| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi |
๖. สุราปานวโคฺค
6. Surāpānavaggo
๑. สุราปานสิกฺขาปท-อตฺถโยชนา
1. Surāpānasikkhāpada-atthayojanā
๓๒๖. สุราปานวคฺคสฺส ปฐเม ภทฺทา วติ เอตฺถาติ ภทฺทวติกาติ จ, ภทฺทา วติ ภทฺทวติ, สา เอตฺถ อตฺถีติ ภทฺทวติกาติ จ อตฺถํ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘โส’’ติอาทิฯ โสติ คาโม ลภีติ สมฺพโนฺธฯ ปถํ คจฺฉนฺตีติ ปถาวิโนติ กเต อทฺธิกาเยวาติ อาห ‘‘อทฺธิกา’’ติฯ อทฺธํ คจฺฉนฺตีติ อทฺธิกาฯ ‘‘ปถิกา’’ติปิ ปาโฐ, อยเมวโตฺถฯ ‘‘เตชสา เตช’’นฺติปทานิ สมฺพนฺธาเปกฺขานิ จ โหนฺติ , ปทานํ สมานตฺตา สมฺพโนฺธ จ สมาโนติ มญฺญิตุํ สกฺกุเณยฺยา จ โหนฺติ, ตสฺมา เตสํ สมฺพนฺธญฺจ ตสฺส อสมานตญฺจ ทเสฺสตุํ วุตฺตํ ‘‘อตฺตโน เตชสา นาคสฺส เตช’’นฺติฯ ‘‘อานุภาเวนา’’ติอิมินา ปน เตชสทฺทสฺส อตฺถํ ทเสฺสติฯ กโปตสฺส ปาโท กโปโต อุปจาเรน, ตสฺส เอโส กาโปโต, วโณฺณฯ กาโปโต วิย วโณฺณ อสฺสาติ กาโปติกาติ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘กโปตปาทสมวณฺณรโตฺตภาสา’’ติฯ ปสนฺนสทฺทสฺส ปสาทสทฺธาทโย นิวเตฺตตุํ ‘‘สุรามณฺฑเสฺสตํ อธิวจน’’นฺติ วุตฺตํฯ ปญฺจาภิญฺญสฺส สโตติ ปญฺจาภิญฺญสฺส สมานสฺส สาคตสฺสาติ โยชนาฯ
326. Surāpānavaggassa paṭhame bhaddā vati etthāti bhaddavatikāti ca, bhaddā vati bhaddavati, sā ettha atthīti bhaddavatikāti ca atthaṃ dassento āha ‘‘so’’tiādi. Soti gāmo labhīti sambandho. Pathaṃ gacchantīti pathāvinoti kate addhikāyevāti āha ‘‘addhikā’’ti. Addhaṃ gacchantīti addhikā. ‘‘Pathikā’’tipi pāṭho, ayamevattho. ‘‘Tejasā teja’’ntipadāni sambandhāpekkhāni ca honti , padānaṃ samānattā sambandho ca samānoti maññituṃ sakkuṇeyyā ca honti, tasmā tesaṃ sambandhañca tassa asamānatañca dassetuṃ vuttaṃ ‘‘attano tejasā nāgassa teja’’nti. ‘‘Ānubhāvenā’’tiiminā pana tejasaddassa atthaṃ dasseti. Kapotassa pādo kapoto upacārena, tassa eso kāpoto, vaṇṇo. Kāpoto viya vaṇṇo assāti kāpotikāti dassento āha ‘‘kapotapādasamavaṇṇarattobhāsā’’ti. Pasannasaddassa pasādasaddhādayo nivattetuṃ ‘‘surāmaṇḍassetaṃ adhivacana’’nti vuttaṃ. Pañcābhiññassa satoti pañcābhiññassa samānassa sāgatassāti yojanā.
๓๒๘. ‘‘มธุกปุปฺผาทีนํ รเสน กโต’’ติอิมินา ปุปฺผานํ รเสน กโต อาสโว ปุปฺผาสโวติ วจนตฺถํ ทเสฺสติฯ เอส นโย ‘‘ผลาสโว’’ติอาทีสุปิฯ สุราเมรยานํ วิเสสํ ทเสฺสตุํ วุตฺตํ ‘‘สุรา นามา’’ติอาทิฯ ปิฎฺฐกิณฺณปกฺขิตฺตาติ ปิเฎฺฐน จ กิเณฺณน จ ปกฺขิตฺตา กตา วารุณีติ สมฺพโนฺธฯ กิณฺณาติ จ สุราย พีชํฯ ตญฺหิ กิรนฺติ นานาสมฺภารานิ มิสฺสีภวนฺติ เอตฺถาติ กิณฺณาติ วุจฺจติฯ ตสฺสาเยว มเณฺฑติ โยชนาฯ สุรนามเกน เอเกน วนจรเกน กตาติ สุราฯ มทํ ชเนตีติ เมรยํฯ
328. ‘‘Madhukapupphādīnaṃ rasena kato’’tiiminā pupphānaṃ rasena kato āsavo pupphāsavoti vacanatthaṃ dasseti. Esa nayo ‘‘phalāsavo’’tiādīsupi. Surāmerayānaṃ visesaṃ dassetuṃ vuttaṃ ‘‘surā nāmā’’tiādi. Piṭṭhakiṇṇapakkhittāti piṭṭhena ca kiṇṇena ca pakkhittā katā vāruṇīti sambandho. Kiṇṇāti ca surāya bījaṃ. Tañhi kiranti nānāsambhārāni missībhavanti etthāti kiṇṇāti vuccati. Tassāyeva maṇḍeti yojanā. Suranāmakena ekena vanacarakena katāti surā. Madaṃ janetīti merayaṃ.
๓๒๙. โลณโสวีรกนฺติ เอวํนามกํ ปานํฯ สุตฺตนฺติปิ เอวเมวฯ ตสฺมินฺติ สูปสํปาเกฯ เตลํ ปน ปจนฺตีติ สมฺพโนฺธฯ นตฺถิ ติขิณํ มชฺชํ เอตฺถาติ อติขิณมชฺชํ, อติขิณมเชฺช ตสฺมิํเยว เตเลติ อโตฺถฯ ยํ ปนาติ เตลํ ปนฯ ติขิณํ มชฺชํ อิมสฺส เตลสฺสาติ ติขิณมชฺชํฯ ยตฺถาติ เตเลฯ อริโฎฺฐติ เอวํนามกํ เภสชฺชํฯ ตนฺติ อริฎฺฐํ, ‘‘สนฺธายา’’ติปเท อวุตฺตกมฺมํฯ เอตนฺติ ‘‘อมชฺชํ อริฎฺฐ’’นฺติวจนํ, ‘‘วุตฺต’’นฺติปเท วุตฺตกมฺมนฺติฯ ปฐมํฯ
329.Loṇasovīrakanti evaṃnāmakaṃ pānaṃ. Suttantipi evameva. Tasminti sūpasaṃpāke. Telaṃ pana pacantīti sambandho. Natthi tikhiṇaṃ majjaṃ etthāti atikhiṇamajjaṃ, atikhiṇamajje tasmiṃyeva teleti attho. Yaṃ panāti telaṃ pana. Tikhiṇaṃ majjaṃ imassa telassāti tikhiṇamajjaṃ. Yatthāti tele. Ariṭṭhoti evaṃnāmakaṃ bhesajjaṃ. Tanti ariṭṭhaṃ, ‘‘sandhāyā’’tipade avuttakammaṃ. Etanti ‘‘amajjaṃ ariṭṭha’’ntivacanaṃ, ‘‘vutta’’ntipade vuttakammanti. Paṭhamaṃ.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / มหาวิภงฺค • Mahāvibhaṅga / ๖. สุราปานวโคฺค • 6. Surāpānavaggo
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / มหาวิภงฺค-อฎฺฐกถา • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ๑. สุราปานสิกฺขาปทวณฺณนา • 1. Surāpānasikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ๑. สุราปานสิกฺขาปทวณฺณนา • 1. Surāpānasikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā / ๑. สุราปานสิกฺขาปทวณฺณนา • 1. Surāpānasikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā / ๑. สุราปานสิกฺขาปทวณฺณนา • 1. Surāpānasikkhāpadavaṇṇanā
