| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
੧੦. ਸੂਰਿਯਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
10. Sūriyasuttavaṇṇanā
੯੧. ਅਨ੍ਧਭਾવਕਰਣੇਤਿ ਲੋਕਸ੍ਸ ਅਨ੍ਧਕਰਣੇਤਿਪਿ ਅਪਰੇ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਤਮਸੀ’’ਤਿ। વਿਰੋਚਤੀਤਿ વਿਜ੍ਜੋਤਤਿ। ਕਾਮਂ ਦੇવਪੁਤ੍ਤવਸੇਨ ਪਠਮਂ ਦੇવਤਾ ਉਦ੍ਧਟਾ, ਰਾਹੁਨੋ ਪਨ ਪਯੋਗੋ ਤਸ੍ਸ વਿਮਾਨੇਤਿ ਆਹ ‘‘ਮਣ੍ਡਲੀਤਿ ਮਣ੍ਡਲਸਣ੍ਠਾਨੋ’’ਤਿ। વਦਤਿ ਤਦਾ ਮੁਖੇਨ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ। ਮੁਖੇਨ ਗਹਣਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ‘‘ਗਿਲੀ’’ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ, ਨ ਚ ਅਜ੍ਝੋਹਰਣਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਗਿਲੀਤਿ વਦਤੀ’’ਤਿ। ਇਦਾਨਿ ਤਸ੍ਸ ਮੁਖੇਨ ਗਹਣਸਮਤ੍ਥਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਰਾਹੁਸ੍ਸ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਸੋਤਿਆਦਿ ਤਸ੍ਸ ਚਨ੍ਦਿਮਸੂਰਿਯਾਨਂ ਗਹਣਕਾਰਣਦਸ੍ਸਨਂ। ਅਧਿવਤ੍ਥਾ ਦੇવਤਾਤਿ ਚਨ੍ਦਿਮਸੂਰਿਯਾਨਂ ਪਰਿਚਾਰਕਦੇવਤਾ। વੇਗਨ੍ਤਿ ਜવਂ। ਸੋ ਹਿ ਕੇਨਚਿ ਅਭਿਮੁਖਂ ਅਤਿਦੁਨ੍ਨਿવਾਰੋ ਕਮ੍ਮਨਿਯਾਮਸਿਦ੍ਧੋ। ਮਤ੍ਥਕਨ੍ਤਿ ਕਣ੍ਠਸ੍ਸ ਉਪਰਿਮਦੇਸਂ। ਕੇਚਿ ‘‘ਸੀਸਮਤ੍ਥਕਮੇવਾ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਨਿਕ੍ਖਮੇਯ੍ਯ વੇਗਸ੍ਸ ਤਿਕ੍ਖਸੀਘਥਾਮਭਾવਤੋ। ਆਕਡ੍ਢਿਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗਮਨਦਿਸਾਭਿਮੁਖਂ ਆਕਡ੍ਢਿਤ੍વਾ। ਨਨ੍ਤਿ ਰਾਹੁਂ। ਉਦ੍ਧਂ ਉਲ੍ਲਙ੍ਘੇਤੁਕਾਮਮ੍ਪਿ ਓਨਮੇਯ੍ਯ। ਪਦਦ੍વਯੇਨਪਿ ਸੋ ਮਹਾਸਰੀਰੋ ਮਹਾਬਲੋ, ਚਨ੍ਦਿਮਸੂਰਿਯਾਨਂ ਪਨ ਗਮਨવੇਗੋ ਤੇਨ ਸਬ੍ਬਥਾਪਿ ਦੁਨ੍ਨਿવਾਰਿਯੋવਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। વਿਮਾਨੇਨਾਤਿ ਚਨ੍ਦਗ੍ਗਹੇ ਚਨ੍ਦવਿਮਾਨੇਨ, ਸੂਰਿਯਗ੍ਗਹੇ ਸੂਰਿਯવਿਮਾਨੇਨ ਉਭਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ વਿਮਾਨੇਨ ਸਹੇવ। ਅਮਾવਾਸਿਯਞ੍ਹਿ ਦ੍વੇ વਿਮਾਨਾਨਿ ਯੋਜਨਮਤ੍ਤਨ੍ਤਰਿਤਾਨਿ ਹੁਤ੍વਾ ਸਹੇવ ਪવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ। ਯਦਿ ਦ੍વੇਪਿ ਦੇવਪੁਤ੍ਤਾ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਂ ਪਤ੍ਤਾ, ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ਸੂਰਿਯਸੁਤ੍ਤੇ ਏવ ‘‘ਪਜਂ ਮਮ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਨ ਚਨ੍ਦਸੁਤ੍ਤੇਤਿ? ‘‘ਸੋ ਚ ਕਿਰ ਨ ਚਿਰਸ੍ਸੇવ ਤਤੋ ਚવਿਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ, ਅਞ੍ਞਾ ਏવ ਚ ਦੇવਤਾ ਤਤ੍ਥ વਸਿ, ਯਸ੍ਮਿਂ ਚਨ੍ਦਗ੍ਗਹੇ ਭਗવਾ ਤਂ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ, ਨ ਤਥਾ ਸੂਰਿਯੋ, ਅਪਰਭਾਗੇ ਪਨ ਤਤ੍ਥਪਿ ਕਾਲੇਨ ਕਾਲਂ ਰਾਹੁਗ੍ਗਹੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ।
91.Andhabhāvakaraṇeti lokassa andhakaraṇetipi apare. Tenāha ‘‘tamasī’’ti. Virocatīti vijjotati. Kāmaṃ devaputtavasena paṭhamaṃ devatā uddhaṭā, rāhuno pana payogo tassa vimāneti āha ‘‘maṇḍalīti maṇḍalasaṇṭhāno’’ti. Vadati tadā mukhena gahitattā. Mukhena gahaṇañcettha ‘‘gilī’’ti adhippetaṃ, na ca ajjhoharaṇanti āha ‘‘gilīti vadatī’’ti. Idāni tassa mukhena gahaṇasamatthataṃ dassetuṃ ‘‘rāhussa hī’’tiādi vuttaṃ. Sotiādi tassa candimasūriyānaṃ gahaṇakāraṇadassanaṃ. Adhivatthā devatāti candimasūriyānaṃ paricārakadevatā. Veganti javaṃ. So hi kenaci abhimukhaṃ atidunnivāro kammaniyāmasiddho. Matthakanti kaṇṭhassa uparimadesaṃ. Keci ‘‘sīsamatthakamevā’’ti vadanti. Nikkhameyya vegassa tikkhasīghathāmabhāvato. Ākaḍḍhitvāti attano gamanadisābhimukhaṃ ākaḍḍhitvā. Nanti rāhuṃ. Uddhaṃ ullaṅghetukāmampi onameyya. Padadvayenapi so mahāsarīro mahābalo, candimasūriyānaṃ pana gamanavego tena sabbathāpi dunnivāriyovāti dasseti. Vimānenāti candaggahe candavimānena, sūriyaggahe sūriyavimānena ubhinnampi vimānena saheva. Amāvāsiyañhi dve vimānāni yojanamattantaritāni hutvā saheva pavattanti. Yadi dvepi devaputtā sotāpattiphalaṃ pattā, atha kasmā sūriyasutte eva ‘‘pajaṃ mama’’nti vuttaṃ, na candasutteti? ‘‘So ca kira na cirasseva tato cavitvā aññattha nibbatto, aññā eva ca devatā tattha vasi, yasmiṃ candaggahe bhagavā taṃ gāthaṃ abhāsi, na tathā sūriyo, aparabhāge pana tatthapi kālena kālaṃ rāhuggaho hotī’’ti vadanti.
ਸੂਰਿਯਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Sūriyasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
ਪਠਮવਗ੍ਗવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Paṭhamavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ • Saṃyuttanikāya / ੧੦. ਸੂਰਿਯਸੁਤ੍ਤਂ • 10. Sūriyasuttaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ੧੦. ਸੂਰਿਯਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 10. Sūriyasuttavaṇṇanā
