Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / သံယုတ္တနိကာယ (ဋီကာ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
၁၀. သူရိယသုတ္တဝဏ္ဏနာ
10. Sūriyasuttavaṇṇanā
၉၁. အန္ဓဘာဝကရဏေတိ လောကသ္သ အန္ဓကရဏေတိပိ အပရေ။ တေနာဟ ‘‘တမသီ’’တိ။ ဝိရောစတီတိ ဝိဇ္ဇောတတိ။ ကာမံ ဒေဝပုတ္တဝသေန ပဌမံ ဒေဝတာ ဥဒ္ဓဋာ, ရာဟုနော ပန ပယောဂော တသ္သ ဝိမာနေတိ အာဟ ‘‘မဏ္ဍလီတိ မဏ္ဍလသဏ္ဌာနော’’တိ။ ဝဒတိ တဒာ မုခေန ဂဟိတတ္တာ။ မုခေန ဂဟဏဉ္စေတ္ထ ‘‘ဂိလီ’’တိ အဓိပ္ပေတံ, န စ အဇ္ဈောဟရဏန္တိ အာဟ ‘‘ဂိလီတိ ဝဒတီ’’တိ။ ဣဒာနိ တသ္သ မုခေန ဂဟဏသမတ္ထတံ ဒသ္သေတုံ ‘‘ရာဟုသ္သ ဟီ’’တိအာဒိ ဝုတ္တံ။ သောတိအာဒိ တသ္သ စန္ဒိမသူရိယာနံ ဂဟဏကာရဏဒသ္သနံ။ အဓိဝတ္ထာ ဒေဝတာတိ စန္ဒိမသူရိယာနံ ပရိစာရကဒေဝတာ။ ဝေဂန္တိ ဇဝံ။ သော ဟိ ကေနစိ အဘိမုခံ အတိဒုန္နိဝာရော ကမ္မနိယာမသိဒ္ဓော။ မတ္ထကန္တိ ကဏ္ဌသ္သ ဥပရိမဒေသံ။ ကေစိ ‘‘သီသမတ္ထကမေဝာ’’တိ ဝဒန္တိ။ နိက္ခမေယ္ယ ဝေဂသ္သ တိက္ခသီဃထာမဘာဝတော။ အာကဍ္ဎိတ္ဝာတိ အတ္တနော ဂမနဒိသာဘိမုခံ အာကဍ္ဎိတ္ဝာ။ နန္တိ ရာဟုံ။ ဥဒ္ဓံ ဥလ္လင္ဃေတုကာမမ္ပိ ဩနမေယ္ယ။ ပဒဒ္ဝယေနပိ သော မဟာသရီရော မဟာဗလော, စန္ဒိမသူရိယာနံ ပန ဂမနဝေဂော တေန သဗ္ဗထာပိ ဒုန္နိဝာရိယောဝာတိ ဒသ္သေတိ။ ဝိမာနေနာတိ စန္ဒဂ္ဂဟေ စန္ဒဝိမာနေန, သူရိယဂ္ဂဟေ သူရိယဝိမာနေန ဥဘိန္နမ္ပိ ဝိမာနေန သဟေဝ။ အမာဝာသိယဉ္ဟိ ဒ္ဝေ ဝိမာနာနိ ယောဇနမတ္တန္တရိတာနိ ဟုတ္ဝာ သဟေဝ ပဝတ္တန္တိ။ ယဒိ ဒ္ဝေပိ ဒေဝပုတ္တာ သောတာပတ္တိဖလံ ပတ္တာ, အထ ကသ္မာ သူရိယသုတ္တေ ဧဝ ‘‘ပဇံ မမ’’န္တိ ဝုတ္တံ, န စန္ဒသုတ္တေတိ? ‘‘သော စ ကိရ န စိရသ္သေဝ တတော စဝိတ္ဝာ အညတ္ထ နိဗ္ဗတ္တော, အညာ ဧဝ စ ဒေဝတာ တတ္ထ ဝသိ, ယသ္မိံ စန္ဒဂ္ဂဟေ ဘဂဝာ တံ ဂာထံ အဘာသိ, န တထာ သူရိယော, အပရဘာဂေ ပန တတ္ထပိ ကာလေန ကာလံ ရာဟုဂ္ဂဟော ဟောတီ’’တိ ဝဒန္တိ။
91.Andhabhāvakaraṇeti lokassa andhakaraṇetipi apare. Tenāha ‘‘tamasī’’ti. Virocatīti vijjotati. Kāmaṃ devaputtavasena paṭhamaṃ devatā uddhaṭā, rāhuno pana payogo tassa vimāneti āha ‘‘maṇḍalīti maṇḍalasaṇṭhāno’’ti. Vadati tadā mukhena gahitattā. Mukhena gahaṇañcettha ‘‘gilī’’ti adhippetaṃ, na ca ajjhoharaṇanti āha ‘‘gilīti vadatī’’ti. Idāni tassa mukhena gahaṇasamatthataṃ dassetuṃ ‘‘rāhussa hī’’tiādi vuttaṃ. Sotiādi tassa candimasūriyānaṃ gahaṇakāraṇadassanaṃ. Adhivatthā devatāti candimasūriyānaṃ paricārakadevatā. Veganti javaṃ. So hi kenaci abhimukhaṃ atidunnivāro kammaniyāmasiddho. Matthakanti kaṇṭhassa uparimadesaṃ. Keci ‘‘sīsamatthakamevā’’ti vadanti. Nikkhameyya vegassa tikkhasīghathāmabhāvato. Ākaḍḍhitvāti attano gamanadisābhimukhaṃ ākaḍḍhitvā. Nanti rāhuṃ. Uddhaṃ ullaṅghetukāmampi onameyya. Padadvayenapi so mahāsarīro mahābalo, candimasūriyānaṃ pana gamanavego tena sabbathāpi dunnivāriyovāti dasseti. Vimānenāti candaggahe candavimānena, sūriyaggahe sūriyavimānena ubhinnampi vimānena saheva. Amāvāsiyañhi dve vimānāni yojanamattantaritāni hutvā saheva pavattanti. Yadi dvepi devaputtā sotāpattiphalaṃ pattā, atha kasmā sūriyasutte eva ‘‘pajaṃ mama’’nti vuttaṃ, na candasutteti? ‘‘So ca kira na cirasseva tato cavitvā aññattha nibbatto, aññā eva ca devatā tattha vasi, yasmiṃ candaggahe bhagavā taṃ gāthaṃ abhāsi, na tathā sūriyo, aparabhāge pana tatthapi kālena kālaṃ rāhuggaho hotī’’ti vadanti.
သူရိယသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Sūriyasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
ပဌမဝဂ္ဂဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Paṭhamavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / သံယုတ္တနိကာယ • Saṃyuttanikāya / ၁၀. သူရိယသုတ္တံ • 10. Sūriyasuttaṃ
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / သံယုတ္တနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ၁၀. သူရိယသုတ္တဝဏ္ဏနာ • 10. Sūriyasuttavaṇṇanā