| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
៩. សុសិមសុត្តវណ្ណនា
9. Susimasuttavaṇṇanā
១១០. នវមេ តុយ្ហម្បិ នោ, អានន្ទ, សារិបុត្តោ រុច្ចតីតិ សត្ថា ថេរស្ស វណ្ណំ កថេតុកាមោ, វណ្ណោ ច នាមេស វិសភាគបុគ្គលស្ស សន្តិកេ កថេតុំ ន វដ្ដតិ។ តស្ស សន្តិកេ កថិតោ ហិ មត្ថកំ ន បាបុណាតិ។ សោ ហិ ‘‘អសុកោ នាម ភិក្ខុ សីលវា’’តិ វុត្តេ។ ‘‘កិំ តស្ស សីលំ? គោរូបសីលោ សោ។ កិំ តយា អញ្ញោ សីលវា ន ទិដ្ឋបុព្ពោ’’តិ វា? ‘‘បញ្ញវា’’តិ វុត្តេ, ‘‘កិំ បញ្ញោ សោ? កិំ តយា អញ្ញោ បញ្ញវា ន ទិដ្ឋបុព្ពោ’’តិ? វា, អាទីនិ វត្វា វណ្ណកថាយ អន្តរាយំ ករោតិ។ អានន្ទត្ថេរោ បន សារិបុត្តត្ថេរស្ស សភាគោ, បណីតានិ លភិត្វា ថេរស្ស ទេតិ, អត្តនោ ឧបដ្ឋាកទារកេ បព្ពាជេត្វា ថេរស្ស សន្តិកេ ឧបជ្ឈំ គណ្ហាបេតិ, ឧបសម្បាទេតិ។ សារិបុត្តត្ថេរោបិ អានន្ទត្ថេរស្ស តថេវ ករោតិ។ កិំ ការណា? អញ្ញមញ្ញស្ស គុណេសុ បសីទិត្វា។ អានន្ទត្ថេរោ ហិ – ‘‘អម្ហាកំ ជេដ្ឋភាតិកោ ឯកំ អសង្ខ្យេយ្យំ សតសហស្សញ្ច កប្បេ បារមិយោ បូរេត្វា សោឡសវិធំ បញ្ញំ បដិវិជ្ឈិត្វា ធម្មសេនាបតិដ្ឋានេ ឋិតោ’’តិ ថេរស្ស គុណេសុ បសីទិត្វាវ ថេរំ មមាយតិ។ សារិបុត្តត្ថេរោបិ – ‘‘សម្មាសម្ពុទ្ធស្ស មយា កត្តព្ពំ មុខោទកទានាទិកិច្ចំ សព្ពំ អានន្ទោ ករោតិ។ អានន្ទំ និស្សាយ អហំ ឥច្ឆិតិច្ឆិតំ សមាបត្តិំ សមាបជ្ជិតុំ លភាមី’’តិ អាយស្មតោ អានន្ទស្ស គុណេសុ បសីទិត្វាវ តំ មមាយតិ។ តស្មា ភគវា សារិបុត្តត្ថេរស្ស វណ្ណំ កថេតុកាមោ អានន្ទត្ថេរស្ស សន្តិកេ កថេតុំ អារទ្ធោ។
110. Navame tuyhampi no, ānanda, sāriputto ruccatīti satthā therassa vaṇṇaṃ kathetukāmo, vaṇṇo ca nāmesa visabhāgapuggalassa santike kathetuṃ na vaṭṭati. Tassa santike kathito hi matthakaṃ na pāpuṇāti. So hi ‘‘asuko nāma bhikkhu sīlavā’’ti vutte. ‘‘Kiṃ tassa sīlaṃ? Gorūpasīlo so. Kiṃ tayā añño sīlavā na diṭṭhapubbo’’ti vā? ‘‘Paññavā’’ti vutte, ‘‘kiṃ pañño so? Kiṃ tayā añño paññavā na diṭṭhapubbo’’ti? Vā, ādīni vatvā vaṇṇakathāya antarāyaṃ karoti. Ānandatthero pana sāriputtattherassa sabhāgo, paṇītāni labhitvā therassa deti, attano upaṭṭhākadārake pabbājetvā therassa santike upajjhaṃ gaṇhāpeti, upasampādeti. Sāriputtattheropi ānandattherassa tatheva karoti. Kiṃ kāraṇā? Aññamaññassa guṇesu pasīditvā. Ānandatthero hi – ‘‘amhākaṃ jeṭṭhabhātiko ekaṃ asaṅkhyeyyaṃ satasahassañca kappe pāramiyo pūretvā soḷasavidhaṃ paññaṃ paṭivijjhitvā dhammasenāpatiṭṭhāne ṭhito’’ti therassa guṇesu pasīditvāva theraṃ mamāyati. Sāriputtattheropi – ‘‘sammāsambuddhassa mayā kattabbaṃ mukhodakadānādikiccaṃ sabbaṃ ānando karoti. Ānandaṃ nissāya ahaṃ icchiticchitaṃ samāpattiṃ samāpajjituṃ labhāmī’’ti āyasmato ānandassa guṇesu pasīditvāva taṃ mamāyati. Tasmā bhagavā sāriputtattherassa vaṇṇaṃ kathetukāmo ānandattherassa santike kathetuṃ āraddho.
តត្ថ តុយ្ហម្បីតិ សម្បិណ្ឌនត្ថោ បិ-ការោ។ ឥទំ វុត្តំ ហោតិ – ‘‘អានន្ទ, សារិបុត្តស្ស អាចារោ គោចរោ វិហារោ អភិក្កមោ បដិក្កមោ អាលោកិតវិលោកិតំ សមិញ្ជិតបសារណំ មយ្ហំ រុច្ចតិ, អសីតិមហាថេរានំ រុច្ចតិ, សទេវកស្ស លោកស្ស រុច្ចតិ។ តុយ្ហម្បិ រុច្ចតី’’តិ?
Tattha tuyhampīti sampiṇḍanattho pi-kāro. Idaṃ vuttaṃ hoti – ‘‘ānanda, sāriputtassa ācāro gocaro vihāro abhikkamo paṭikkamo ālokitavilokitaṃ samiñjitapasāraṇaṃ mayhaṃ ruccati, asītimahātherānaṃ ruccati, sadevakassa lokassa ruccati. Tuyhampi ruccatī’’ti?
តតោ ថេរោ សាដកន្តរេ លទ្ធោកាសោ ពលវមល្លោ វិយ តុដ្ឋមានសោ ហុត្វា – ‘‘សត្ថា មយ្ហំ បិយសហាយស្ស វណ្ណំ កថាបេតុកាមោ។ លភិស្សាមិ នោ អជ្ជ, ទីបធជភូតំ មហាជម្ពុំ វិធុនន្តោ វិយ វលាហកន្តរតោ ចន្ទំ នីហរិត្វា ទស្សេន្តោ វិយ សារិបុត្តត្ថេរស្ស វណ្ណំ កថេតុ’’ន្តិ ចិន្តេត្វា បឋមតរំ តាវ ចតូហិ បទេហិ បុគ្គលបលាបេ ហរន្តោ កស្ស ហិ នាម, ភន្តេ, អពាលស្សាតិអាទិមាហ។ ពាលោ ហិ ពាលតាយ, ទុដ្ឋោ ទោសតាយ, មូឡ្ហោ មោហេន, វិបល្លត្ថចិត្តោ ឧម្មត្តកោ ចិត្តវិបល្លាសេន វណ្ណំ ‘‘វណ្ណោ’’តិ វា អវណ្ណំ ‘‘អវណ្ណេ’’តិ វា, ‘‘អយំ ពុទ្ធោ, អយំ សាវកោ’’តិ វា ន ជានាតិ។ អពាលាទយោ បន ជានន្តិ, តស្មា អពាលស្សាតិអាទិមាហ។ ន រុច្ចេយ្យាតិ ពាលាទីនំយេវ ហិ សោ ន រុច្ចេយ្យ, ន អញ្ញស្ស កស្សចិ ន រុច្ចេយ្យ។
Tato thero sāṭakantare laddhokāso balavamallo viya tuṭṭhamānaso hutvā – ‘‘satthā mayhaṃ piyasahāyassa vaṇṇaṃ kathāpetukāmo. Labhissāmi no ajja, dīpadhajabhūtaṃ mahājambuṃ vidhunanto viya valāhakantarato candaṃ nīharitvā dassento viya sāriputtattherassa vaṇṇaṃ kathetu’’nti cintetvā paṭhamataraṃ tāva catūhi padehi puggalapalāpe haranto kassa hi nāma, bhante, abālassātiādimāha. Bālo hi bālatāya, duṭṭho dosatāya, mūḷho mohena, vipallatthacitto ummattako cittavipallāsena vaṇṇaṃ ‘‘vaṇṇo’’ti vā avaṇṇaṃ ‘‘avaṇṇe’’ti vā, ‘‘ayaṃ buddho, ayaṃ sāvako’’ti vā na jānāti. Abālādayo pana jānanti, tasmā abālassātiādimāha. Na rucceyyāti bālādīnaṃyeva hi so na rucceyya, na aññassa kassaci na rucceyya.
ឯវំ បុគ្គលបលាបេ ហរិត្វា ឥទានិ សោឡសហិ បទេហិ យថាភូតំ វណ្ណំ កថេន្តោ បណ្ឌិតោ, ភន្តេតិអាទិមាហ។ តត្ថ បណ្ឌិតោតិ បណ្ឌិច្ចេន សមន្នាគតោ, ចតូសុ កោសល្លេសុ ឋិតស្សេតំ នាមំ។ វុត្តញ្ហេតំ – ‘‘យតោ ខោ, អានន្ទ, ភិក្ខុ ធាតុកុសលោ ច ហោតិ អាយតនកុសលោ ច បដិច្ចសមុប្បាទកុសលោ ច ឋានាដ្ឋានកុសលោ ច, ឯត្តាវតា ខោ, អានន្ទ, ‘បណ្ឌិតោ ភិក្ខូ’តិ អលំ វចនាយា’’តិ (ម. និ. ៣.១២៤)។ មហាបញ្ញោតិអាទីសុ មហាបញ្ញាទីហិ សមន្នាគតោតិ អត្ថោ។ តត្រិទំ មហាបញ្ញាទីនំ នានត្តំ (បដិ. ម. ៣.៤) – កតមា មហាបញ្ញា? មហន្តេ សីលក្ខន្ធេ បរិគ្គណ្ហាតីតិ មហាបញ្ញា, មហន្តេ សមាធិក្ខន្ធេ, បញ្ញាក្ខន្ធេ, វិមុត្តិក្ខន្ធេ, វិមុត្តិញាណទស្សនក្ខន្ធេ បរិគ្គណ្ហាតីតិ មហាបញ្ញា។ មហន្តានិ ឋានាដ្ឋានានិ, មហាវិហារសមាបត្តិយោ, មហន្តានិ អរិយសច្ចានិ, មហន្តេ សតិបដ្ឋានេ, សម្មប្បធានេ, ឥទ្ធិបាទេ, មហន្តានិ ឥន្ទ្រិយានិ, ពលានិ, ពោជ្ឈង្គានិ, មហន្តេ អរិយមគ្គេ , មហន្តានិ សាមញ្ញផលានិ, មហាអភិញ្ញាយោ, មហន្តំ បរមត្ថំ និព្ពានំ បរិគ្គណ្ហាតីតិ មហាបញ្ញា។
Evaṃ puggalapalāpe haritvā idāni soḷasahi padehi yathābhūtaṃ vaṇṇaṃ kathento paṇḍito, bhantetiādimāha. Tattha paṇḍitoti paṇḍiccena samannāgato, catūsu kosallesu ṭhitassetaṃ nāmaṃ. Vuttañhetaṃ – ‘‘yato kho, ānanda, bhikkhu dhātukusalo ca hoti āyatanakusalo ca paṭiccasamuppādakusalo ca ṭhānāṭṭhānakusalo ca, ettāvatā kho, ānanda, ‘paṇḍito bhikkhū’ti alaṃ vacanāyā’’ti (ma. ni. 3.124). Mahāpaññotiādīsu mahāpaññādīhi samannāgatoti attho. Tatridaṃ mahāpaññādīnaṃ nānattaṃ (paṭi. ma. 3.4) – katamā mahāpaññā? Mahante sīlakkhandhe pariggaṇhātīti mahāpaññā, mahante samādhikkhandhe, paññākkhandhe, vimuttikkhandhe, vimuttiñāṇadassanakkhandhe pariggaṇhātīti mahāpaññā. Mahantāni ṭhānāṭṭhānāni, mahāvihārasamāpattiyo, mahantāni ariyasaccāni, mahante satipaṭṭhāne, sammappadhāne, iddhipāde, mahantāni indriyāni, balāni, bojjhaṅgāni, mahante ariyamagge , mahantāni sāmaññaphalāni, mahāabhiññāyo, mahantaṃ paramatthaṃ nibbānaṃ pariggaṇhātīti mahāpaññā.
សា បន ថេរស្ស ទេវោរោហនំ កត្វា សង្កស្សនគរទ្វារេ ឋិតេន សត្ថារា បុថុជ្ជនបញ្ចកេ បញ្ហេ បុច្ឆិតេ តំ វិស្សជ្ជេន្តស្ស បាកដា ជាតា។
Sā pana therassa devorohanaṃ katvā saṅkassanagaradvāre ṭhitena satthārā puthujjanapañcake pañhe pucchite taṃ vissajjentassa pākaṭā jātā.
កតមា បុថុបញ្ញា? បុថុ នានាខន្ធេសុ, (ញាណំ បវត្តតីតិ បុថុបញ្ញា។) បុថុ នានាធាតូសុ, បុថុ នានាអាយតនេសុ, បុថុ នានាបដិច្ចសមុប្បាទេសុ, បុថុ នានាសុញ្ញតមនុបលព្ភេសុ, បុថុ នានាអត្ថេសុ, ធម្មេសុ និរុត្តីសុ បដិភានេសុ, បុថុ នានាសីលក្ខន្ធេសុ, បុថុ នានាសមាធិ-បញ្ញាវិមុត្តិ-វិមុត្តិញាណទស្សនក្ខន្ធេសុ, បុថុ នានាឋានាដ្ឋានេសុ, បុថុ នានាវិហារសមាបត្តីសុ, បុថុ នានាអរិយសច្ចេសុ, បុថុ នានាសតិបដ្ឋានេសុ, សម្មប្បធានេសុ, ឥទ្ធិបាទេសុ, ឥន្ទ្រិយេសុ, ពលេសុ, ពោជ្ឈង្គេសុ, បុថុ នានាអរិយមគ្គេសុ, សាមញ្ញផលេសុ, អភិញ្ញាសុ, បុថុ នានាជនសាធារណេ ធម្មេ សមតិក្កម្ម បរមត្ថេ និព្ពានេ ញាណំ បវត្តតីតិ បុថុបញ្ញា។
Katamā puthupaññā? Puthu nānākhandhesu, (ñāṇaṃ pavattatīti puthupaññā.) Puthu nānādhātūsu, puthu nānāāyatanesu, puthu nānāpaṭiccasamuppādesu, puthu nānāsuññatamanupalabbhesu, puthu nānāatthesu, dhammesu niruttīsu paṭibhānesu, puthu nānāsīlakkhandhesu, puthu nānāsamādhi-paññāvimutti-vimuttiñāṇadassanakkhandhesu, puthu nānāṭhānāṭṭhānesu, puthu nānāvihārasamāpattīsu, puthu nānāariyasaccesu, puthu nānāsatipaṭṭhānesu, sammappadhānesu, iddhipādesu, indriyesu, balesu, bojjhaṅgesu, puthu nānāariyamaggesu, sāmaññaphalesu, abhiññāsu, puthu nānājanasādhāraṇe dhamme samatikkamma paramatthe nibbāne ñāṇaṃ pavattatīti puthupaññā.
កតមា ហាសបញ្ញា? ឥធេកច្ចោ ហាសពហុលោ វេទពហុលោ តុដ្ឋិពហុលោ បាមោជ្ជពហុលោ សីលំ បរិបូរេតិ, ឥន្ទ្រិយសំវរំ បរិបូរេតិ, ភោជនេ មត្តញ្ញុតំ, ជាគរិយានុយោគំ, សីលក្ខន្ធំ, សមាធិក្ខន្ធំ, បញ្ញាក្ខន្ធំ, វិមុត្តិក្ខន្ធំ, វិមុត្តិញាណទស្សនក្ខន្ធំ បរិបូរេតីតិ, ហាសបញ្ញា។ ហាសពហុលោ បាមោជ្ជពហុលោ ឋានាដ្ឋានំ បដិវិជ្ឈតីតិ ហាសបញ្ញា។ ហាសពហុលោ វិហារសមាបត្តិយោ បរិបូរេតីតិ ហាសបញ្ញា។ ហាសពហុលោ អរិយសច្ចានិ បដិវិជ្ឈតិ។ សតិបដ្ឋានេ , សម្មប្បធានេ, ឥទ្ធិបាទេ, ឥន្ទ្រិយានិ, ពលានិ , ពោជ្ឈង្គានិ, អរិយមគ្គំ ភាវេតីតិ ហាសបញ្ញា។ ហាសពហុលោ សាមញ្ញផលានិ សច្ឆិករោតិ, អភិញ្ញាយោ បដិវិជ្ឈតីតិ ហាសបញ្ញា, ហាសពហុលោ វេទតុដ្ឋិបាមោជ្ជពហុលោ បរមត្ថំ និព្ពានំ សច្ឆិករោតីតិ ហាសបញ្ញា។
Katamā hāsapaññā? Idhekacco hāsabahulo vedabahulo tuṭṭhibahulo pāmojjabahulo sīlaṃ paripūreti, indriyasaṃvaraṃ paripūreti, bhojane mattaññutaṃ, jāgariyānuyogaṃ, sīlakkhandhaṃ, samādhikkhandhaṃ, paññākkhandhaṃ, vimuttikkhandhaṃ, vimuttiñāṇadassanakkhandhaṃ paripūretīti, hāsapaññā. Hāsabahulo pāmojjabahulo ṭhānāṭṭhānaṃ paṭivijjhatīti hāsapaññā. Hāsabahulo vihārasamāpattiyo paripūretīti hāsapaññā. Hāsabahulo ariyasaccāni paṭivijjhati. Satipaṭṭhāne , sammappadhāne, iddhipāde, indriyāni, balāni , bojjhaṅgāni, ariyamaggaṃ bhāvetīti hāsapaññā. Hāsabahulo sāmaññaphalāni sacchikaroti, abhiññāyo paṭivijjhatīti hāsapaññā, hāsabahulo vedatuṭṭhipāmojjabahulo paramatthaṃ nibbānaṃ sacchikarotīti hāsapaññā.
ថេរោ ច សរទោ នាម តាបសោ ហុត្វា អនោមទស្សិស្ស ភគវតោ បាទមូលេ អគ្គសាវកបត្ថនំ បដ្ឋបេសិ។ តំកាលតោ បដ្ឋាយ ហាសពហុលោ សីលបរិបូរណាទីនិ អកាសីតិ ហាសបញ្ញោ។
Thero ca sarado nāma tāpaso hutvā anomadassissa bhagavato pādamūle aggasāvakapatthanaṃ paṭṭhapesi. Taṃkālato paṭṭhāya hāsabahulo sīlaparipūraṇādīni akāsīti hāsapañño.
កតមា ជវនបញ្ញា? យំកិញ្ចិ រូបំ អតីតានាគតបច្ចុប្បន្នំ…បេ.… យំ ទូរេ សន្តិកេ វា, សព្ពំ រូបំ អនិច្ចតោ ខិប្បំ ជវតីតិ ជវនបញ្ញា។ ទុក្ខតោ ខិប្បំ, អនត្តតោ ខិប្បំ ជវតីតិ ជវនបញ្ញា។ យា កាចិ វេទនា…បេ.… យា កាចិ សញ្ញា… យេ កេចិ សង្ខារា… យំកិញ្ចិ វិញ្ញាណំ អតីតានាគតបច្ចុប្បន្នំ…បេ.… សព្ពំ វិញ្ញាណំ អនិច្ចតោ, ទុក្ខតោ, អនត្តតោ ខិប្បំ ជវតីតិ ជវនបញ្ញា។ ចក្ខុ…បេ.… ជរាមរណំ អតីតានាគតបច្ចុប្បន្នំ អនិច្ចតោ, ទុក្ខតោ, អនត្តតោ ខិប្បំ ជវតីតិ ជវនបញ្ញា។ រូបំ អតីតានាគតបច្ចុប្បន្នំ អនិច្ចំ ខយដ្ឋេន, ទុក្ខំ ភយដ្ឋេន, អនត្តា អសារកដ្ឋេនាតិ តុលយិត្វា តីរយិត្វា វិភាវយិត្វា វិភូតំ កត្វា រូបនិរោធេ និព្ពានេ ខិប្បំ ជវតីតិ ជវនបញ្ញា។ វេទនា… សញ្ញា… សង្ខារា… វិញ្ញាណំ… ចក្ខុ…បេ.… ជរាមរណំ អតីតានាគតបច្ចុប្បន្នំ អនិច្ចំ ខយដ្ឋេន…បេ.… វិភូតំ កត្វា ជរាមរណនិរោធេ និព្ពានេ ខិប្បំ ជវតីតិ ជវនបញ្ញា។ រូបំ អតីតានាគតបច្ចុប្បន្នំ…បេ.… វិញ្ញាណំ។ ចក្ខុ…បេ.… ជរាមរណំ អនិច្ចំ សង្ខតំ បដិច្ចសមុប្បន្នំ ខយធម្មំ វយធម្មំ វិរាគធម្មំ និរោធធម្មន្តិ តុលយិត្វា តីរយិត្វា វិភាវយិត្វា វិភូតំ កត្វា ជរាមរណនិរោធេ និព្ពានេ ខិប្បំ ជវតីតិ ជវនបញ្ញា។
Katamā javanapaññā? Yaṃkiñci rūpaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ…pe… yaṃ dūre santike vā, sabbaṃ rūpaṃ aniccato khippaṃ javatīti javanapaññā. Dukkhato khippaṃ, anattato khippaṃ javatīti javanapaññā. Yā kāci vedanā…pe… yā kāci saññā… ye keci saṅkhārā… yaṃkiñci viññāṇaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ…pe… sabbaṃ viññāṇaṃ aniccato, dukkhato, anattato khippaṃ javatīti javanapaññā. Cakkhu…pe… jarāmaraṇaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ aniccato, dukkhato, anattato khippaṃ javatīti javanapaññā. Rūpaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ aniccaṃ khayaṭṭhena, dukkhaṃ bhayaṭṭhena, anattā asārakaṭṭhenāti tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā rūpanirodhe nibbāne khippaṃ javatīti javanapaññā. Vedanā… saññā… saṅkhārā… viññāṇaṃ… cakkhu…pe… jarāmaraṇaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ aniccaṃ khayaṭṭhena…pe… vibhūtaṃ katvā jarāmaraṇanirodhe nibbāne khippaṃ javatīti javanapaññā. Rūpaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ…pe… viññāṇaṃ. Cakkhu…pe… jarāmaraṇaṃ aniccaṃ saṅkhataṃ paṭiccasamuppannaṃ khayadhammaṃ vayadhammaṃ virāgadhammaṃ nirodhadhammanti tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā jarāmaraṇanirodhe nibbāne khippaṃ javatīti javanapaññā.
កតមា តិក្ខបញ្ញា? ខិប្បំ កិលេសេ ឆិន្ទតីតិ តិក្ខបញ្ញា។ ឧប្បន្នំ កាមវិតក្កំ នាធិវាសេតិ, ឧប្បន្នំ ព្យាបាទវិតក្កំ… ឧប្បន្នំ វិហិំសាវិតក្កំ… ឧប្បន្នុប្បន្នេ បាបកេ អកុសលេ ធម្មេ… ឧប្បន្នំ រាគំ… ទោសំ… មោហំ… កោធំ… ឧបនាហំ… មក្ខំ… បឡាសំ… ឥស្សំ… មច្ឆរិយំ… មាយំ… សាឋេយ្យំ… ថម្ភំ… សារម្ភំ… មានំ… អតិមានំ… មទំ… បមាទំ… សព្ពេ កិលេសេ… សព្ពេ ទុច្ចរិតេ… សព្ពេ អភិសង្ខារេ… សព្ពេ ភវគាមិកម្មេ នាធិវាសេតិ បជហតិ វិនោទេតិ, ព្យន្តីករោតិ, អនភាវំ គមេតីតិ តិក្ខបញ្ញា។ ឯកស្មិំ អាសនេ ចត្តារោ ច អរិយមគ្គា, ចត្តារិ ច សាមញ្ញផលានិ, ចតស្សោ ច បដិសម្ភិទាយោ, ឆ ច អភិញ្ញាយោ អធិគតា ហោន្តិ សច្ឆិកតា ផស្សិតា បញ្ញាយាតិ តិក្ខបញ្ញា។
Katamā tikkhapaññā? Khippaṃ kilese chindatīti tikkhapaññā. Uppannaṃ kāmavitakkaṃ nādhivāseti, uppannaṃ byāpādavitakkaṃ… uppannaṃ vihiṃsāvitakkaṃ… uppannuppanne pāpake akusale dhamme… uppannaṃ rāgaṃ… dosaṃ… mohaṃ… kodhaṃ… upanāhaṃ… makkhaṃ… paḷāsaṃ… issaṃ… macchariyaṃ… māyaṃ… sāṭheyyaṃ… thambhaṃ… sārambhaṃ… mānaṃ… atimānaṃ… madaṃ… pamādaṃ… sabbe kilese… sabbe duccarite… sabbe abhisaṅkhāre… sabbe bhavagāmikamme nādhivāseti pajahati vinodeti, byantīkaroti, anabhāvaṃ gametīti tikkhapaññā. Ekasmiṃ āsane cattāro ca ariyamaggā, cattāri ca sāmaññaphalāni, catasso ca paṭisambhidāyo, cha ca abhiññāyo adhigatā honti sacchikatā phassitā paññāyāti tikkhapaññā.
ថេរោ ច ភាគិនេយ្យស្ស ទីឃនខបរិព្ពាជកស្ស វេទនាបរិគ្គហសុត្តេ ទេសិយមានេ ឋិតកោវ សព្ពកិលេសេ ឆិន្ទិត្វា សាវកបារមិញាណំ បដិវិទ្ធកាលតោ បដ្ឋាយ តិក្ខបញ្ញោ នាម ជាតោ។ តេនាហ – ‘‘តិក្ខបញ្ញោ, ភន្តេ, អាយស្មា សារិបុត្តោ’’តិ។
Thero ca bhāgineyyassa dīghanakhaparibbājakassa vedanāpariggahasutte desiyamāne ṭhitakova sabbakilese chinditvā sāvakapāramiñāṇaṃ paṭividdhakālato paṭṭhāya tikkhapañño nāma jāto. Tenāha – ‘‘tikkhapañño, bhante, āyasmā sāriputto’’ti.
កតមា និព្ពេធិកបញ្ញា? ឥធេកច្ចោ សព្ពសង្ខារេសុ ឧព្ពេគពហុលោ ហោតិ ឧត្តាសពហុលោ ឧក្កណ្ឋនពហុលោ អរតិពហុលោ អនភិរតិពហុលោ ពហិមុខោ ន រមតិ សព្ពសង្ខារេសុ, អនិព្ពិទ្ធបុព្ពំ អប្បទាលិតបុព្ពំ លោភក្ខន្ធំ និព្ពិជ្ឈតិ បទាលេតីតិ និព្ពេធិកបញ្ញា។ អនិព្ពិទ្ធបុព្ពំ អប្បទាលិតបុព្ពំ ទោសក្ខន្ធំ… មោហក្ខន្ធំ… កោធំ… ឧបនាហំ…បេ.… សព្ពេ ភវគាមិកម្មេ និព្ពិជ្ឈតិ បទាលេតីតិ និព្ពេធិកបញ្ញា។
Katamā nibbedhikapaññā? Idhekacco sabbasaṅkhāresu ubbegabahulo hoti uttāsabahulo ukkaṇṭhanabahulo aratibahulo anabhiratibahulo bahimukho na ramati sabbasaṅkhāresu, anibbiddhapubbaṃ appadālitapubbaṃ lobhakkhandhaṃ nibbijjhati padāletīti nibbedhikapaññā. Anibbiddhapubbaṃ appadālitapubbaṃ dosakkhandhaṃ… mohakkhandhaṃ… kodhaṃ… upanāhaṃ…pe… sabbe bhavagāmikamme nibbijjhati padāletīti nibbedhikapaññā.
អប្បិច្ឆោតិ សន្តគុណនិគុហនតា, បច្ចយបដិគ្គហណេ ច មត្តញ្ញុតា, ឯតំ អប្បិច្ឆលក្ខណន្តិ ឥមិនា លក្ខណេន សមន្នាគតោ។ សន្តុដ្ឋោតិ ចតូសុ បច្ចយេសុ យថាលាភសន្តោសោ យថាពលសន្តោសោ យថាសារុប្បសន្តោសោតិ, ឥមេហិ តីហិ សន្តោសេហិ សមន្នាគតោ។ បវិវិត្តោតិ កាយវិវេកោ ច វិវេកដ្ឋកាយានំ នេក្ខម្មាភិរតានំ, ចិត្តវិវេកោ ច បរិសុទ្ធចិត្តានំ បរមវោទានប្បត្តានំ, ឧបធិវិវេកោ ច និរុបធីនំ បុគ្គលានំ វិសង្ខារគតានន្តិ, ឥមេសំ តិណ្ណំ វិវេកានំ លាភី។ អសំសដ្ឋោតិ ទស្សនសំសគ្គោ សវនសំសគ្គោ សមុល្លបនសំសគ្គោ បរិភោគសំសគ្គោ កាយសំសគ្គោតិ, ឥមេហិ បញ្ចហិ សំសគ្គេហិ វិរហិតោ។ អយញ្ច បញ្ចវិធោ សំសគ្គោ រាជូហិ រាជមហាមត្តេហិ តិត្ថិយេហិ តិត្ថិយសាវកេហិ ឧបាសកេហិ ឧបសិកាហិ ភិក្ខូហិ ភិក្ខុនីហីតិ អដ្ឋហិ បុគ្គលេហិ សទ្ធិំ ជាយតិ, សោ សព្ពោបិ ថេរស្ស នត្ថីតិ អសំសដ្ឋោ។
Appicchoti santaguṇaniguhanatā, paccayapaṭiggahaṇe ca mattaññutā, etaṃ appicchalakkhaṇanti iminā lakkhaṇena samannāgato. Santuṭṭhoti catūsu paccayesu yathālābhasantoso yathābalasantoso yathāsāruppasantosoti, imehi tīhi santosehi samannāgato. Pavivittoti kāyaviveko ca vivekaṭṭhakāyānaṃ nekkhammābhiratānaṃ, cittaviveko ca parisuddhacittānaṃ paramavodānappattānaṃ, upadhiviveko ca nirupadhīnaṃ puggalānaṃ visaṅkhāragatānanti, imesaṃ tiṇṇaṃ vivekānaṃ lābhī. Asaṃsaṭṭhoti dassanasaṃsaggo savanasaṃsaggo samullapanasaṃsaggo paribhogasaṃsaggo kāyasaṃsaggoti, imehi pañcahi saṃsaggehi virahito. Ayañca pañcavidho saṃsaggo rājūhi rājamahāmattehi titthiyehi titthiyasāvakehi upāsakehi upasikāhi bhikkhūhi bhikkhunīhīti aṭṭhahi puggalehi saddhiṃ jāyati, so sabbopi therassa natthīti asaṃsaṭṭho.
អារទ្ធវីរិយោតិ បគ្គហិតវីរិយោ បរិបុណ្ណវីរិយោ។ តត្ថ អារទ្ធវីរិយោ ភិក្ខុ គមនេ ឧប្បន្នកិលេសស្ស ឋានំ បាបុណិតុំ ន ទេតិ, ឋានេ ឧប្បន្នស្ស និសជ្ជំ, និសជ្ជាយ ឧប្បន្នស្ស សេយ្យំ បាបុណិតុំ ន ទេតិ, តស្មិំ តស្មិំ ឥរិយាបថេ ឧប្បន្នំ តត្ថ តត្ថេវ និគ្គណ្ហាតិ។ ថេរោ បន ចតុចត្តាលីស វស្សានិ មញ្ចេ បិដ្ឋិំ ន បសារេតិ។ តំ សន្ធាយ ‘‘អារទ្ធវីរិយោ’’តិ អាហ។ វត្តាតិ ឱធុននវត្តា។ ភិក្ខូនំ អជ្ឈាចារំ ទិស្វា ‘‘អជ្ជ កថេស្សាមិ, ស្វេ កថេស្សាមី’’តិ កថាវវត្ថានំ ន ករោតិ, តស្មិំ តស្មិំ យេវ ឋានេ ឱវទតិ អនុសាសតីតិ អត្ថោ។
Āraddhavīriyoti paggahitavīriyo paripuṇṇavīriyo. Tattha āraddhavīriyo bhikkhu gamane uppannakilesassa ṭhānaṃ pāpuṇituṃ na deti, ṭhāne uppannassa nisajjaṃ, nisajjāya uppannassa seyyaṃ pāpuṇituṃ na deti, tasmiṃ tasmiṃ iriyāpathe uppannaṃ tattha tattheva niggaṇhāti. Thero pana catucattālīsa vassāni mañce piṭṭhiṃ na pasāreti. Taṃ sandhāya ‘‘āraddhavīriyo’’ti āha. Vattāti odhunanavattā. Bhikkhūnaṃ ajjhācāraṃ disvā ‘‘ajja kathessāmi, sve kathessāmī’’ti kathāvavatthānaṃ na karoti, tasmiṃ tasmiṃ yeva ṭhāne ovadati anusāsatīti attho.
វចនក្ខមោតិ វចនំ ខមតិ។ ឯកោ ហិ បរស្ស ឱវាទំ ទេតិ, សយំ បន អញ្ញេន ឱវទិយមានោ កុជ្ឈតិ។ ថេរោ បន បរស្សបិ ឱវាទំ ទេតិ, សយំ ឱវទិយមានោបិ សិរសា សម្បដិច្ឆតិ។ ឯកទិវសំ កិរ សារិបុត្តត្ថេរំ សត្តវស្សិកោ សាមណេរោ – ‘‘ភន្តេ, សារិបុត្ត, តុម្ហាកំ និវាសនកណ្ណោ ឱលម្ពតី’’តិ អាហ។ ថេរោ កិញ្ចិ អវត្វាវ ឯកមន្តំ គន្ត្វា បរិមណ្ឌលំ និវាសេត្វា អាគម្ម ‘‘ឯត្តកំ វដ្ដតិ អាចរិយា’’តិ អញ្ជលិំ បគ្គយ្ហ អដ្ឋាសិ។
Vacanakkhamoti vacanaṃ khamati. Eko hi parassa ovādaṃ deti, sayaṃ pana aññena ovadiyamāno kujjhati. Thero pana parassapi ovādaṃ deti, sayaṃ ovadiyamānopi sirasā sampaṭicchati. Ekadivasaṃ kira sāriputtattheraṃ sattavassiko sāmaṇero – ‘‘bhante, sāriputta, tumhākaṃ nivāsanakaṇṇo olambatī’’ti āha. Thero kiñci avatvāva ekamantaṃ gantvā parimaṇḍalaṃ nivāsetvā āgamma ‘‘ettakaṃ vaṭṭati ācariyā’’ti añjaliṃ paggayha aṭṭhāsi.
‘‘តទហុ បព្ពជិតោ សន្តោ, ជាតិយា សត្តវស្សិកោ;
‘‘Tadahu pabbajito santo, jātiyā sattavassiko;
សោបិ មំ អនុសាសេយ្យ, សម្បដិច្ឆាមិ មត្ថកេ’’តិ។ (មិ. ប. ៦.៤.៨) –
Sopi maṃ anusāseyya, sampaṭicchāmi matthake’’ti. (mi. pa. 6.4.8) –
អាហ។
Āha.
ចោទកោតិ វត្ថុស្មិំ ឱតិណ្ណេ វា អនោតិណ្ណេ វា វីតិក្កមំ ទិស្វា – ‘‘អាវុសោ, ភិក្ខុនា នាម ឯវំ និវាសេតព្ពំ, ឯវំ បារុបិតព្ពំ, ឯវំ គន្តព្ពំ, ឯវំ ឋាតព្ពំ, ឯវំ និសីទិតព្ពំ, ឯវំ ខាទិតព្ពំ, ឯវំ ភុញ្ជិតព្ព’’ន្តិ តន្តិវសេន អនុសិដ្ឋិំ ទេតិ។
Codakoti vatthusmiṃ otiṇṇe vā anotiṇṇe vā vītikkamaṃ disvā – ‘‘āvuso, bhikkhunā nāma evaṃ nivāsetabbaṃ, evaṃ pārupitabbaṃ, evaṃ gantabbaṃ, evaṃ ṭhātabbaṃ, evaṃ nisīditabbaṃ, evaṃ khāditabbaṃ, evaṃ bhuñjitabba’’nti tantivasena anusiṭṭhiṃ deti.
បាបគរហីតិ បាបបុគ្គលេ ន បស្សេ, ន តេសំ វចនំ សុណេ, តេហិ សទ្ធិំ ឯកចក្កវាឡេបិ ន វសេយ្យំ។
Pāpagarahīti pāpapuggale na passe, na tesaṃ vacanaṃ suṇe, tehi saddhiṃ ekacakkavāḷepi na vaseyyaṃ.
‘‘មា មេ កទាចិ បាបិច្ឆោ, កុសីតោ ហីនវីរិយោ;
‘‘Mā me kadāci pāpiccho, kusīto hīnavīriyo;
អប្បស្សុតោ អនាទរោ, សមេតោ អហុ កត្ថចី’’តិ។ –
Appassuto anādaro, sameto ahu katthacī’’ti. –
ឯវំ បាបបុគ្គលេបិ គរហតិ, ‘‘សមណេន នាម រាគវសិកេន ទោសមោហវសិកេន ន ហោតព្ពំ, ឧប្បន្នោ រាគោ ទោសោ មោហោ បហាតព្ពោ’’តិ ឯវំ បាបធម្មេបិ គរហតីតិ ទ្វីហិ ការណេហិ ‘‘បាបគរហី, ភន្តេ, អាយស្មា សារិបុត្តោ’’តិ វទតិ។
Evaṃ pāpapuggalepi garahati, ‘‘samaṇena nāma rāgavasikena dosamohavasikena na hotabbaṃ, uppanno rāgo doso moho pahātabbo’’ti evaṃ pāpadhammepi garahatīti dvīhi kāraṇehi ‘‘pāpagarahī, bhante, āyasmā sāriputto’’ti vadati.
ឯវំ អាយស្មតា អានន្ទេន សោឡសហិ បទេហិ ថេរស្ស យថាភូតវណ្ណប្បកាសនេ កតេ – ‘‘កិំ អានន្ទោ អត្តនោ បិយសហាយស្ស វណ្ណំ កថេតុំ ន លភតិ, កថេតុ កិំ បន តេន កថិតំ តថេវ ហោតិ, កិំ សោ សព្ពញ្ញូ’’តិ? កោចិ បាបបុគ្គលោ វត្តុំ មា លភតូតិ សត្ថា តំ វណ្ណភណនំ អកុប្បំ សព្ពញ្ញុភាសិតំ ករោន្តោ ជិនមុទ្ទិកាយ លញ្ឆន្តោ ឯវមេតន្តិអាទិមាហ។
Evaṃ āyasmatā ānandena soḷasahi padehi therassa yathābhūtavaṇṇappakāsane kate – ‘‘kiṃ ānando attano piyasahāyassa vaṇṇaṃ kathetuṃ na labhati, kathetu kiṃ pana tena kathitaṃ tatheva hoti, kiṃ so sabbaññū’’ti? Koci pāpapuggalo vattuṃ mā labhatūti satthā taṃ vaṇṇabhaṇanaṃ akuppaṃ sabbaññubhāsitaṃ karonto jinamuddikāya lañchanto evametantiādimāha.
ឯវំ តថាគតេន ច អានន្ទត្ថេរេន ច មហាថេរស្ស វណ្ណេ កថិយមានេ ភុមដ្ឋកា ទេវតា ឧដ្ឋហិត្វា ឯតេហេវ សោឡសហិ បទេហិ វណ្ណំ កថយិំសុ។ តតោ អាកាសដ្ឋកទេវតា សីតវលាហកា ឧណ្ហវលាហកា ចាតុមហារាជិកាតិ យាវ អកនិដ្ឋព្រហ្មលោកា ទេវតា ឧដ្ឋហិត្វា ឯតេហេវ សោឡសហិ បទេហិ វណ្ណំ កថយិំសុ។ ឯតេនុបាយេន ឯកចក្កវាឡំ អាទិំ កត្វា ទសសុ ចក្កវាឡសហស្សេសុ ទេវតា ឧដ្ឋហិត្វា កថយិំសុ។ អថាយស្មតោ សារិបុត្តស្ស សទ្ធិវិហារិកោ សុសីមោ ទេវបុត្តោ ចិន្តេសិ – ‘‘ឥមា ទេវតា អត្តនោ អត្តនោ នក្ខត្តកីឡំ បហាយ តត្ថ តត្ថ គន្ត្វា មយ្ហំ ឧបជ្ឈាយស្សេវ វណ្ណំ កថេន្តិ, គច្ឆាមិ តថាគតស្ស សន្តិកំ, គន្ត្វា ឯតទេវ វណ្ណភណនំ ទេវតាភាសិតំ ករោមី’’តិ, សោ តថា អកាសិ។ តំ ទស្សេតុំ អថ ខោ សុសីមោតិអាទិ វុត្តំ។
Evaṃ tathāgatena ca ānandattherena ca mahātherassa vaṇṇe kathiyamāne bhumaṭṭhakā devatā uṭṭhahitvā eteheva soḷasahi padehi vaṇṇaṃ kathayiṃsu. Tato ākāsaṭṭhakadevatā sītavalāhakā uṇhavalāhakā cātumahārājikāti yāva akaniṭṭhabrahmalokā devatā uṭṭhahitvā eteheva soḷasahi padehi vaṇṇaṃ kathayiṃsu. Etenupāyena ekacakkavāḷaṃ ādiṃ katvā dasasu cakkavāḷasahassesu devatā uṭṭhahitvā kathayiṃsu. Athāyasmato sāriputtassa saddhivihāriko susīmo devaputto cintesi – ‘‘imā devatā attano attano nakkhattakīḷaṃ pahāya tattha tattha gantvā mayhaṃ upajjhāyasseva vaṇṇaṃ kathenti, gacchāmi tathāgatassa santikaṃ, gantvā etadeva vaṇṇabhaṇanaṃ devatābhāsitaṃ karomī’’ti, so tathā akāsi. Taṃ dassetuṃ atha kho susīmotiādi vuttaṃ.
ឧច្ចាវចាតិ អញ្ញេសុ ឋានេសុ បណីតំ ឧច្ចំ វុច្ចតិ, ហីនំ អវចំ។ ឥធ បន ឧច្ចាវចាតិ នានាវិធា វណ្ណនិភា។ តស្សា កិរ ទេវបរិសាយ នីលដ្ឋានំ អតិនីលំ, បីតកដ្ឋានំ អតិបីតកំ, លោហិតដ្ឋានំ អតិលោហិតំ, ឱទាតដ្ឋានំ អច្ចោទាតន្តិ, ចតុព្ពិធា វណ្ណនិភា បាតុភវិ។ តេនេវ សេយ្យថាបិ នាមាតិ ចតស្សោ ឧបមា អាគតា។ តត្ថ សុភោតិ សុន្ទរោ។ ជាតិមាតិ ជាតិសម្បន្នោ។ សុបរិកម្មកតោតិ ធោវនាទិបរិកម្មេន សុដ្ឋុ បរិកម្មកតោ។ បណ្ឌុកម្ពលេ និក្ខិត្តោតិ រត្តកម្ពលេ ឋបិតោ។ ឯវមេវន្តិ រត្តកម្ពលេ និក្ខិត្តមណិ វិយ សព្ពា ឯកប្បហារេនេវ វិរោចិតុំ អារទ្ធា។ និក្ខន្តិ អតិរេកបញ្ចសុវណ្ណេន កតបិឡន្ធនំ។ តញ្ហិ ឃដ្ដនមជ្ជនក្ខមំ ហោតិ។ ជម្ពោនទន្តិ មហាជម្ពុសាខាយ បវត្តនទិយំ និព្ពត្តំ, មហាជម្ពុផលរសេ វា បថវិយំ បវិដ្ឋេ សុវណ្ណង្កុរា ឧដ្ឋហន្តិ, តេន សុវណ្ណេន កតបិឡន្ធនន្តិបិ អត្ថោ។ ទក្ខកម្មារបុត្តឧក្កាមុខសុកុសលសម្បហដ្ឋន្តិ សុកុសលេន កម្មារបុត្តេន ឧក្កាមុខេ បចិត្វា សម្បហដ្ឋំ។ ធាតុវិភង្គេ (ម. និ. ៣.៣៥៧ អាទយោ) អកតភណ្ឌំ គហិតំ, ឥធ បន កតភណ្ឌំ។
Uccāvacāti aññesu ṭhānesu paṇītaṃ uccaṃ vuccati, hīnaṃ avacaṃ. Idha pana uccāvacāti nānāvidhā vaṇṇanibhā. Tassā kira devaparisāya nīlaṭṭhānaṃ atinīlaṃ, pītakaṭṭhānaṃ atipītakaṃ, lohitaṭṭhānaṃ atilohitaṃ, odātaṭṭhānaṃ accodātanti, catubbidhā vaṇṇanibhā pātubhavi. Teneva seyyathāpi nāmāti catasso upamā āgatā. Tattha subhoti sundaro. Jātimāti jātisampanno. Suparikammakatoti dhovanādiparikammena suṭṭhu parikammakato. Paṇḍukambale nikkhittoti rattakambale ṭhapito. Evamevanti rattakambale nikkhittamaṇi viya sabbā ekappahāreneva virocituṃ āraddhā. Nikkhanti atirekapañcasuvaṇṇena katapiḷandhanaṃ. Tañhi ghaṭṭanamajjanakkhamaṃ hoti. Jambonadanti mahājambusākhāya pavattanadiyaṃ nibbattaṃ, mahājambuphalarase vā pathaviyaṃ paviṭṭhe suvaṇṇaṅkurā uṭṭhahanti, tena suvaṇṇena katapiḷandhanantipi attho. Dakkhakammāraputtaukkāmukhasukusalasampahaṭṭhanti sukusalena kammāraputtena ukkāmukhe pacitvā sampahaṭṭhaṃ. Dhātuvibhaṅge (ma. ni. 3.357 ādayo) akatabhaṇḍaṃ gahitaṃ, idha pana katabhaṇḍaṃ.
វិទ្ធេតិ ទូរីភូតេ។ ទេវេតិ អាកាសេ។ នភំ អព្ភុស្សក្កមានោតិ អាកាសំ អភិលង្ឃន្តោ។ ឥមិនា តរុណសូរិយភាវោ ទស្សិតោ។ សោរតោតិ សោរច្ចេន សមន្នាគតោ។ ទន្តោតិ និព្ពិសេវនោ។ សត្ថុវណ្ណាភតោតិ សត្ថារា អាភតវណ្ណោ។ សត្ថា ហិ អដ្ឋបរិសមជ្ឈេ និសីទិត្វា ‘‘សេវថ, ភិក្ខវេ, សារិបុត្តមោគ្គល្លានេ’’តិអាទិនា (ម. និ. ៣.៣៧១) នយេន ថេរស្ស វណ្ណំ អាហរីតិ ថេរោ អាភតវណ្ណោ នាម ហោតិ។ កាលំ កង្ខតីតិ បរិនិព្ពានកាលំ បត្ថេតិ។ ខីណាសវោ ហិ នេវ មរណំ អភិនន្ទតិ, ន ជីវិតំ បត្ថេតិ, ទិវសសង្ខេបំ វេតនំ គហេត្វា ឋិតបុរិសោ វិយ កាលំ បន បត្ថេតិ, ឱលោកេន្តោ តិដ្ឋតីតិ អត្ថោ។ តេនេវាហ –
Viddheti dūrībhūte. Deveti ākāse. Nabhaṃ abbhussakkamānoti ākāsaṃ abhilaṅghanto. Iminā taruṇasūriyabhāvo dassito. Soratoti soraccena samannāgato. Dantoti nibbisevano. Satthuvaṇṇābhatoti satthārā ābhatavaṇṇo. Satthā hi aṭṭhaparisamajjhe nisīditvā ‘‘sevatha, bhikkhave, sāriputtamoggallāne’’tiādinā (ma. ni. 3.371) nayena therassa vaṇṇaṃ āharīti thero ābhatavaṇṇo nāma hoti. Kālaṃ kaṅkhatīti parinibbānakālaṃ pattheti. Khīṇāsavo hi neva maraṇaṃ abhinandati, na jīvitaṃ pattheti, divasasaṅkhepaṃ vetanaṃ gahetvā ṭhitapuriso viya kālaṃ pana pattheti, olokento tiṭṭhatīti attho. Tenevāha –
‘‘នាភិនន្ទាមិ មរណំ, នាភិនន្ទាមិ ជីវិតំ;
‘‘Nābhinandāmi maraṇaṃ, nābhinandāmi jīvitaṃ;
កាលញ្ច បដិកង្ខាមិ, និព្ពិសំ ភតកោ យថា’’តិ។ (ថេរគា. ១០០១-១០០២); នវមំ;
Kālañca paṭikaṅkhāmi, nibbisaṃ bhatako yathā’’ti. (theragā. 1001-1002); Navamaṃ;
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ៩. សុសិមសុត្តំ • 9. Susimasuttaṃ
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ៩. សុសិមសុត្តវណ្ណនា • 9. Susimasuttavaṇṇanā
