| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
៩. សុសិមសុត្តវណ្ណនា
9. Susimasuttavaṇṇanā
១១០. តុយ្ហម្បិ នោតិ តុយ្ហម្បិ នុ, នុ-សទ្ទោ បុច្ឆាយំ, តស្មា វណ្ណំ កថេតុកាមោ បុច្ឆតីតិ អធិប្បាយោ។ ន វដ្ដតីតិ ន យុជ្ជតិ, កថិតោតិ កថេតុំ អារទ្ធោ, តេនាហ ‘‘មត្ថកំ ន បាបុណាតី’’តិ។ តមេវ មត្ថកាបាបុណនំ ទស្សេតុំ ‘‘សោ ហី’’តិអាទិ វុត្តំ។ សតិសម្បជញ្ញាយោគតោ គោរូបសីលោ, មូឡ្ហោ ខលិតបញ្ញោ, គោរូបស្ស វិយ សីលំ ឯតស្សាតិ ហិ គោរូបសីលោ។ សភាគោ ឯករូបចិត្តតាយ។ អរិយានំ សភាគតា នាម គុណវន្តវសេនាតិ អាហ ‘‘អញ្ញមញ្ញស្ស គុណេសុ បសីទិត្វា’’តិ។ សោឡសវិធំ បញ្ញន្តិ មហាបញ្ញាទិកា ឆ, នវ អនុបុព្ពវិហារសមាបត្តិបញ្ញា, អាសវក្ខយបញ្ញាតិ ឥមំ សោឡសវិធំ បញ្ញំ។ តេសដ្ឋិ សាវកសាធារណញាណានិបិ ឯត្ថេវ សង្គហំ សមោសរណំ គច្ឆន្តិ។
110.Tuyhampinoti tuyhampi nu, nu-saddo pucchāyaṃ, tasmā vaṇṇaṃ kathetukāmo pucchatīti adhippāyo. Na vaṭṭatīti na yujjati, kathitoti kathetuṃ āraddho, tenāha ‘‘matthakaṃ na pāpuṇātī’’ti. Tameva matthakāpāpuṇanaṃ dassetuṃ ‘‘so hī’’tiādi vuttaṃ. Satisampajaññāyogato gorūpasīlo, mūḷho khalitapañño, gorūpassa viya sīlaṃ etassāti hi gorūpasīlo. Sabhāgo ekarūpacittatāya. Ariyānaṃ sabhāgatā nāma guṇavantavasenāti āha ‘‘aññamaññassa guṇesu pasīditvā’’ti. Soḷasavidhaṃ paññanti mahāpaññādikā cha, nava anupubbavihārasamāpattipaññā, āsavakkhayapaññāti imaṃ soḷasavidhaṃ paññaṃ. Tesaṭṭhi sāvakasādhāraṇañāṇānipi ettheva saṅgahaṃ samosaraṇaṃ gacchanti.
អានន្ទាតិ ថេរំ អាហ។ អាចារោតិ ចារិត្តសីលមាហ។ គោចរោតិ គោចរសម្បត្តិ។ វិហារោតិ សមាបត្តិវិហារោ។ អភិក្កមោតិអាទិនា ឥរិយាបថវិហារំ។ តុយ្ហម្បីតិ បិ-សទ្ទេន ភគវតា អត្តានំ អាទិំ កត្វា តទញ្ញេសំ វិញ្ញូនំ សព្ពេសំ ថេរស្ស រុច្ចនសភាវោ ទីបិតោតិ ទស្សេន្តោ ‘‘មយ្ហំ រុច្ចតី’’តិអាទិមាហ។ តត្ថ សតិបិ អានន្ទត្ថេរស្សបិ អសីតិយា មហាថេរានំ អន្តោគធភាវេ ‘‘អសីតិយា មហាថេរានំ រុច្ចតី’’តិ វត្វា ‘‘តុយ្ហម្បិ រុច្ចតី’’តិ វចនំ តេន ធម្មសេនាបតិនោ វណ្ណំ កថាបេតុកាមតាយាតិ ទដ្ឋព្ពំ។
Ānandāti theraṃ āha. Ācāroti cārittasīlamāha. Gocaroti gocarasampatti. Vihāroti samāpattivihāro. Abhikkamotiādinā iriyāpathavihāraṃ. Tuyhampīti pi-saddena bhagavatā attānaṃ ādiṃ katvā tadaññesaṃ viññūnaṃ sabbesaṃ therassa ruccanasabhāvo dīpitoti dassento ‘‘mayhaṃ ruccatī’’tiādimāha. Tattha satipi ānandattherassapi asītiyā mahātherānaṃ antogadhabhāve ‘‘asītiyā mahātherānaṃ ruccatī’’ti vatvā ‘‘tuyhampi ruccatī’’ti vacanaṃ tena dhammasenāpatino vaṇṇaṃ kathāpetukāmatāyāti daṭṭhabbaṃ.
សាដកន្តរេតិ និវត្ថវត្ថន្តរេ។ លទ្ធោកាសោតិ និព្ពុទ្ធំ ករោន្តោ សាដកន្តរេ លទ្ធំ គហេតុំ លទ្ធាវសរោ។ លភិស្សាមិនោតិ លភិស្សាមិ វត។ ទីបធជភូតន្តិ សតយោជនវិត្ថិណ្ណំ ជម្ពុទីបស្ស ធជភូតំ។ បុគ្គលបលាបេតិ អន្តោសារាភាវតោ បលាបភូតេ បុគ្គលេ ហរន្តោ។ ពាលតាយាតិ រុចិខន្តិអាទិអភាវតាយ។ ទោសតាយាតិ ទុស្សកភាវេន។ មោហេនាតិ មហាមូឡ្ហតាយ។ កេចិ បន ‘‘ពាលោ ពាលតាយាតិ មូឡ្ហតាយ បកតិពាលភាវេន ន ជានាតិ។ មូឡ្ហោ មោហេនាតិ សយំ អពាលោ សមានោបិ យទា មោហេន បរិយុដ្ឋិតោ ហោតិ, តទា មោហេន ន ជានាតិ, អយំ បទទ្វយស្ស វិសេសោ’’តិ វទន្តិ។ វិបល្លត្ថចិត្តោតិ យក្ខុម្មាទេន បិត្តុម្មាទេន វា វិបរីតចិត្តោ។
Sāṭakantareti nivatthavatthantare. Laddhokāsoti nibbuddhaṃ karonto sāṭakantare laddhaṃ gahetuṃ laddhāvasaro. Labhissāminoti labhissāmi vata. Dīpadhajabhūtanti satayojanavitthiṇṇaṃ jambudīpassa dhajabhūtaṃ. Puggalapalāpeti antosārābhāvato palāpabhūte puggale haranto. Bālatāyāti rucikhantiādiabhāvatāya. Dosatāyāti dussakabhāvena. Mohenāti mahāmūḷhatāya. Keci pana ‘‘bālo bālatāyāti mūḷhatāya pakatibālabhāvena na jānāti. Mūḷho mohenāti sayaṃ abālo samānopi yadā mohena pariyuṭṭhito hoti, tadā mohena na jānāti, ayaṃ padadvayassa viseso’’ti vadanti. Vipallatthacittoti yakkhummādena pittummādena vā viparītacitto.
‘‘ចតូសុ កោសល្លេសូ’’តិ វុត្តំ ចតុព្ពិធំ កោសល្លំ បាឡិយា ឯវ ទស្សេតុំ ‘‘វុត្តំ ហេត’’ន្តិអាទិ វុត្តំ។ តត្ថ យោ អដ្ឋារស ធាតុយោ សមុទយតោ អត្ថង្គមតោ អស្សាទតោ អាទីនវតោ និស្សរណតោ ច យថាភូតំ បជានាតិ, អយំ ធាតុកុសលោ។ វុត្តនយេន អាយតនេសុ កុសលោ អាយតនកុសលោ។ អវិជ្ជាទីសុ ទ្វាទសបដិច្ចសមុប្បាទង្គេសុ កុសលោ បដិច្ចសមុប្បាទកុសលោ។ ‘‘ឥទំ ឥមស្ស ផលស្ស ឋានំ ការណំ, ឥទំ អដ្ឋានំ អការណ’’ន្តិ ឯវំ ឋានញ្ច ឋានតោ, អដ្ឋានញ្ច អដ្ឋានតោ យថាភូតំ បជានតោ ឋានាដ្ឋានកុសលោ។ យោ បន ឥមេសុ ធាតុអាទីសុ បរិញ្ញាភិសមយាទិវសេន និស្សង្គគតិយា បណ្ឌាតិ លទ្ធនាមេន ញាណេន ឥតោ គតោ បវត្តោ, អយំ បណ្ឌិតោ នាម។
‘‘Catūsukosallesū’’ti vuttaṃ catubbidhaṃ kosallaṃ pāḷiyā eva dassetuṃ ‘‘vuttaṃ heta’’ntiādi vuttaṃ. Tattha yo aṭṭhārasa dhātuyo samudayato atthaṅgamato assādato ādīnavato nissaraṇato ca yathābhūtaṃ pajānāti, ayaṃ dhātukusalo. Vuttanayena āyatanesu kusalo āyatanakusalo. Avijjādīsu dvādasapaṭiccasamuppādaṅgesu kusalo paṭiccasamuppādakusalo. ‘‘Idaṃ imassa phalassa ṭhānaṃ kāraṇaṃ, idaṃ aṭṭhānaṃ akāraṇa’’nti evaṃ ṭhānañca ṭhānato, aṭṭhānañca aṭṭhānato yathābhūtaṃ pajānato ṭhānāṭṭhānakusalo. Yo pana imesu dhātuādīsu pariññābhisamayādivasena nissaṅgagatiyā paṇḍāti laddhanāmena ñāṇena ito gato pavatto, ayaṃ paṇḍito nāma.
មហន្តានំ អត្ថានំ បរិគ្គណ្ហនតោ មហតី បញ្ញា ឯតស្សាតិ មហាបញ្ញោ។ សេសបទេសុបិ ឯសេវ នយោតិ អាហ ‘‘មហាបញ្ញាទីហិ សមន្នាគតោតិ អត្ថោ’’តិ។ នានត្តន្តិ យាហិ មហាបញ្ញាទីហិ សមន្នាគតត្តា ថេរោ ‘‘មហាបញ្ញោ’’តិអាទិនា កិត្តិតោ, តាសំ មហាបញ្ញាទីនំ ឥទំ នានត្តំ អយំ វេមត្តតា។ យស្ស កស្សចិ វិសេសតោ អរូបធម្មស្ស មហត្តំ នាម កិច្ចសិទ្ធិយា វេទិតព្ពន្តិ តទស្ស កិច្ចសិទ្ធិយា ទស្សេន្តោ ‘‘មហន្តេ សីលក្ខន្ធេ បរិគ្គណ្ហាតី’’តិអាទិមាហ។ តត្ថ ហេតុមហន្តតាយ បច្ចយមហន្តតាយ និស្សយមហន្តតាយ បភេទមហន្តតាយ កិច្ចមហន្តតាយ ផលមហន្តតាយ អានិសំសមហន្តតាយ ច សីលក្ខន្ធស្ស មហន្តភាវោ វេទិតព្ពោ។ តត្ថ ហេតូ អលោភាទយោ។ បច្ចយា ហិរោត្តប្បសទ្ធាសតិវីរិយាទយោ។ និស្សយា សាវកពោធិបច្ចេកពោធិសម្មាសម្ពោធិនិយតតា, តំសមង្គិនោ ច បុរិសវិសេសា។ បភេទោ ចារិត្តាទិវិភាគោ។ កិច្ចំ តទង្គាទិវសេន បដិបក្ខស្ស វិធមនំ។ ផលំ សគ្គសម្បទា និព្ពានសម្បទា ច។ អានិសំសោ បិយមនាបតាទិ។ អយមេត្ថ សង្ខេបោ, វិត្ថារោ បន វិសុទ្ធិមគ្គេ (វិសុទ្ធិ. ១.៨-៩) អាកង្ខេយ្យសុត្តាទីសុ (ម. និ. ១.៦៤ អាទយោ) ច អាគតនយេន វេទិតព្ពោ។ ឥមិនា នយេន សមាធិក្ខន្ធាទីនម្បិ មហន្តតា យថារហំ និទ្ធារេត្វា វេទិតព្ពា។ ឋានាដ្ឋានាទីនំ បន មហន្តភាវោ មហាវិសយតាយ វេទិតព្ពោ។ តត្ថ ឋានាដ្ឋានានំ មហាវិសយតា ពហុធាតុកសុត្តាទីសុ អាគតនយេន, វិហារសមាបត្តីនំ សមាធិក្ខន្ធេ និទ្ធារិតនយេន វេទិតព្ពា។ អរិយសច្ចានំ សកលសាសនសង្គណ្ហនតោ សច្ចវិភង្គេ (វិភ. ១៨៩ អាទយោ) តំសំវណ្ណនាសុ (វិភ. អដ្ឋ. ១៨៩ អាទយោ) អាគតនយេន; សតិបដ្ឋានាទីនំ សតិបដ្ឋានវិភង្គាទីសុ (វិភ. ៣៥៥ អាទយោ) តំសំវណ្ណនាទីសុ (វិភ. អដ្ឋ. ៣៥៥ អាទយោ) ច អាគតនយេន; សាមញ្ញផលានំ មហតោ ហិតស្ស មហតោ សុខស្ស មហតោ អត្ថស្ស មហតោ យោគក្ខេមស្ស និប្ផត្តិភាវតោ សន្តបណីតនិបុណអតក្កាវចរបណ្ឌិតវេទនីយភាវតោ ច; អភិញ្ញានំ មហាសម្ភារតោ មហាវិសយតោ មហាកិច្ចតោ មហានុភាវតោ មហានិប្ផត្តិតោ ច; និព្ពានស្ស មទនិម្មទនាទិមហត្ថសិទ្ធិតោ មហន្តតា វេទិតព្ពា។ បរិគ្គណ្ហាតីតិ សភាវាទិតោ បរិច្ឆិជ្ជ គណ្ហាតិ ជានាតិ បដិវិជ្ឈតីតិ អត្ថោ។ សា បនាតិ មហាបញ្ញតា។
Mahantānaṃ atthānaṃ pariggaṇhanato mahatī paññā etassāti mahāpañño. Sesapadesupi eseva nayoti āha ‘‘mahāpaññādīhi samannāgatoti attho’’ti. Nānattanti yāhi mahāpaññādīhi samannāgatattā thero ‘‘mahāpañño’’tiādinā kittito, tāsaṃ mahāpaññādīnaṃ idaṃ nānattaṃ ayaṃ vemattatā. Yassa kassaci visesato arūpadhammassa mahattaṃ nāma kiccasiddhiyā veditabbanti tadassa kiccasiddhiyā dassento ‘‘mahante sīlakkhandhe pariggaṇhātī’’tiādimāha. Tattha hetumahantatāya paccayamahantatāya nissayamahantatāya pabhedamahantatāya kiccamahantatāya phalamahantatāya ānisaṃsamahantatāya ca sīlakkhandhassa mahantabhāvo veditabbo. Tattha hetū alobhādayo. Paccayā hirottappasaddhāsativīriyādayo. Nissayā sāvakabodhipaccekabodhisammāsambodhiniyatatā, taṃsamaṅgino ca purisavisesā. Pabhedo cārittādivibhāgo. Kiccaṃ tadaṅgādivasena paṭipakkhassa vidhamanaṃ. Phalaṃ saggasampadā nibbānasampadā ca. Ānisaṃso piyamanāpatādi. Ayamettha saṅkhepo, vitthāro pana visuddhimagge (visuddhi. 1.8-9) ākaṅkheyyasuttādīsu (ma. ni. 1.64 ādayo) ca āgatanayena veditabbo. Iminā nayena samādhikkhandhādīnampi mahantatā yathārahaṃ niddhāretvā veditabbā. Ṭhānāṭṭhānādīnaṃ pana mahantabhāvo mahāvisayatāya veditabbo. Tattha ṭhānāṭṭhānānaṃ mahāvisayatā bahudhātukasuttādīsu āgatanayena, vihārasamāpattīnaṃ samādhikkhandhe niddhāritanayena veditabbā. Ariyasaccānaṃ sakalasāsanasaṅgaṇhanato saccavibhaṅge (vibha. 189 ādayo) taṃsaṃvaṇṇanāsu (vibha. aṭṭha. 189 ādayo) āgatanayena; satipaṭṭhānādīnaṃ satipaṭṭhānavibhaṅgādīsu (vibha. 355 ādayo) taṃsaṃvaṇṇanādīsu (vibha. aṭṭha. 355 ādayo) ca āgatanayena; sāmaññaphalānaṃ mahato hitassa mahato sukhassa mahato atthassa mahato yogakkhemassa nipphattibhāvato santapaṇītanipuṇaatakkāvacarapaṇḍitavedanīyabhāvato ca; abhiññānaṃ mahāsambhārato mahāvisayato mahākiccato mahānubhāvato mahānipphattito ca; nibbānassa madanimmadanādimahatthasiddhito mahantatā veditabbā. Pariggaṇhātīti sabhāvādito paricchijja gaṇhāti jānāti paṭivijjhatīti attho. Sā panāti mahāpaññatā.
បុថុបញ្ញាតិ ឯត្ថ នានាខន្ធេសុ ញាណំ បវត្តតីតិ អយំ រូបក្ខន្ធោ នាម…បេ.… អយំ វិញ្ញាណក្ខន្ធោ នាមាតិ ឯវំ បញ្ចន្នំ ខន្ធានំ នានាករណំ បដិច្ច ញាណំ បវត្តតិ។ តេសុ ឯកវិធេន រូបក្ខន្ធោ, ឯកាទសវិធេន រូបក្ខន្ធោ, ឯកវិធេន វេទនាក្ខន្ធោ, ពហុវិធេន វេទនាក្ខន្ធោ, ឯកវិធេន សញ្ញាក្ខន្ធោ, សង្ខារក្ខន្ធោ, វិញ្ញាណក្ខន្ធោតិ ឯវំ ឯកេកស្ស ខន្ធស្ស ឯកវិធាទិវសេន អតីតាទិវសេនបិ នានាករណំ បដិច្ច ញាណំ បវត្តតិ។ តថា ឥទំ ចក្ខាយតនំ នាម…បេ.… ឥទំ ធម្មាយតនំ នាមំ។ តត្ថ ទសាយតនា កាមាវចរា, ទ្វេ ចតុភូមកាតិ ឯវំ អាយតនានំ នានាករណំ បដិច្ច ញាណំ បវត្តតិ។ នានាធាតូសូតិ អយំ ចក្ខុធាតុ នាម…បេ.… អយំ មនោវិញ្ញាណធាតុ នាម។ តត្ថ សោឡស ធាតុយោ កាមាវចរា, ទ្វេ ចតុភូមកាតិ ឯវំ ធាតុនានាករណំ បដិច្ច ញាណំ បវត្តតិ, តំ ឧបាទិណ្ណធាតុវសេន វុត្តន្តិ វេទិតព្ពំ បច្ចេកពុទ្ធានញ្ហិ ទ្វិន្នំ អគ្គសាវកានញ្ច ឧបាទិណ្ណធាតូសុ ឯវ នានាករណំ បដិច្ច ញាណំ បវត្តតិ។ តញ្ច ខោ ឯកទេសមត្តតោ, ន និប្បទេសតោ, អនុបាទិណ្ណកធាតូនំ បន នានាករណំ ន ជានន្តិ ឯវ។ ឥតរសាវកេសុ វត្តព្ពមេវ នត្ថិ, សព្ពញ្ញុពុទ្ធានំយេវ បន ឥមាយ នាម ធាតុយា ឧស្សន្នត្តាវ ឥមស្ស រុក្ខស្ស ខន្ធោ សេតោ ហោតិ, ឥមស្ស កាឡោ, ឥមស្ស មដ្ឋោ, ឥមស្ស ពហលត្តចោ, ឥមស្ស តនុត្តចោ, ឥមស្ស បត្តំ វណ្ណសណ្ឋានាទិវសេន ឯវរូបំ; ឥមស្ស បុប្ផំ នីលំ បីតកំ លោហិតកំ ឱទាតំ, សុគន្ធំ ទុគ្គន្ធំ; ផលំ ខុទ្ទកំ មហន្តំ ទីឃំ វដ្ដំ សុសណ្ឋានំ មដ្ឋំ ផរុសំ សុគន្ធំ មធុរំ តិត្តកំ អម្ពិលំ កដុកំ កសាវំ; កណ្ដកោ តិខិណោ អតិខិណោ ឧជុកោ កុដិលោ តម្ពោ លោហិតោ ឱទាតោ ហោតីតិ ធាតុនានត្តំ បដិច្ច ញាណំ បវត្តតិ។
Puthupaññāti ettha nānākhandhesu ñāṇaṃ pavattatīti ayaṃ rūpakkhandho nāma…pe… ayaṃ viññāṇakkhandho nāmāti evaṃ pañcannaṃ khandhānaṃ nānākaraṇaṃ paṭicca ñāṇaṃ pavattati. Tesu ekavidhena rūpakkhandho, ekādasavidhena rūpakkhandho, ekavidhena vedanākkhandho, bahuvidhena vedanākkhandho, ekavidhena saññākkhandho, saṅkhārakkhandho, viññāṇakkhandhoti evaṃ ekekassa khandhassa ekavidhādivasena atītādivasenapi nānākaraṇaṃ paṭicca ñāṇaṃ pavattati. Tathā idaṃ cakkhāyatanaṃ nāma…pe… idaṃ dhammāyatanaṃ nāmaṃ. Tattha dasāyatanā kāmāvacarā, dve catubhūmakāti evaṃ āyatanānaṃ nānākaraṇaṃ paṭicca ñāṇaṃ pavattati. Nānādhātūsūti ayaṃ cakkhudhātu nāma…pe… ayaṃ manoviññāṇadhātu nāma. Tattha soḷasa dhātuyo kāmāvacarā, dve catubhūmakāti evaṃ dhātunānākaraṇaṃ paṭicca ñāṇaṃ pavattati, taṃ upādiṇṇadhātuvasena vuttanti veditabbaṃ paccekabuddhānañhi dvinnaṃ aggasāvakānañca upādiṇṇadhātūsu eva nānākaraṇaṃ paṭicca ñāṇaṃ pavattati. Tañca kho ekadesamattato, na nippadesato, anupādiṇṇakadhātūnaṃ pana nānākaraṇaṃ na jānanti eva. Itarasāvakesu vattabbameva natthi, sabbaññubuddhānaṃyeva pana imāya nāma dhātuyā ussannattāva imassa rukkhassa khandho seto hoti, imassa kāḷo, imassa maṭṭho, imassa bahalattaco, imassa tanuttaco, imassa pattaṃ vaṇṇasaṇṭhānādivasena evarūpaṃ; imassa pupphaṃ nīlaṃ pītakaṃ lohitakaṃ odātaṃ, sugandhaṃ duggandhaṃ; phalaṃ khuddakaṃ mahantaṃ dīghaṃ vaṭṭaṃ susaṇṭhānaṃ maṭṭhaṃ pharusaṃ sugandhaṃ madhuraṃ tittakaṃ ambilaṃ kaṭukaṃ kasāvaṃ; kaṇṭako tikhiṇo atikhiṇo ujuko kuṭilo tambo lohito odāto hotīti dhātunānattaṃ paṭicca ñāṇaṃ pavattati.
អត្ថេសូតិ រូបាទីសុ អារម្មណេសុ។ នានាបដិច្ចសមុប្បាទេសូតិ អជ្ឈត្តពហិទ្ធាភេទតោ ច សណ្ឋានភេទតោ ច នានប្បភេទេសុ បដិច្ចសមុប្បាទង្គេសុ។ អវិជ្ជាទិអង្គានញ្ហិ បច្ចេកំ បដិច្ចសមុប្បាទសញ្ញិតាតិ។ តេនាហ សង្ខារបិដកេ ‘‘ទ្វាទស បច្ចយា ទ្វាទស បដិច្ចសមុប្បាទា’’តិ។ នានាសុញ្ញតមនុបលព្ភេសូតិ នានាសភាវេសុ និច្ចសារាទិវិរហតោ សុញ្ញសភាវេសុ, តតោ ឯវ ឥត្ថិបុរិសអត្តអត្តនិយាទិវសេន អនុបលព្ភេសុ សភាវេសុ។ ម-ការោ ហេត្ថ បទសន្ធិករោ។ នានាអត្ថេសូតិ អត្ថបដិសម្ភិទាវិសយេសុ បច្ចយុប្បន្នាទិភេទេសុ នានាវិធេសុ អត្ថេសុ។ ធម្មេសូតិ ធម្មបដិសម្ភិទាវិសយេសុ បច្ចយាទិនានាធម្មេសុ។ និរុត្តីសូតិ តេសំយេវ អត្ថធម្មានំ និទ្ធារណវចនសង្ខាតាសុ និរុត្តីសុ។ បដិភានេសូតិ អត្ថបដិសម្ភិទាទីសុ វិសយភូតេសុ ‘‘ឥមានិ ឥទមត្ថជោតកានី’’តិ តថា តថា បដិភានតោ បតិដ្ឋានតោ បដិភានានីតិ លទ្ធនាមេសុ ញាណេសុ។ បុថុ នានាសីលក្ខន្ធេសូតិអាទីសុ សីលស្ស បុថុត្តំ នានត្តញ្ច វុត្តមេវ។ ឥតរេសំ បន វុត្តនយានុសារេន សុវិញ្ញេយ្យត្តា បាកដមេវ។ យំ បន អភិន្នំ ឯកមេវ និព្ពានំ, តត្ថ ឧបចារវសេន បុថុត្តំ គហេតព្ពន្តិ អាហ ‘‘បុថុ ជនសាធារណេ ធម្មេ សមតិក្កម្មា’’តិ។ តេនស្ស ឥធ មទនិម្មទនាទិបរិយាយេន បុថុត្តំ ទីបិតំ ហោតិ។
Atthesūti rūpādīsu ārammaṇesu. Nānāpaṭiccasamuppādesūti ajjhattabahiddhābhedato ca saṇṭhānabhedato ca nānappabhedesu paṭiccasamuppādaṅgesu. Avijjādiaṅgānañhi paccekaṃ paṭiccasamuppādasaññitāti. Tenāha saṅkhārapiṭake ‘‘dvādasa paccayā dvādasa paṭiccasamuppādā’’ti. Nānāsuññatamanupalabbhesūti nānāsabhāvesu niccasārādivirahato suññasabhāvesu, tato eva itthipurisaattaattaniyādivasena anupalabbhesu sabhāvesu. Ma-kāro hettha padasandhikaro. Nānāatthesūti atthapaṭisambhidāvisayesu paccayuppannādibhedesu nānāvidhesu atthesu. Dhammesūti dhammapaṭisambhidāvisayesu paccayādinānādhammesu. Niruttīsūti tesaṃyeva atthadhammānaṃ niddhāraṇavacanasaṅkhātāsu niruttīsu. Paṭibhānesūti atthapaṭisambhidādīsu visayabhūtesu ‘‘imāni idamatthajotakānī’’ti tathā tathā paṭibhānato patiṭṭhānato paṭibhānānīti laddhanāmesu ñāṇesu. Puthu nānāsīlakkhandhesūtiādīsu sīlassa puthuttaṃ nānattañca vuttameva. Itaresaṃ pana vuttanayānusārena suviññeyyattā pākaṭameva. Yaṃ pana abhinnaṃ ekameva nibbānaṃ, tattha upacāravasena puthuttaṃ gahetabbanti āha ‘‘puthu janasādhāraṇe dhamme samatikkammā’’ti. Tenassa idha madanimmadanādipariyāyena puthuttaṃ dīpitaṃ hoti.
ឯវំ វិសយវសេន បញ្ញាយ មហត្តំ បុថុត្តញ្ច ទស្សេត្វា ឥទានិ សម្បយុត្តធម្មវសេន ហាសភាវំ, បវត្តិអាការវសេន ជវនភាវំ, កិច្ចវសេន តិក្ខាទិភាវញ្ច ទស្សេតុំ ‘‘កតមា ហាសបញ្ញា’’តិអាទិ វុត្តំ។ តត្ថ ហាសពហុលោតិ បីតិពហុលោ។ សេសបទានិ តស្ស វេវចនានិ។ សីលំ បរិបូរេតីតិ ហដ្ឋបហដ្ឋោ ឧទគ្គុទគ្គោ ហុត្វា បីតិសហគតាយ បញ្ញាយ បាតិមោក្ខសីលំ ឋបេត្វា ហាសនីយតរស្សេវ វិសុំ គហិតត្តា ឥតរំ តិវិធំ សីលំ បរិបូរេតិ។ បីតិសោមនស្សសហគតា ហិ បញ្ញា អភិរតិវសេន តទារម្មណេ ផុល្លិតា វិកសិតា វិយ វត្តតិ, ន ឧបេក្ខាសហគតា។ សីលក្ខន្ធំ សមាធិក្ខន្ធន្តិអាទីសុបិ ឯសេវ នយោ។ ថេរោតិអាទិនា អភិនីហារសិទ្ធា ថេរស្ស ហាសបញ្ញតាតិ ទស្សេតិ។
Evaṃ visayavasena paññāya mahattaṃ puthuttañca dassetvā idāni sampayuttadhammavasena hāsabhāvaṃ, pavattiākāravasena javanabhāvaṃ, kiccavasena tikkhādibhāvañca dassetuṃ ‘‘katamā hāsapaññā’’tiādi vuttaṃ. Tattha hāsabahuloti pītibahulo. Sesapadāni tassa vevacanāni. Sīlaṃ paripūretīti haṭṭhapahaṭṭho udaggudaggo hutvā pītisahagatāya paññāya pātimokkhasīlaṃ ṭhapetvā hāsanīyatarasseva visuṃ gahitattā itaraṃ tividhaṃ sīlaṃ paripūreti. Pītisomanassasahagatā hi paññā abhirativasena tadārammaṇe phullitā vikasitā viya vattati, na upekkhāsahagatā. Sīlakkhandhaṃ samādhikkhandhantiādīsupi eseva nayo. Therotiādinā abhinīhārasiddhā therassa hāsapaññatāti dasseti.
សព្ពំ រូបំ អនិច្ចលក្ខណតោ ខិប្បំ ជវតីតិ រូបក្ខន្ធំ អនិច្ចន្តិ សីឃវេគេន បវត្តិយា បដិបក្ខទូរីភាវេន បុព្ពាភិសង្ខារស្ស សាតិសយត្តា ឥន្ទេន វិសដ្ឋវជិរំ វិយ លក្ខណំ បដិវិជ្ឈន្តី អទន្ធាយន្តី រូបក្ខន្ធេ អនិច្ចលក្ខណំ វេគេន បដិវិជ្ឈតិ, តស្មា សា ជវនបញ្ញា នាមាតិ អត្ថោ។ សេសបទេសុបិ ឯសេវ នយោ។ ឯវំ លក្ខណារម្មណិកវិបស្សនាវសេន ជវនបញ្ញំ ទស្សេត្វា ពលវវិបស្សនាវសេន ទស្សេតុំ ‘‘រូប’’ន្តិអាទិ វុត្តំ។ តត្ថ ខយដ្ឋេនាតិ យត្ថ យត្ថ ឧប្បជ្ជតិ, តត្ថ តត្ថេវ ខណេនេវ ភិជ្ជនតោ ខយសភាវតោ។ ភយដ្ឋេនាតិ ភយានកតោ។ អសារកដ្ឋេនាតិ អត្តសារវិរហតោ និច្ចសារាទិវិរហតោ ច។ តុលយិត្វាតិ តុលាភូតាយ វិបស្សនាយ តុលយិត្វា។ តីរយិត្វាតិ តាយ ឯវ តីរណភូតាយ តីរេត្វា។ វិភាវយិត្វាតិ យាថាវតោ បកាសេត្វា បញ្ចក្ខន្ធំ វិភូតំ កត្វា បាកដំ កត្វា។ រូបនិរោធេតិ រូបក្ខន្ធស្ស និរោធភូតេ និព្ពានេ និន្នបោណបព្ភារភាវេន។ ឥទានិ សិខាប្បត្តវិបស្សនាវសេន ជវនបញ្ញំ ទស្សេតុំ បុន ‘‘រូប’’ន្តិអាទិ វុត្តំ។ ‘‘វុដ្ឋានគាមិនិវិបស្សនាវសេនា’’តិ កេចិ។
Sabbaṃrūpaṃ aniccalakkhaṇato khippaṃ javatīti rūpakkhandhaṃ aniccanti sīghavegena pavattiyā paṭipakkhadūrībhāvena pubbābhisaṅkhārassa sātisayattā indena visaṭṭhavajiraṃ viya lakkhaṇaṃ paṭivijjhantī adandhāyantī rūpakkhandhe aniccalakkhaṇaṃ vegena paṭivijjhati, tasmā sā javanapaññā nāmāti attho. Sesapadesupi eseva nayo. Evaṃ lakkhaṇārammaṇikavipassanāvasena javanapaññaṃ dassetvā balavavipassanāvasena dassetuṃ ‘‘rūpa’’ntiādi vuttaṃ. Tattha khayaṭṭhenāti yattha yattha uppajjati, tattha tattheva khaṇeneva bhijjanato khayasabhāvato. Bhayaṭṭhenāti bhayānakato. Asārakaṭṭhenāti attasāravirahato niccasārādivirahato ca. Tulayitvāti tulābhūtāya vipassanāya tulayitvā. Tīrayitvāti tāya eva tīraṇabhūtāya tīretvā. Vibhāvayitvāti yāthāvato pakāsetvā pañcakkhandhaṃ vibhūtaṃ katvā pākaṭaṃ katvā. Rūpanirodheti rūpakkhandhassa nirodhabhūte nibbāne ninnapoṇapabbhārabhāvena. Idāni sikhāppattavipassanāvasena javanapaññaṃ dassetuṃ puna ‘‘rūpa’’ntiādi vuttaṃ. ‘‘Vuṭṭhānagāminivipassanāvasenā’’ti keci.
ញាណតិក្ខភាវោ នាម សវិសេសំ បដិបក្ខសមុច្ឆិន្ទនេ វេទិតព្ពោតិ ‘‘ខិប្បំ កិលេសេ ឆិន្ទតីតិ តិក្ខបញ្ញោ’’តិ វត្វា តេ បន កិលេសេ វិភាគេន ទស្សេន្តោ ‘‘ឧប្បន្នំ កាមវិតក្ក’’ន្តិអាទិមាហ។ តិក្ខបញ្ញោ ខិប្បាភិញ្ញោ ហោតិ, បដិបទា ចស្ស ន ចលតីតិ អាហ ‘‘ឯកស្មិំ អាសនេ ចត្តារោ ច អរិយមគ្គា អធិគតា ហោន្តី’’តិអាទិ។ ថេរោ ចាតិអាទិនា ធម្មសេនាបតិនោ តិក្ខបញ្ញតា សិខាប្បត្តាតិ ទស្សេតិ។
Ñāṇatikkhabhāvo nāma savisesaṃ paṭipakkhasamucchindane veditabboti ‘‘khippaṃ kilese chindatīti tikkhapañño’’ti vatvā te pana kilese vibhāgena dassento ‘‘uppannaṃ kāmavitakka’’ntiādimāha. Tikkhapañño khippābhiñño hoti, paṭipadā cassa na calatīti āha ‘‘ekasmiṃ āsane cattāro ca ariyamaggā adhigatā hontī’’tiādi. Thero cātiādinā dhammasenāpatino tikkhapaññatā sikhāppattāti dasseti.
‘‘សព្ពេ សង្ខារា អនិច្ចា ទុក្ខា វិបរិណាមធម្មា សង្ខតា បដិច្ចសមុប្បន្នា ខយធម្មា វយធម្មា វិរាគធម្មា និរោធធម្មា’’តិ យាថាវតោ ទស្សនេន សច្ចសម្បដិវេធោ ឥជ្ឈតិ, ន អញ្ញថាតិ ការណមុខេន និព្ពេធិកបញ្ញំ ទស្សេតុំ ‘‘សព្ពសង្ខារេសុ ឧព្ពេគពហុលោ ហោតី’’តិអាទិ វុត្តំ។ តត្ថ ឧព្ពេគពហុលោតិ វុត្តនយេន សព្ពសង្ខារេសុ អភិណ្ហប្បវត្តសំវេគោ។ ឧត្តាសពហុលោតិ ញាណុត្តាសវសេន សព្ពសង្ខារេសុ ពហុសោ ឧត្រស្តមានសោ។ តេន អាទីនវានុបស្សនមាហ។ ឧក្កណ្ឋនពហុលោតិ ឥមិនា បន និព្ពិទានុបស្សនមាហ, អរតិពហុលោតិអាទិនា តស្សា ឯវ អបរាបរុប្បត្តិំ។ ពហិមុខោ សព្ពសង្ខារតោ ពហិភូតំ និព្ពានំ ឧទ្ទិស្ស បវត្តញាណមុខោ, តថា វា បវត្តិតវិមោក្ខមុខោ។ និព្ពិជ្ឈនំ និព្ពេធោ, សោ ឯតិស្សា អត្ថិ, និព្ពិជ្ឈតីតិ វា និព្ពេធា, សា ឯវ បញ្ញា និព្ពេធិកា។ យំ បនេត្ថ អត្ថតោ ន វិភត្តំ, តំ ហេដ្ឋា វុត្តនយត្តា សុវិញ្ញេយ្យមេវ។
‘‘Sabbe saṅkhārā aniccā dukkhā vipariṇāmadhammā saṅkhatā paṭiccasamuppannā khayadhammā vayadhammā virāgadhammā nirodhadhammā’’ti yāthāvato dassanena saccasampaṭivedho ijjhati, na aññathāti kāraṇamukhena nibbedhikapaññaṃ dassetuṃ ‘‘sabbasaṅkhāresu ubbegabahulo hotī’’tiādi vuttaṃ. Tattha ubbegabahuloti vuttanayena sabbasaṅkhāresu abhiṇhappavattasaṃvego. Uttāsabahuloti ñāṇuttāsavasena sabbasaṅkhāresu bahuso utrastamānaso. Tena ādīnavānupassanamāha. Ukkaṇṭhanabahuloti iminā pana nibbidānupassanamāha, aratibahulotiādinā tassā eva aparāparuppattiṃ. Bahimukho sabbasaṅkhārato bahibhūtaṃ nibbānaṃ uddissa pavattañāṇamukho, tathā vā pavattitavimokkhamukho. Nibbijjhanaṃ nibbedho, so etissā atthi, nibbijjhatīti vā nibbedhā, sā eva paññā nibbedhikā. Yaṃ panettha atthato na vibhattaṃ, taṃ heṭṭhā vuttanayattā suviññeyyameva.
អប្បិច្ឆោតិ សន្តគុណនិគុហនតាតិ អត្តនិ វិជ្ជមានានំ ពាហុសច្ចធុតធម្មសីលាទិគុណានញ្ចេវ បដិវេធគុណស្ស ច និគុហនំ, បដិគ្គហណេ ច មត្តញ្ញុតាតិ ឯតេនេវ បរិយេសនបរិភោគមត្តញ្ញុតាបិ វុត្តា ហោតិ។ តីហិ សន្តោសេហីតិ ចតូសុ បច្ចយេសុ បច្ចេកំ តីហិ សន្តោសេហិ , សព្ពេ បន ទ្វាទស។ បដិសល្លីនេន វិវេកដ្ឋកាយានំ ន សង្គណិការាមានំ។ នេក្ខម្មាភិរតានន្តិ បព្ពជ្ជំ ឧបគតានំ។ បរិសុទ្ធចិត្តានំ វិគតចិត្តសំកិលេសានំ។ បរមវោទានប្បត្តានំ អដ្ឋសមាបត្តិសមធិគមេន អតិវិយ វោទានំ វិសុទ្ធិំ បត្តានំ។ កិលេសុបធិអាទីនំ អភាវតោ និរុបធីនំ។ ផលសមាបត្តិវសេន សព្ពសង្ខារវិនិស្សដត្តា វិសង្ខារំ និព្ពានំ។ ឧបគតានំ, ឥមេសំ តិណ្ណំ វិវេកានំ លាភី បវិវិត្តោ ‘‘បការេហិ វិវិត្តោ’’តិ កត្វា។ សមាសជ្ជនំ បរិសិនេហុប្បាទោ សំសគ្គោ, សវនវសេន ឧប្បជ្ជនកសំសគ្គោ សវនសំសគ្គោ។ ឯស នយោ សេសេសុបិ។ សមុល្លបនំ អាលាបសល្លបនំ។ សំសគ្គវត្ថុនា ឥមិនា តស្ស បរិភោគោ បរិភោគសំសគ្គោ។
Appicchoti santaguṇaniguhanatāti attani vijjamānānaṃ bāhusaccadhutadhammasīlādiguṇānañceva paṭivedhaguṇassa ca niguhanaṃ, paṭiggahaṇe ca mattaññutāti eteneva pariyesanaparibhogamattaññutāpi vuttā hoti. Tīhi santosehīti catūsu paccayesu paccekaṃ tīhi santosehi , sabbe pana dvādasa. Paṭisallīnena vivekaṭṭhakāyānaṃ na saṅgaṇikārāmānaṃ. Nekkhammābhiratānanti pabbajjaṃ upagatānaṃ. Parisuddhacittānaṃ vigatacittasaṃkilesānaṃ. Paramavodānappattānaṃ aṭṭhasamāpattisamadhigamena ativiya vodānaṃ visuddhiṃ pattānaṃ. Kilesupadhiādīnaṃ abhāvato nirupadhīnaṃ. Phalasamāpattivasena sabbasaṅkhāravinissaṭattā visaṅkhāraṃ nibbānaṃ. Upagatānaṃ, imesaṃ tiṇṇaṃ vivekānaṃ lābhī pavivitto ‘‘pakārehi vivitto’’ti katvā. Samāsajjanaṃ parisinehuppādo saṃsaggo, savanavasena uppajjanakasaṃsaggo savanasaṃsaggo. Esa nayo sesesupi. Samullapanaṃ ālāpasallapanaṃ. Saṃsaggavatthunā iminā tassa paribhogo paribhogasaṃsaggo.
អារទ្ធវីរិយោតិ ឯត្ថ វីរិយារម្ភោ នាម វីរិយស្ស បគ្គណ្ហនំ បរិបុណ្ណករណំ។ តំ បន សព្ពសោ កិលេសានំ និគ្គណ្ហនន្តិ ទស្សេន្តោ ‘‘តត្ថា’’តិអាទិមាហ។ ឱធុននវត្តាតិ កិលេសានំ យស្ស កស្សចិ សាវជ្ជស្ស ឱធុននវសេន វត្តា។ តេនាហ ‘‘ភិក្ខូន’’ន្តិអាទិ។ ឱតិណ្ណំ នាម វជ្ជំ អជ្ឈាចរិតន្តិ អារោចិតំ។ អនោតិណ្ណំ អនារោចិតំ។ តន្តិវសេនាតិ បាឡិធម្មវសេន, យុត្តសទ្ទស្ស វសេនាតិ អត្ថោ។ បាបេ លាមកេ បុគ្គលេ ធម្មេ ច គរហតិ ជិគុច្ឆតីតិ បាបគរហី។ តេនាហ ‘‘បាបបុគ្គលេ’’តិអាទិ។ ឯកទស្សីតិ ឯកភវទស្សី, ឥធលោកមត្តទស្សី ទិដ្ឋធម្មិកសុខមត្តាបេក្ខី។ សមន្តាតិ សមន្តតោ, បរិតោ មេ កត្ថចិ មា អហូតិ យោជនា។
Āraddhavīriyoti ettha vīriyārambho nāma vīriyassa paggaṇhanaṃ paripuṇṇakaraṇaṃ. Taṃ pana sabbaso kilesānaṃ niggaṇhananti dassento ‘‘tatthā’’tiādimāha. Odhunanavattāti kilesānaṃ yassa kassaci sāvajjassa odhunanavasena vattā. Tenāha ‘‘bhikkhūna’’ntiādi. Otiṇṇaṃ nāma vajjaṃ ajjhācaritanti ārocitaṃ. Anotiṇṇaṃ anārocitaṃ. Tantivasenāti pāḷidhammavasena, yuttasaddassa vasenāti attho. Pāpe lāmake puggale dhamme ca garahati jigucchatīti pāpagarahī. Tenāha ‘‘pāpapuggale’’tiādi. Ekadassīti ekabhavadassī, idhalokamattadassī diṭṭhadhammikasukhamattāpekkhī. Samantāti samantato, parito me katthaci mā ahūti yojanā.
សោឡសហិ បទេហីតិ សោឡសហិ កោដ្ឋាសេហិ។ អកុប្បន្តិ កេនចិ អកោបនីយំ។ អយំ ធម្មសេនាបតិនោ គុណកថា សត្ថុ វចនានុសារេន ទសសហស្សចក្កវាឡព្យាបិនី អហោសិ, តំ ទស្សេតុំ ‘‘ឯវ’’ន្តិអាទិ វុត្តំ។ ចតុព្ពិធា វណ្ណនិភា បាតុភវិ ឧឡារបីតិសោមនស្សសមុដ្ឋានត្តា។ សុដ្ឋុ ឱភាសតីតិ សុភោ។ ឱភាសសម្បត្តិយា មណិនោ ភទ្ទកតាតិ អាហ ‘‘សុភោតិ សុន្ទរោ’’តិ។ ជាតិមា បរិសុទ្ធអាករសមុដ្ឋិតត្តា។ កុរុវិន្ទជាតិអាទិជាតិវិសេសោបិ មណិ អាករបរិសុទ្ធមូលកោ ឯវាតិ អាហ ‘‘ជាតិសម្បន្នោ’’តិ។ ធោវនាទិបរិកម្មេនាតិ ចតូសុ បាសាណេសុ ធោវនទោសនីហរណតាបនសណ្ហករណាទិបរិកម្មេន។ រត្តកម្ពលស្ស វសេន សភាវវណ្ណសិទ្ធិយា វេឡុរិយមណិ អតិវិយ សោភតីតិ អាហ ‘‘បណ្ឌុកម្ពលេ និក្ខិត្តោ’’តិ។ និក្ខន្តិ ភណ្ឌមាហ។ តញ្ច អប្បកេន សុវណ្ណេន កតំ ភណ្ឌំ ន សោភតិ សោភាវិបុលេនាតិ អាហ ‘‘អតិរេកបញ្ចសុវណ្ណេន កតបិឡន្ធន’’ន្តិ។ សុវណ្ណន្តិ បញ្ចធរណស្ស សមញ្ញា, តស្មា បញ្ចវីសតិសុវណ្ណសារិយា វិចិត្តអាភរណំ ឥធ ‘‘និក្ខ’’ន្តិ អធិប្បេតំ។ តញ្ហិ វិបុលំ ន បរិត្តកំ។ មហាជម្ពុសាខាយ បវត្តនទិយន្តិ មហាជម្ពុសាខាយ ហេដ្ឋា សញ្ជាតនទិយំ។ តំ កិរ រតនំ រត្តំ។ សុកុសលេន…បេ.… សម្បហដ្ឋន្តិ សុដ្ឋុ កុសលេន សុវណ្ណការេន ឧក្កាយ តាបេត្វា សម្មា បហដ្ឋំ មជ្ជនាទិវសេន សុកតបរិកម្មំ។ ធាតុវិភង្គេតិ ធាតុវិភង្គសុត្តេ។ កតភណ្ឌន្តិ អាភរណភាវេន កតំ ភណ្ឌំ។
Soḷasahi padehīti soḷasahi koṭṭhāsehi. Akuppanti kenaci akopanīyaṃ. Ayaṃ dhammasenāpatino guṇakathā satthu vacanānusārena dasasahassacakkavāḷabyāpinī ahosi, taṃ dassetuṃ ‘‘eva’’ntiādi vuttaṃ. Catubbidhā vaṇṇanibhā pātubhavi uḷārapītisomanassasamuṭṭhānattā. Suṭṭhu obhāsatīti subho. Obhāsasampattiyā maṇino bhaddakatāti āha ‘‘subhoti sundaro’’ti. Jātimā parisuddhaākarasamuṭṭhitattā. Kuruvindajātiādijātivisesopi maṇi ākaraparisuddhamūlako evāti āha ‘‘jātisampanno’’ti. Dhovanādiparikammenāti catūsu pāsāṇesu dhovanadosanīharaṇatāpanasaṇhakaraṇādiparikammena. Rattakambalassa vasena sabhāvavaṇṇasiddhiyā veḷuriyamaṇi ativiya sobhatīti āha ‘‘paṇḍukambale nikkhitto’’ti. Nikkhanti bhaṇḍamāha. Tañca appakena suvaṇṇena kataṃ bhaṇḍaṃ na sobhati sobhāvipulenāti āha ‘‘atirekapañcasuvaṇṇena katapiḷandhana’’nti. Suvaṇṇanti pañcadharaṇassa samaññā, tasmā pañcavīsatisuvaṇṇasāriyā vicittaābharaṇaṃ idha ‘‘nikkha’’nti adhippetaṃ. Tañhi vipulaṃ na parittakaṃ. Mahājambusākhāya pavattanadiyanti mahājambusākhāya heṭṭhā sañjātanadiyaṃ. Taṃ kira ratanaṃ rattaṃ. Sukusalena…pe… sampahaṭṭhanti suṭṭhu kusalena suvaṇṇakārena ukkāya tāpetvā sammā pahaṭṭhaṃ majjanādivasena sukataparikammaṃ. Dhātuvibhaṅgeti dhātuvibhaṅgasutte. Katabhaṇḍanti ābharaṇabhāvena kataṃ bhaṇḍaṃ.
នាតិឧច្ចោ នាតិនីចោ តរុណសូរិយោ នាម។ សត្ថារា អាភតវណ្ណោ ឧព្ភតគុណោតិ អត្ថោ។ នេវ មរណំ អភិនន្ទតីតិ អត្តនោបិ មរណំ នេវ អភិនន្ទតិ អត្តវិនិបាតស្ស សាវជ្ជភាវតោ។ ពោធិសត្តោ បន បរេសំ អត្ថាយ អត្តនោ អត្តភាវំ បរិច្ចជតិ ករុណាវសេន, ឯវំ វោសជ្ជនំ បរមត្ថបារមីបារិបូរិំ គច្ឆតីតិ សាវកា ន តថា កាតុំ សក្កា សិក្ខាបទតោ។ ន ជីវិតំ បត្ថេតិ ជីវិតាសាយ សមុច្ឆិន្នត្តា។ ទិវសសង្ខេបន្តិ អជ្ជ ត្វំ ឥទំ នាម កម្មំ ករោហិ, ឥទំ តេ វេតនន្តិ ទិវសភាគេន បរិច្ឆិន្នំ វេតនំ។ តាទិសោ ហិ ភតកោ ទិវសក្ខយមេវ ឧទិក្ខតិ, ន កម្មនិដ្ឋានំ។ និព្ពិសំ ភតកោ យថាតិ វេតនំ ភតិំ ឥច្ឆន្តោ កាលក្ខយំ ឧទិក្ខន្តោ ភតកបុរិសោ វិយ។
Nātiucco nātinīco taruṇasūriyo nāma. Satthārā ābhatavaṇṇo ubbhataguṇoti attho. Neva maraṇaṃ abhinandatīti attanopi maraṇaṃ neva abhinandati attavinipātassa sāvajjabhāvato. Bodhisatto pana paresaṃ atthāya attano attabhāvaṃ pariccajati karuṇāvasena, evaṃ vosajjanaṃ paramatthapāramīpāripūriṃ gacchatīti sāvakā na tathā kātuṃ sakkā sikkhāpadato. Na jīvitaṃ pattheti jīvitāsāya samucchinnattā. Divasasaṅkhepanti ajja tvaṃ idaṃ nāma kammaṃ karohi, idaṃ te vetananti divasabhāgena paricchinnaṃ vetanaṃ. Tādiso hi bhatako divasakkhayameva udikkhati, na kammaniṭṭhānaṃ. Nibbisaṃ bhatako yathāti vetanaṃ bhatiṃ icchanto kālakkhayaṃ udikkhanto bhatakapuriso viya.
សុសិមសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Susimasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ៩. សុសិមសុត្តំ • 9. Susimasuttaṃ
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ៩. សុសិមសុត្តវណ្ណនា • 9. Susimasuttavaṇṇanā
