| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
೧೦. ಸೂರಿಯಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
10. Sūriyasuttavaṇṇanā
೯೧. ಅನ್ಧಭಾವಕರಣೇತಿ ಲೋಕಸ್ಸ ಅನ್ಧಕರಣೇತಿಪಿ ಅಪರೇ। ತೇನಾಹ ‘‘ತಮಸೀ’’ತಿ। ವಿರೋಚತೀತಿ ವಿಜ್ಜೋತತಿ। ಕಾಮಂ ದೇವಪುತ್ತವಸೇನ ಪಠಮಂ ದೇವತಾ ಉದ್ಧಟಾ, ರಾಹುನೋ ಪನ ಪಯೋಗೋ ತಸ್ಸ ವಿಮಾನೇತಿ ಆಹ ‘‘ಮಣ್ಡಲೀತಿ ಮಣ್ಡಲಸಣ್ಠಾನೋ’’ತಿ। ವದತಿ ತದಾ ಮುಖೇನ ಗಹಿತತ್ತಾ। ಮುಖೇನ ಗಹಣಞ್ಚೇತ್ಥ ‘‘ಗಿಲೀ’’ತಿ ಅಧಿಪ್ಪೇತಂ, ನ ಚ ಅಜ್ಝೋಹರಣನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಗಿಲೀತಿ ವದತೀ’’ತಿ। ಇದಾನಿ ತಸ್ಸ ಮುಖೇನ ಗಹಣಸಮತ್ಥತಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ರಾಹುಸ್ಸ ಹೀ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಸೋತಿಆದಿ ತಸ್ಸ ಚನ್ದಿಮಸೂರಿಯಾನಂ ಗಹಣಕಾರಣದಸ್ಸನಂ। ಅಧಿವತ್ಥಾ ದೇವತಾತಿ ಚನ್ದಿಮಸೂರಿಯಾನಂ ಪರಿಚಾರಕದೇವತಾ। ವೇಗನ್ತಿ ಜವಂ। ಸೋ ಹಿ ಕೇನಚಿ ಅಭಿಮುಖಂ ಅತಿದುನ್ನಿವಾರೋ ಕಮ್ಮನಿಯಾಮಸಿದ್ಧೋ। ಮತ್ಥಕನ್ತಿ ಕಣ್ಠಸ್ಸ ಉಪರಿಮದೇಸಂ। ಕೇಚಿ ‘‘ಸೀಸಮತ್ಥಕಮೇವಾ’’ತಿ ವದನ್ತಿ। ನಿಕ್ಖಮೇಯ್ಯ ವೇಗಸ್ಸ ತಿಕ್ಖಸೀಘಥಾಮಭಾವತೋ। ಆಕಡ್ಢಿತ್ವಾತಿ ಅತ್ತನೋ ಗಮನದಿಸಾಭಿಮುಖಂ ಆಕಡ್ಢಿತ್ವಾ। ನನ್ತಿ ರಾಹುಂ। ಉದ್ಧಂ ಉಲ್ಲಙ್ಘೇತುಕಾಮಮ್ಪಿ ಓನಮೇಯ್ಯ। ಪದದ್ವಯೇನಪಿ ಸೋ ಮಹಾಸರೀರೋ ಮಹಾಬಲೋ, ಚನ್ದಿಮಸೂರಿಯಾನಂ ಪನ ಗಮನವೇಗೋ ತೇನ ಸಬ್ಬಥಾಪಿ ದುನ್ನಿವಾರಿಯೋವಾತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ವಿಮಾನೇನಾತಿ ಚನ್ದಗ್ಗಹೇ ಚನ್ದವಿಮಾನೇನ, ಸೂರಿಯಗ್ಗಹೇ ಸೂರಿಯವಿಮಾನೇನ ಉಭಿನ್ನಮ್ಪಿ ವಿಮಾನೇನ ಸಹೇವ। ಅಮಾವಾಸಿಯಞ್ಹಿ ದ್ವೇ ವಿಮಾನಾನಿ ಯೋಜನಮತ್ತನ್ತರಿತಾನಿ ಹುತ್ವಾ ಸಹೇವ ಪವತ್ತನ್ತಿ। ಯದಿ ದ್ವೇಪಿ ದೇವಪುತ್ತಾ ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲಂ ಪತ್ತಾ, ಅಥ ಕಸ್ಮಾ ಸೂರಿಯಸುತ್ತೇ ಏವ ‘‘ಪಜಂ ಮಮ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ, ನ ಚನ್ದಸುತ್ತೇತಿ? ‘‘ಸೋ ಚ ಕಿರ ನ ಚಿರಸ್ಸೇವ ತತೋ ಚವಿತ್ವಾ ಅಞ್ಞತ್ಥ ನಿಬ್ಬತ್ತೋ, ಅಞ್ಞಾ ಏವ ಚ ದೇವತಾ ತತ್ಥ ವಸಿ, ಯಸ್ಮಿಂ ಚನ್ದಗ್ಗಹೇ ಭಗವಾ ತಂ ಗಾಥಂ ಅಭಾಸಿ, ನ ತಥಾ ಸೂರಿಯೋ, ಅಪರಭಾಗೇ ಪನ ತತ್ಥಪಿ ಕಾಲೇನ ಕಾಲಂ ರಾಹುಗ್ಗಹೋ ಹೋತೀ’’ತಿ ವದನ್ತಿ।
91.Andhabhāvakaraṇeti lokassa andhakaraṇetipi apare. Tenāha ‘‘tamasī’’ti. Virocatīti vijjotati. Kāmaṃ devaputtavasena paṭhamaṃ devatā uddhaṭā, rāhuno pana payogo tassa vimāneti āha ‘‘maṇḍalīti maṇḍalasaṇṭhāno’’ti. Vadati tadā mukhena gahitattā. Mukhena gahaṇañcettha ‘‘gilī’’ti adhippetaṃ, na ca ajjhoharaṇanti āha ‘‘gilīti vadatī’’ti. Idāni tassa mukhena gahaṇasamatthataṃ dassetuṃ ‘‘rāhussa hī’’tiādi vuttaṃ. Sotiādi tassa candimasūriyānaṃ gahaṇakāraṇadassanaṃ. Adhivatthā devatāti candimasūriyānaṃ paricārakadevatā. Veganti javaṃ. So hi kenaci abhimukhaṃ atidunnivāro kammaniyāmasiddho. Matthakanti kaṇṭhassa uparimadesaṃ. Keci ‘‘sīsamatthakamevā’’ti vadanti. Nikkhameyya vegassa tikkhasīghathāmabhāvato. Ākaḍḍhitvāti attano gamanadisābhimukhaṃ ākaḍḍhitvā. Nanti rāhuṃ. Uddhaṃ ullaṅghetukāmampi onameyya. Padadvayenapi so mahāsarīro mahābalo, candimasūriyānaṃ pana gamanavego tena sabbathāpi dunnivāriyovāti dasseti. Vimānenāti candaggahe candavimānena, sūriyaggahe sūriyavimānena ubhinnampi vimānena saheva. Amāvāsiyañhi dve vimānāni yojanamattantaritāni hutvā saheva pavattanti. Yadi dvepi devaputtā sotāpattiphalaṃ pattā, atha kasmā sūriyasutte eva ‘‘pajaṃ mama’’nti vuttaṃ, na candasutteti? ‘‘So ca kira na cirasseva tato cavitvā aññattha nibbatto, aññā eva ca devatā tattha vasi, yasmiṃ candaggahe bhagavā taṃ gāthaṃ abhāsi, na tathā sūriyo, aparabhāge pana tatthapi kālena kālaṃ rāhuggaho hotī’’ti vadanti.
ಸೂರಿಯಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Sūriyasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
ಪಠಮವಗ್ಗವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Paṭhamavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ • Saṃyuttanikāya / ೧೦. ಸೂರಿಯಸುತ್ತಂ • 10. Sūriyasuttaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ೧೦. ಸೂರಿಯಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 10. Sūriyasuttavaṇṇanā
