| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
១០. សូរិយសុត្តវណ្ណនា
10. Sūriyasuttavaṇṇanā
៩១. អន្ធភាវករណេតិ លោកស្ស អន្ធករណេតិបិ អបរេ។ តេនាហ ‘‘តមសី’’តិ។ វិរោចតីតិ វិជ្ជោតតិ។ កាមំ ទេវបុត្តវសេន បឋមំ ទេវតា ឧទ្ធដា, រាហុនោ បន បយោគោ តស្ស វិមានេតិ អាហ ‘‘មណ្ឌលីតិ មណ្ឌលសណ្ឋានោ’’តិ។ វទតិ តទា មុខេន គហិតត្តា។ មុខេន គហណញ្ចេត្ថ ‘‘គិលី’’តិ អធិប្បេតំ, ន ច អជ្ឈោហរណន្តិ អាហ ‘‘គិលីតិ វទតី’’តិ។ ឥទានិ តស្ស មុខេន គហណសមត្ថតំ ទស្សេតុំ ‘‘រាហុស្ស ហី’’តិអាទិ វុត្តំ។ សោតិអាទិ តស្ស ចន្ទិមសូរិយានំ គហណការណទស្សនំ។ អធិវត្ថា ទេវតាតិ ចន្ទិមសូរិយានំ បរិចារកទេវតា។ វេគន្តិ ជវំ។ សោ ហិ កេនចិ អភិមុខំ អតិទុន្និវារោ កម្មនិយាមសិទ្ធោ។ មត្ថកន្តិ កណ្ឋស្ស ឧបរិមទេសំ។ កេចិ ‘‘សីសមត្ថកមេវា’’តិ វទន្តិ។ និក្ខមេយ្យ វេគស្ស តិក្ខសីឃថាមភាវតោ។ អាកឌ្ឍិត្វាតិ អត្តនោ គមនទិសាភិមុខំ អាកឌ្ឍិត្វា។ នន្តិ រាហុំ។ ឧទ្ធំ ឧល្លង្ឃេតុកាមម្បិ ឱនមេយ្យ។ បទទ្វយេនបិ សោ មហាសរីរោ មហាពលោ, ចន្ទិមសូរិយានំ បន គមនវេគោ តេន សព្ពថាបិ ទុន្និវារិយោវាតិ ទស្សេតិ។ វិមានេនាតិ ចន្ទគ្គហេ ចន្ទវិមានេន, សូរិយគ្គហេ សូរិយវិមានេន ឧភិន្នម្បិ វិមានេន សហេវ។ អមាវាសិយញ្ហិ ទ្វេ វិមានានិ យោជនមត្តន្តរិតានិ ហុត្វា សហេវ បវត្តន្តិ។ យទិ ទ្វេបិ ទេវបុត្តា សោតាបត្តិផលំ បត្តា, អថ កស្មា សូរិយសុត្តេ ឯវ ‘‘បជំ មម’’ន្តិ វុត្តំ, ន ចន្ទសុត្តេតិ? ‘‘សោ ច កិរ ន ចិរស្សេវ តតោ ចវិត្វា អញ្ញត្ថ និព្ពត្តោ, អញ្ញា ឯវ ច ទេវតា តត្ថ វសិ, យស្មិំ ចន្ទគ្គហេ ភគវា តំ គាថំ អភាសិ, ន តថា សូរិយោ, អបរភាគេ បន តត្ថបិ កាលេន កាលំ រាហុគ្គហោ ហោតី’’តិ វទន្តិ។
91.Andhabhāvakaraṇeti lokassa andhakaraṇetipi apare. Tenāha ‘‘tamasī’’ti. Virocatīti vijjotati. Kāmaṃ devaputtavasena paṭhamaṃ devatā uddhaṭā, rāhuno pana payogo tassa vimāneti āha ‘‘maṇḍalīti maṇḍalasaṇṭhāno’’ti. Vadati tadā mukhena gahitattā. Mukhena gahaṇañcettha ‘‘gilī’’ti adhippetaṃ, na ca ajjhoharaṇanti āha ‘‘gilīti vadatī’’ti. Idāni tassa mukhena gahaṇasamatthataṃ dassetuṃ ‘‘rāhussa hī’’tiādi vuttaṃ. Sotiādi tassa candimasūriyānaṃ gahaṇakāraṇadassanaṃ. Adhivatthā devatāti candimasūriyānaṃ paricārakadevatā. Veganti javaṃ. So hi kenaci abhimukhaṃ atidunnivāro kammaniyāmasiddho. Matthakanti kaṇṭhassa uparimadesaṃ. Keci ‘‘sīsamatthakamevā’’ti vadanti. Nikkhameyya vegassa tikkhasīghathāmabhāvato. Ākaḍḍhitvāti attano gamanadisābhimukhaṃ ākaḍḍhitvā. Nanti rāhuṃ. Uddhaṃ ullaṅghetukāmampi onameyya. Padadvayenapi so mahāsarīro mahābalo, candimasūriyānaṃ pana gamanavego tena sabbathāpi dunnivāriyovāti dasseti. Vimānenāti candaggahe candavimānena, sūriyaggahe sūriyavimānena ubhinnampi vimānena saheva. Amāvāsiyañhi dve vimānāni yojanamattantaritāni hutvā saheva pavattanti. Yadi dvepi devaputtā sotāpattiphalaṃ pattā, atha kasmā sūriyasutte eva ‘‘pajaṃ mama’’nti vuttaṃ, na candasutteti? ‘‘So ca kira na cirasseva tato cavitvā aññattha nibbatto, aññā eva ca devatā tattha vasi, yasmiṃ candaggahe bhagavā taṃ gāthaṃ abhāsi, na tathā sūriyo, aparabhāge pana tatthapi kālena kālaṃ rāhuggaho hotī’’ti vadanti.
សូរិយសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Sūriyasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
បឋមវគ្គវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Paṭhamavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ១០. សូរិយសុត្តំ • 10. Sūriyasuttaṃ
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ១០. សូរិយសុត្តវណ្ណនា • 10. Sūriyasuttavaṇṇanā
