Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਜਾਤਕ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Jātaka-aṭṭhakathā |
੫. ਕੁਮ੍ਭવਗ੍ਗੋ
5. Kumbhavaggo
[੨੯੧] ੧. ਸੁਰਾਘਟਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ
[291] 1. Surāghaṭajātakavaṇṇanā
ਸਬ੍ਬਕਾਮਦਦਂ ਕੁਮ੍ਭਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕਸ੍ਸ ਭਾਗਿਨੇਯ੍ਯਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ। ਸੋ ਕਿਰ ਮਾਤਾਪਿਤੂਨਂ ਸਨ੍ਤਕਾ ਚਤ੍ਤਾਲੀਸ ਹਿਰਞ੍ਞਕੋਟਿਯੋ ਪਾਨਬ੍ਯਸਨੇਨ ਨਾਸੇਤ੍વਾ ਸੇਟ੍ਠਿਨੋ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਸੋਪਿਸ੍ਸ ‘‘વੋਹਾਰਂ ਕਰੋਹੀ’’ਤਿ ਸਹਸ੍ਸਂ ਅਦਾਸਿ, ਤਮ੍ਪਿ ਨਾਸੇਤ੍વਾ ਪੁਨ ਅਗਮਾਸਿ। ਪੁਨਸ੍ਸ ਪਞ੍ਚ ਸਤਾਨਿ ਦਾਪੇਸਿ, ਤਾਨਿਪਿ ਨਾਸੇਤ੍વਾ ਪੁਨ ਆਗਤਸ੍ਸ ਦ੍વੇ ਥੂਲਸਾਟਕੇ ਦਾਪੇਸਿ। ਤੇਪਿ ਨਾਸੇਤ੍વਾ ਪੁਨ ਆਗਤਂ ਗੀવਾਯਂ ਗਾਹਾਪੇਤ੍વਾ ਨੀਹਰਾਪੇਸਿ। ਸੋ ਅਨਾਥੋ ਹੁਤ੍વਾ ਪਰਕੁਟ੍ਟਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਕਾਲਮਕਾਸਿ, ਤਮੇਨਂ ਕਡ੍ਢਿਤ੍વਾ ਬਹਿ ਛਡ੍ਡੇਸੁਂ। ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕੋ વਿਹਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਭਾਗਿਨੇਯ੍ਯਸ੍ਸ ਪવਤ੍ਤਿਂ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਆਰੋਚੇਸਿ। ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਤ੍વਂ ਏਤਂ ਕਥਂ ਸਨ੍ਤਪ੍ਪੇਸ੍ਸਸਿ, ਯਮਹਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ਸਬ੍ਬਕਾਮਦਦਂ ਕੁਮ੍ਭਂ ਦਤ੍વਾਪਿ ਸਨ੍ਤਪ੍ਪੇਤੁਂ ਨਾਸਕ੍ਖਿ’’ਨ੍ਤਿ વਤ੍વਾ ਤੇਨ ਯਾਚਿਤੋ ਅਤੀਤਂ ਆਹਰਿ।
Sabbakāmadadaṃkumbhanti idaṃ satthā jetavane viharanto anāthapiṇḍikassa bhāgineyyaṃ ārabbha kathesi. So kira mātāpitūnaṃ santakā cattālīsa hiraññakoṭiyo pānabyasanena nāsetvā seṭṭhino santikaṃ agamāsi. Sopissa ‘‘vohāraṃ karohī’’ti sahassaṃ adāsi, tampi nāsetvā puna agamāsi. Punassa pañca satāni dāpesi, tānipi nāsetvā puna āgatassa dve thūlasāṭake dāpesi. Tepi nāsetvā puna āgataṃ gīvāyaṃ gāhāpetvā nīharāpesi. So anātho hutvā parakuṭṭaṃ nissāya kālamakāsi, tamenaṃ kaḍḍhitvā bahi chaḍḍesuṃ. Anāthapiṇḍiko vihāraṃ gantvā sabbaṃ taṃ bhāgineyyassa pavattiṃ tathāgatassa ārocesi. Satthā ‘‘tvaṃ etaṃ kathaṃ santappessasi, yamahaṃ pubbe sabbakāmadadaṃ kumbhaṃ datvāpi santappetuṃ nāsakkhi’’nti vatvā tena yācito atītaṃ āhari.
ਅਤੀਤੇ ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤੇ ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਨ੍ਤੇ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਸੇਟ੍ਠਿਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਪਿਤੁ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਸੇਟ੍ਠਿਟ੍ਠਾਨਂ ਲਭਿ। ਤਸ੍ਸ ਗੇਹੇ ਭੂਮਿਗਤਮੇવ ਚਤ੍ਤਾਲੀਸਕੋਟਿਧਨਂ ਅਹੋਸਿ, ਪੁਤ੍ਤੋ ਪਨਸ੍ਸ ਏਕੋਯੇવ। ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਦਾਨਾਦੀਨਿ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਕਤ੍વਾ ਕਾਲਕਤੋ ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਰਾਜਾ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤੋ વੀਥਿਂ ਆવਰਿਤ੍વਾ ਮਣ੍ਡਪਂ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ਮਹਾਜਨਪਰਿવੁਤੋ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਸੁਰਂ ਪਾਤੁਂ ਆਰਭਿ। ਸੋ ਲਙ੍ਘਨਧਾવਨਨਚ੍ਚਗੀਤਾਦੀਨਿ ਕਰੋਨ੍ਤਾਨਂ ਸਹਸ੍ਸਂ ਸਹਸ੍ਸਂ ਦਦਮਾਨੋ ਇਤ੍ਥਿਸੋਣ੍ਡਸੁਰਾਸੋਣ੍ਡਮਂਸਸੋਣ੍ਡਾਦਿਭਾવਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ‘‘ਕ੍વ ਗੀਤਂ, ਕ੍વ ਨਚ੍ਚਂ, ਕ੍વ વਾਦਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਸਮਜ੍ਜਤ੍ਥਿਕੋ ਪਮਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ਆਹਿਣ੍ਡਨ੍ਤੋ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇવ ਚਤ੍ਤਾਲੀਸਕੋਟਿਧਨਂ ਉਪਭੋਗਪਰਿਭੋਗੂਪਕਰਣਾਨਿ ਚ વਿਨਾਸੇਤ੍વਾ ਦੁਗ੍ਗਤੋ ਕਪਣੋ ਪਿਲੋਤਿਕਂ ਨਿવਾਸੇਤ੍વਾ વਿਚਰਿ। ਸਕ੍ਕੋ ਆવਜ੍ਜੇਨ੍ਤੋ ਤਸ੍ਸ ਦੁਗ੍ਗਤਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ਪੁਤ੍ਤਪੇਮੇਨ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਕਾਮਦਦਂ ਕੁਮ੍ਭਂ ਦਤ੍વਾ ‘‘ਤਾਤ, ਯਥਾ ਅਯਂ ਕੁਮ੍ਭੋ ਨ ਭਿਜ੍ਜਤਿ, ਤਥਾ ਨਂ ਰਕ੍ਖ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਤੇ ਸਤਿ ਧਨਸ੍ਸ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਨਾਮ ਨ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ ਹੋਹੀ’’ਤਿ ਓવਦਿਤ੍વਾ ਦੇવਲੋਕਮੇવ ਗਤੋ। ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸੁਰਂ ਪਿવਨ੍ਤੋ વਿਚਰਿ। ਅਥੇਕਦਿવਸਂ ਮਤ੍ਤੋ ਤਂ ਕੁਮ੍ਭਂ ਆਕਾਸੇ ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਏਕવਾਰਂ વਿਰਜ੍ਝਿ , ਕੁਮ੍ਭੋ ਭੂਮਿਯਂ ਪਤਿਤ੍વਾ ਭਿਜ੍ਜਿ। ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਪੁਨ ਦਲਿਦ੍ਦੋ ਹੁਤ੍વਾ ਪਿਲੋਤਿਕਂ ਨਿવਾਸੇਤ੍વਾ ਕਪਾਲਹਤ੍ਥੋ ਭਿਕ੍ਖਂ ਚਰਨ੍ਤੋ ਪਰਕੁਟ੍ਟਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਕਾਲਮਕਾਸਿ।
Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto seṭṭhikule nibbattitvā pitu accayena seṭṭhiṭṭhānaṃ labhi. Tassa gehe bhūmigatameva cattālīsakoṭidhanaṃ ahosi, putto panassa ekoyeva. Bodhisatto dānādīni puññāni katvā kālakato sakko devarājā hutvā nibbatti. Athassa putto vīthiṃ āvaritvā maṇḍapaṃ kāretvā mahājanaparivuto nisīditvā suraṃ pātuṃ ārabhi. So laṅghanadhāvananaccagītādīni karontānaṃ sahassaṃ sahassaṃ dadamāno itthisoṇḍasurāsoṇḍamaṃsasoṇḍādibhāvaṃ āpajjitvā ‘‘kva gītaṃ, kva naccaṃ, kva vādita’’nti samajjatthiko pamatto hutvā āhiṇḍanto nacirasseva cattālīsakoṭidhanaṃ upabhogaparibhogūpakaraṇāni ca vināsetvā duggato kapaṇo pilotikaṃ nivāsetvā vicari. Sakko āvajjento tassa duggatabhāvaṃ ñatvā puttapemena āgantvā sabbakāmadadaṃ kumbhaṃ datvā ‘‘tāta, yathā ayaṃ kumbho na bhijjati, tathā naṃ rakkha, imasmiṃ te sati dhanassa paricchedo nāma na bhavissati, appamatto hohī’’ti ovaditvā devalokameva gato. Tato paṭṭhāya suraṃ pivanto vicari. Athekadivasaṃ matto taṃ kumbhaṃ ākāse khipitvā sampaṭicchanto ekavāraṃ virajjhi , kumbho bhūmiyaṃ patitvā bhijji. Tato paṭṭhāya puna daliddo hutvā pilotikaṃ nivāsetvā kapālahattho bhikkhaṃ caranto parakuṭṭaṃ nissāya kālamakāsi.
ਸਤ੍ਥਾ ਇਮਂ ਅਤੀਤਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ –
Satthā imaṃ atītaṃ āharitvā –
੧੨੧.
121.
‘‘ਸਬ੍ਬਕਾਮਦਦਂ ਕੁਮ੍ਭਂ, ਕੁਟਂ ਲਦ੍ਧਾਨ ਧੁਤ੍ਤਕੋ।
‘‘Sabbakāmadadaṃ kumbhaṃ, kuṭaṃ laddhāna dhuttako;
ਯਾવ ਨਂ ਅਨੁਪਾਲੇਤਿ, ਤਾવ ਸੋ ਸੁਖਮੇਧਤਿ॥
Yāva naṃ anupāleti, tāva so sukhamedhati.
੧੨੨.
122.
‘‘ਯਦਾ ਮਤ੍ਤੋ ਚ ਦਿਤ੍ਤੋ ਚ, ਪਮਾਦਾ ਕੁਮ੍ਭਮਬ੍ਭਿਦਾ।
‘‘Yadā matto ca ditto ca, pamādā kumbhamabbhidā;
ਤਦਾ ਨਗ੍ਗੋ ਚ ਪੋਤ੍ਥੋ ਚ, ਪਚ੍ਛਾ ਬਾਲੋ વਿਹਞ੍ਞਤਿ॥
Tadā naggo ca pottho ca, pacchā bālo vihaññati.
੧੨੩.
123.
‘‘ਏવਮੇવ ਯੋ ਧਨਂ ਲਦ੍ਧਾ, ਪਮਤ੍ਤੋ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਤਿ।
‘‘Evameva yo dhanaṃ laddhā, pamatto paribhuñjati;
ਪਚ੍ਛਾ ਤਪ੍ਪਤਿ ਦੁਮ੍ਮੇਧੋ, ਕੁਟਂ ਭਿਤ੍વਾવ ਧੁਤ੍ਤਕੋ’’ਤਿ॥ –
Pacchā tappati dummedho, kuṭaṃ bhitvāva dhuttako’’ti. –
ਇਮਾ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਗਾਥਾ વਤ੍વਾ ਜਾਤਕਂ ਸਮੋਧਾਨੇਸਿ।
Imā abhisambuddhagāthā vatvā jātakaṃ samodhānesi.
ਤਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬਕਾਮਦਦਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬੇ વਤ੍ਥੁਕਾਮੇ ਦਾਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥਂ ਕੁਮ੍ਭਂ। ਕੁਟਨ੍ਤਿ ਕੁਮ੍ਭવੇવਚਨਂ। ਯਾવਾਤਿ ਯਤ੍ਤਕਂ ਕਾਲਂ। ਅਨੁਪਾਲੇਤੀਤਿ ਯੋ ਕੋਚਿ ਏવਰੂਪਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਯਾવ ਰਕ੍ਖਤਿ, ਤਾવ ਸੋ ਸੁਖਮੇਧਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਮਤ੍ਤੋ ਚ ਦਿਤ੍ਤੋ ਚਾਤਿ ਸੁਰਾਮਦੇਨ ਮਤ੍ਤੋ ਦਪ੍ਪੇਨ ਦਿਤ੍ਤੋ। ਪਮਾਦਾ ਕੁਮ੍ਭਮਬ੍ਭਿਦਾਤਿ ਪਮਾਦੇਨ ਕੁਮ੍ਭਂ ਭਿਨ੍ਦਿ। ਨਗ੍ਗੋ ਚ ਪੋਤ੍ਥੋ ਚਾਤਿ ਕਦਾਚਿ ਨਗ੍ਗੋ, ਕਦਾਚਿ ਪੋਤ੍ਥਕਪਿਲੋਤਿਕਾਯ ਨਿવਤ੍ਥਤ੍ਤਾ ਪੋਤ੍ਥੋ। ਏવਮੇવਾਤਿ ਏવਂ ਏવ। ਪਮਤ੍ਤੋਤਿ ਪਮਾਦੇਨ। ਤਪ੍ਪਤੀਤਿ ਸੋਚਤਿ।
Tattha sabbakāmadadanti sabbe vatthukāme dātuṃ samatthaṃ kumbhaṃ. Kuṭanti kumbhavevacanaṃ. Yāvāti yattakaṃ kālaṃ. Anupāletīti yo koci evarūpaṃ labhitvā yāva rakkhati, tāva so sukhamedhatīti attho. Mattoca ditto cāti surāmadena matto dappena ditto. Pamādā kumbhamabbhidāti pamādena kumbhaṃ bhindi. Naggo ca pottho cāti kadāci naggo, kadāci potthakapilotikāya nivatthattā pottho. Evamevāti evaṃ eva. Pamattoti pamādena. Tappatīti socati.
‘‘ਤਦਾ ਸੁਰਾਘਟਭੇਦਕੋ ਧੁਤ੍ਤੋ ਸੇਟ੍ਠਿਭਾਗਿਨੇਯ੍ਯੋ ਅਹੋਸਿ, ਸਕ੍ਕੋ ਪਨ ਅਹਮੇવ ਅਹੋਸਿ’’ਨ੍ਤਿ।
‘‘Tadā surāghaṭabhedako dhutto seṭṭhibhāgineyyo ahosi, sakko pana ahameva ahosi’’nti.
ਸੁਰਾਘਟਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ ਪਠਮਾ।
Surāghaṭajātakavaṇṇanā paṭhamā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਜਾਤਕਪਾਲ਼ਿ • Jātakapāḷi / ੨੯੧. ਸੁਰਾਘਟਜਾਤਕਂ • 291. Surāghaṭajātakaṃ