| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ជាតក-អដ្ឋកថា • Jātaka-aṭṭhakathā |
៥. កុម្ភវគ្គោ
5. Kumbhavaggo
[២៩១] ១. សុរាឃដជាតកវណ្ណនា
[291] 1. Surāghaṭajātakavaṇṇanā
សព្ពកាមទទំ កុម្ភន្តិ ឥទំ សត្ថា ជេតវនេ វិហរន្តោ អនាថបិណ្ឌិកស្ស ភាគិនេយ្យំ អារព្ភ កថេសិ។ សោ កិរ មាតាបិតូនំ សន្តកា ចត្តាលីស ហិរញ្ញកោដិយោ បានព្យសនេន នាសេត្វា សេដ្ឋិនោ សន្តិកំ អគមាសិ។ សោបិស្ស ‘‘វោហារំ ករោហី’’តិ សហស្សំ អទាសិ, តម្បិ នាសេត្វា បុន អគមាសិ។ បុនស្ស បញ្ច សតានិ ទាបេសិ, តានិបិ នាសេត្វា បុន អាគតស្ស ទ្វេ ថូលសាដកេ ទាបេសិ។ តេបិ នាសេត្វា បុន អាគតំ គីវាយំ គាហាបេត្វា នីហរាបេសិ។ សោ អនាថោ ហុត្វា បរកុដ្ដំ និស្សាយ កាលមកាសិ, តមេនំ កឌ្ឍិត្វា ពហិ ឆឌ្ឌេសុំ។ អនាថបិណ្ឌិកោ វិហារំ គន្ត្វា សព្ពំ តំ ភាគិនេយ្យស្ស បវត្តិំ តថាគតស្ស អារោចេសិ។ សត្ថា ‘‘ត្វំ ឯតំ កថំ សន្តប្បេស្សសិ, យមហំ បុព្ពេ សព្ពកាមទទំ កុម្ភំ ទត្វាបិ សន្តប្បេតុំ នាសក្ខិ’’ន្តិ វត្វា តេន យាចិតោ អតីតំ អាហរិ។
Sabbakāmadadaṃkumbhanti idaṃ satthā jetavane viharanto anāthapiṇḍikassa bhāgineyyaṃ ārabbha kathesi. So kira mātāpitūnaṃ santakā cattālīsa hiraññakoṭiyo pānabyasanena nāsetvā seṭṭhino santikaṃ agamāsi. Sopissa ‘‘vohāraṃ karohī’’ti sahassaṃ adāsi, tampi nāsetvā puna agamāsi. Punassa pañca satāni dāpesi, tānipi nāsetvā puna āgatassa dve thūlasāṭake dāpesi. Tepi nāsetvā puna āgataṃ gīvāyaṃ gāhāpetvā nīharāpesi. So anātho hutvā parakuṭṭaṃ nissāya kālamakāsi, tamenaṃ kaḍḍhitvā bahi chaḍḍesuṃ. Anāthapiṇḍiko vihāraṃ gantvā sabbaṃ taṃ bhāgineyyassa pavattiṃ tathāgatassa ārocesi. Satthā ‘‘tvaṃ etaṃ kathaṃ santappessasi, yamahaṃ pubbe sabbakāmadadaṃ kumbhaṃ datvāpi santappetuṃ nāsakkhi’’nti vatvā tena yācito atītaṃ āhari.
អតីតេ ពារាណសិយំ ព្រហ្មទត្តេ រជ្ជំ ការេន្តេ ពោធិសត្តោ សេដ្ឋិកុលេ និព្ពត្តិត្វា បិតុ អច្ចយេន សេដ្ឋិដ្ឋានំ លភិ។ តស្ស គេហេ ភូមិគតមេវ ចត្តាលីសកោដិធនំ អហោសិ, បុត្តោ បនស្ស ឯកោយេវ។ ពោធិសត្តោ ទានាទីនិ បុញ្ញានិ កត្វា កាលកតោ សក្កោ ទេវរាជា ហុត្វា និព្ពត្តិ។ អថស្ស បុត្តោ វីថិំ អាវរិត្វា មណ្ឌបំ ការេត្វា មហាជនបរិវុតោ និសីទិត្វា សុរំ បាតុំ អារភិ។ សោ លង្ឃនធាវននច្ចគីតាទីនិ ករោន្តានំ សហស្សំ សហស្សំ ទទមានោ ឥត្ថិសោណ្ឌសុរាសោណ្ឌមំសសោណ្ឌាទិភាវំ អាបជ្ជិត្វា ‘‘ក្វ គីតំ, ក្វ នច្ចំ, ក្វ វាទិត’’ន្តិ សមជ្ជត្ថិកោ បមត្តោ ហុត្វា អាហិណ្ឌន្តោ នចិរស្សេវ ចត្តាលីសកោដិធនំ ឧបភោគបរិភោគូបករណានិ ច វិនាសេត្វា ទុគ្គតោ កបណោ បិលោតិកំ និវាសេត្វា វិចរិ។ សក្កោ អាវជ្ជេន្តោ តស្ស ទុគ្គតភាវំ ញត្វា បុត្តបេមេន អាគន្ត្វា សព្ពកាមទទំ កុម្ភំ ទត្វា ‘‘តាត, យថា អយំ កុម្ភោ ន ភិជ្ជតិ, តថា នំ រក្ខ, ឥមស្មិំ តេ សតិ ធនស្ស បរិច្ឆេទោ នាម ន ភវិស្សតិ, អប្បមត្តោ ហោហី’’តិ ឱវទិត្វា ទេវលោកមេវ គតោ។ តតោ បដ្ឋាយ សុរំ បិវន្តោ វិចរិ។ អថេកទិវសំ មត្តោ តំ កុម្ភំ អាកាសេ ខិបិត្វា សម្បដិច្ឆន្តោ ឯកវារំ វិរជ្ឈិ , កុម្ភោ ភូមិយំ បតិត្វា ភិជ្ជិ។ តតោ បដ្ឋាយ បុន ទលិទ្ទោ ហុត្វា បិលោតិកំ និវាសេត្វា កបាលហត្ថោ ភិក្ខំ ចរន្តោ បរកុដ្ដំ និស្សាយ កាលមកាសិ។
Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto seṭṭhikule nibbattitvā pitu accayena seṭṭhiṭṭhānaṃ labhi. Tassa gehe bhūmigatameva cattālīsakoṭidhanaṃ ahosi, putto panassa ekoyeva. Bodhisatto dānādīni puññāni katvā kālakato sakko devarājā hutvā nibbatti. Athassa putto vīthiṃ āvaritvā maṇḍapaṃ kāretvā mahājanaparivuto nisīditvā suraṃ pātuṃ ārabhi. So laṅghanadhāvananaccagītādīni karontānaṃ sahassaṃ sahassaṃ dadamāno itthisoṇḍasurāsoṇḍamaṃsasoṇḍādibhāvaṃ āpajjitvā ‘‘kva gītaṃ, kva naccaṃ, kva vādita’’nti samajjatthiko pamatto hutvā āhiṇḍanto nacirasseva cattālīsakoṭidhanaṃ upabhogaparibhogūpakaraṇāni ca vināsetvā duggato kapaṇo pilotikaṃ nivāsetvā vicari. Sakko āvajjento tassa duggatabhāvaṃ ñatvā puttapemena āgantvā sabbakāmadadaṃ kumbhaṃ datvā ‘‘tāta, yathā ayaṃ kumbho na bhijjati, tathā naṃ rakkha, imasmiṃ te sati dhanassa paricchedo nāma na bhavissati, appamatto hohī’’ti ovaditvā devalokameva gato. Tato paṭṭhāya suraṃ pivanto vicari. Athekadivasaṃ matto taṃ kumbhaṃ ākāse khipitvā sampaṭicchanto ekavāraṃ virajjhi , kumbho bhūmiyaṃ patitvā bhijji. Tato paṭṭhāya puna daliddo hutvā pilotikaṃ nivāsetvā kapālahattho bhikkhaṃ caranto parakuṭṭaṃ nissāya kālamakāsi.
សត្ថា ឥមំ អតីតំ អាហរិត្វា –
Satthā imaṃ atītaṃ āharitvā –
១២១.
121.
‘‘សព្ពកាមទទំ កុម្ភំ, កុដំ លទ្ធាន ធុត្តកោ;
‘‘Sabbakāmadadaṃ kumbhaṃ, kuṭaṃ laddhāna dhuttako;
យាវ នំ អនុបាលេតិ, តាវ សោ សុខមេធតិ។
Yāva naṃ anupāleti, tāva so sukhamedhati.
១២២.
122.
‘‘យទា មត្តោ ច ទិត្តោ ច, បមាទា កុម្ភមព្ភិទា;
‘‘Yadā matto ca ditto ca, pamādā kumbhamabbhidā;
តទា នគ្គោ ច បោត្ថោ ច, បច្ឆា ពាលោ វិហញ្ញតិ។
Tadā naggo ca pottho ca, pacchā bālo vihaññati.
១២៣.
123.
‘‘ឯវមេវ យោ ធនំ លទ្ធា, បមត្តោ បរិភុញ្ជតិ;
‘‘Evameva yo dhanaṃ laddhā, pamatto paribhuñjati;
បច្ឆា តប្បតិ ទុម្មេធោ, កុដំ ភិត្វាវ ធុត្តកោ’’តិ។ –
Pacchā tappati dummedho, kuṭaṃ bhitvāva dhuttako’’ti. –
ឥមា អភិសម្ពុទ្ធគាថា វត្វា ជាតកំ សមោធានេសិ។
Imā abhisambuddhagāthā vatvā jātakaṃ samodhānesi.
តត្ថ សព្ពកាមទទន្តិ សព្ពេ វត្ថុកាមេ ទាតុំ សមត្ថំ កុម្ភំ។ កុដន្តិ កុម្ភវេវចនំ។ យាវាតិ យត្តកំ កាលំ។ អនុបាលេតីតិ យោ កោចិ ឯវរូបំ លភិត្វា យាវ រក្ខតិ, តាវ សោ សុខមេធតីតិ អត្ថោ។ មត្តោ ច ទិត្តោ ចាតិ សុរាមទេន មត្តោ ទប្បេន ទិត្តោ។ បមាទា កុម្ភមព្ភិទាតិ បមាទេន កុម្ភំ ភិន្ទិ។ នគ្គោ ច បោត្ថោ ចាតិ កទាចិ នគ្គោ, កទាចិ បោត្ថកបិលោតិកាយ និវត្ថត្តា បោត្ថោ។ ឯវមេវាតិ ឯវំ ឯវ។ បមត្តោតិ បមាទេន។ តប្បតីតិ សោចតិ។
Tattha sabbakāmadadanti sabbe vatthukāme dātuṃ samatthaṃ kumbhaṃ. Kuṭanti kumbhavevacanaṃ. Yāvāti yattakaṃ kālaṃ. Anupāletīti yo koci evarūpaṃ labhitvā yāva rakkhati, tāva so sukhamedhatīti attho. Mattoca ditto cāti surāmadena matto dappena ditto. Pamādā kumbhamabbhidāti pamādena kumbhaṃ bhindi. Naggo ca pottho cāti kadāci naggo, kadāci potthakapilotikāya nivatthattā pottho. Evamevāti evaṃ eva. Pamattoti pamādena. Tappatīti socati.
‘‘តទា សុរាឃដភេទកោ ធុត្តោ សេដ្ឋិភាគិនេយ្យោ អហោសិ, សក្កោ បន អហមេវ អហោសិ’’ន្តិ។
‘‘Tadā surāghaṭabhedako dhutto seṭṭhibhāgineyyo ahosi, sakko pana ahameva ahosi’’nti.
សុរាឃដជាតកវណ្ណនា បឋមា។
Surāghaṭajātakavaṇṇanā paṭhamā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / ខុទ្ទកនិកាយ • Khuddakanikāya / ជាតកបាឡិ • Jātakapāḷi / ២៩១. សុរាឃដជាតកំ • 291. Surāghaṭajātakaṃ
