ੍ਕਂਸਿਕਾਤਿ ਸਾਮਂ ਉਕ੍ਕਂਸਿਕਾ ਅਤ੍ਤਨਾવ ਉਦ੍ਧਰਿਤ੍વਾ ਗਹਿਤਾ, ਸਯਮ੍ਭੂਞਾਣੇਨ ਸਾਮਂ ਦਿਟ੍ਠਾ, ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਅਸਾਧਾਰਣਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਕਾ ਚ ਪਨ ਸਾਤਿ? ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਦੇਸਨਾ। ਤੇਨੇવਾਹ – ‘‘ਦੁਕ੍ਖਂ ਸਮੁਦਯਂ ਨਿਰੋਧਂ ਮਗ੍ਗ’’ਨ੍ਤਿ। ਇਦਞ੍ਹਿ ਸਚ੍ਚਾਨਂ ਸਰੂਪਦਸ੍ਸਨਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨਿ ਕਥੇਤਬ੍ਬਾਨਿ, ਤਾਨਿ ਸਬ੍ਬਾਕਾਰਤੋ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ વਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੇ (વਿਸੁਦ੍ਧਿ॰ ੨.੫੨੯) વੁਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਤਤ੍ਥ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ।
Athāti pacchā. Sāmukkaṃsikāti sāmaṃ ukkaṃsikā attanāva uddharitvā gahitā, sayambhūñāṇena sāmaṃ diṭṭhā, aññesaṃ asādhāraṇāti attho. Kā ca pana sāti? Ariyasaccadesanā. Tenevāha – ‘‘dukkhaṃ samudayaṃ nirodhaṃ magga’’nti. Idañhi saccānaṃ sarūpadassanaṃ, tasmā imasmiṃ ṭhāne ariyasaccāni kathetabbāni, tāni sabbākārato vitthārena visuddhimagge (visuddhi. 2.529) vuttānīti tattha vuttanayena veditabbāni.
ਸੇਯ੍ਯਥਾਪੀਤਿਆਦਿਨਾ ਉਪਮਾવਸੇਨ ਸੁਪ੍ਪਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਕਿਲੇਸਪ੍ਪਹਾਨਂ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੁਪ੍ਪਾਦਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਅਪਗਤਕਾਲ਼ਕਨ੍ਤਿ વਿਗਤਕਾਲ਼ਕਂ। ਸਮ੍ਮਦੇવਾਤਿ ਸੁਟ੍ਠੁਯੇવ। ਰਜਨਨ੍ਤਿ ਨੀਲਪੀਤਲੋਹਿਤਮਞ੍ਜੇਟ੍ਠਾਦਿਰਙ੍ਗਜਾਤਂ। ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯਾਤਿ ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯ, ਪਭਸ੍ਸਰਂ ਭવੇਯ੍ਯ। ਤਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਆਸਨੇਤਿ ਤਸ੍ਸਂਯੇવ ਨਿਸਜ੍ਜਾਯਂ। ਏਤੇਨਸ੍ਸ ਲਹੁવਿਪਸ੍ਸਨਕਤਾ ਤਿਕ੍ਖਪਞ੍ਞਤਾ ਸੁਖਾਪਟਿਪਦਾ ਖਿਪ੍ਪਾਭਿਞ੍ਞਤਾ ਚ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। વਿਰਜਂ વੀਤਮਲਨ੍ਤਿ ਅਪਾਯਗਮਨੀਯਰਾਗਰਜਾਦੀਨਂ ਅਭਾવੇਨ વਿਰਜਂ, ਅਨવਸੇਸਦਿਟ੍ਠਿવਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਮਲਾਪਗਮੇਨ વੀਤਮਲਂ। ਪਠਮਮਗ੍ਗવਜ੍ਝਕਿਲੇਸਰਜਾਭਾવੇਨ વਾ વਿਰਜਂ, ਪਞ੍ਚવਿਧਦੁਸ੍ਸੀਲਮਲਾਪਗਮੇਨ વੀਤਮਲਂ। ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਖੁਨ੍ਤਿ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ। ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਆਕਾਰਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਸਮੁਦਯਧਮ੍ਮਂ, ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਨਿਰੋਧਧਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਞ੍ਹਿ ਨਿਰੋਧਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍વਾ ਕਿਚ੍ਚવਸੇਨ ਏવ ਸਙ੍ਖਤਧਮ੍ਮੇ ਪਟਿવਿਜ੍ਝਨ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ।
Seyyathāpītiādinā upamāvasena suppabuddhassa kilesappahānaṃ ariyamagguppādañca dasseti. Apagatakāḷakanti vigatakāḷakaṃ. Sammadevāti suṭṭhuyeva. Rajananti nīlapītalohitamañjeṭṭhādiraṅgajātaṃ. Paṭiggaṇheyyāti gaṇheyya, pabhassaraṃ bhaveyya. Tasmiṃyeva āsaneti tassaṃyeva nisajjāyaṃ. Etenassa lahuvipassanakatā tikkhapaññatā sukhāpaṭipadā khippābhiññatā ca dassitā honti. Virajaṃ vītamalanti apāyagamanīyarāgarajādīnaṃ abhāvena virajaṃ, anavasesadiṭṭhivicikicchāmalāpagamena vītamalaṃ. Paṭhamamaggavajjhakilesarajābhāvena vā virajaṃ, pañcavidhadussīlamalāpagamena vītamalaṃ. Dhammacakkhunti sotāpattimaggo adhippeto. Tassa uppattiākāradassanatthaṃ ‘‘yaṃkiñci samudayadhammaṃ, sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’nti vuttaṃ. Tañhi nirodhaṃ ārammaṇaṃ katvā kiccavasena eva saṅkhatadhamme paṭivijjhantaṃ uppajjati.
ਤਤ੍ਰਿਦਂ ਉਪਮਾਸਂਸਨ੍ਦਨਂ – વਤ੍ਥਂ વਿਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ, વਤ੍ਥਸ੍ਸ ਆਗਨ੍ਤੁਕਮਲੇਹਿ ਕਿਲਿਟ੍ਠਭਾવੋ વਿਯ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਰਾਗਾਦਿਮਲੇਹਿ ਸਂਕਿਲਿਟ੍ਠਭਾવੋ, ਧੋવਨਫਲਕਂ વਿਯ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਿਕਥਾ, ਉਦਕਂ વਿਯ ਸਦ੍ਧਾ, ਉਦਕੇਨ ਤੇਮੇਤ੍વਾ ਤੇਮੇਤ੍વਾ ਗੋਮਯਖਾਰੇਹਿ ਕਾਲ਼ਕੇ ਸਮ੍ਮਦ੍ਦਿਤ੍વਾ વਤ੍ਥਸ੍ਸ ਧੋવਨਪ੍ਪਯੋਗੋ વਿਯ ਸਦ੍ਧਾਸਲਿਲੇਨ ਤੇਮੇਤ੍વਾ ਸਤਿਸਮਾਧਿਪਞ੍ਞਾਹਿ ਦੋਸੇ ਸਿਥਿਲੇ ਕਤ੍વਾ ਸਦ੍ਧਾਦਿવਿਧਿਨਾ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸੋਧਨੇ વੀਰਿਯਾਰਮ੍ਭੋ, ਤੇਨ ਪਯੋਗੇਨ વਤ੍ਥੇ ਕਾਲ਼ਕਾਪਗਮੋ વਿਯ વੀਰਿਯਾਰਮ੍ਭੇਨ ਕਿਲੇਸવਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਂ, ਰਙ੍ਗਜਾਤਂ વਿਯ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੋ, ਤੇਨ ਸੁਦ੍ਧਸ੍ਸ વਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪਭਸ੍ਸਰਭਾવੋ વਿਯ વਿਕ੍ਖਮ੍ਭਿਤਕਿਲੇਸਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗੇਨ ਪਰਿਯੋਦਾਪਨਨ੍ਤਿ।
Tatridaṃ upamāsaṃsandanaṃ – vatthaṃ viya cittaṃ daṭṭhabbaṃ, vatthassa āgantukamalehi kiliṭṭhabhāvo viya cittassa rāgādimalehi saṃkiliṭṭhabhāvo, dhovanaphalakaṃ viya anupubbikathā, udakaṃ viya saddhā, udakena temetvā temetvā gomayakhārehi kāḷake sammadditvā vatthassa dhovanappayogo viya saddhāsalilena temetvā satisamādhipaññāhi dose sithile katvā saddhādividhinā cittassa sodhane vīriyārambho, tena payogena vatthe kāḷakāpagamo viya vīriyārambhena kilesavikkhambhanaṃ, raṅgajātaṃ viya ariyamaggo, tena suddhassa vatthassa pabhassarabhāvo viya vikkhambhitakilesassa cittassa maggena pariyodāpananti.
ਏવਂ ਪਨ ਸੁਪ੍ਪਬੁਦ੍ਧੋ ਪਰਿਸਪਰਿਯਨ੍ਤੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਂ ਪਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਗੁਣਂ ਸਤ੍ਥੁ ਆਰੋਚੇਤੁਕਾਮੋ ਪਰਿਸਮਜ੍ਝਂ ਓਗਾਹਿਤੁਂ ਅવਿਸਹਨ੍ਤੋ ਮਹਾਜਨਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥਾਰਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਅਨੁਗਨ੍ਤ੍વਾ ਨਿવਤ੍ਤਕਾਲੇ ਭਗવਤਿ વਿਹਾਰਂ ਗਤੇ ਸਯਮ੍ਪਿ વਿਹਾਰਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਰਾਜਾ ‘‘ਅਯਂ ਸੁਪ੍ਪਬੁਦ੍ਧੋ ਕੁਟ੍ਠੀ ਅਤ੍ਤਨਾ ਸਤ੍ਥੁ ਸਾਸਨੇ ਪਟਿਲਦ੍ਧਗੁਣਂ ਪਾਕਟਂ ਕਾਤੁਕਾਮੋ’’ਤਿ ਞਤ੍વਾ ‘‘વੀਮਂਸਿਸ੍ਸਾਮਿ ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਆਕਾਸੇ ਠਿਤੋ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਸੁਪ੍ਪਬੁਦ੍ਧ ਤ੍વਂ ਮਨੁਸ੍ਸਦਲਿਦ੍ਦੋ ਮਨੁਸ੍ਸਕਪਣੋ ਮਨੁਸ੍ਸવਰਾਕੋ, ਅਹਂ ਤੇ ਅਪਰਿਮਿਤਂ ਧਨਂ ਦਸ੍ਸਾਮਿ, ‘ਬੁਦ੍ਧੋ ਨ ਬੁਦ੍ਧੋ, ਧਮ੍ਮੋ ਨ ਧਮ੍ਮੋ, ਸਙ੍ਘੋ ਨ ਸਙ੍ਘੋ, ਅਲਂ ਮੇ ਬੁਦ੍ਧੇਨ, ਅਲਂ ਮੇ ਧਮ੍ਮੇਨ, ਅਲਂ ਮੇ ਸਙ੍ਘੇਨਾ’ਤਿ વਦੇਹੀ’’ਤਿ। ਅਥ ਨਂ ਸੋ ਆਹ ‘‘ਕੋਸਿ ਤ੍વ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਅਹਂ ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਰਾਜਾ’’ਤਿ। ‘‘ਅਨ੍ਧਬਾਲ ਅਹਿਰਿਕ, ਤ੍વਂ ਮਯਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕਥੇਤੁਂ ਨ ਯੁਤ੍ਤਰੂਪੋ, ਯੋ ਤ੍વਂ ਏવਂ ਅવਤ੍ਤਬ੍ਬਂ વਦੇਸਿ, ਅਪਿਚ ਮਂ ਤ੍વਂ ‘ਦੁਗ੍ਗਤੋ ਦਲਿਦ੍ਦੋ ਕਪਣੋ’ਤਿ ਕਸ੍ਮਾ વਦੇਸਿ, ਨਨੁ ਅਹਂ ਲੋਕਨਾਥਸ੍ਸ ਓਰਸਪੁਤ੍ਤੋ, ਨੇવਾਹਂ ਦੁਗ੍ਗਤੋ ਨ ਦਲਿਦ੍ਦੋ ਨ ਕਪਣੋ, ਅਥ ਖੋ ਸੁਖਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਪਰਮੇਨ ਸੁਖੇਨ ਅਪਾਹਮਸ੍ਮਿ ਮਹਦ੍ਧਨੋ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਆਹ –
Evaṃ pana suppabuddho parisapariyante nisinno dhammadesanaṃ sutvā sotāpattiphalaṃ patvā attanā paṭiladdhaguṇaṃ satthu ārocetukāmo parisamajjhaṃ ogāhituṃ avisahanto mahājanassa satthāraṃ vanditvā anugantvā nivattakāle bhagavati vihāraṃ gate sayampi vihāraṃ agamāsi. Tasmiṃ khaṇe sakko devarājā ‘‘ayaṃ suppabuddho kuṭṭhī attanā satthu sāsane paṭiladdhaguṇaṃ pākaṭaṃ kātukāmo’’ti ñatvā ‘‘vīmaṃsissāmi na’’nti gantvā ākāse ṭhito etadavoca – ‘‘suppabuddha tvaṃ manussadaliddo manussakapaṇo manussavarāko, ahaṃ te aparimitaṃ dhanaṃ dassāmi, ‘buddho na buddho, dhammo na dhammo, saṅgho na saṅgho, alaṃ me buddhena, alaṃ me dhammena, alaṃ me saṅghenā’ti vadehī’’ti. Atha naṃ so āha ‘‘kosi tva’’nti? ‘‘Ahaṃ sakko devarājā’’ti. ‘‘Andhabāla ahirika, tvaṃ mayā saddhiṃ kathetuṃ na yuttarūpo, yo tvaṃ evaṃ avattabbaṃ vadesi, apica maṃ tvaṃ ‘duggato daliddo kapaṇo’ti kasmā vadesi, nanu ahaṃ lokanāthassa orasaputto, nevāhaṃ duggato na daliddo na kapaṇo, atha kho sukhappatto paramena sukhena apāhamasmi mahaddhano’’ti vatvā āha –
‘‘ਸਦ੍ਧਾਧਨਂ ਸੀਲਧਨਂ, ਹਿਰਿਓਤ੍ਤਪ੍ਪਿਯਂ ਧਨਂ।
‘‘Saddhādhanaṃ sīladhanaṃ, hiriottappiyaṃ dhanaṃ;
ਸੁਤਧਨਞ੍ਚ ਚਾਗੋ ਚ, ਪਞ੍ਞਾ વੇ ਸਤ੍ਤਮਂ ਧਨਂ॥
Sutadhanañca cāgo ca, paññā ve sattamaṃ dhanaṃ.
‘‘ਯਸ੍ਸ ਏਤੇ ਧਨਾ ਅਤ੍ਥਿ, ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ વਾ।
‘‘Yassa ete dhanā atthi, itthiyā purisassa vā;
‘ਅਦਲਿਦ੍ਦੋ’ਤਿ ਤਂ ਆਹੁ, ਅਮੋਘਂ ਤਸ੍ਸ ਜੀવਿਤ’’ਨ੍ਤਿ॥ (ਅ॰ ਨਿ॰ ੭.੫) –
‘Adaliddo’ti taṃ āhu, amoghaṃ tassa jīvita’’nti. (a. ni. 7.5) –
ਤਸ੍ਸਿਮਾਨਿ ਮੇ ਸਤ੍ਤ ਅਰਿਯਧਨਾਨਿ ਸਨ੍ਤਿ। ਯੇਸਞ੍ਹਿ ਇਮਾਨਿ ਧਨਾਨਿ ਸਨ੍ਤਿ, ਨ ਤ੍વੇવ ਤੇ ਬੁਦ੍ਧੇਹਿ વਾ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੇਹਿ વਾ ‘ਦਲਿਦ੍ਦਾ’ਤਿ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤੀ’’ਤਿ।
Tassimāni me satta ariyadhanāni santi. Yesañhi imāni dhanāni santi, na tveva te buddhehi vā paccekabuddhehi vā ‘daliddā’ti vuccantī’’ti.
ਸਕ੍ਕੋ ਤਸ੍ਸ ਕਥਂ ਸੁਤ੍વਾ ਤਂ ਅਨ੍ਤਰਾਮਗ੍ਗੇ ਓਹਾਯ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ વਚਨਂ ਪਟਿવਚਨਞ੍ਚ ਆਰੋਚੇਸਿ। ਅਥ ਨਂ ਭਗવਾ ਆਹ – ‘‘ਨ ਖੋ ਸਕ੍ਕ ਸਕ੍ਕਾ ਤਾਦਿਸਾਨਂ ਸਤੇਨਪਿ ਸਹਸ੍ਸੇਨਪਿ ਸੁਪ੍ਪਬੁਦ੍ਧਂ ਕੁਟ੍ਠਿਂ ‘ਬੁਦ੍ਧੋ ਨ ਬੁਦ੍ਧੋ, ਧਮ੍ਮੋ ਨ ਧਮ੍ਮੋ, ਸਙ੍ਘੋ ਨ ਸਙ੍ਘੋ’ਤਿ ਕਥਾਪੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿ। ਸੁਪ੍ਪਬੁਦ੍ਧੋਪਿ ਖੋ ਕੁਟ੍ਠੀ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਕਤਪਟਿਸਨ੍ਥਾਰੋ ਅਤ੍ਤਨਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਗੁਣਂ ਆਰੋਚੇਸਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਅਥ ਖੋ ਸੁਪ੍ਪਬੁਦ੍ਧੋ ਕੁਟ੍ਠੀ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮੋ’’ਤਿਆਦਿ।
Sakko tassa kathaṃ sutvā taṃ antarāmagge ohāya satthu santikaṃ gantvā sabbaṃ taṃ vacanaṃ paṭivacanañca ārocesi. Atha naṃ bhagavā āha – ‘‘na kho sakka sakkā tādisānaṃ satenapi sahassenapi suppabuddhaṃ kuṭṭhiṃ ‘buddho na buddho, dhammo na dhammo, saṅgho na saṅgho’ti kathāpetu’’nti. Suppabuddhopi kho kuṭṭhī satthu santikaṃ gantvā satthārā katapaṭisanthāro attanā paṭiladdhaguṇaṃ ārocesi. Tena vuttaṃ – ‘‘atha kho suppabuddho kuṭṭhī diṭṭhadhammo’’tiādi.
ਤਤ੍ਥ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮੋਤਿ ਦਿਟ੍ਠੋ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਧਮ੍ਮੋ ਏਤੇਨਾਤਿ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮੋ। ਸੇਸਪਦੇਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਤਤ੍ਥ ‘‘ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮੋ’’ਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਸਾਮਞ੍ਞવਚਨੋ ਧਮ੍ਮਸਦ੍ਦੋ। ਦਸ੍ਸਨਂ ਨਾਮ ਞਾਣਦਸ੍ਸਨਤੋ ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਤਂ ਨਿવਤ੍ਤਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਪਤ੍ਤਧਮ੍ਮੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਪਤ੍ਤਿ ਚ ਞਾਣਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ ਅਞ੍ਞਾਪਿ વਿਜ੍ਜਤੀਤਿ ਤਤੋ વਿਸੇਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘વਿਦਿਤਧਮ੍ਮੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਸਾ ਪਨਾਯਂ વਿਦਿਤਧਮ੍ਮਤਾ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਏਕਦੇਸੇਨਾਪਿ ਹੋਤੀਤਿ ਨਿਪ੍ਪਦੇਸਤੋ વਿਦਿਤਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਪਰਿਯੋਗਾਲ਼੍ਹਧਮ੍ਮੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤੇਨਸ੍ਸ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਂ ਸਚ੍ਚਾਭਿਸਮ੍ਬੋਧਂਯੇવ ਦੀਪੇਤਿ। ਮਗ੍ਗਞਾਣਞ੍ਹਿ ਏਕਾਭਿਸਮਯવਸੇਨ ਪਰਿਞ੍ਞਾਦਿਕਿਚ੍ਚਂ ਸਾਧੇਨ੍ਤਂ ਨਿਪ੍ਪਦੇਸੇਨਪਿ ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਂ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਓਗਾਲ਼੍ਹਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਨ ਤਦਞ੍ਞਞਾਣਂ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਦਿਟ੍ਠੋ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਧਮ੍ਮੋ ਏਤੇਨਾਤਿ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮੋ’’ਤਿ। ਤੇਨੇવਾਹ ‘‘ਤਿਣ੍ਣવਿਚਿਕਿਚ੍ਛੋ’’ਤਿਆਦਿ।
Tattha diṭṭhadhammoti diṭṭho ariyasaccadhammo etenāti diṭṭhadhammo. Sesapadesupi eseva nayo. Tattha ‘‘diṭṭhadhammo’’ti cettha sāmaññavacano dhammasaddo. Dassanaṃ nāma ñāṇadassanato aññampi atthīti taṃ nivattanatthaṃ ‘‘pattadhammo’’ti vuttaṃ. Patti ca ñāṇasampattito aññāpi vijjatīti tato visesanatthaṃ ‘‘viditadhammo’’ti vuttaṃ. Sā panāyaṃ viditadhammatā dhammesu ekadesenāpi hotīti nippadesato viditabhāvaṃ dassetuṃ ‘‘pariyogāḷhadhammo’’ti vuttaṃ. Tenassa yathāvuttaṃ saccābhisambodhaṃyeva dīpeti. Maggañāṇañhi ekābhisamayavasena pariññādikiccaṃ sādhentaṃ nippadesenapi pariññeyyadhammaṃ samantato ogāḷhaṃ nāma hoti, na tadaññañāṇaṃ. Tena vuttaṃ – ‘‘diṭṭho ariyasaccadhammo etenāti diṭṭhadhammo’’ti. Tenevāha ‘‘tiṇṇavicikiccho’’tiādi.
ਤਤ੍ਥ ਪਟਿਭਯਕਨ੍ਤਾਰਸਦਿਸਾ ਸੋਲ਼ਸવਤ੍ਥੁਕਾ ਚ ਅਟ੍ਠવਤ੍ਥੁਕਾ ਚ ਤਿਣ੍ਣਾ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ ਏਤੇਨਾਤਿ ਤਿਣ੍ਣવਿਚਿਕਿਚ੍ਛੋ। ਤਤੋ ਏવ ਪવਤ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ‘‘ਏવਂ ਨੁ ਖੋ, ਨ ਨੁ ਖੋ’’ਤਿ ਏવਂ ਪવਤ੍ਤਿਤਾ વਿਗਤਾ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾ ਕਥਂਕਥਾ ਏਤਸ੍ਸਾਤਿ વਿਗਤਕਥਂਕਥੋ। ਸਾਰਜ੍ਜਕਰਾਨਂ ਪਾਪਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਹੀਨਤ੍ਤਾ ਤਪ੍ਪਟਿਪਕ੍ਖੇਸੁ ਚ ਸੀਲਾਦਿਗੁਣੇਸੁ ਸੁਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਤ੍ਤਾ વੇਸਾਰਜ੍ਜਂ વਿਸਾਰਦਭਾવਂ વੇਯ੍ਯਤ੍ਤਿਯਂ ਪਤ੍ਤੋਤਿ વੇਸਾਰਜ੍ਜਪ੍ਪਤ੍ਤੋ। ਨਾਸ੍ਸ ਪਰੋ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਨ ਪਰਸ੍ਸ ਸਦ੍ਧਾਯ ਏਤ੍ਥ વਤ੍ਤਤੀਤਿ ਅਪਰਪ੍ਪਚ੍ਚਯੋ। ਕਤ੍ਥਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨੇ’’ਤਿ।
Tattha paṭibhayakantārasadisā soḷasavatthukā ca aṭṭhavatthukā ca tiṇṇā vicikicchā etenāti tiṇṇavicikiccho. Tato eva pavattiādīsu ‘‘evaṃ nu kho, na nu kho’’ti evaṃ pavattitā vigatā samucchinnā kathaṃkathā etassāti vigatakathaṃkatho. Sārajjakarānaṃ pāpadhammānaṃ pahīnattā tappaṭipakkhesu ca sīlādiguṇesu suppatiṭṭhitattā vesārajjaṃ visāradabhāvaṃ veyyattiyaṃ pattoti vesārajjappatto. Nāssa paro paccayo, na parassa saddhāya ettha vattatīti aparappaccayo. Katthāti āha ‘‘satthusāsane’’ti.
ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਅਯਂ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਸਦ੍ਦੋ ਖਯਸੁਨ੍ਦਰਾਭਿਰੂਪਬ੍ਭਨੁਮੋਦਨਾਦੀਸੁ ਅਨੇਕੇਸੁ ਅਤ੍ਥੇਸੁ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਇਧ ਪਨ ਅਬ੍ਭਨੁਮੋਦਨੇ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਤੇਨੇવ ਸੋ ਪਸਾਦવਸੇਨ ਪਸਂਸਾવਸੇਨ ਚ ਦ੍વਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ વੁਤ੍ਤੋ, ਸਾਧੁ ਸਾਧੁ, ਭਨ੍ਤੇਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਨ੍ਤਿ વਾ ਅਤਿਕਨ੍ਤਂ ਅਤਿਇਟ੍ਠਂ ਅਤਿਮਨਾਪਂ, ਅਤਿਸੁਨ੍ਦਰਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਤ੍ਥ ਏਕੇਨ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਸਦ੍ਦੇਨ ਭਗવਤੋ ਦੇਸਨਂ ਥੋਮੇਤਿ, ਏਕੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਸਾਦਂ।
Abhikkantantiādīsu kiñcāpi ayaṃ abhikkantasaddo khayasundarābhirūpabbhanumodanādīsu anekesu atthesu dissati, idha pana abbhanumodane daṭṭhabbo. Teneva so pasādavasena pasaṃsāvasena ca dvikkhattuṃ vutto, sādhu sādhu, bhanteti vuttaṃ hoti. Abhikkantanti vā atikantaṃ atiiṭṭhaṃ atimanāpaṃ, atisundaranti attho. Tattha ekena abhikkantasaddena bhagavato desanaṃ thometi, ekena attano pasādaṃ.
ਅਯਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ – ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਯਦਿਦਂ ਭਗવਤੋ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾ, ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਯਦਿਦਂ ਭਗવਤੋ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਆਗਮ੍ਮ ਮਮ ਪਸਾਦੋਤਿ। ਭਗવਤੋ ਏવ વਾ વਚਨਂ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ ਦੋਸਨਾਸਨਤੋ, ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ ਗੁਣਾਧਿਗਮਨਤੋ, ਤਥਾ ਸਦ੍ਧਾવਡ੍ਢਨਤੋ, ਪਞ੍ਞਾਜਨਨਤੋ, ਸਾਤ੍ਥਤੋ , ਸਬ੍ਯਞ੍ਜਨਤੋ, ਉਤ੍ਤਾਨਪਦਤੋ, ਗਮ੍ਭੀਰਤ੍ਥਤੋ, ਕਣ੍ਣਸੁਖਤੋ, ਹਦਯਙ੍ਗਮਤੋ, ਅਨਤ੍ਤੁਕ੍ਕਂਸਨਤੋ, ਅਪਰવਮ੍ਭਨਤੋ, ਕਰੁਣਾਸੀਤਲਤੋ, ਪਞ੍ਞਾવਦਾਤਤੋ, ਆਪਾਥਰਮਣੀਯਤੋ, વਿਮਦ੍ਦਕ੍ਖਮਤੋ, ਸੁਯ੍ਯਮਾਨਸੁਖਤੋ, વੀਮਂਸਿਯਮਾਨਹਿਤਤੋਤਿ ਏવਮਾਦਿਨਯੇਹਿ ਥੋਮੇਨ੍ਤੋ ਪਦਦ੍વਯਂ ਆਹ।
Ayañhettha adhippāyo – abhikkantaṃ, bhante, yadidaṃ bhagavato dhammadesanā, abhikkantaṃ, bhante, yadidaṃ bhagavato dhammadesanaṃ āgamma mama pasādoti. Bhagavato eva vā vacanaṃ abhikkantaṃ dosanāsanato, abhikkantaṃ guṇādhigamanato, tathā saddhāvaḍḍhanato, paññājananato, sātthato , sabyañjanato, uttānapadato, gambhīratthato, kaṇṇasukhato, hadayaṅgamato, anattukkaṃsanato, aparavambhanato, karuṇāsītalato, paññāvadātato, āpātharamaṇīyato, vimaddakkhamato, suyyamānasukhato, vīmaṃsiyamānahitatoti evamādinayehi thomento padadvayaṃ āha.
ਤਤੋ ਪਰਮ੍ਪਿ ਚਤੂਹਿ ਉਪਮਾਹਿ ਦੇਸਨਂਯੇવ ਥੋਮੇਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਨਿਕ੍ਕੁਜ੍ਜਿਤਨ੍ਤਿ ਅਧੋਮੁਖਟ੍ਠਪਿਤਂ, ਹੇਟ੍ਠਾਮੁਖਜਾਤਂ વਾ। ਉਕ੍ਕੁਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾਤਿ ਉਪਰਿ ਮੁਖਂ ਕਰੇਯ੍ਯ। ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਤਿਣਪਣ੍ਣਾਦਿਨਾ ਛਾਦਿਤਂ। વਿવਰੇਯ੍ਯਾਤਿ ਉਗ੍ਘਾਟੇਯ੍ਯ। ਮੂਲ਼੍ਹਸ੍ਸਾਤਿ ਦਿਸਾਮੂਲ਼੍ਹਸ੍ਸ। ਮਗ੍ਗਂ ਆਚਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯਾਤਿ ਹਤ੍ਥੇ ਗਹੇਤ੍વਾ ‘‘ਏਸ ਮਗ੍ਗੋ’’ਤਿ ਮਗ੍ਗਂ ਉਪਦਿਸੇਯ੍ਯ। ਅਨ੍ਧਕਾਰੇਤਿ ਚਤੁਰਙ੍ਗਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇ। ਅਯਂ ਤਾવ ਪਦਤ੍ਥੋ।
Tato parampi catūhi upamāhi desanaṃyeva thometi. Tattha nikkujjitanti adhomukhaṭṭhapitaṃ, heṭṭhāmukhajātaṃ vā. Ukkujjeyyāti upari mukhaṃ kareyya. Paṭicchannanti tiṇapaṇṇādinā chāditaṃ. Vivareyyāti ugghāṭeyya. Mūḷhassāti disāmūḷhassa. Maggaṃ ācikkheyyāti hatthe gahetvā ‘‘esa maggo’’ti maggaṃ upadiseyya. Andhakāreti caturaṅgasamannāgate. Ayaṃ tāva padattho.
ਅਯਂ ਪਨ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਯੋਜਨਾ – ਯਥਾ ਕੋਚਿ ਨਿਕ੍ਕੁਜ੍ਜਿਤਂ ਉਕ੍ਕੁਜ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਏવਂ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮવਿਮੁਖਂ ਅਸਦ੍ਧਮ੍ਮੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਂ ਮਂ ਅਸਦ੍ਧਮ੍ਮਾ વੁਟ੍ਠਾਪੇਨ੍ਤੇਨ, ਯਥਾ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਂ વਿવਰੇਯ੍ਯ, ਏવਂ ਕਸ੍ਸਪਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਸਾਸਨਨ੍ਤਰਧਾਨਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਗਹਨਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਂ ਸਾਸਨਂ વਿવਰਨ੍ਤੇਨ, ਯਥਾ ਮੂਲ਼੍ਹਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਂ ਆਚਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯ, ਏવਂ ਕੁਮ੍ਮਗ੍ਗਮਿਚ੍ਛਾਮਗ੍ਗਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਮੇ ਸਗ੍ਗਮੋਕ੍ਖਮਗ੍ਗਂ ਆવਿਕਰੋਨ੍ਤੇਨ, ਯਥਾ ਅਨ੍ਧਕਾਰੇ ਤੇਲਪਜ੍ਜੋਤਂ ਧਾਰੇਯ੍ਯ, ਏવਂ ਮੋਹਨ੍ਧਕਾਰੇ ਨਿਮੁਗ੍ਗਸ੍ਸ ਮੇ ਬੁਦ੍ਧਾਦਿਰਤਨਰੂਪਾਨਿ ਅਪਸ੍ਸਤੋ ਤਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਾਦਕਮੋਹਨ੍ਧਕਾਰવਿਦ੍ਧਂਸਨਦੇਸਨਾਪਜ੍ਜੋਤਧਾਰਣੇਨ ਭਗવਤਾ ਨਾਨਾਨਯੇਹਿ ਪਕਾਸਿਤਤ੍ਤਾ ਅਨੇਕਪਰਿਯਾਯੇਨ ਧਮ੍ਮੋ ਪਕਾਸਿਤੋ।
Ayaṃ pana adhippāyayojanā – yathā koci nikkujjitaṃ ukkujjeyya, evaṃ saddhammavimukhaṃ asaddhamme patiṭṭhitaṃ maṃ asaddhammā vuṭṭhāpentena, yathā paṭicchannaṃ vivareyya, evaṃ kassapassa bhagavato sāsanantaradhānato paṭṭhāya micchādiṭṭhigahanapaṭicchannaṃ sāsanaṃ vivarantena, yathā mūḷhassa maggaṃ ācikkheyya, evaṃ kummaggamicchāmaggappaṭipannassa me saggamokkhamaggaṃ āvikarontena, yathā andhakāre telapajjotaṃ dhāreyya, evaṃ mohandhakāre nimuggassa me buddhādiratanarūpāni apassato tappaṭicchādakamohandhakāraviddhaṃsanadesanāpajjotadhāraṇena bhagavatā nānānayehi pakāsitattā anekapariyāyena dhammo pakāsito.
ਏવਂ ਦੇਸਨਂ ਥੋਮੇਤ੍વਾ ਤਾਯ ਦੇਸਨਾਯ ਰਤਨਤ੍ਤਯੇ ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ ਪਸਨ੍ਨਾਕਾਰਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ‘‘ਏਸਾਹ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਏਸਾਹਨ੍ਤਿ ਏਸੋ ਅਹਂ। ਭਗવਨ੍ਤਂ ਸਰਣਂ ਗਚ੍ਛਾਮੀਤਿ ਭਗવਾ ਮੇ ਸਰਣਂ ਪਰਾਯਣਂ ਅਘਸ੍ਸ ਘਾਤਾ, ਹਿਤਸ੍ਸ વਿਧਾਤਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਗਚ੍ਛਾਮਿ ਭਜਾਮਿ, ਏવਂ વਾ ਜਾਨਾਮਿ ਬੁਜ੍ਝਾਮੀਤਿ। ਯੇਸਞ੍ਹਿ ਧਾਤੂਨਂ ਗਤਿਅਤ੍ਥੋ, ਬੁਦ੍ਧਿਪਿ ਤੇਸਂ ਅਤ੍ਥੋਤਿ। ਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਅਧਿਗਤਮਗ੍ਗੇ ਸਚ੍ਛਿਕਤਨਿਰੋਧੇ ਯਥਾਨੁਸਿਟ੍ਠਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਮਾਨੇ ਚਤੂਸੁ ਅਪਾਯੇਸੁ ਅਪਤਮਾਨੇ ਧਾਰੇਤੀਤਿ ਧਮ੍ਮੋ। ਸੋ ਅਤ੍ਥਤੋ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੋ ਚੇવ ਨਿਬ੍ਬਾਨਞ੍ਚ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ –
Evaṃ desanaṃ thometvā tāya desanāya ratanattaye pasannacitto pasannākāraṃ karonto ‘‘esāha’’ntiādimāha. Tattha esāhanti eso ahaṃ. Bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāmīti bhagavā me saraṇaṃ parāyaṇaṃ aghassa ghātā, hitassa vidhātāti iminā adhippāyena bhagavantaṃ gacchāmi bhajāmi, evaṃ vā jānāmi bujjhāmīti. Yesañhi dhātūnaṃ gatiattho, buddhipi tesaṃ atthoti. Dhammanti adhigatamagge sacchikatanirodhe yathānusiṭṭhaṃ paṭipajjamāne catūsu apāyesu apatamāne dhāretīti dhammo. So atthato ariyamaggo ceva nibbānañca. Vuttañhetaṃ –
‘‘ਯਾવਤਾ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਧਮ੍ਮਾ ਸਙ੍ਖਤਾ, ਅਰਿਯੋ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ ਮਗ੍ਗੋ ਤੇਸਂ ਅਗ੍ਗਮਕ੍ਖਾਯਤੀ’’ਤਿ (ਅ॰ ਨਿ॰ ੪.੩੪; ਇਤਿવੁ॰ ੯੦)।
‘‘Yāvatā, bhikkhave, dhammā saṅkhatā, ariyo aṭṭhaṅgiko maggo tesaṃ aggamakkhāyatī’’ti (a. ni. 4.34; itivu. 90).
‘‘ਯਾવਤਾ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਧਮ੍ਮਾ ਸਙ੍ਖਤਾ વਾ ਅਸਙ੍ਖਤਾ વਾ, વਿਰਾਗੋ ਤੇਸਂ ਅਗ੍ਗਮਕ੍ਖਾਯਤੀ’’ਤਿ (ਇਤਿવੁ॰ ੯੦) ਚ –
‘‘Yāvatā, bhikkhave, dhammā saṅkhatā vā asaṅkhatā vā, virāgo tesaṃ aggamakkhāyatī’’ti (itivu. 90) ca –
ਨ ਕੇવਲਂ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੋ ਚੇવ ਨਿਬ੍ਬਾਨਞ੍ਚ, ਅਪਿਚ ਖੋ ਅਰਿਯਫਲੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮੋਪਿ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ –
Na kevalaṃ ariyamaggo ceva nibbānañca, apica kho ariyaphalehi saddhiṃ pariyattidhammopi. Vuttañhetaṃ –
‘‘ਰਾਗવਿਰਾਗਮਨੇਜਮਸੋਕਂ, ਧਮ੍ਮਮਸਙ੍ਖਤਮਪ੍ਪਟਿਕੂਲਂ।
‘‘Rāgavirāgamanejamasokaṃ, dhammamasaṅkhatamappaṭikūlaṃ;
ਮਧੁਰਮਿਮਂ ਪਗੁਣਂ ਸੁવਿਭਤ੍ਤਂ, ਧਮ੍ਮਮਿਮਂ ਸਰਣਤ੍ਥਮੁਪੇਹੀ’’ਤਿ॥ (વਿ॰ વ॰ ੮੮੭)।
Madhuramimaṃ paguṇaṃ suvibhattaṃ, dhammamimaṃ saraṇatthamupehī’’ti. (vi. va. 887);
ਏਤ੍ਥ ਹਿ ਰਾਗવਿਰਾਗਨ੍ਤਿ ਮਗ੍ਗੋ વੁਤ੍ਤੋ। ਅਨੇਜਮਸੋਕਨ੍ਤਿ ਫਲਂ। ਅਸਙ੍ਖਤਨ੍ਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ। ਅਪ੍ਪਟਿਕੂਲਂ ਮਧੁਰਮਿਮਂ ਪਗੁਣਂ ਸੁવਿਭਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮੋ વੁਤ੍ਤੋਤਿ।
Ettha hi rāgavirāganti maggo vutto. Anejamasokanti phalaṃ. Asaṅkhatanti nibbānaṃ. Appaṭikūlaṃ madhuramimaṃ paguṇaṃ suvibhattanti pariyattidhammo vuttoti.
ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਨ੍ਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਸੀਲਸਾਮਞ੍ਞੇਨ ਸਂਹਤਂ ਅਟ੍ਠਅਰਿਯਪੁਗ੍ਗਲਸਮੂਹਂ। ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਸੁਪ੍ਪਬੁਦ੍ਧੋ ਤੀਣਿ ਸਰਣਗਮਨਾਨਿ ਪਟਿવੇਦੇਸਿ। ਉਪਾਸਕਂ ਮਂ ਭਗવਾ ਧਾਰੇਤੁ ਅਜ੍ਜਤਗ੍ਗੇ ਪਾਣੁਪੇਤਂ ਸਰਣਂ ਗਤਨ੍ਤਿ ਅਜ੍ਜਤਗ੍ਗੇਤਿ ਅਜ੍ਜਤਂ ਆਦਿਂ ਕਤ੍વਾ। ‘‘ਅਜ੍ਜਦਗ੍ਗੇ’’ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, ਤਤ੍ਥ ਦਕਾਰੋ ਪਦਸਨ੍ਧਿਕਰੋ, ਅਜ੍ਜ ਅਗ੍ਗੇ ਅਜ੍ਜ ਆਦਿਂ ਕਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪਾਣੁਪੇਤਨ੍ਤਿ ਪਾਣੇਹਿ ਉਪੇਤਂ, ਯਾવ ਮੇ ਜੀવਿਤਂ ਪવਤ੍ਤਤਿ, ਤਾવ ਉਪੇਤਂ ਅਨਞ੍ਞਸਤ੍ਥੁਕਂ ਤੀਹਿ ਸਰਣਗਮਨੇਹਿ ਸਰਣਂ ਗਤਂ ਰਤਨਤ੍ਤਯਸ੍ਸ ਉਪਾਸਨਤੋ ਉਪਾਸਕਂ ਕਪ੍ਪਿਯਕਾਰਕਂ ਮਂ ਭਗવਾ ਉਪਧਾਰੇਤੁ ਜਾਨਾਤੂਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਇਮਸ੍ਸ ਚ ਸਰਣਗਮਨਂ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਾਧਿਗਮੇਨੇવ ਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਂ, ਅਜ੍ਝਾਸਯਂ ਪਨ ਆવਿਕਰੋਨ੍ਤੋ ਏવਮਾਹ।
Bhikkhusaṅghanti diṭṭhisīlasāmaññena saṃhataṃ aṭṭhaariyapuggalasamūhaṃ. Ettāvatā suppabuddho tīṇi saraṇagamanāni paṭivedesi. Upāsakaṃ maṃ bhagavā dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gatanti ajjataggeti ajjataṃ ādiṃ katvā. ‘‘Ajjadagge’’tipi pāṭho, tattha dakāro padasandhikaro, ajja agge ajja ādiṃ katvāti attho. Pāṇupetanti pāṇehi upetaṃ, yāva me jīvitaṃ pavattati, tāva upetaṃ anaññasatthukaṃ tīhi saraṇagamanehi saraṇaṃ gataṃ ratanattayassa upāsanato upāsakaṃ kappiyakārakaṃ maṃ bhagavā upadhāretu jānātūti attho. Imassa ca saraṇagamanaṃ ariyamaggādhigameneva nipphannaṃ, ajjhāsayaṃ pana āvikaronto evamāha.
ਭਗવਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਅਨੁਮੋਦਿਤ੍વਾਤਿ ਭਗવਤੋ વਚਨਂ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਅਭਿਨਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਤਮੇવ ਅਭਿਨਨ੍ਦਿਤਭਾવਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨ વਾਚਾਯ ਅਨੁਮੋਦਿਤ੍વਾ। ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਾਮੀਤਿ ਤਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਪਞ੍ਚਪਤਿਟ੍ਠਿਤੇਨ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਗੁਣਨਿਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ ਯਾવ ਦਸ੍ਸਨવਿਸਯਸਮਤਿਕ੍ਕਮਾ ਭਗવਨ੍ਤਂਯੇવ ਪੇਕ੍ਖਮਾਨੋ ਪਞ੍ਜਲਿਕੋ ਨਮਸ੍ਸਮਾਨੋ ਪਕ੍ਕਾਮਿ।
Bhagavatobhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvāti bhagavato vacanaṃ cittena abhinanditvā tameva abhinanditabhāvaṃ pakāsento vuttanayena vācāya anumoditvā. Abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmīti taṃ bhagavantaṃ pañcapatiṭṭhitena vanditvā tikkhattuṃ padakkhiṇaṃ katvā satthu guṇaninnacitto yāva dassanavisayasamatikkamā bhagavantaṃyeva pekkhamāno pañjaliko namassamāno pakkāmi.
ਪਕ੍ਕਨ੍ਤੋ ਚ ਕੁਟ੍ਠਰੋਗਾਭਿਭવੇਨ ਛਿਨ੍ਨਹਤ੍ਥਪਾਦਙ੍ਗੁਲਿ ਉਕ੍ਕਾਰਗਤ੍ਤੋ ਸਮਨ੍ਤਤੋ વਿਸ੍ਸਨ੍ਦਮਾਨਾਸવੋ ਕਣ੍ਡੂਤਿਪਤਿਪੀਲ਼ਿਤੋ ਅਸੁਚਿ ਦੁਗ੍ਗਨ੍ਧੋ ਜੇਗੁਚ੍ਛਤਮੋ ਪਰਮਕਾਰੁਞ੍ਞਤਂ ਪਤ੍ਤੋ ‘‘ਨਾਯਂ ਕਾਯੋ ਇਮਸ੍ਸ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਣੀਤਤਮਸ੍ਸ ਅਰਿਯਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਆਧਾਰੋ ਭવਿਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਭਿਸਨ੍ਧਿਨਾ વਿਯ ਸਗ੍ਗਸਂવਤ੍ਤਨਿਯੇਨ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਨ ਓਕਾਸੇ ਕਤੇ ਅਪ੍ਪਾਯੁਕਸਂવਤ੍ਤਨਿਯੇਨ ਉਪਚ੍ਛੇਦਕੇਨ ਪਾਪਕਮ੍ਮੇਨ ਕਤੂਪਚਿਤੇਨ ਚੋਦਿਯਮਾਨੋ ਤਰੁਣવਚ੍ਛਾਯ ਧੇਨੁਯਾ ਆਪਤਿਤ੍વਾ ਮਾਰਿਤੋ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਅਥ ਖੋ ਅਚਿਰਪਕ੍ਕਨ੍ਤਂ ਸੁਪ੍ਪਬੁਦ੍ਧਂ ਕੁਟ੍ਠਿਂ ਗਾવੀ ਤਰੁਣવਚ੍ਛਾ ਅਧਿਪਤਿਤ੍વਾ ਜੀવਿਤਾ વੋਰੋਪੇਸੀ’’ਤਿ।
Pakkanto ca kuṭṭharogābhibhavena chinnahatthapādaṅguli ukkāragatto samantato vissandamānāsavo kaṇḍūtipatipīḷito asuci duggandho jegucchatamo paramakāruññataṃ patto ‘‘nāyaṃ kāyo imassa accantasantassa paṇītatamassa ariyadhammassa ādhāro bhavituṃ yutto’’ti uppannābhisandhinā viya saggasaṃvattaniyena puññakammena okāse kate appāyukasaṃvattaniyena upacchedakena pāpakammena katūpacitena codiyamāno taruṇavacchāya dhenuyā āpatitvā mārito. Tena vuttaṃ – ‘‘atha kho acirapakkantaṃ suppabuddhaṃ kuṭṭhiṃ gāvī taruṇavacchā adhipatitvā jīvitā voropesī’’ti.
ਸੋ ਕਿਰ ਅਤੀਤੇ ਏਕੋ ਸੇਟ੍ਠਿਪੁਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਹਾਯੇਹਿ ਤੀਹਿ ਸੇਟ੍ਠਿਪੁਤ੍ਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤੋ ਏਕਂ ਨਗਰਸੋਭਿਨਿਂ ਗਣਿਕਂ ਉਯ੍ਯਾਨਂ ਨੇਤ੍વਾ ਦਿવਸਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਅਨੁਭવਿਤ੍વਾ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਤੇ ਸੂਰਿਯੇ ਸਹਾਯੇ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਹਤ੍ਥੇ ਕਹਾਪਣਸਹਸ੍ਸਂ ਬਹੁਕਞ੍ਚ ਸੁવਣ੍ਣਂ ਮਹਗ੍ਘਾਨਿ ਚ ਪਸਾਧਨਾਨਿ ਸਂવਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ વਨੇ ਅਞ੍ਞੋ ਕੋਚਿ ਨਤ੍ਥਿ, ਰਤ੍ਤਿ ਚ ਜਾਤਾ, ਹਨ੍ਦ ਇਮਂ ਮਯਂ ਮਾਰੇਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਂ ਧਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਾਮਾ’’ਤਿ। ਤੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋਪਿ ਜਨਾ ਏਕਜ੍ਝਾਸਯਾ ਹੁਤ੍વਾ ਤਂ ਮਾਰੇਤੁਂ ਉਪਕ੍ਕਮਿਂਸੁ। ਸਾ ਤੇਹਿ ਮਾਰਿਯਮਾਨਾ ‘‘ਇਮੇ ਨਿਲ੍ਲਜ੍ਜਾ ਨਿਕ੍ਕਰੁਣਾ ਮਯਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕਿਲੇਸਸਨ੍ਥવਂ ਕਤ੍વਾ ਨਿਰਪਰਾਧਂ ਮਂ ਕੇવਲਂ ਧਨਲੋਭੇਨ ਮਾਰੇਨ੍ਤਿ, ਏਕવਾਰਂ ਤਾવ ਮਂ ਇਮੇ ਮਾਰੇਨ੍ਤੁ, ਅਹਂ ਪਨ ਯਕ੍ਖਿਨੀ ਹੁਤ੍વਾ ਅਨੇਕવਾਰਂ ਇਮੇ ਮਾਰੇਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥਾ ਭવੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਪਤ੍ਥਨਂ ਕਤ੍વਾ ਕਾਲਮਕਾਸਿ। ਤੇਸੁ ਕਿਰ ਏਕੋ ਪਕ੍ਕੁਸਾਤਿ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤੋ ਅਹੋਸਿ, ਏਕੋ ਬਾਹਿਯੋ ਦਾਰੁਚੀਰਿਯੋ, ਏਕੋ ਤਮ੍ਬਦਾਠਿਕੋ ਚੋਰਘਾਤਕੋ, ਏਕੋ ਸੁਪ੍ਪਬੁਦ੍ਧੋ ਕੁਟ੍ਠੀ, ਇਤਿ ਇਮੇਸਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਜਨਾਨਂ ਅਨੇਕਸਤੇ ਅਤ੍ਤਭਾવੇ ਸਾ ਯਕ੍ਖਯੋਨਿਯਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਗਾવੀ ਹੁਤ੍વਾ ਜੀવਿਤਾ વੋਰੋਪੇਸਿ। ਤੇ ਤਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਨ੍ਦੇਨ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਅਨ੍ਤਰਾਮਰਣਂ ਪਾਪੁਣਿਂਸੁ। ਏવਂ ਸੁਪ੍ਪਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਕੁਟ੍ਠਿਸ੍ਸ ਸਹਸਾ ਮਰਣਂ ਜਾਤਂ, ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਅਥ ਖੋ ਅਚਿਰਪਕ੍ਕਨ੍ਤਂ…ਪੇ॰… વੋਰੋਪੇਸੀ’’ਤਿ।
So kira atīte eko seṭṭhiputto hutvā attano sahāyehi tīhi seṭṭhiputtehi saddhiṃ kīḷanto ekaṃ nagarasobhiniṃ gaṇikaṃ uyyānaṃ netvā divasaṃ sampattiṃ anubhavitvā atthaṅgate sūriye sahāye etadavoca – ‘‘imissā hatthe kahāpaṇasahassaṃ bahukañca suvaṇṇaṃ mahagghāni ca pasādhanāni saṃvijjanti, imasmiṃ vane añño koci natthi, ratti ca jātā, handa imaṃ mayaṃ māretvā sabbaṃ dhanaṃ gahetvā gacchāmā’’ti. Te cattāropi janā ekajjhāsayā hutvā taṃ māretuṃ upakkamiṃsu. Sā tehi māriyamānā ‘‘ime nillajjā nikkaruṇā mayā saddhiṃ kilesasanthavaṃ katvā niraparādhaṃ maṃ kevalaṃ dhanalobhena mārenti, ekavāraṃ tāva maṃ ime mārentu, ahaṃ pana yakkhinī hutvā anekavāraṃ ime māretuṃ samatthā bhaveyya’’nti patthanaṃ katvā kālamakāsi. Tesu kira eko pakkusāti kulaputto ahosi, eko bāhiyo dārucīriyo, eko tambadāṭhiko coraghātako, eko suppabuddho kuṭṭhī, iti imesaṃ catunnaṃ janānaṃ anekasate attabhāve sā yakkhayoniyaṃ nibbattā gāvī hutvā jīvitā voropesi. Te tassa kammassa nissandena tattha tattha antarāmaraṇaṃ pāpuṇiṃsu. Evaṃ suppabuddhassa kuṭṭhissa sahasā maraṇaṃ jātaṃ, tena vuttaṃ – ‘‘atha kho acirapakkantaṃ…pe… voropesī’’ti.
ਅਥ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਤਸ੍ਸ ਕਾਲਕਿਰਿਯਂ ਭਗવਤੋ ਆਰੋਚੇਤ੍વਾ ਅਭਿਸਮ੍ਪਰਾਯਂ ਪੁਚ੍ਛਿਂਸੁ। ਭਗવਾ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਅਥ ਖੋ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿਆਦਿ।
Atha sambahulā bhikkhū tassa kālakiriyaṃ bhagavato ārocetvā abhisamparāyaṃ pucchiṃsu. Bhagavā byākāsi. Tena vuttaṃ – ‘‘atha kho sambahulā bhikkhū’’tiādi.
ਤਤ੍ਥ ਤਿਣ੍ਣਂ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਪਰਿਕ੍ਖਯਾਤਿ ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਿ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ ਸੀਲਬ੍ਬਤਪਰਾਮਾਸੋਤਿ ਇਮੇਸਂ ਤਿਣ੍ਣਂ ਭવਬਨ੍ਧਨਾਨਂ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦવਸੇਨ ਪਹਾਨਾ। ਸੋਤਾਪਨ੍ਨੋਤਿ ਸੋਤਸਙ੍ਖਾਤਂ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਂ ਆਦਿਤੋ ਪਨ੍ਨੋ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ –
Tattha tiṇṇaṃ saṃyojanānaṃ parikkhayāti sakkāyadiṭṭhi vicikicchā sīlabbataparāmāsoti imesaṃ tiṇṇaṃ bhavabandhanānaṃ samucchedavasena pahānā. Sotāpannoti sotasaṅkhātaṃ ariyamaggaṃ ādito panno. Vuttañhetaṃ –
‘‘ਸੋਤੋ ਸੋਤੋਤਿ ਇਦਂ, ਆવੁਸੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, વੁਚ੍ਚਤਿ। ਕਤਮੋ ਨੁ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਸੋਤੋਤਿ? ਅਯਮੇવ ਅਰਿਯੋ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ ਮਗ੍ਗੋ’’ਤਿਆਦਿ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੫.੧੦੦੧)।
‘‘Soto sototi idaṃ, āvuso sāriputta, vuccati. Katamo nu kho, āvuso, sototi? Ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo’’tiādi (saṃ. ni. 5.1001).
ਅવਿਨਿਪਾਤਧਮ੍ਮੋਤਿ વਿਨਿਪਤਨਂ વਿਨਿਪਾਤੋ, ਨਾਸ੍ਸ વਿਨਿਪਾਤੋ ਧਮ੍ਮੋਤਿ ਅવਿਨਿਪਾਤਧਮ੍ਮੋ, ਚਤੂਸੁ ਅਪਾਯੇਸੁ ਉਪਪਜ੍ਜਨવਸੇਨ ਅਪਤਨਸਭਾવੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਨਿਯਤੋਤਿ ਧਮ੍ਮਨਿਯਾਮੇਨ ਸਮ੍ਮਤ੍ਤਨਿਯਾਮੇਨ ਨਿਯਤੋ। ਸਮ੍ਬੋਧਿਪਰਾਯਣੋਤਿ ਉਪਰਿਮਗ੍ਗਤ੍ਤਯਸਙ੍ਖਾਤਾ ਸਮ੍ਬੋਧਿ ਪਰਂ ਅਯਨਂ ਅਸ੍ਸ ਗਤਿ ਪਟਿਸਰਣਂ ਅવਸ੍ਸਂ ਪਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਬੋਧਿਪਰਾਯਣੋ। ਏਤੇਨ ‘‘ਤਸ੍ਸ ਕਾ ਗਤਿ, ਕੋ ਅਭਿਸਮ੍ਪਰਾਯੋ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਾਯ ਭਦ੍ਦਿਕਾ ਏવ ਸੁਪ੍ਪਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਗਤਿ, ਨ ਪਾਪਿਕਾਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ। ਨ ਪਨ ਤੇਨ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਾ ਗਤਿ, ਤਂ ਪਨ ਪੁਚ੍ਛਾਨੁਸਨ੍ਧਿવਸੇਨ ਪਕਾਸੇਤੁਕਾਮੋ ਧਮ੍ਮਰਾਜਾ ਏਤ੍ਤਕਮੇવ ਅਭਾਸਿ। ਪਸ੍ਸਤਿ ਹਿ ਭਗવਾ ‘‘ਮਯਾ ਏਤ੍ਤਕੇ ਕਥਿਤੇ ਇਮਿਸ੍ਸਂਯੇવ ਪਰਿਸਤਿ ਅਨੁਸਨ੍ਧਿਕੁਸਲੋ ਏਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸੁਪ੍ਪਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਕੁਟ੍ਠਿਭਾવਦਾਲਿਦ੍ਦਿਯਕਪਣਭਾવਾਨਂ ਕਾਰਣਂ ਪੁਚ੍ਛਿਸ੍ਸਤਿ, ਅਥਾਹਂ ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਕਾਰਣਂ ਤੇਨ ਪੁਚ੍ਛਾਨੁਸਨ੍ਧਿਨਾ ਪਕਾਸੇਤ੍વਾ ਦੇਸਨਂ ਨਿਟ੍ਠਾਪੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ਤੇਨੇવਾਹ – ‘‘ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿਆਦਿ। ਤਤ੍ਥ ਹੇਤੂਤਿ ਅਸਾਧਾਰਣਕਾਰਣਂ, ਸਾਧਾਰਣਕਾਰਣਂ ਪਨ ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ, ਅਯਮੇਤੇਸਂ વਿਸੇਸੋ। ਯੇਨਾਤਿ ਯੇਨ ਹੇਤੁਨਾ ਯੇਨ ਪਚ੍ਚਯੇਨ ਚ।
Avinipātadhammoti vinipatanaṃ vinipāto, nāssa vinipāto dhammoti avinipātadhammo, catūsu apāyesu upapajjanavasena apatanasabhāvoti attho. Niyatoti dhammaniyāmena sammattaniyāmena niyato. Sambodhiparāyaṇoti uparimaggattayasaṅkhātā sambodhi paraṃ ayanaṃ assa gati paṭisaraṇaṃ avassaṃ pattabbanti sambodhiparāyaṇo. Etena ‘‘tassa kā gati, ko abhisamparāyo’’ti pucchāya bhaddikā eva suppabuddhassa gati, na pāpikāti ayamattho dassito. Na pana tena sampattā gati, taṃ pana pucchānusandhivasena pakāsetukāmo dhammarājā ettakameva abhāsi. Passati hi bhagavā ‘‘mayā ettake kathite imissaṃyeva parisati anusandhikusalo eko bhikkhu suppabuddhassa kuṭṭhibhāvadāliddiyakapaṇabhāvānaṃ kāraṇaṃ pucchissati, athāhaṃ tassa taṃ kāraṇaṃ tena pucchānusandhinā pakāsetvā desanaṃ niṭṭhāpessāmī’’ti. Tenevāha – ‘‘evaṃ vutte aññataro bhikkhū’’tiādi. Tattha hetūti asādhāraṇakāraṇaṃ, sādhāraṇakāraṇaṃ pana paccayoti, ayametesaṃ viseso. Yenāti yena hetunā yena paccayena ca.
ਭੂਤਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਜਾਤਪੁਬ੍ਬਂ। ਅਤੀਤੇ ਕਾਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਂ ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਸੁਪ੍ਪਬੁਦ੍ਧੋ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਕਦਾ ਪਨ ਭੂਤਨ੍ਤਿ? ਅਤੀਤੇ ਕਿਰ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਤਥਾਗਤੇ ਬਾਰਾਣਸਿਯਾ ਸਾਮਨ੍ਤਾ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਗਾਮੇ ਏਕਾ ਕੁਲਧੀਤਾ ਖੇਤ੍ਤਂ ਰਕ੍ਖਤਿ। ਸਾ ਏਕਂ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਂ ਦਿਸ੍વਾ ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤਾ ਤਸ੍ਸ ਪਞ੍ਚਹਿ ਲਾਜਾਸਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਏਕਂ ਪਦੁਮਪੁਪ੍ਫਂ ਦਤ੍વਾ ਪਞ੍ਚ ਪੁਤ੍ਤਸਤਾਨਿ ਪਤ੍ਥੇਸਿ। ਤਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਖਣੇ ਪਞ੍ਚਸਤਾ ਮਿਗਲੁਦ੍ਦਕਾ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਮਧੁਰਮਂਸਂ ਦਤ੍વਾ ‘‘ਏਤਿਸ੍ਸਾ ਪੁਤ੍ਤਾ ਭવੇਯ੍ਯਾਮ, ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਪਤ੍ਤવਿਸੇਸਂ ਲਭੇਯ੍ਯਾਮਾ’’ਤਿ ਚ ਪਤ੍ਥਯਿਂਸੁ। ਸਾ ਯਾવਤਾਯੁਕਂ ਠਤ੍વਾ ਦੇવਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ। ਤਤੋ ਚੁਤਾ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਜਾਤਸ੍ਸਰੇ ਪਦੁਮਗਬ੍ਭੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ। ਤਮੇਕੋ ਤਾਪਸੋ ਦਿਸ੍વਾ ਪਟਿਜਗ੍ਗਿ। ਤਸ੍ਸਾ વਿਚਰਨ੍ਤਿਯਾ ਪਾਦੁਦ੍ਧਾਰੇ ਪਾਦੁਦ੍ਧਾਰੇ ਭੂਮਿਤੋ ਪਦੁਮਾਨਿ ਉਟ੍ਠਹਨ੍ਤਿ। ਏਕੋ વਨਚਰਕੋ ਦਿਸ੍વਾ ਬਾਰਾਣਸਿਰਞ੍ਞੋ ਆਰੋਚੇਸਿ। ਰਾਜਾ ਤਂ ਆਨੇਤ੍વਾ ਅਗ੍ਗਮਹੇਸਿਂ ਅਕਾਸਿ। ਤਸ੍ਸਾ ਕੁਚ੍ਛਿਯਂ ਗਬ੍ਭੋ ਸਣ੍ਠਾਸਿ। ਮਹਾਪਦੁਮਕੁਮਾਰੋ ਤਸ੍ਸਾ ਕੁਚ੍ਛਿਯਂ વਸਿ, ਸੇਸਾ ਗਬ੍ਭਮਲਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ, ਤੇ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਉਯ੍ਯਾਨੇ ਪਦੁਮਸਰੇ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਾ ਏਕੇਕਸ੍ਮਿਂ ਪਦੁਮੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਪਰਿਪਕ੍ਕਞਾਣਾ ਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਖਯવਯਂ ਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ ਪਚ੍ਚੇਕਬੋਧਿਂ ਪਾਪੁਣਿਂਸੁ। ਤੇਸਂ ਬ੍ਯਾਕਰਣਗਾਥਾ ਅਹੋਸਿ –
Bhūtapubbanti jātapubbaṃ. Atīte kāle nibbattaṃ taṃ dassetuṃ ‘‘suppabuddho’’tiādi vuttaṃ. Kadā pana bhūtanti? Atīte kira anuppanne tathāgate bārāṇasiyā sāmantā ekasmiṃ gāme ekā kuladhītā khettaṃ rakkhati. Sā ekaṃ paccekabuddhaṃ disvā pasannacittā tassa pañcahi lājāsatehi saddhiṃ ekaṃ padumapupphaṃ datvā pañca puttasatāni patthesi. Tasmiṃyeva khaṇe pañcasatā migaluddakā paccekabuddhassa madhuramaṃsaṃ datvā ‘‘etissā puttā bhaveyyāma, tumhehi pattavisesaṃ labheyyāmā’’ti ca patthayiṃsu. Sā yāvatāyukaṃ ṭhatvā devaloke nibbattā. Tato cutā ekasmiṃ jātassare padumagabbhe nibbatti. Tameko tāpaso disvā paṭijaggi. Tassā vicarantiyā pāduddhāre pāduddhāre bhūmito padumāni uṭṭhahanti. Eko vanacarako disvā bārāṇasirañño ārocesi. Rājā taṃ ānetvā aggamahesiṃ akāsi. Tassā kucchiyaṃ gabbho saṇṭhāsi. Mahāpadumakumāro tassā kucchiyaṃ vasi, sesā gabbhamalaṃ nissāya nibbattā, te vayappattā uyyāne padumasare kīḷantā ekekasmiṃ padume nisīditvā paripakkañāṇā saṅkhāresu khayavayaṃ paṭṭhapetvā paccekabodhiṃ pāpuṇiṃsu. Tesaṃ byākaraṇagāthā ahosi –
‘‘ਸਰੋਰੁਹਂ ਪਦੁਮਪਲਾਸਪਤ੍ਰਜਂ,
‘‘Saroruhaṃ padumapalāsapatrajaṃ,
ਸੁਪੁਪ੍ਫਿਤਂ ਭਮਰਗਣਾਨੁਕਿਣ੍ਣਂ।
Supupphitaṃ bhamaragaṇānukiṇṇaṃ;
ਅਨਿਚ੍ਚਤਂ ਖਯવਯਤਂ વਿਦਿਤ੍વਾ,
Aniccataṃ khayavayataṃ viditvā,
ਏਕੋ ਚਰੇ ਖਗ੍ਗવਿਸਾਣਕਪ੍ਪੋ’’ਤਿ॥
Eko care khaggavisāṇakappo’’ti.
ਏવਂ ਪਚ੍ਚੇਕਬੋਧਿਂ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਸੁ ਤੇਸੁ ਪਞ੍ਚਸੁ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਸਤੇਸੁ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੋ ਤਗਰਸਿਖੀ ਨਾਮ ਪਚ੍ਚੇਕਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਗਨ੍ਧਮਾਦਨਪਬ੍ਬਤੇ ਨਨ੍ਦਮੂਲਪਬ੍ਭਾਰੇ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਨਿਰੋਧਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਸਤ੍ਤਾਹਸ੍ਸ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਨਿਰੋਧਾ વੁਟ੍ਠਿਤੋ ਆਕਾਸੇਨ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਇਸਿਗਿਲਿਪਬ੍ਬਤੇ ਓਤਰਿਤ੍વਾ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਸਮਯਂ ਨਿવਾਸੇਤ੍વਾ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਮਾਦਾਯ ਰਾਜਗਹਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪਾવਿਸਿ। ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਸਮਯੇ ਰਾਜਗਹੇ ਏਕੋ ਸੇਟ੍ਠਿਪੁਤ੍ਤੋ ਮਹਤਾ ਪਰਿવਾਰੇਨ ਉਯ੍ਯਾਨਕੀਲ਼ਨਤ੍ਥਂ ਨਗਰਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤੋ ਤਗਰਸਿਖਿਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਕੋ ਅਯਂ ਭਣ੍ਡੁਕਾਸਾવવਸਨੋ, ਕੁਟ੍ਠੀ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਥਾ ਹਿ ਕੁਟ੍ਠਿਚੀવਰੇਨ ਸਰੀਰਂ ਪਾਰੁਪਿਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ ਨਿਟ੍ਠੁਭਿਤ੍વਾ ਅਪਸਬ੍ਯਂ ਕਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ। ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਸੁਪ੍ਪਬੁਦ੍ਧੋ ਕੁਟ੍ਠੀ ਇਮਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਰਾਜਗਹੇ…ਪੇ॰… ਪਕ੍ਕਾਮੀ’’ਤਿ।
Evaṃ paccekabodhiṃ abhisambuddhesu tesu pañcasu paccekabuddhasatesu abbhantaro tagarasikhī nāma paccekasambuddho gandhamādanapabbate nandamūlapabbhāre sattāhaṃ nirodhasamāpattiṃ samāpajjitvā sattāhassa accayena nirodhā vuṭṭhito ākāsena āgantvā isigilipabbate otaritvā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya rājagahaṃ piṇḍāya pāvisi. Tasmiñca samaye rājagahe eko seṭṭhiputto mahatā parivārena uyyānakīḷanatthaṃ nagarato nikkhamanto tagarasikhipaccekabuddhaṃ disvā ‘‘ko ayaṃ bhaṇḍukāsāvavasano, kuṭṭhī bhavissati, tathā hi kuṭṭhicīvarena sarīraṃ pārupitvā gacchatī’’ti niṭṭhubhitvā apasabyaṃ katvā pakkāmi. Taṃ sandhāya vuttaṃ – ‘‘suppabuddho kuṭṭhī imasmiṃyeva rājagahe…pe… pakkāmī’’ti.
ਤਤ੍ਥ ਕ੍વਾਯਨ੍ਤਿ ਕੋ ਅਯਂ। ਖੁਂਸਨવਸੇਨ વਦਤਿ। ‘‘ਕੋવਾਯ’’ਨ੍ਤਿਪਿ ਪਾਲ਼ਿ। ਕੁਟ੍ਠੀਤਿ ਅਕੁਟ੍ਠਿਂਯੇવ ਤਂ ਸੇਟ੍ਠਿ ਕੁਟ੍ਠਰੋਗਂ ਅਕ੍ਕੋਸવਤ੍ਥੁਂ ਪਾਪੇਨ੍ਤੋ વਦਤਿ। ਕੁਟ੍ਠਿਚੀવਰੇਨਾਤਿ ਕੁਟ੍ਠੀਨਂ ਚੀવਰੇਨ। ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਹਿ ਕੁਟ੍ਠਿਨੋ ਡਂਸਮਕਸਸਰੀਸਪਪਟਿਬਾਹਨਤ੍ਥਂ ਰੋਗਪਟਿਚ੍ਛਾਦਨਤ੍ਥਞ੍ਚ ਯਂ વਾ ਤਂ વਾ ਪਿਲੋਤਿਕਖਣ੍ਡਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਾਰੁਪਤਿ, ਏવਮਯਮ੍ਪੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਪਂਸੁਕੂਲਚੀવਰਧਰਤ੍ਤਾ વਾ ਅਗ੍ਗਲ਼ਾਨਂ ਅਨੇਕવਣ੍ਣਭਾવੇਨ ਕੁਟ੍ਠਸਰੀਰਸਦਿਸੋਤਿ ਹੀਲ਼ੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਕੁਟ੍ਠਿਚੀવਰੇਨਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਨਿਟ੍ਠੁਭਿਤ੍વਾਤਿ ਖੇਲ਼ਂ ਪਾਤੇਤ੍વਾ। ਅਪਸਬ੍ਯਤੋ ਕਰਿਤ੍વਾਤਿ ਪਣ੍ਡਿਤਾ ਤਾਦਿਸਂ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਂ ਦਿਸ੍વਾ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਅਯਂ ਪਨ ਅવਿਞ੍ਞੁਤਾਯ ਪਰਿਭવੇਨ ਤਂ ਅਪਸਬ੍ਯਂ ਕਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਪਸਬ੍ਯਂ ਅਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍વਾ ਗਤੋ। ‘‘ਅਪਸਬ੍ਯਾਮਤੋ’’ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ। ਤਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸਾਤਿ ਤਗਰਸਿਖਿਮ੍ਹਿ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੇ ‘‘ਕ੍વਾਯਂ ਕੁਟ੍ਠੀ’’ਤਿ ਹੀਲ਼ੇਤ੍વਾ ਨਿਟ੍ਠੁਭਨਅਪਸਬ੍ਯਕਰਣવਸੇਨ ਪવਤ੍ਤਪਾਪਕਮ੍ਮਸ੍ਸ। ਨਿਰਯੇ ਪਚ੍ਚਿਤ੍ਥਾਤਿ ਨਿਰਯੇ ਨਿਰਯਗ੍ਗਿਨਾ ਦਯ੍ਹਿਤ੍ਥ। ‘‘ਪਚ੍ਚਿਤ੍વਾ ਨਿਰਯਗ੍ਗਿਨਾ’’ਤਿਪਿ ਪਠਨ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਸੇવ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ વਿਪਾਕਾવਸੇਸੇਨਾਤਿ ਯੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ ਸੋ ਨਿਰਯੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਣ੍ਹਿ, ਨ ਤਂ ਕਮ੍ਮਂ ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੇ વਿਪਾਕਂ ਦੇਤਿ। ਯਾ ਪਨਸ੍ਸ ਨਾਨਕ੍ਖਣਿਕਾ ਚੇਤਨਾ ਤਦਾ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੇ વਿਪ੍ਪਟਿਪਜ੍ਜਨવਸੇਨ ਪવਤ੍ਤਾ ਅਪਰਾਪਰਿਯવੇਦਨੀਯਭੂਤਾ, ਸਾ ਅਪਰਾਪਰਿਯવੇਦਨੀਯੇਨੇવ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਨ ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਤਿਹੇਤੁਕਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਾ ਦਿਨ੍ਨਾਯ ਪવਤ੍ਤਿਯਂ ਕੁਟ੍ਠਿਭਾવਂ ਦਾਲਿਦ੍ਦਿਯਂ ਪਰਮਕਾਰੁਞ੍ਞਤਂ ਆਪਾਦੇਸਿ। ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਕਮ੍ਮਸਭਾਗਤਾવਸੇਨ ‘‘ਤਸ੍ਸੇવ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ વਿਪਾਕવਸੇਸੇਨਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਸਦਿਸੇਪਿ ਹਿ ਲੋਕੇ ਤਬ੍ਬੋਹਾਰੋ ਦਿਟ੍ਠੋ ਯਥਾ ਤਂ ‘‘ਸਾ ਏવ ਤਿਤ੍ਤਿਰੀ, ਤਾਨਿਯੇવ ਓਸਧਾਨੀ’’ਤਿ।
Tattha kvāyanti ko ayaṃ. Khuṃsanavasena vadati. ‘‘Kovāya’’ntipi pāḷi. Kuṭṭhīti akuṭṭhiṃyeva taṃ seṭṭhi kuṭṭharogaṃ akkosavatthuṃ pāpento vadati. Kuṭṭhicīvarenāti kuṭṭhīnaṃ cīvarena. Yebhuyyena hi kuṭṭhino ḍaṃsamakasasarīsapapaṭibāhanatthaṃ rogapaṭicchādanatthañca yaṃ vā taṃ vā pilotikakhaṇḍaṃ gahetvā pārupati, evamayampīti dasseti. Paṃsukūlacīvaradharattā vā aggaḷānaṃ anekavaṇṇabhāvena kuṭṭhasarīrasadisoti hīḷento ‘‘kuṭṭhicīvarenā’’ti āha. Niṭṭhubhitvāti kheḷaṃ pātetvā. Apasabyato karitvāti paṇḍitā tādisaṃ paccekabuddhaṃ disvā vanditvā padakkhiṇaṃ karonti, ayaṃ pana aviññutāya paribhavena taṃ apasabyaṃ katvā attano apasabyaṃ apadakkhiṇaṃ katvā gato. ‘‘Apasabyāmato’’tipi pāṭho. Tassa kammassāti tagarasikhimhi paccekabuddhe ‘‘kvāyaṃ kuṭṭhī’’ti hīḷetvā niṭṭhubhanaapasabyakaraṇavasena pavattapāpakammassa. Niraye paccitthāti niraye nirayagginā dayhittha. ‘‘Paccitvā nirayagginā’’tipi paṭhanti. Tasseva kammassa vipākāvasesenāti yena kammena so niraye paṭisandhiṃ gaṇhi, na taṃ kammaṃ manussaloke vipākaṃ deti. Yā panassa nānakkhaṇikā cetanā tadā paccekabuddhe vippaṭipajjanavasena pavattā aparāpariyavedanīyabhūtā, sā aparāpariyavedanīyeneva puññakammena manussesu tihetukapaṭisandhiyā dinnāya pavattiyaṃ kuṭṭhibhāvaṃ dāliddiyaṃ paramakāruññataṃ āpādesi. Taṃ sandhāya kammasabhāgatāvasena ‘‘tasseva kammassa vipākavasesenā’’ti vuttaṃ. Sadisepi hi loke tabbohāro diṭṭho yathā taṃ ‘‘sā eva tittirī, tāniyeva osadhānī’’ti.
ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ‘‘ਕੋ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਹੇਤੂ’’ਤਿ ਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਪੁਟ੍ਠਪਞ੍ਹਂ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਯੋ ‘‘ਤਸ੍ਸ ਕਾ ਗਤਿ, ਕੋ ਅਭਿਸਮ੍ਪਰਾਯੋ’’ਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਪੁਟ੍ਠਪਞ੍ਹੋ, ਤਂ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤੁਂ ‘‘ਸੋ ਤਥਾਗਤਪ੍ਪવੇਦਿਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਤਥਾਗਤਪ੍ਪવੇਦਿਤਨ੍ਤਿ ਤਥਾਗਤੇਨ ਭਗવਤਾ ਦੇਸਿਤਂ ਅਕ੍ਖਾਤਂ ਪਕਾਸਿਤਨ੍ਤਿ ਤਥਾਗਤਪ੍ਪવੇਦਿਤਂ। ਆਗਮ੍ਮਾਤਿ ਅਧਿਗਨ੍ਤ੍વਾ, ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਞਤ੍વਾ વਾ। ‘‘ਤਥਾਗਤਪ੍ਪવੇਦਿਤੇ ਧਮ੍ਮવਿਨਯੇ’’ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ। ਸਦ੍ਧਂ ਸਮਾਦਿਯੀਤਿ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਗવਾ, ਸ੍વਾਕ੍ਖਾਤੋ ਭਗવਤਾ ਧਮ੍ਮੋ, ਸੁਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਭਗવਤੋ ਸਾવਕਸਙ੍ਘੋਤਿ ਰਤਨਤ੍ਤਯਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯਂ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਸਦ੍ਧਞ੍ਚੇવ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਸਦ੍ਧਞ੍ਚਾਤਿ ਦੁવਿਧਮ੍ਪਿ ਸਦ੍ਧਂ ਸਮ੍ਮਾ ਆਦਿਯਿ। ਯਥਾ ਨ ਪੁਨ ਆਦਾਤਬ੍ਬਾ ਹੋਤਿ, ਏવਂ ਯਾવ ਭવਕ੍ਖਯਾ ਗਣ੍ਹਿ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਨੇ ਉਪ੍ਪਾਦੇਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸੀਲਂ ਸਮਾਦਿਯੀਤਿਆਦੀਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਸੀਲਨ੍ਤਿ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਸੀਲੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਮਗ੍ਗਸੀਲਂ ਫਲਸੀਲਞ੍ਚ । ਸੁਤਨ੍ਤਿ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਬਾਹੁਸਚ੍ਚਂ ਪਟਿવੇਧਬਾਹੁਸਚ੍ਚਞ੍ਚਾਤਿ ਦੁવਿਧਮ੍ਪਿ ਸੁਤਂ। ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਾਪਿ ਹਿ ਤੇਨ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸવਨਕਾਲੇ ਸਚ੍ਚਪ੍ਪਟਿવੇਧਾਯ ਸਾવਕੇਹਿ ਯਥਾਲਦ੍ਧਪ੍ਪਕਾਰਂ ਸੁਤਾ ਪਰਿਚਿਤਾ ਮਨਸਾਨੁਪੇਕ੍ਖਿਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸੁਪ੍ਪਟਿવਿਦ੍ਧਾ ਚਾਤਿ। ਚਾਗਨ੍ਤਿ ਪਠਮਮਗ੍ਗવਜ੍ਝਕਿਲੇਸਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ વੋਸ੍ਸਗ੍ਗਸਙ੍ਖਾਤਂ ਚਾਗਂ, ਯੇਨ ਅਰਿਯਸਾવਕਾ ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮੇਸੁ ਮੁਤ੍ਤਚਾਗਾ ਚ ਹੋਨ੍ਤਿ ਪਯਤਪਾਣੀ વੋਸ੍ਸਗ੍ਗਰਤਾ। ਪਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਸਦ੍ਧਿਂ વਿਪਸ੍ਸਨਾਪਞ੍ਞਾਯ ਮਗ੍ਗਪਞ੍ਞਞ੍ਚੇવ ਫਲਪਞ੍ਞਞ੍ਚ।
Ettāvatā ‘‘ko nu kho, bhante, hetū’’ti tena bhikkhunā puṭṭhapañhaṃ vissajjetvā idāni yo ‘‘tassa kā gati, ko abhisamparāyo’’ti pubbe bhikkhūhi puṭṭhapañho, taṃ vissajjetuṃ ‘‘so tathāgatappavedita’’ntiādi vuttaṃ. Tattha tathāgatappaveditanti tathāgatena bhagavatā desitaṃ akkhātaṃ pakāsitanti tathāgatappaveditaṃ. Āgammāti adhigantvā, nissāya ñatvā vā. ‘‘Tathāgatappavedite dhammavinaye’’tipi pāṭho. Saddhaṃ samādiyīti sammāsambuddho bhagavā, svākkhāto bhagavatā dhammo, suppaṭipanno bhagavato sāvakasaṅghoti ratanattayasannissayaṃ pubbabhāgasaddhañceva lokuttarasaddhañcāti duvidhampi saddhaṃ sammā ādiyi. Yathā na puna ādātabbā hoti, evaṃ yāva bhavakkhayā gaṇhi, attano cittasantāne uppādesīti attho. Sīlaṃ samādiyītiādīsupi eseva nayo. Sīlanti pubbabhāgasīlena saddhiṃ maggasīlaṃ phalasīlañca . Sutanti pariyattibāhusaccaṃ paṭivedhabāhusaccañcāti duvidhampi sutaṃ. Pariyattidhammāpi hi tena dhammassavanakāle saccappaṭivedhāya sāvakehi yathāladdhappakāraṃ sutā paricitā manasānupekkhitā diṭṭhiyā suppaṭividdhā cāti. Cāganti paṭhamamaggavajjhakilesābhisaṅkhārānaṃ vossaggasaṅkhātaṃ cāgaṃ, yena ariyasāvakā deyyadhammesu muttacāgā ca honti payatapāṇī vossaggaratā. Paññanti saddhiṃ vipassanāpaññāya maggapaññañceva phalapaññañca.
ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾਤਿ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਕ੍ਖਨ੍ਧਪਰਿਚ੍ਚਾਗਾ। ਪਰਂ ਮਰਣਾਤਿ ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਅਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕ੍ਖਨ੍ਧਗਹਣਾ। ਅਥ વਾ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾਤਿ ਜੀવਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ ਉਪਚ੍ਛੇਦਾ। ਪਰਂ ਮਰਣਾਤਿ ਚੁਤਿਤੋ ਉਦ੍ਧਂ। ਸੁਗਤਿਂ ਸਗ੍ਗਂ ਲੋਕਨ੍ਤਿ ਪਦਤ੍ਤਯੇਨਾਪਿ ਦੇવਲੋਕਮੇવ વਦਤਿ। ਸੋ ਹਿ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੀਨਂ ਸੋਭਨਤ੍ਤਾ ਸੁਨ੍ਦਰਾ ਗਤੀਤਿ ਸੁਗਤਿ, ਰੂਪਾਦੀਹਿ વਿਸੇਸੇਹਿ ਸੁਟ੍ਠੁ ਅਗ੍ਗੋਤਿ ਸਗ੍ਗੋ, ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ ਸੁਖਮੇવੇਤ੍ਥ ਲੋਕਿਯਤਿ, ਲੁਜ੍ਜਤੀਤਿ વਾ ਲੋਕੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਉਪਪਨ੍ਨੋਤਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਗ੍ਗਹਣવਸੇਨ ਉਪਗਤੋ। ਸਹਬ੍ਯਤਨ੍ਤਿ ਸਹਭਾવਂ। વਚਨਤ੍ਥੋ ਪਨ ਸਹ ਬ੍ਯਤਿ ਪવਤ੍ਤਤਿ, વਸਤੀਤਿ વਾ ਸਹਬ੍ਯੋ, ਸਹਠਾਯੀ ਸਹવਾਯੀ વਾ। ਤਸ੍ਸ ਭਾવੋ ਸਹਬ੍ਯਤਾ। ਅਤਿਰੋਚਤੀਤਿ ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਅਭਿਭવਿਤ੍વਾ ਰੋਚਤਿ વਿਰੋਚਤਿ। વਣ੍ਣੇਨਾਤਿ ਰੂਪਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ। ਯਸਸਾਤਿ ਪਰਿવਾਰੇਨ। ਸੋ ਹਿ ਅਸੁਚਿਮਕ੍ਖਿਤਂ ਜਜ੍ਜਰਂ ਮਤ੍ਤਿਕਾਭਾਜਨਂ ਛਡ੍ਡੇਤ੍વਾ ਅਨੇਕਰਤਨવਿਚਿਤ੍ਤਂ ਪਭਸ੍ਸਰਰਂਸਿਜਾਲવਿਨਦ੍ਧਸੁਦ੍ਧਜਮ੍ਬੁਨਦਭਾਜਨਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ વਿਯ વੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਂ ਕਲ਼ੇવਰਂ ਇਧ ਨਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਏਕਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣੇਨ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਂ ਦਿਬ੍ਬਤ੍ਤਭਾવਂ ਮਹਤਾ ਪਰਿવਾਰੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਟਿਲਭੀਤਿ।
Kāyassa bhedāti upādinnakkhandhapariccāgā. Paraṃ maraṇāti tadanantaraṃ abhinibbattakkhandhagahaṇā. Atha vā kāyassa bhedāti jīvitindriyassa upacchedā. Paraṃ maraṇāti cutito uddhaṃ. Sugatiṃ saggaṃ lokanti padattayenāpi devalokameva vadati. So hi sampattīnaṃ sobhanattā sundarā gatīti sugati, rūpādīhi visesehi suṭṭhu aggoti saggo, sabbakālaṃ sukhamevettha lokiyati, lujjatīti vā lokoti vuccati. Upapannoti paṭisandhiggahaṇavasena upagato. Sahabyatanti sahabhāvaṃ. Vacanattho pana saha byati pavattati, vasatīti vā sahabyo, sahaṭhāyī sahavāyī vā. Tassa bhāvo sahabyatā. Atirocatīti atikkamma abhibhavitvā rocati virocati. Vaṇṇenāti rūpasampattiyā. Yasasāti parivārena. So hi asucimakkhitaṃ jajjaraṃ mattikābhājanaṃ chaḍḍetvā anekaratanavicittaṃ pabhassararaṃsijālavinaddhasuddhajambunadabhājanaṃ gaṇhanto viya vuttappakāraṃ kaḷevaraṃ idha nikkhipitvā ekacittakkhaṇena yathāvuttaṃ dibbattabhāvaṃ mahatā parivārena saddhiṃ paṭilabhīti.
ਏਤਮਤ੍ਥਂ વਿਦਿਤ੍વਾਤਿ ਏਤਂ ਪਾਪਾਨਂ ਅਪਰਿવਜ੍ਜਨੇ ਆਦੀਨવਂ, ਪਰਿવਜ੍ਜਨੇ ਚ ਆਨਿਸਂਸਂ ਸਬ੍ਬਾਕਾਰਤੋ વਿਦਿਤ੍વਾ ਤਦਤ੍ਥવਿਭਾવਨਂ ਇਮਂ ਉਦਾਨਂ ਉਦਾਨੇਸਿ।
Etamatthaṃ viditvāti etaṃ pāpānaṃ aparivajjane ādīnavaṃ, parivajjane ca ānisaṃsaṃ sabbākārato viditvā tadatthavibhāvanaṃ imaṃ udānaṃ udānesi.
ਤਸ੍ਸਾਯਂ ਸਙ੍ਖੇਪਤ੍ਥੋ – ਯਥਾ ਚਕ੍ਖੁਮਾ ਪੁਰਿਸੋ ਪਰਕ੍ਕਮੇ ਕਾਯਿਕવੀਰਿਯੇ વਿਜ੍ਜਮਾਨੇ ਸਰੀਰੇ વਹਨ੍ਤੇ વਿਸਮਾਨਿ ਪਪਾਤਾਦਿਟ੍ਠਾਨਾਨਿ ਚਣ੍ਡਭਾવੇਨ વਾ વਿਸਮਾਨਿ ਹਤ੍ਥਿਅਸ੍ਸਅਹਿਕੁਕ੍ਕੁਰਗੋਰੂਪਾਦੀਨਿ ਪਰਿવਜ੍ਜਯੇ, ਏવਂ ਜੀવਲੋਕਸ੍ਮਿਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਤ੍ਤਲੋਕੇ ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਸਪ੍ਪਞ੍ਞੋ ਪੁਰਿਸੋ ਤਾਯ ਸਪ੍ਪਞ੍ਞਤਾਯ ਅਤ੍ਤਨੋ ਹਿਤਂ ਜਾਨਨ੍ਤੋ ਪਾਪਾਨਿ ਲਾਮਕਾਨਿ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਨਿ ਪਰਿવਜ੍ਜੇਯ੍ਯ। ਏવਞ੍ਹਿ ਯਥਾਯਂ ਸੁਪ੍ਪਬੁਦ੍ਧੋ ਤਗਰਸਿਖਿਮ੍ਹਿ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੇ ਪਾਪਂ ਅਪਰਿવਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਮਹਨ੍ਤਂ ਅਨਯਬ੍ਯਸਨਂ ਆਪਜ੍ਜਿ, ਏવਂ ਆਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਯਥਾ વਾ ਸੁਪ੍ਪਬੁਦ੍ਧੋ ਕੁਟ੍ਠੀ ਮਮ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਆਗਮ੍ਮ ਇਦਾਨਿ ਸਂવੇਗਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਪਾਪਾਨਿ ਪਰਿવਜ੍ਜੇਨ੍ਤੋ ਉਲ਼ਾਰਂ વਿਸੇਸਂ ਅਧਿਗਞ੍ਛਿ, ਏવਂ ਅਞ੍ਞੋਪਿ ਉਲ਼ਾਰਂ વਿਸੇਸਾਧਿਗਮਂ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਪਾਪਾਨਿ ਪਰਿવਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ।
Tassāyaṃ saṅkhepattho – yathā cakkhumā puriso parakkame kāyikavīriye vijjamāne sarīre vahante visamāni papātādiṭṭhānāni caṇḍabhāvena vā visamāni hatthiassaahikukkuragorūpādīni parivajjaye, evaṃ jīvalokasmiṃ imasmiṃ sattaloke paṇḍito sappañño puriso tāya sappaññatāya attano hitaṃ jānanto pāpāni lāmakāni duccaritāni parivajjeyya. Evañhi yathāyaṃ suppabuddho tagarasikhimhi paccekabuddhe pāpaṃ aparivajjetvā mahantaṃ anayabyasanaṃ āpajji, evaṃ āpajjeyyāti adhippāyo. Yathā vā suppabuddho kuṭṭhī mama dhammadesanaṃ āgamma idāni saṃvegappatto pāpāni parivajjento uḷāraṃ visesaṃ adhigañchi, evaṃ aññopi uḷāraṃ visesādhigamaṃ icchanto pāpāni parivajjeyyāti adhippāyo.
ਤਤਿਯਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Tatiyasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਉਦਾਨਪਾਲ਼ਿ • Udānapāḷi / ੩. ਸੁਪ੍ਪਬੁਦ੍ਧਕੁਟ੍ਠਿਸੁਤ੍ਤਂ • 3. Suppabuddhakuṭṭhisuttaṃ