Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සංයුත්තනිකාය (ටීකා) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
10. සූරියසුත්තවණ්ණනා
10. Sūriyasuttavaṇṇanā
91. අන්ධභාවකරණෙති ලොකස්ස අන්ධකරණෙතිපි අපරෙ. තෙනාහ ‘‘තමසී’’ති. විරොචතීති විජ්ජොතති. කාමං දෙවපුත්තවසෙන පඨමං දෙවතා උද්ධටා, රාහුනො පන පයොගො තස්ස විමානෙති ආහ ‘‘මණ්ඩලීති මණ්ඩලසණ්ඨානො’’ති. වදති තදා මුඛෙන ගහිතත්තා. මුඛෙන ගහණඤ්චෙත්ථ ‘‘ගිලී’’ති අධිප්පෙතං, න ච අජ්ඣොහරණන්ති ආහ ‘‘ගිලීති වදතී’’ති. ඉදානි තස්ස මුඛෙන ගහණසමත්ථතං දස්සෙතුං ‘‘රාහුස්ස හී’’තිආදි වුත්තං. සොතිආදි තස්ස චන්දිමසූරියානං ගහණකාරණදස්සනං. අධිවත්ථා දෙවතාති චන්දිමසූරියානං පරිචාරකදෙවතා. වෙගන්ති ජවං. සො හි කෙනචි අභිමුඛං අතිදුන්නිවාරො කම්මනියාමසිද්ධො. මත්ථකන්ති කණ්ඨස්ස උපරිමදෙසං. කෙචි ‘‘සීසමත්ථකමෙවා’’ති වදන්ති. නික්ඛමෙය්ය වෙගස්ස තික්ඛසීඝථාමභාවතො. ආකඩ්ඪිත්වාති අත්තනො ගමනදිසාභිමුඛං ආකඩ්ඪිත්වා. නන්ති රාහුං. උද්ධං උල්ලඞ්ඝෙතුකාමම්පි ඔනමෙය්ය. පදද්වයෙනපි සො මහාසරීරො මහාබලො, චන්දිමසූරියානං පන ගමනවෙගො තෙන සබ්බථාපි දුන්නිවාරියොවාති දස්සෙති. විමානෙනාති චන්දග්ගහෙ චන්දවිමානෙන, සූරියග්ගහෙ සූරියවිමානෙන උභින්නම්පි විමානෙන සහෙව. අමාවාසියඤ්හි ද්වෙ විමානානි යොජනමත්තන්තරිතානි හුත්වා සහෙව පවත්තන්ති. යදි ද්වෙපි දෙවපුත්තා සොතාපත්තිඵලං පත්තා, අථ කස්මා සූරියසුත්තෙ එව ‘‘පජං මම’’න්ති වුත්තං, න චන්දසුත්තෙති? ‘‘සො ච කිර න චිරස්සෙව තතො චවිත්වා අඤ්ඤත්ථ නිබ්බත්තො, අඤ්ඤා එව ච දෙවතා තත්ථ වසි, යස්මිං චන්දග්ගහෙ භගවා තං ගාථං අභාසි, න තථා සූරියො, අපරභාගෙ පන තත්ථපි කාලෙන කාලං රාහුග්ගහො හොතී’’ති වදන්ති.
91.Andhabhāvakaraṇeti lokassa andhakaraṇetipi apare. Tenāha ‘‘tamasī’’ti. Virocatīti vijjotati. Kāmaṃ devaputtavasena paṭhamaṃ devatā uddhaṭā, rāhuno pana payogo tassa vimāneti āha ‘‘maṇḍalīti maṇḍalasaṇṭhāno’’ti. Vadati tadā mukhena gahitattā. Mukhena gahaṇañcettha ‘‘gilī’’ti adhippetaṃ, na ca ajjhoharaṇanti āha ‘‘gilīti vadatī’’ti. Idāni tassa mukhena gahaṇasamatthataṃ dassetuṃ ‘‘rāhussa hī’’tiādi vuttaṃ. Sotiādi tassa candimasūriyānaṃ gahaṇakāraṇadassanaṃ. Adhivatthā devatāti candimasūriyānaṃ paricārakadevatā. Veganti javaṃ. So hi kenaci abhimukhaṃ atidunnivāro kammaniyāmasiddho. Matthakanti kaṇṭhassa uparimadesaṃ. Keci ‘‘sīsamatthakamevā’’ti vadanti. Nikkhameyya vegassa tikkhasīghathāmabhāvato. Ākaḍḍhitvāti attano gamanadisābhimukhaṃ ākaḍḍhitvā. Nanti rāhuṃ. Uddhaṃ ullaṅghetukāmampi onameyya. Padadvayenapi so mahāsarīro mahābalo, candimasūriyānaṃ pana gamanavego tena sabbathāpi dunnivāriyovāti dasseti. Vimānenāti candaggahe candavimānena, sūriyaggahe sūriyavimānena ubhinnampi vimānena saheva. Amāvāsiyañhi dve vimānāni yojanamattantaritāni hutvā saheva pavattanti. Yadi dvepi devaputtā sotāpattiphalaṃ pattā, atha kasmā sūriyasutte eva ‘‘pajaṃ mama’’nti vuttaṃ, na candasutteti? ‘‘So ca kira na cirasseva tato cavitvā aññattha nibbatto, aññā eva ca devatā tattha vasi, yasmiṃ candaggahe bhagavā taṃ gāthaṃ abhāsi, na tathā sūriyo, aparabhāge pana tatthapi kālena kālaṃ rāhuggaho hotī’’ti vadanti.
සූරියසුත්තවණ්ණනා නිට්ඨිතා.
Sūriyasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
පඨමවග්ගවණ්ණනා නිට්ඨිතා.
Paṭhamavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්තපිටක • Suttapiṭaka / සංයුත්තනිකාය • Saṃyuttanikāya / 10. සූරියසුත්තං • 10. Sūriyasuttaṃ
අට්ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්තපිටක (අට්ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / සංයුත්තනිකාය (අට්ඨකථා) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / 10. සූරියසුත්තවණ්ණනා • 10. Sūriyasuttavaṇṇanā