| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਕਙ੍ਖਾવਿਤਰਣੀ-ਅਭਿਨવ-ਟੀਕਾ • Kaṅkhāvitaraṇī-abhinava-ṭīkā |
੬. ਸੁਰਾਪਾਨવਗ੍ਗੋ
6. Surāpānavaggo
੧. ਸੁਰਾਪਾਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
1. Surāpānasikkhāpadavaṇṇanā
ਪਿਟ੍ਠਾਦੀਹਿ ਕਤਂ ਮਜ੍ਜਂ ਸੁਰਾਤਿ ਪਿਟ੍ਠਪੂવਓਦਨਕਿਣ੍ਣਸਮ੍ਭਾਰੇਹਿ ਕਤਂ ਮਜ੍ਜਂ ਸੁਰਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਪਿਟ੍ਠਸੁਰਾ, ਪੂવਸੁਰਾ, ਓਦਨਸੁਰਾ, ਕਿਣ੍ਣਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾ, ਸਮ੍ਭਾਰਸਂਯੁਤ੍ਤਾਤਿ (ਪਾਚਿ॰ ੩੨੮) ਇਮਾਨਿ ਪਞ੍ਚ ਸੁਰਾ ਨਾਮਾਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਪਿਟ੍ਠਂ ਭਾਜਨੇ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਤਜ੍ਜਂ ਉਦਕਂ ਦਤ੍વਾ ਮਦ੍ਦਿਤ੍વਾ ਕਤਾ ਪਿਟ੍ਠਸੁਰਾ (ਸਾਰਤ੍ਥ॰ ਟੀ॰ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯ ੩.੩੨੬-੩੨੮)। ਏવਂ ਸੇਸਾਸੁਪਿ। ਕਿਣ੍ਣਾਤਿ ਪਨ ਤਸ੍ਸਾ ਸੁਰਾਯ ਬੀਜਂ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਯੇ ‘‘ਸੁਰਾਮੋਦਕਾ’’ਤਿਪਿ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਕਤਾ ਕਿਣ੍ਣਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾ। ਹਰੀਤਕਿਸਾਸਪਾਦਿਨਾਨਾਸਮ੍ਭਾਰੇਹਿ ਸਂਯੋਜਿਤਾ ਸਮ੍ਭਾਰਸਂਯੁਤ੍ਤਾ।
Piṭṭhādīhikataṃ majjaṃ surāti piṭṭhapūvaodanakiṇṇasambhārehi kataṃ majjaṃ surāti attho. Idaṃ vuttaṃ hoti – piṭṭhasurā, pūvasurā, odanasurā, kiṇṇapakkhittā, sambhārasaṃyuttāti (pāci. 328) imāni pañca surā nāmāti. Tattha piṭṭhaṃ bhājane pakkhipitvā tajjaṃ udakaṃ datvā madditvā katā piṭṭhasurā (sārattha. ṭī. pācittiya 3.326-328). Evaṃ sesāsupi. Kiṇṇāti pana tassā surāya bījaṃ vuccati. Ye ‘‘surāmodakā’’tipi vuccanti, te pakkhipitvā katā kiṇṇapakkhittā. Harītakisāsapādinānāsambhārehi saṃyojitā sambhārasaṃyuttā.
ਪੁਪ੍ਫਾਦੀਹਿ ਕਤੋ ਆਸવੋ ਮੇਰਯਨ੍ਤਿ ਪੁਪ੍ਫਫਲਮਧੁਗੁਲ਼ਸਮ੍ਭਾਰੇਹਿ ਕਤੋ ਚਿਰਪਰਿવਾਸਿਤੋ ਮੇਰਯਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਪੁਪ੍ਫਾਸવੋ, ਫਲਾਸવੋ, ਮਧ੍વਾਸવੋ, ਗੁਲ਼ਾਸવੋ, ਸਮ੍ਭਾਰਸਂਯੁਤ੍ਤੋਤਿ ਪਞ੍ਚਮੇਰਯਂ ਨਾਮਾਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਮਧੁਕਤਾਲਨਾਲ਼ਿਕੇਰਾਦਿ ਪੁਪ੍ਫਰਸੋ ਚਿਰਪਰਿવਾਸਿਤੋ ਪੁਪ੍ਫਾਸવੋ। ਪਨਸਾਦਿਫਲਰਸੋ ਫਲਾਸવੋ। ਮੁਦ੍ਦਿਕਾਰਸੋ ਮਧ੍વਾਸવੋ। ਸਮਨ੍ਤਪਾਸਾਦਿਕਾਯਂ ਪਨ ‘‘ਫਲਾਸવੋ ਨਾਮ ਮੁਦ੍ਦਿਕਾਫਲਾਦੀਨਿ ਮਦ੍ਦਿਤ੍વਾ ਤੇਸਂ ਰਸੇਨ ਕਤੋ। ਮਧ੍વਾਸવੋ ਨਾਮ ਮੁਦ੍ਦਿਕਾਨਂ ਜਾਤਿਰਸੇਨ ਕਤੋ, ਮਕ੍ਖਿਕਾਮਧੁਨਾਪਿ ਕਰੀਯਤੀਤਿ વਦਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਪਾਚਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੩੨੮) વੁਤ੍ਤਂ। ਉਚ੍ਛੁਰਸੋ ਗੁਲ਼ਾਸવੋ। ਹਰੀਤਕਾਮਲਕਕਟੁਕਭਣ੍ਡਾਦਿਨਾਨਾਸਮ੍ਭਾਰਾਨਂ ਰਸੋ ਚਿਰਪਰਿવਾਸਿਤੋ ਸਮ੍ਭਾਰਸਂਯੁਤ੍ਤੋ। ਏਤ੍ਥ ਚ ਸੁਰਾਯ, ਮੇਰਯਸ੍ਸ ਚ ਸਮਾਨੇਪਿ ਸਮ੍ਭਾਰਸਂਯੋਗੇ ਮਦ੍ਦਿਤ੍વਾ ਕਤਾ ਸੁਰਾ, ਚਿਰਪਰਿવਾਸਿਤਮਤ੍ਤੇਨ ਮੇਰਯਨ੍ਤਿ ਏવਮਿਮੇਸਂ ਨਾਨਾਕਰਣਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਬੀਜਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯਾਤਿ ਸਮ੍ਭਾਰੇ ਪਟਿਯਾਦੇਤ੍વਾ ਚਾਟਿਯਂ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤਕਾਲਤੋ ਚੇવ ਤਾਲਨਾਲ਼ਿਕੇਰਾਦੀਨਂ ਪੁਪ੍ਫਰਸਸ੍ਸ ਅਭਿਨવਕਾਲਤੋ ਚ ਪਟ੍ਠਾਯ।
Pupphādīhi kato āsavo merayanti pupphaphalamadhuguḷasambhārehi kato ciraparivāsito merayanti attho. Idaṃ vuttaṃ hoti – pupphāsavo, phalāsavo, madhvāsavo, guḷāsavo, sambhārasaṃyuttoti pañcamerayaṃ nāmāti. Tattha madhukatālanāḷikerādi puppharaso ciraparivāsito pupphāsavo. Panasādiphalaraso phalāsavo. Muddikāraso madhvāsavo. Samantapāsādikāyaṃ pana ‘‘phalāsavo nāma muddikāphalādīni madditvā tesaṃ rasena kato. Madhvāsavo nāma muddikānaṃ jātirasena kato, makkhikāmadhunāpi karīyatīti vadantī’’ti (pāci. aṭṭha. 328) vuttaṃ. Ucchuraso guḷāsavo. Harītakāmalakakaṭukabhaṇḍādinānāsambhārānaṃ raso ciraparivāsito sambhārasaṃyutto. Ettha ca surāya, merayassa ca samānepi sambhārasaṃyoge madditvā katā surā, ciraparivāsitamattena merayanti evamimesaṃ nānākaraṇaṃ daṭṭhabbaṃ. Bījato paṭṭhāyāti sambhāre paṭiyādetvā cāṭiyaṃ pakkhittakālato ceva tālanāḷikerādīnaṃ puppharasassa abhinavakālato ca paṭṭhāya.
ਲੋਣਸੋવੀਰਕਂ વਾ ਸੁਤ੍ਤਂ વਾਤਿ ਇਮੇ ਦ੍વੇ ਅਨੇਕੇਹਿ ਭੇਸਜ੍ਜੇਹਿ ਅਭਿਸਙ੍ਖਤਾ ਆਸવવਿਸੇਸਾ। વਾਸਗ੍ਗਾਹਾਪਨਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਸੁਗਨ੍ਧਭਾવਗਾਹਾਪਨਤ੍ਥਂ। વਤ੍ਥੁਂ ਅਜਾਨਨਤਾਯ ਚੇਤ੍ਥ ਅਚਿਤ੍ਤਕਤਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਅਕੁਸਲੇਨੇવ ਪਾਤਬ੍ਬਤਾਯ ਲੋਕવਜ੍ਜਂ। ਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਪਠਮਪਾਰਾਜਿਕવਣ੍ਣਨਾਯ વੁਤ੍ਤਨਯਮੇવ।
Loṇasovīrakaṃ vā suttaṃ vāti ime dve anekehi bhesajjehi abhisaṅkhatā āsavavisesā. Vāsaggāhāpanatthanti sugandhabhāvagāhāpanatthaṃ. Vatthuṃ ajānanatāya cettha acittakatā veditabbā. Akusaleneva pātabbatāya lokavajjaṃ. Yaṃ panettha vattabbaṃ siyā, taṃ sabbaṃ paṭhamapārājikavaṇṇanāya vuttanayameva.
ਸੁਰਾਪਾਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Surāpānasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
