| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สํยุตฺตนิกาย (อฎฺฐกถา) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
๑๐. สูริยสุตฺตวณฺณนา
10. Sūriyasuttavaṇṇanā
๙๑. ทสเม สูริโยติ สูริยวิมานวาสี เทวปุโตฺตฯ อนฺธกาเรติ จกฺขุวิญฺญาณุปฺปตฺตินิวารเณน อนฺธภาวกรเณฯ วิโรจตีติ เวโรจโนฯ มณฺฑลีติ มณฺฑลสณฺฐาโนฯ มา, ราหุ, คิลี จรมนฺตลิเกฺขติ อนฺตลิเกฺข จรํ สูริยํ, ราหุ, มา คิลีติ วทติฯ กิํ ปเนส ตํ คิลตีติ ? อาม, คิลติฯ ราหุสฺส หิ อตฺตภาโว มหา, อุจฺจตฺตเนน อฎฺฐโยชนสตาธิกานิ จตฺตาริ โยชนสหสฺสานิ, พาหนฺตรมสฺส ทฺวาทสโยชนสตานิ, พหลเตฺตน ฉ โยชนสตานิ, สีสํ นว โยชนสตํ, นลาฎํ ติโยชนสตํ, ภมุกนฺตรํ ปณฺณาสโยชนํ, มุขํ ทฺวิโยชนสตํ, ฆานํ ติโยชนสตํ, มุขาธานํ ติโยชนสตคมฺภีรํ หตฺถตลปาทตลานิ ปุถุลโต ทฺวิโยชนสตานิ ฯ องฺคุลิปพฺพานิ ปณฺณาส โยชนานิฯ โส จนฺทิมสูริเย วิโรจมาเน ทิสฺวา อิสฺสาปกโต เตสํ คมนวีถิํ โอตริตฺวา มุขํ วิวริตฺวา ติฎฺฐติฯ จนฺทวิมานํ สูริยวิมานํ วา ติโยชนสติเก มหานรเก ปกฺขิตฺตํ วิย โหติฯ วิมาเน อธิวตฺถา เทวตา มรณภยตชฺชิตา เอกปฺปหาเรเนว วิรวนฺติฯ โส ปน วิมานํ กทาจิ หเตฺถน ฉาเทติ, กทาจิ หนุกสฺส เหฎฺฐา ปกฺขิปติ, กทาจิ ชิวฺหาย ปริมชฺชติ, กทาจิ อวคณฺฑการกํ ภุญฺชโนฺต วิย กโปลนฺตเร ฐเปติฯ เวคํ ปน วาเรตุํ น สโกฺกติฯ สเจ วาเรสฺสามีติ คณฺฑกํ กตฺวา ติเฎฺฐยฺย, มตฺถกํ ตสฺส ภินฺทิตฺวา นิกฺขเมยฺย, อากฑฺฒิตฺวา วา นํ โอนเมยฺยฯ ตสฺมา วิมาเนน สเหว คจฺฉติฯ ปชํ มมนฺติ จนฺทิมสูริยา กิร เทฺวปิ เทวปุตฺตา มหาสมยสุตฺตกถนทิวเส โสตาปตฺติผลํ ปตฺตาฯ เตน ภควา ‘‘ปชํ มม’’นฺติ อาห, ปุโตฺต มม เอโสติ อโตฺถฯ ทสมํฯ
91. Dasame sūriyoti sūriyavimānavāsī devaputto. Andhakāreti cakkhuviññāṇuppattinivāraṇena andhabhāvakaraṇe. Virocatīti verocano. Maṇḍalīti maṇḍalasaṇṭhāno. Mā, rāhu, gilī caramantalikkheti antalikkhe caraṃ sūriyaṃ, rāhu, mā gilīti vadati. Kiṃ panesa taṃ gilatīti ? Āma, gilati. Rāhussa hi attabhāvo mahā, uccattanena aṭṭhayojanasatādhikāni cattāri yojanasahassāni, bāhantaramassa dvādasayojanasatāni, bahalattena cha yojanasatāni, sīsaṃ nava yojanasataṃ, nalāṭaṃ tiyojanasataṃ, bhamukantaraṃ paṇṇāsayojanaṃ, mukhaṃ dviyojanasataṃ, ghānaṃ tiyojanasataṃ, mukhādhānaṃ tiyojanasatagambhīraṃ hatthatalapādatalāni puthulato dviyojanasatāni . Aṅgulipabbāni paṇṇāsa yojanāni. So candimasūriye virocamāne disvā issāpakato tesaṃ gamanavīthiṃ otaritvā mukhaṃ vivaritvā tiṭṭhati. Candavimānaṃ sūriyavimānaṃ vā tiyojanasatike mahānarake pakkhittaṃ viya hoti. Vimāne adhivatthā devatā maraṇabhayatajjitā ekappahāreneva viravanti. So pana vimānaṃ kadāci hatthena chādeti, kadāci hanukassa heṭṭhā pakkhipati, kadāci jivhāya parimajjati, kadāci avagaṇḍakārakaṃ bhuñjanto viya kapolantare ṭhapeti. Vegaṃ pana vāretuṃ na sakkoti. Sace vāressāmīti gaṇḍakaṃ katvā tiṭṭheyya, matthakaṃ tassa bhinditvā nikkhameyya, ākaḍḍhitvā vā naṃ onameyya. Tasmā vimānena saheva gacchati. Pajaṃ mamanti candimasūriyā kira dvepi devaputtā mahāsamayasuttakathanadivase sotāpattiphalaṃ pattā. Tena bhagavā ‘‘pajaṃ mama’’nti āha, putto mama esoti attho. Dasamaṃ.
ปฐโม วโคฺคฯ
Paṭhamo vaggo.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / สํยุตฺตนิกาย • Saṃyuttanikāya / ๑๐. สูริยสุตฺตํ • 10. Sūriyasuttaṃ
ฎีกา • Tīkā / สุตฺตปิฎก (ฎีกา) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / สํยุตฺตนิกาย (ฎีกา) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ๑๐. สูริยสุตฺตวณฺณนา • 10. Sūriyasuttavaṇṇanā
