| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಕಙ್ಖಾವಿತರಣೀ-ಅಭಿನವ-ಟೀಕಾ • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
೬. ಸುರಾಪಾನವಗ್ಗೋ
6. Surāpānavaggo
೧. ಸುರಾಪಾನಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
1. Surāpānasikkhāpadavaṇṇanā
ಪಿಟ್ಠಾದೀಹಿ ಕತಂ ಮಜ್ಜಂ ಸುರಾತಿ ಪಿಟ್ಠಪೂವಓದನಕಿಣ್ಣಸಮ್ಭಾರೇಹಿ ಕತಂ ಮಜ್ಜಂ ಸುರಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಇದಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ – ಪಿಟ್ಠಸುರಾ, ಪೂವಸುರಾ, ಓದನಸುರಾ, ಕಿಣ್ಣಪಕ್ಖಿತ್ತಾ, ಸಮ್ಭಾರಸಂಯುತ್ತಾತಿ (ಪಾಚಿ॰ ೩೨೮) ಇಮಾನಿ ಪಞ್ಚ ಸುರಾ ನಾಮಾತಿ। ತತ್ಥ ಪಿಟ್ಠಂ ಭಾಜನೇ ಪಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ತಜ್ಜಂ ಉದಕಂ ದತ್ವಾ ಮದ್ದಿತ್ವಾ ಕತಾ ಪಿಟ್ಠಸುರಾ (ಸಾರತ್ಥ॰ ಟೀ॰ ಪಾಚಿತ್ತಿಯ ೩.೩೨೬-೩೨೮)। ಏವಂ ಸೇಸಾಸುಪಿ। ಕಿಣ್ಣಾತಿ ಪನ ತಸ್ಸಾ ಸುರಾಯ ಬೀಜಂ ವುಚ್ಚತಿ। ಯೇ ‘‘ಸುರಾಮೋದಕಾ’’ತಿಪಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ, ತೇ ಪಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಕತಾ ಕಿಣ್ಣಪಕ್ಖಿತ್ತಾ। ಹರೀತಕಿಸಾಸಪಾದಿನಾನಾಸಮ್ಭಾರೇಹಿ ಸಂಯೋಜಿತಾ ಸಮ್ಭಾರಸಂಯುತ್ತಾ।
Piṭṭhādīhikataṃ majjaṃ surāti piṭṭhapūvaodanakiṇṇasambhārehi kataṃ majjaṃ surāti attho. Idaṃ vuttaṃ hoti – piṭṭhasurā, pūvasurā, odanasurā, kiṇṇapakkhittā, sambhārasaṃyuttāti (pāci. 328) imāni pañca surā nāmāti. Tattha piṭṭhaṃ bhājane pakkhipitvā tajjaṃ udakaṃ datvā madditvā katā piṭṭhasurā (sārattha. ṭī. pācittiya 3.326-328). Evaṃ sesāsupi. Kiṇṇāti pana tassā surāya bījaṃ vuccati. Ye ‘‘surāmodakā’’tipi vuccanti, te pakkhipitvā katā kiṇṇapakkhittā. Harītakisāsapādinānāsambhārehi saṃyojitā sambhārasaṃyuttā.
ಪುಪ್ಫಾದೀಹಿ ಕತೋ ಆಸವೋ ಮೇರಯನ್ತಿ ಪುಪ್ಫಫಲಮಧುಗುಳಸಮ್ಭಾರೇಹಿ ಕತೋ ಚಿರಪರಿವಾಸಿತೋ ಮೇರಯನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಇದಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ – ಪುಪ್ಫಾಸವೋ, ಫಲಾಸವೋ, ಮಧ್ವಾಸವೋ, ಗುಳಾಸವೋ, ಸಮ್ಭಾರಸಂಯುತ್ತೋತಿ ಪಞ್ಚಮೇರಯಂ ನಾಮಾತಿ। ತತ್ಥ ಮಧುಕತಾಲನಾಳಿಕೇರಾದಿ ಪುಪ್ಫರಸೋ ಚಿರಪರಿವಾಸಿತೋ ಪುಪ್ಫಾಸವೋ। ಪನಸಾದಿಫಲರಸೋ ಫಲಾಸವೋ। ಮುದ್ದಿಕಾರಸೋ ಮಧ್ವಾಸವೋ। ಸಮನ್ತಪಾಸಾದಿಕಾಯಂ ಪನ ‘‘ಫಲಾಸವೋ ನಾಮ ಮುದ್ದಿಕಾಫಲಾದೀನಿ ಮದ್ದಿತ್ವಾ ತೇಸಂ ರಸೇನ ಕತೋ। ಮಧ್ವಾಸವೋ ನಾಮ ಮುದ್ದಿಕಾನಂ ಜಾತಿರಸೇನ ಕತೋ, ಮಕ್ಖಿಕಾಮಧುನಾಪಿ ಕರೀಯತೀತಿ ವದನ್ತೀ’’ತಿ (ಪಾಚಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೩೨೮) ವುತ್ತಂ। ಉಚ್ಛುರಸೋ ಗುಳಾಸವೋ। ಹರೀತಕಾಮಲಕಕಟುಕಭಣ್ಡಾದಿನಾನಾಸಮ್ಭಾರಾನಂ ರಸೋ ಚಿರಪರಿವಾಸಿತೋ ಸಮ್ಭಾರಸಂಯುತ್ತೋ। ಏತ್ಥ ಚ ಸುರಾಯ, ಮೇರಯಸ್ಸ ಚ ಸಮಾನೇಪಿ ಸಮ್ಭಾರಸಂಯೋಗೇ ಮದ್ದಿತ್ವಾ ಕತಾ ಸುರಾ, ಚಿರಪರಿವಾಸಿತಮತ್ತೇನ ಮೇರಯನ್ತಿ ಏವಮಿಮೇಸಂ ನಾನಾಕರಣಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಬೀಜತೋ ಪಟ್ಠಾಯಾತಿ ಸಮ್ಭಾರೇ ಪಟಿಯಾದೇತ್ವಾ ಚಾಟಿಯಂ ಪಕ್ಖಿತ್ತಕಾಲತೋ ಚೇವ ತಾಲನಾಳಿಕೇರಾದೀನಂ ಪುಪ್ಫರಸಸ್ಸ ಅಭಿನವಕಾಲತೋ ಚ ಪಟ್ಠಾಯ।
Pupphādīhi kato āsavo merayanti pupphaphalamadhuguḷasambhārehi kato ciraparivāsito merayanti attho. Idaṃ vuttaṃ hoti – pupphāsavo, phalāsavo, madhvāsavo, guḷāsavo, sambhārasaṃyuttoti pañcamerayaṃ nāmāti. Tattha madhukatālanāḷikerādi puppharaso ciraparivāsito pupphāsavo. Panasādiphalaraso phalāsavo. Muddikāraso madhvāsavo. Samantapāsādikāyaṃ pana ‘‘phalāsavo nāma muddikāphalādīni madditvā tesaṃ rasena kato. Madhvāsavo nāma muddikānaṃ jātirasena kato, makkhikāmadhunāpi karīyatīti vadantī’’ti (pāci. aṭṭha. 328) vuttaṃ. Ucchuraso guḷāsavo. Harītakāmalakakaṭukabhaṇḍādinānāsambhārānaṃ raso ciraparivāsito sambhārasaṃyutto. Ettha ca surāya, merayassa ca samānepi sambhārasaṃyoge madditvā katā surā, ciraparivāsitamattena merayanti evamimesaṃ nānākaraṇaṃ daṭṭhabbaṃ. Bījato paṭṭhāyāti sambhāre paṭiyādetvā cāṭiyaṃ pakkhittakālato ceva tālanāḷikerādīnaṃ puppharasassa abhinavakālato ca paṭṭhāya.
ಲೋಣಸೋವೀರಕಂ ವಾ ಸುತ್ತಂ ವಾತಿ ಇಮೇ ದ್ವೇ ಅನೇಕೇಹಿ ಭೇಸಜ್ಜೇಹಿ ಅಭಿಸಙ್ಖತಾ ಆಸವವಿಸೇಸಾ। ವಾಸಗ್ಗಾಹಾಪನತ್ಥನ್ತಿ ಸುಗನ್ಧಭಾವಗಾಹಾಪನತ್ಥಂ। ವತ್ಥುಂ ಅಜಾನನತಾಯ ಚೇತ್ಥ ಅಚಿತ್ತಕತಾ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ಅಕುಸಲೇನೇವ ಪಾತಬ್ಬತಾಯ ಲೋಕವಜ್ಜಂ। ಯಂ ಪನೇತ್ಥ ವತ್ತಬ್ಬಂ ಸಿಯಾ, ತಂ ಸಬ್ಬಂ ಪಠಮಪಾರಾಜಿಕವಣ್ಣನಾಯ ವುತ್ತನಯಮೇವ।
Loṇasovīrakaṃ vā suttaṃ vāti ime dve anekehi bhesajjehi abhisaṅkhatā āsavavisesā. Vāsaggāhāpanatthanti sugandhabhāvagāhāpanatthaṃ. Vatthuṃ ajānanatāya cettha acittakatā veditabbā. Akusaleneva pātabbatāya lokavajjaṃ. Yaṃ panettha vattabbaṃ siyā, taṃ sabbaṃ paṭhamapārājikavaṇṇanāya vuttanayameva.
ಸುರಾಪಾನಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Surāpānasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
