| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
೯. ಸುಸಿಮಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
9. Susimasuttavaṇṇanā
೧೧೦. ನವಮೇ ತುಯ್ಹಮ್ಪಿ ನೋ, ಆನನ್ದ, ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ರುಚ್ಚತೀತಿ ಸತ್ಥಾ ಥೇರಸ್ಸ ವಣ್ಣಂ ಕಥೇತುಕಾಮೋ, ವಣ್ಣೋ ಚ ನಾಮೇಸ ವಿಸಭಾಗಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ಕಥೇತುಂ ನ ವಟ್ಟತಿ। ತಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ಕಥಿತೋ ಹಿ ಮತ್ಥಕಂ ನ ಪಾಪುಣಾತಿ। ಸೋ ಹಿ ‘‘ಅಸುಕೋ ನಾಮ ಭಿಕ್ಖು ಸೀಲವಾ’’ತಿ ವುತ್ತೇ। ‘‘ಕಿಂ ತಸ್ಸ ಸೀಲಂ? ಗೋರೂಪಸೀಲೋ ಸೋ। ಕಿಂ ತಯಾ ಅಞ್ಞೋ ಸೀಲವಾ ನ ದಿಟ್ಠಪುಬ್ಬೋ’’ತಿ ವಾ? ‘‘ಪಞ್ಞವಾ’’ತಿ ವುತ್ತೇ, ‘‘ಕಿಂ ಪಞ್ಞೋ ಸೋ? ಕಿಂ ತಯಾ ಅಞ್ಞೋ ಪಞ್ಞವಾ ನ ದಿಟ್ಠಪುಬ್ಬೋ’’ತಿ? ವಾ, ಆದೀನಿ ವತ್ವಾ ವಣ್ಣಕಥಾಯ ಅನ್ತರಾಯಂ ಕರೋತಿ। ಆನನ್ದತ್ಥೇರೋ ಪನ ಸಾರಿಪುತ್ತತ್ಥೇರಸ್ಸ ಸಭಾಗೋ, ಪಣೀತಾನಿ ಲಭಿತ್ವಾ ಥೇರಸ್ಸ ದೇತಿ, ಅತ್ತನೋ ಉಪಟ್ಠಾಕದಾರಕೇ ಪಬ್ಬಾಜೇತ್ವಾ ಥೇರಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ಉಪಜ್ಝಂ ಗಣ್ಹಾಪೇತಿ, ಉಪಸಮ್ಪಾದೇತಿ। ಸಾರಿಪುತ್ತತ್ಥೇರೋಪಿ ಆನನ್ದತ್ಥೇರಸ್ಸ ತಥೇವ ಕರೋತಿ। ಕಿಂ ಕಾರಣಾ? ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಸ್ಸ ಗುಣೇಸು ಪಸೀದಿತ್ವಾ। ಆನನ್ದತ್ಥೇರೋ ಹಿ – ‘‘ಅಮ್ಹಾಕಂ ಜೇಟ್ಠಭಾತಿಕೋ ಏಕಂ ಅಸಙ್ಖ್ಯೇಯ್ಯಂ ಸತಸಹಸ್ಸಞ್ಚ ಕಪ್ಪೇ ಪಾರಮಿಯೋ ಪೂರೇತ್ವಾ ಸೋಳಸವಿಧಂ ಪಞ್ಞಂ ಪಟಿವಿಜ್ಝಿತ್ವಾ ಧಮ್ಮಸೇನಾಪತಿಟ್ಠಾನೇ ಠಿತೋ’’ತಿ ಥೇರಸ್ಸ ಗುಣೇಸು ಪಸೀದಿತ್ವಾವ ಥೇರಂ ಮಮಾಯತಿ। ಸಾರಿಪುತ್ತತ್ಥೇರೋಪಿ – ‘‘ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಮಯಾ ಕತ್ತಬ್ಬಂ ಮುಖೋದಕದಾನಾದಿಕಿಚ್ಚಂ ಸಬ್ಬಂ ಆನನ್ದೋ ಕರೋತಿ। ಆನನ್ದಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಅಹಂ ಇಚ್ಛಿತಿಚ್ಛಿತಂ ಸಮಾಪತ್ತಿಂ ಸಮಾಪಜ್ಜಿತುಂ ಲಭಾಮೀ’’ತಿ ಆಯಸ್ಮತೋ ಆನನ್ದಸ್ಸ ಗುಣೇಸು ಪಸೀದಿತ್ವಾವ ತಂ ಮಮಾಯತಿ। ತಸ್ಮಾ ಭಗವಾ ಸಾರಿಪುತ್ತತ್ಥೇರಸ್ಸ ವಣ್ಣಂ ಕಥೇತುಕಾಮೋ ಆನನ್ದತ್ಥೇರಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ಕಥೇತುಂ ಆರದ್ಧೋ।
110. Navame tuyhampi no, ānanda, sāriputto ruccatīti satthā therassa vaṇṇaṃ kathetukāmo, vaṇṇo ca nāmesa visabhāgapuggalassa santike kathetuṃ na vaṭṭati. Tassa santike kathito hi matthakaṃ na pāpuṇāti. So hi ‘‘asuko nāma bhikkhu sīlavā’’ti vutte. ‘‘Kiṃ tassa sīlaṃ? Gorūpasīlo so. Kiṃ tayā añño sīlavā na diṭṭhapubbo’’ti vā? ‘‘Paññavā’’ti vutte, ‘‘kiṃ pañño so? Kiṃ tayā añño paññavā na diṭṭhapubbo’’ti? Vā, ādīni vatvā vaṇṇakathāya antarāyaṃ karoti. Ānandatthero pana sāriputtattherassa sabhāgo, paṇītāni labhitvā therassa deti, attano upaṭṭhākadārake pabbājetvā therassa santike upajjhaṃ gaṇhāpeti, upasampādeti. Sāriputtattheropi ānandattherassa tatheva karoti. Kiṃ kāraṇā? Aññamaññassa guṇesu pasīditvā. Ānandatthero hi – ‘‘amhākaṃ jeṭṭhabhātiko ekaṃ asaṅkhyeyyaṃ satasahassañca kappe pāramiyo pūretvā soḷasavidhaṃ paññaṃ paṭivijjhitvā dhammasenāpatiṭṭhāne ṭhito’’ti therassa guṇesu pasīditvāva theraṃ mamāyati. Sāriputtattheropi – ‘‘sammāsambuddhassa mayā kattabbaṃ mukhodakadānādikiccaṃ sabbaṃ ānando karoti. Ānandaṃ nissāya ahaṃ icchiticchitaṃ samāpattiṃ samāpajjituṃ labhāmī’’ti āyasmato ānandassa guṇesu pasīditvāva taṃ mamāyati. Tasmā bhagavā sāriputtattherassa vaṇṇaṃ kathetukāmo ānandattherassa santike kathetuṃ āraddho.
ತತ್ಥ ತುಯ್ಹಮ್ಪೀತಿ ಸಮ್ಪಿಣ್ಡನತ್ಥೋ ಪಿ-ಕಾರೋ। ಇದಂ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ – ‘‘ಆನನ್ದ, ಸಾರಿಪುತ್ತಸ್ಸ ಆಚಾರೋ ಗೋಚರೋ ವಿಹಾರೋ ಅಭಿಕ್ಕಮೋ ಪಟಿಕ್ಕಮೋ ಆಲೋಕಿತವಿಲೋಕಿತಂ ಸಮಿಞ್ಜಿತಪಸಾರಣಂ ಮಯ್ಹಂ ರುಚ್ಚತಿ, ಅಸೀತಿಮಹಾಥೇರಾನಂ ರುಚ್ಚತಿ, ಸದೇವಕಸ್ಸ ಲೋಕಸ್ಸ ರುಚ್ಚತಿ। ತುಯ್ಹಮ್ಪಿ ರುಚ್ಚತೀ’’ತಿ?
Tattha tuyhampīti sampiṇḍanattho pi-kāro. Idaṃ vuttaṃ hoti – ‘‘ānanda, sāriputtassa ācāro gocaro vihāro abhikkamo paṭikkamo ālokitavilokitaṃ samiñjitapasāraṇaṃ mayhaṃ ruccati, asītimahātherānaṃ ruccati, sadevakassa lokassa ruccati. Tuyhampi ruccatī’’ti?
ತತೋ ಥೇರೋ ಸಾಟಕನ್ತರೇ ಲದ್ಧೋಕಾಸೋ ಬಲವಮಲ್ಲೋ ವಿಯ ತುಟ್ಠಮಾನಸೋ ಹುತ್ವಾ – ‘‘ಸತ್ಥಾ ಮಯ್ಹಂ ಪಿಯಸಹಾಯಸ್ಸ ವಣ್ಣಂ ಕಥಾಪೇತುಕಾಮೋ। ಲಭಿಸ್ಸಾಮಿ ನೋ ಅಜ್ಜ, ದೀಪಧಜಭೂತಂ ಮಹಾಜಮ್ಬುಂ ವಿಧುನನ್ತೋ ವಿಯ ವಲಾಹಕನ್ತರತೋ ಚನ್ದಂ ನೀಹರಿತ್ವಾ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ವಿಯ ಸಾರಿಪುತ್ತತ್ಥೇರಸ್ಸ ವಣ್ಣಂ ಕಥೇತು’’ನ್ತಿ ಚಿನ್ತೇತ್ವಾ ಪಠಮತರಂ ತಾವ ಚತೂಹಿ ಪದೇಹಿ ಪುಗ್ಗಲಪಲಾಪೇ ಹರನ್ತೋ ಕಸ್ಸ ಹಿ ನಾಮ, ಭನ್ತೇ, ಅಬಾಲಸ್ಸಾತಿಆದಿಮಾಹ। ಬಾಲೋ ಹಿ ಬಾಲತಾಯ, ದುಟ್ಠೋ ದೋಸತಾಯ, ಮೂಳ್ಹೋ ಮೋಹೇನ, ವಿಪಲ್ಲತ್ಥಚಿತ್ತೋ ಉಮ್ಮತ್ತಕೋ ಚಿತ್ತವಿಪಲ್ಲಾಸೇನ ವಣ್ಣಂ ‘‘ವಣ್ಣೋ’’ತಿ ವಾ ಅವಣ್ಣಂ ‘‘ಅವಣ್ಣೇ’’ತಿ ವಾ, ‘‘ಅಯಂ ಬುದ್ಧೋ, ಅಯಂ ಸಾವಕೋ’’ತಿ ವಾ ನ ಜಾನಾತಿ। ಅಬಾಲಾದಯೋ ಪನ ಜಾನನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ಅಬಾಲಸ್ಸಾತಿಆದಿಮಾಹ। ನ ರುಚ್ಚೇಯ್ಯಾತಿ ಬಾಲಾದೀನಂಯೇವ ಹಿ ಸೋ ನ ರುಚ್ಚೇಯ್ಯ, ನ ಅಞ್ಞಸ್ಸ ಕಸ್ಸಚಿ ನ ರುಚ್ಚೇಯ್ಯ।
Tato thero sāṭakantare laddhokāso balavamallo viya tuṭṭhamānaso hutvā – ‘‘satthā mayhaṃ piyasahāyassa vaṇṇaṃ kathāpetukāmo. Labhissāmi no ajja, dīpadhajabhūtaṃ mahājambuṃ vidhunanto viya valāhakantarato candaṃ nīharitvā dassento viya sāriputtattherassa vaṇṇaṃ kathetu’’nti cintetvā paṭhamataraṃ tāva catūhi padehi puggalapalāpe haranto kassa hi nāma, bhante, abālassātiādimāha. Bālo hi bālatāya, duṭṭho dosatāya, mūḷho mohena, vipallatthacitto ummattako cittavipallāsena vaṇṇaṃ ‘‘vaṇṇo’’ti vā avaṇṇaṃ ‘‘avaṇṇe’’ti vā, ‘‘ayaṃ buddho, ayaṃ sāvako’’ti vā na jānāti. Abālādayo pana jānanti, tasmā abālassātiādimāha. Na rucceyyāti bālādīnaṃyeva hi so na rucceyya, na aññassa kassaci na rucceyya.
ಏವಂ ಪುಗ್ಗಲಪಲಾಪೇ ಹರಿತ್ವಾ ಇದಾನಿ ಸೋಳಸಹಿ ಪದೇಹಿ ಯಥಾಭೂತಂ ವಣ್ಣಂ ಕಥೇನ್ತೋ ಪಣ್ಡಿತೋ, ಭನ್ತೇತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಪಣ್ಡಿತೋತಿ ಪಣ್ಡಿಚ್ಚೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ, ಚತೂಸು ಕೋಸಲ್ಲೇಸು ಠಿತಸ್ಸೇತಂ ನಾಮಂ। ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ – ‘‘ಯತೋ ಖೋ, ಆನನ್ದ, ಭಿಕ್ಖು ಧಾತುಕುಸಲೋ ಚ ಹೋತಿ ಆಯತನಕುಸಲೋ ಚ ಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪಾದಕುಸಲೋ ಚ ಠಾನಾಟ್ಠಾನಕುಸಲೋ ಚ, ಏತ್ತಾವತಾ ಖೋ, ಆನನ್ದ, ‘ಪಣ್ಡಿತೋ ಭಿಕ್ಖೂ’ತಿ ಅಲಂ ವಚನಾಯಾ’’ತಿ (ಮ॰ ನಿ॰ ೩.೧೨೪)। ಮಹಾಪಞ್ಞೋತಿಆದೀಸು ಮಹಾಪಞ್ಞಾದೀಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ತತ್ರಿದಂ ಮಹಾಪಞ್ಞಾದೀನಂ ನಾನತ್ತಂ (ಪಟಿ॰ ಮ॰ ೩.೪) – ಕತಮಾ ಮಹಾಪಞ್ಞಾ? ಮಹನ್ತೇ ಸೀಲಕ್ಖನ್ಧೇ ಪರಿಗ್ಗಣ್ಹಾತೀತಿ ಮಹಾಪಞ್ಞಾ, ಮಹನ್ತೇ ಸಮಾಧಿಕ್ಖನ್ಧೇ, ಪಞ್ಞಾಕ್ಖನ್ಧೇ, ವಿಮುತ್ತಿಕ್ಖನ್ಧೇ, ವಿಮುತ್ತಿಞಾಣದಸ್ಸನಕ್ಖನ್ಧೇ ಪರಿಗ್ಗಣ್ಹಾತೀತಿ ಮಹಾಪಞ್ಞಾ। ಮಹನ್ತಾನಿ ಠಾನಾಟ್ಠಾನಾನಿ, ಮಹಾವಿಹಾರಸಮಾಪತ್ತಿಯೋ, ಮಹನ್ತಾನಿ ಅರಿಯಸಚ್ಚಾನಿ, ಮಹನ್ತೇ ಸತಿಪಟ್ಠಾನೇ, ಸಮ್ಮಪ್ಪಧಾನೇ, ಇದ್ಧಿಪಾದೇ, ಮಹನ್ತಾನಿ ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ, ಬಲಾನಿ, ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾನಿ, ಮಹನ್ತೇ ಅರಿಯಮಗ್ಗೇ , ಮಹನ್ತಾನಿ ಸಾಮಞ್ಞಫಲಾನಿ, ಮಹಾಅಭಿಞ್ಞಾಯೋ, ಮಹನ್ತಂ ಪರಮತ್ಥಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಪರಿಗ್ಗಣ್ಹಾತೀತಿ ಮಹಾಪಞ್ಞಾ।
Evaṃ puggalapalāpe haritvā idāni soḷasahi padehi yathābhūtaṃ vaṇṇaṃ kathento paṇḍito, bhantetiādimāha. Tattha paṇḍitoti paṇḍiccena samannāgato, catūsu kosallesu ṭhitassetaṃ nāmaṃ. Vuttañhetaṃ – ‘‘yato kho, ānanda, bhikkhu dhātukusalo ca hoti āyatanakusalo ca paṭiccasamuppādakusalo ca ṭhānāṭṭhānakusalo ca, ettāvatā kho, ānanda, ‘paṇḍito bhikkhū’ti alaṃ vacanāyā’’ti (ma. ni. 3.124). Mahāpaññotiādīsu mahāpaññādīhi samannāgatoti attho. Tatridaṃ mahāpaññādīnaṃ nānattaṃ (paṭi. ma. 3.4) – katamā mahāpaññā? Mahante sīlakkhandhe pariggaṇhātīti mahāpaññā, mahante samādhikkhandhe, paññākkhandhe, vimuttikkhandhe, vimuttiñāṇadassanakkhandhe pariggaṇhātīti mahāpaññā. Mahantāni ṭhānāṭṭhānāni, mahāvihārasamāpattiyo, mahantāni ariyasaccāni, mahante satipaṭṭhāne, sammappadhāne, iddhipāde, mahantāni indriyāni, balāni, bojjhaṅgāni, mahante ariyamagge , mahantāni sāmaññaphalāni, mahāabhiññāyo, mahantaṃ paramatthaṃ nibbānaṃ pariggaṇhātīti mahāpaññā.
ಸಾ ಪನ ಥೇರಸ್ಸ ದೇವೋರೋಹನಂ ಕತ್ವಾ ಸಙ್ಕಸ್ಸನಗರದ್ವಾರೇ ಠಿತೇನ ಸತ್ಥಾರಾ ಪುಥುಜ್ಜನಪಞ್ಚಕೇ ಪಞ್ಹೇ ಪುಚ್ಛಿತೇ ತಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇನ್ತಸ್ಸ ಪಾಕಟಾ ಜಾತಾ।
Sā pana therassa devorohanaṃ katvā saṅkassanagaradvāre ṭhitena satthārā puthujjanapañcake pañhe pucchite taṃ vissajjentassa pākaṭā jātā.
ಕತಮಾ ಪುಥುಪಞ್ಞಾ? ಪುಥು ನಾನಾಖನ್ಧೇಸು, (ಞಾಣಂ ಪವತ್ತತೀತಿ ಪುಥುಪಞ್ಞಾ।) ಪುಥು ನಾನಾಧಾತೂಸು, ಪುಥು ನಾನಾಆಯತನೇಸು, ಪುಥು ನಾನಾಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪಾದೇಸು, ಪುಥು ನಾನಾಸುಞ್ಞತಮನುಪಲಬ್ಭೇಸು, ಪುಥು ನಾನಾಅತ್ಥೇಸು, ಧಮ್ಮೇಸು ನಿರುತ್ತೀಸು ಪಟಿಭಾನೇಸು, ಪುಥು ನಾನಾಸೀಲಕ್ಖನ್ಧೇಸು, ಪುಥು ನಾನಾಸಮಾಧಿ-ಪಞ್ಞಾವಿಮುತ್ತಿ-ವಿಮುತ್ತಿಞಾಣದಸ್ಸನಕ್ಖನ್ಧೇಸು, ಪುಥು ನಾನಾಠಾನಾಟ್ಠಾನೇಸು, ಪುಥು ನಾನಾವಿಹಾರಸಮಾಪತ್ತೀಸು, ಪುಥು ನಾನಾಅರಿಯಸಚ್ಚೇಸು, ಪುಥು ನಾನಾಸತಿಪಟ್ಠಾನೇಸು, ಸಮ್ಮಪ್ಪಧಾನೇಸು, ಇದ್ಧಿಪಾದೇಸು, ಇನ್ದ್ರಿಯೇಸು, ಬಲೇಸು, ಬೋಜ್ಝಙ್ಗೇಸು, ಪುಥು ನಾನಾಅರಿಯಮಗ್ಗೇಸು, ಸಾಮಞ್ಞಫಲೇಸು, ಅಭಿಞ್ಞಾಸು, ಪುಥು ನಾನಾಜನಸಾಧಾರಣೇ ಧಮ್ಮೇ ಸಮತಿಕ್ಕಮ್ಮ ಪರಮತ್ಥೇ ನಿಬ್ಬಾನೇ ಞಾಣಂ ಪವತ್ತತೀತಿ ಪುಥುಪಞ್ಞಾ।
Katamā puthupaññā? Puthu nānākhandhesu, (ñāṇaṃ pavattatīti puthupaññā.) Puthu nānādhātūsu, puthu nānāāyatanesu, puthu nānāpaṭiccasamuppādesu, puthu nānāsuññatamanupalabbhesu, puthu nānāatthesu, dhammesu niruttīsu paṭibhānesu, puthu nānāsīlakkhandhesu, puthu nānāsamādhi-paññāvimutti-vimuttiñāṇadassanakkhandhesu, puthu nānāṭhānāṭṭhānesu, puthu nānāvihārasamāpattīsu, puthu nānāariyasaccesu, puthu nānāsatipaṭṭhānesu, sammappadhānesu, iddhipādesu, indriyesu, balesu, bojjhaṅgesu, puthu nānāariyamaggesu, sāmaññaphalesu, abhiññāsu, puthu nānājanasādhāraṇe dhamme samatikkamma paramatthe nibbāne ñāṇaṃ pavattatīti puthupaññā.
ಕತಮಾ ಹಾಸಪಞ್ಞಾ? ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ಹಾಸಬಹುಲೋ ವೇದಬಹುಲೋ ತುಟ್ಠಿಬಹುಲೋ ಪಾಮೋಜ್ಜಬಹುಲೋ ಸೀಲಂ ಪರಿಪೂರೇತಿ, ಇನ್ದ್ರಿಯಸಂವರಂ ಪರಿಪೂರೇತಿ, ಭೋಜನೇ ಮತ್ತಞ್ಞುತಂ, ಜಾಗರಿಯಾನುಯೋಗಂ, ಸೀಲಕ್ಖನ್ಧಂ, ಸಮಾಧಿಕ್ಖನ್ಧಂ, ಪಞ್ಞಾಕ್ಖನ್ಧಂ, ವಿಮುತ್ತಿಕ್ಖನ್ಧಂ, ವಿಮುತ್ತಿಞಾಣದಸ್ಸನಕ್ಖನ್ಧಂ ಪರಿಪೂರೇತೀತಿ, ಹಾಸಪಞ್ಞಾ। ಹಾಸಬಹುಲೋ ಪಾಮೋಜ್ಜಬಹುಲೋ ಠಾನಾಟ್ಠಾನಂ ಪಟಿವಿಜ್ಝತೀತಿ ಹಾಸಪಞ್ಞಾ। ಹಾಸಬಹುಲೋ ವಿಹಾರಸಮಾಪತ್ತಿಯೋ ಪರಿಪೂರೇತೀತಿ ಹಾಸಪಞ್ಞಾ। ಹಾಸಬಹುಲೋ ಅರಿಯಸಚ್ಚಾನಿ ಪಟಿವಿಜ್ಝತಿ। ಸತಿಪಟ್ಠಾನೇ , ಸಮ್ಮಪ್ಪಧಾನೇ, ಇದ್ಧಿಪಾದೇ, ಇನ್ದ್ರಿಯಾನಿ, ಬಲಾನಿ , ಬೋಜ್ಝಙ್ಗಾನಿ, ಅರಿಯಮಗ್ಗಂ ಭಾವೇತೀತಿ ಹಾಸಪಞ್ಞಾ। ಹಾಸಬಹುಲೋ ಸಾಮಞ್ಞಫಲಾನಿ ಸಚ್ಛಿಕರೋತಿ, ಅಭಿಞ್ಞಾಯೋ ಪಟಿವಿಜ್ಝತೀತಿ ಹಾಸಪಞ್ಞಾ, ಹಾಸಬಹುಲೋ ವೇದತುಟ್ಠಿಪಾಮೋಜ್ಜಬಹುಲೋ ಪರಮತ್ಥಂ ನಿಬ್ಬಾನಂ ಸಚ್ಛಿಕರೋತೀತಿ ಹಾಸಪಞ್ಞಾ।
Katamā hāsapaññā? Idhekacco hāsabahulo vedabahulo tuṭṭhibahulo pāmojjabahulo sīlaṃ paripūreti, indriyasaṃvaraṃ paripūreti, bhojane mattaññutaṃ, jāgariyānuyogaṃ, sīlakkhandhaṃ, samādhikkhandhaṃ, paññākkhandhaṃ, vimuttikkhandhaṃ, vimuttiñāṇadassanakkhandhaṃ paripūretīti, hāsapaññā. Hāsabahulo pāmojjabahulo ṭhānāṭṭhānaṃ paṭivijjhatīti hāsapaññā. Hāsabahulo vihārasamāpattiyo paripūretīti hāsapaññā. Hāsabahulo ariyasaccāni paṭivijjhati. Satipaṭṭhāne , sammappadhāne, iddhipāde, indriyāni, balāni , bojjhaṅgāni, ariyamaggaṃ bhāvetīti hāsapaññā. Hāsabahulo sāmaññaphalāni sacchikaroti, abhiññāyo paṭivijjhatīti hāsapaññā, hāsabahulo vedatuṭṭhipāmojjabahulo paramatthaṃ nibbānaṃ sacchikarotīti hāsapaññā.
ಥೇರೋ ಚ ಸರದೋ ನಾಮ ತಾಪಸೋ ಹುತ್ವಾ ಅನೋಮದಸ್ಸಿಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಪಾದಮೂಲೇ ಅಗ್ಗಸಾವಕಪತ್ಥನಂ ಪಟ್ಠಪೇಸಿ। ತಂಕಾಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಹಾಸಬಹುಲೋ ಸೀಲಪರಿಪೂರಣಾದೀನಿ ಅಕಾಸೀತಿ ಹಾಸಪಞ್ಞೋ।
Thero ca sarado nāma tāpaso hutvā anomadassissa bhagavato pādamūle aggasāvakapatthanaṃ paṭṭhapesi. Taṃkālato paṭṭhāya hāsabahulo sīlaparipūraṇādīni akāsīti hāsapañño.
ಕತಮಾ ಜವನಪಞ್ಞಾ? ಯಂಕಿಞ್ಚಿ ರೂಪಂ ಅತೀತಾನಾಗತಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಂ…ಪೇ॰… ಯಂ ದೂರೇ ಸನ್ತಿಕೇ ವಾ, ಸಬ್ಬಂ ರೂಪಂ ಅನಿಚ್ಚತೋ ಖಿಪ್ಪಂ ಜವತೀತಿ ಜವನಪಞ್ಞಾ। ದುಕ್ಖತೋ ಖಿಪ್ಪಂ, ಅನತ್ತತೋ ಖಿಪ್ಪಂ ಜವತೀತಿ ಜವನಪಞ್ಞಾ। ಯಾ ಕಾಚಿ ವೇದನಾ…ಪೇ॰… ಯಾ ಕಾಚಿ ಸಞ್ಞಾ… ಯೇ ಕೇಚಿ ಸಙ್ಖಾರಾ… ಯಂಕಿಞ್ಚಿ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಅತೀತಾನಾಗತಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಂ…ಪೇ॰… ಸಬ್ಬಂ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಅನಿಚ್ಚತೋ, ದುಕ್ಖತೋ, ಅನತ್ತತೋ ಖಿಪ್ಪಂ ಜವತೀತಿ ಜವನಪಞ್ಞಾ। ಚಕ್ಖು…ಪೇ॰… ಜರಾಮರಣಂ ಅತೀತಾನಾಗತಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಂ ಅನಿಚ್ಚತೋ, ದುಕ್ಖತೋ, ಅನತ್ತತೋ ಖಿಪ್ಪಂ ಜವತೀತಿ ಜವನಪಞ್ಞಾ। ರೂಪಂ ಅತೀತಾನಾಗತಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಂ ಅನಿಚ್ಚಂ ಖಯಟ್ಠೇನ, ದುಕ್ಖಂ ಭಯಟ್ಠೇನ, ಅನತ್ತಾ ಅಸಾರಕಟ್ಠೇನಾತಿ ತುಲಯಿತ್ವಾ ತೀರಯಿತ್ವಾ ವಿಭಾವಯಿತ್ವಾ ವಿಭೂತಂ ಕತ್ವಾ ರೂಪನಿರೋಧೇ ನಿಬ್ಬಾನೇ ಖಿಪ್ಪಂ ಜವತೀತಿ ಜವನಪಞ್ಞಾ। ವೇದನಾ… ಸಞ್ಞಾ… ಸಙ್ಖಾರಾ… ವಿಞ್ಞಾಣಂ… ಚಕ್ಖು…ಪೇ॰… ಜರಾಮರಣಂ ಅತೀತಾನಾಗತಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಂ ಅನಿಚ್ಚಂ ಖಯಟ್ಠೇನ…ಪೇ॰… ವಿಭೂತಂ ಕತ್ವಾ ಜರಾಮರಣನಿರೋಧೇ ನಿಬ್ಬಾನೇ ಖಿಪ್ಪಂ ಜವತೀತಿ ಜವನಪಞ್ಞಾ। ರೂಪಂ ಅತೀತಾನಾಗತಪಚ್ಚುಪ್ಪನ್ನಂ…ಪೇ॰… ವಿಞ್ಞಾಣಂ। ಚಕ್ಖು…ಪೇ॰… ಜರಾಮರಣಂ ಅನಿಚ್ಚಂ ಸಙ್ಖತಂ ಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪನ್ನಂ ಖಯಧಮ್ಮಂ ವಯಧಮ್ಮಂ ವಿರಾಗಧಮ್ಮಂ ನಿರೋಧಧಮ್ಮನ್ತಿ ತುಲಯಿತ್ವಾ ತೀರಯಿತ್ವಾ ವಿಭಾವಯಿತ್ವಾ ವಿಭೂತಂ ಕತ್ವಾ ಜರಾಮರಣನಿರೋಧೇ ನಿಬ್ಬಾನೇ ಖಿಪ್ಪಂ ಜವತೀತಿ ಜವನಪಞ್ಞಾ।
Katamā javanapaññā? Yaṃkiñci rūpaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ…pe… yaṃ dūre santike vā, sabbaṃ rūpaṃ aniccato khippaṃ javatīti javanapaññā. Dukkhato khippaṃ, anattato khippaṃ javatīti javanapaññā. Yā kāci vedanā…pe… yā kāci saññā… ye keci saṅkhārā… yaṃkiñci viññāṇaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ…pe… sabbaṃ viññāṇaṃ aniccato, dukkhato, anattato khippaṃ javatīti javanapaññā. Cakkhu…pe… jarāmaraṇaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ aniccato, dukkhato, anattato khippaṃ javatīti javanapaññā. Rūpaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ aniccaṃ khayaṭṭhena, dukkhaṃ bhayaṭṭhena, anattā asārakaṭṭhenāti tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā rūpanirodhe nibbāne khippaṃ javatīti javanapaññā. Vedanā… saññā… saṅkhārā… viññāṇaṃ… cakkhu…pe… jarāmaraṇaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ aniccaṃ khayaṭṭhena…pe… vibhūtaṃ katvā jarāmaraṇanirodhe nibbāne khippaṃ javatīti javanapaññā. Rūpaṃ atītānāgatapaccuppannaṃ…pe… viññāṇaṃ. Cakkhu…pe… jarāmaraṇaṃ aniccaṃ saṅkhataṃ paṭiccasamuppannaṃ khayadhammaṃ vayadhammaṃ virāgadhammaṃ nirodhadhammanti tulayitvā tīrayitvā vibhāvayitvā vibhūtaṃ katvā jarāmaraṇanirodhe nibbāne khippaṃ javatīti javanapaññā.
ಕತಮಾ ತಿಕ್ಖಪಞ್ಞಾ? ಖಿಪ್ಪಂ ಕಿಲೇಸೇ ಛಿನ್ದತೀತಿ ತಿಕ್ಖಪಞ್ಞಾ। ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಕಾಮವಿತಕ್ಕಂ ನಾಧಿವಾಸೇತಿ, ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಬ್ಯಾಪಾದವಿತಕ್ಕಂ… ಉಪ್ಪನ್ನಂ ವಿಹಿಂಸಾವಿತಕ್ಕಂ… ಉಪ್ಪನ್ನುಪ್ಪನ್ನೇ ಪಾಪಕೇ ಅಕುಸಲೇ ಧಮ್ಮೇ… ಉಪ್ಪನ್ನಂ ರಾಗಂ… ದೋಸಂ… ಮೋಹಂ… ಕೋಧಂ… ಉಪನಾಹಂ… ಮಕ್ಖಂ… ಪಳಾಸಂ… ಇಸ್ಸಂ… ಮಚ್ಛರಿಯಂ… ಮಾಯಂ… ಸಾಠೇಯ್ಯಂ… ಥಮ್ಭಂ… ಸಾರಮ್ಭಂ… ಮಾನಂ… ಅತಿಮಾನಂ… ಮದಂ… ಪಮಾದಂ… ಸಬ್ಬೇ ಕಿಲೇಸೇ… ಸಬ್ಬೇ ದುಚ್ಚರಿತೇ… ಸಬ್ಬೇ ಅಭಿಸಙ್ಖಾರೇ… ಸಬ್ಬೇ ಭವಗಾಮಿಕಮ್ಮೇ ನಾಧಿವಾಸೇತಿ ಪಜಹತಿ ವಿನೋದೇತಿ, ಬ್ಯನ್ತೀಕರೋತಿ, ಅನಭಾವಂ ಗಮೇತೀತಿ ತಿಕ್ಖಪಞ್ಞಾ। ಏಕಸ್ಮಿಂ ಆಸನೇ ಚತ್ತಾರೋ ಚ ಅರಿಯಮಗ್ಗಾ, ಚತ್ತಾರಿ ಚ ಸಾಮಞ್ಞಫಲಾನಿ, ಚತಸ್ಸೋ ಚ ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಯೋ, ಛ ಚ ಅಭಿಞ್ಞಾಯೋ ಅಧಿಗತಾ ಹೋನ್ತಿ ಸಚ್ಛಿಕತಾ ಫಸ್ಸಿತಾ ಪಞ್ಞಾಯಾತಿ ತಿಕ್ಖಪಞ್ಞಾ।
Katamā tikkhapaññā? Khippaṃ kilese chindatīti tikkhapaññā. Uppannaṃ kāmavitakkaṃ nādhivāseti, uppannaṃ byāpādavitakkaṃ… uppannaṃ vihiṃsāvitakkaṃ… uppannuppanne pāpake akusale dhamme… uppannaṃ rāgaṃ… dosaṃ… mohaṃ… kodhaṃ… upanāhaṃ… makkhaṃ… paḷāsaṃ… issaṃ… macchariyaṃ… māyaṃ… sāṭheyyaṃ… thambhaṃ… sārambhaṃ… mānaṃ… atimānaṃ… madaṃ… pamādaṃ… sabbe kilese… sabbe duccarite… sabbe abhisaṅkhāre… sabbe bhavagāmikamme nādhivāseti pajahati vinodeti, byantīkaroti, anabhāvaṃ gametīti tikkhapaññā. Ekasmiṃ āsane cattāro ca ariyamaggā, cattāri ca sāmaññaphalāni, catasso ca paṭisambhidāyo, cha ca abhiññāyo adhigatā honti sacchikatā phassitā paññāyāti tikkhapaññā.
ಥೇರೋ ಚ ಭಾಗಿನೇಯ್ಯಸ್ಸ ದೀಘನಖಪರಿಬ್ಬಾಜಕಸ್ಸ ವೇದನಾಪರಿಗ್ಗಹಸುತ್ತೇ ದೇಸಿಯಮಾನೇ ಠಿತಕೋವ ಸಬ್ಬಕಿಲೇಸೇ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಸಾವಕಪಾರಮಿಞಾಣಂ ಪಟಿವಿದ್ಧಕಾಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ತಿಕ್ಖಪಞ್ಞೋ ನಾಮ ಜಾತೋ। ತೇನಾಹ – ‘‘ತಿಕ್ಖಪಞ್ಞೋ, ಭನ್ತೇ, ಆಯಸ್ಮಾ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ’’ತಿ।
Thero ca bhāgineyyassa dīghanakhaparibbājakassa vedanāpariggahasutte desiyamāne ṭhitakova sabbakilese chinditvā sāvakapāramiñāṇaṃ paṭividdhakālato paṭṭhāya tikkhapañño nāma jāto. Tenāha – ‘‘tikkhapañño, bhante, āyasmā sāriputto’’ti.
ಕತಮಾ ನಿಬ್ಬೇಧಿಕಪಞ್ಞಾ? ಇಧೇಕಚ್ಚೋ ಸಬ್ಬಸಙ್ಖಾರೇಸು ಉಬ್ಬೇಗಬಹುಲೋ ಹೋತಿ ಉತ್ತಾಸಬಹುಲೋ ಉಕ್ಕಣ್ಠನಬಹುಲೋ ಅರತಿಬಹುಲೋ ಅನಭಿರತಿಬಹುಲೋ ಬಹಿಮುಖೋ ನ ರಮತಿ ಸಬ್ಬಸಙ್ಖಾರೇಸು, ಅನಿಬ್ಬಿದ್ಧಪುಬ್ಬಂ ಅಪ್ಪದಾಲಿತಪುಬ್ಬಂ ಲೋಭಕ್ಖನ್ಧಂ ನಿಬ್ಬಿಜ್ಝತಿ ಪದಾಲೇತೀತಿ ನಿಬ್ಬೇಧಿಕಪಞ್ಞಾ। ಅನಿಬ್ಬಿದ್ಧಪುಬ್ಬಂ ಅಪ್ಪದಾಲಿತಪುಬ್ಬಂ ದೋಸಕ್ಖನ್ಧಂ… ಮೋಹಕ್ಖನ್ಧಂ… ಕೋಧಂ… ಉಪನಾಹಂ…ಪೇ॰… ಸಬ್ಬೇ ಭವಗಾಮಿಕಮ್ಮೇ ನಿಬ್ಬಿಜ್ಝತಿ ಪದಾಲೇತೀತಿ ನಿಬ್ಬೇಧಿಕಪಞ್ಞಾ।
Katamā nibbedhikapaññā? Idhekacco sabbasaṅkhāresu ubbegabahulo hoti uttāsabahulo ukkaṇṭhanabahulo aratibahulo anabhiratibahulo bahimukho na ramati sabbasaṅkhāresu, anibbiddhapubbaṃ appadālitapubbaṃ lobhakkhandhaṃ nibbijjhati padāletīti nibbedhikapaññā. Anibbiddhapubbaṃ appadālitapubbaṃ dosakkhandhaṃ… mohakkhandhaṃ… kodhaṃ… upanāhaṃ…pe… sabbe bhavagāmikamme nibbijjhati padāletīti nibbedhikapaññā.
ಅಪ್ಪಿಚ್ಛೋತಿ ಸನ್ತಗುಣನಿಗುಹನತಾ, ಪಚ್ಚಯಪಟಿಗ್ಗಹಣೇ ಚ ಮತ್ತಞ್ಞುತಾ, ಏತಂ ಅಪ್ಪಿಚ್ಛಲಕ್ಖಣನ್ತಿ ಇಮಿನಾ ಲಕ್ಖಣೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ। ಸನ್ತುಟ್ಠೋತಿ ಚತೂಸು ಪಚ್ಚಯೇಸು ಯಥಾಲಾಭಸನ್ತೋಸೋ ಯಥಾಬಲಸನ್ತೋಸೋ ಯಥಾಸಾರುಪ್ಪಸನ್ತೋಸೋತಿ, ಇಮೇಹಿ ತೀಹಿ ಸನ್ತೋಸೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ। ಪವಿವಿತ್ತೋತಿ ಕಾಯವಿವೇಕೋ ಚ ವಿವೇಕಟ್ಠಕಾಯಾನಂ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಾಭಿರತಾನಂ, ಚಿತ್ತವಿವೇಕೋ ಚ ಪರಿಸುದ್ಧಚಿತ್ತಾನಂ ಪರಮವೋದಾನಪ್ಪತ್ತಾನಂ, ಉಪಧಿವಿವೇಕೋ ಚ ನಿರುಪಧೀನಂ ಪುಗ್ಗಲಾನಂ ವಿಸಙ್ಖಾರಗತಾನನ್ತಿ, ಇಮೇಸಂ ತಿಣ್ಣಂ ವಿವೇಕಾನಂ ಲಾಭೀ। ಅಸಂಸಟ್ಠೋತಿ ದಸ್ಸನಸಂಸಗ್ಗೋ ಸವನಸಂಸಗ್ಗೋ ಸಮುಲ್ಲಪನಸಂಸಗ್ಗೋ ಪರಿಭೋಗಸಂಸಗ್ಗೋ ಕಾಯಸಂಸಗ್ಗೋತಿ, ಇಮೇಹಿ ಪಞ್ಚಹಿ ಸಂಸಗ್ಗೇಹಿ ವಿರಹಿತೋ। ಅಯಞ್ಚ ಪಞ್ಚವಿಧೋ ಸಂಸಗ್ಗೋ ರಾಜೂಹಿ ರಾಜಮಹಾಮತ್ತೇಹಿ ತಿತ್ಥಿಯೇಹಿ ತಿತ್ಥಿಯಸಾವಕೇಹಿ ಉಪಾಸಕೇಹಿ ಉಪಸಿಕಾಹಿ ಭಿಕ್ಖೂಹಿ ಭಿಕ್ಖುನೀಹೀತಿ ಅಟ್ಠಹಿ ಪುಗ್ಗಲೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಜಾಯತಿ, ಸೋ ಸಬ್ಬೋಪಿ ಥೇರಸ್ಸ ನತ್ಥೀತಿ ಅಸಂಸಟ್ಠೋ।
Appicchoti santaguṇaniguhanatā, paccayapaṭiggahaṇe ca mattaññutā, etaṃ appicchalakkhaṇanti iminā lakkhaṇena samannāgato. Santuṭṭhoti catūsu paccayesu yathālābhasantoso yathābalasantoso yathāsāruppasantosoti, imehi tīhi santosehi samannāgato. Pavivittoti kāyaviveko ca vivekaṭṭhakāyānaṃ nekkhammābhiratānaṃ, cittaviveko ca parisuddhacittānaṃ paramavodānappattānaṃ, upadhiviveko ca nirupadhīnaṃ puggalānaṃ visaṅkhāragatānanti, imesaṃ tiṇṇaṃ vivekānaṃ lābhī. Asaṃsaṭṭhoti dassanasaṃsaggo savanasaṃsaggo samullapanasaṃsaggo paribhogasaṃsaggo kāyasaṃsaggoti, imehi pañcahi saṃsaggehi virahito. Ayañca pañcavidho saṃsaggo rājūhi rājamahāmattehi titthiyehi titthiyasāvakehi upāsakehi upasikāhi bhikkhūhi bhikkhunīhīti aṭṭhahi puggalehi saddhiṃ jāyati, so sabbopi therassa natthīti asaṃsaṭṭho.
ಆರದ್ಧವೀರಿಯೋತಿ ಪಗ್ಗಹಿತವೀರಿಯೋ ಪರಿಪುಣ್ಣವೀರಿಯೋ। ತತ್ಥ ಆರದ್ಧವೀರಿಯೋ ಭಿಕ್ಖು ಗಮನೇ ಉಪ್ಪನ್ನಕಿಲೇಸಸ್ಸ ಠಾನಂ ಪಾಪುಣಿತುಂ ನ ದೇತಿ, ಠಾನೇ ಉಪ್ಪನ್ನಸ್ಸ ನಿಸಜ್ಜಂ, ನಿಸಜ್ಜಾಯ ಉಪ್ಪನ್ನಸ್ಸ ಸೇಯ್ಯಂ ಪಾಪುಣಿತುಂ ನ ದೇತಿ, ತಸ್ಮಿಂ ತಸ್ಮಿಂ ಇರಿಯಾಪಥೇ ಉಪ್ಪನ್ನಂ ತತ್ಥ ತತ್ಥೇವ ನಿಗ್ಗಣ್ಹಾತಿ। ಥೇರೋ ಪನ ಚತುಚತ್ತಾಲೀಸ ವಸ್ಸಾನಿ ಮಞ್ಚೇ ಪಿಟ್ಠಿಂ ನ ಪಸಾರೇತಿ। ತಂ ಸನ್ಧಾಯ ‘‘ಆರದ್ಧವೀರಿಯೋ’’ತಿ ಆಹ। ವತ್ತಾತಿ ಓಧುನನವತ್ತಾ। ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಅಜ್ಝಾಚಾರಂ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಅಜ್ಜ ಕಥೇಸ್ಸಾಮಿ, ಸ್ವೇ ಕಥೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಕಥಾವವತ್ಥಾನಂ ನ ಕರೋತಿ, ತಸ್ಮಿಂ ತಸ್ಮಿಂ ಯೇವ ಠಾನೇ ಓವದತಿ ಅನುಸಾಸತೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
Āraddhavīriyoti paggahitavīriyo paripuṇṇavīriyo. Tattha āraddhavīriyo bhikkhu gamane uppannakilesassa ṭhānaṃ pāpuṇituṃ na deti, ṭhāne uppannassa nisajjaṃ, nisajjāya uppannassa seyyaṃ pāpuṇituṃ na deti, tasmiṃ tasmiṃ iriyāpathe uppannaṃ tattha tattheva niggaṇhāti. Thero pana catucattālīsa vassāni mañce piṭṭhiṃ na pasāreti. Taṃ sandhāya ‘‘āraddhavīriyo’’ti āha. Vattāti odhunanavattā. Bhikkhūnaṃ ajjhācāraṃ disvā ‘‘ajja kathessāmi, sve kathessāmī’’ti kathāvavatthānaṃ na karoti, tasmiṃ tasmiṃ yeva ṭhāne ovadati anusāsatīti attho.
ವಚನಕ್ಖಮೋತಿ ವಚನಂ ಖಮತಿ। ಏಕೋ ಹಿ ಪರಸ್ಸ ಓವಾದಂ ದೇತಿ, ಸಯಂ ಪನ ಅಞ್ಞೇನ ಓವದಿಯಮಾನೋ ಕುಜ್ಝತಿ। ಥೇರೋ ಪನ ಪರಸ್ಸಪಿ ಓವಾದಂ ದೇತಿ, ಸಯಂ ಓವದಿಯಮಾನೋಪಿ ಸಿರಸಾ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛತಿ। ಏಕದಿವಸಂ ಕಿರ ಸಾರಿಪುತ್ತತ್ಥೇರಂ ಸತ್ತವಸ್ಸಿಕೋ ಸಾಮಣೇರೋ – ‘‘ಭನ್ತೇ, ಸಾರಿಪುತ್ತ, ತುಮ್ಹಾಕಂ ನಿವಾಸನಕಣ್ಣೋ ಓಲಮ್ಬತೀ’’ತಿ ಆಹ। ಥೇರೋ ಕಿಞ್ಚಿ ಅವತ್ವಾವ ಏಕಮನ್ತಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಪರಿಮಣ್ಡಲಂ ನಿವಾಸೇತ್ವಾ ಆಗಮ್ಮ ‘‘ಏತ್ತಕಂ ವಟ್ಟತಿ ಆಚರಿಯಾ’’ತಿ ಅಞ್ಜಲಿಂ ಪಗ್ಗಯ್ಹ ಅಟ್ಠಾಸಿ।
Vacanakkhamoti vacanaṃ khamati. Eko hi parassa ovādaṃ deti, sayaṃ pana aññena ovadiyamāno kujjhati. Thero pana parassapi ovādaṃ deti, sayaṃ ovadiyamānopi sirasā sampaṭicchati. Ekadivasaṃ kira sāriputtattheraṃ sattavassiko sāmaṇero – ‘‘bhante, sāriputta, tumhākaṃ nivāsanakaṇṇo olambatī’’ti āha. Thero kiñci avatvāva ekamantaṃ gantvā parimaṇḍalaṃ nivāsetvā āgamma ‘‘ettakaṃ vaṭṭati ācariyā’’ti añjaliṃ paggayha aṭṭhāsi.
‘‘ತದಹು ಪಬ್ಬಜಿತೋ ಸನ್ತೋ, ಜಾತಿಯಾ ಸತ್ತವಸ್ಸಿಕೋ।
‘‘Tadahu pabbajito santo, jātiyā sattavassiko;
ಸೋಪಿ ಮಂ ಅನುಸಾಸೇಯ್ಯ, ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛಾಮಿ ಮತ್ಥಕೇ’’ತಿ॥ (ಮಿ॰ ಪ॰ ೬.೪.೮) –
Sopi maṃ anusāseyya, sampaṭicchāmi matthake’’ti. (mi. pa. 6.4.8) –
ಆಹ।
Āha.
ಚೋದಕೋತಿ ವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ಓತಿಣ್ಣೇ ವಾ ಅನೋತಿಣ್ಣೇ ವಾ ವೀತಿಕ್ಕಮಂ ದಿಸ್ವಾ – ‘‘ಆವುಸೋ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ನಾಮ ಏವಂ ನಿವಾಸೇತಬ್ಬಂ, ಏವಂ ಪಾರುಪಿತಬ್ಬಂ, ಏವಂ ಗನ್ತಬ್ಬಂ, ಏವಂ ಠಾತಬ್ಬಂ, ಏವಂ ನಿಸೀದಿತಬ್ಬಂ, ಏವಂ ಖಾದಿತಬ್ಬಂ, ಏವಂ ಭುಞ್ಜಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ತನ್ತಿವಸೇನ ಅನುಸಿಟ್ಠಿಂ ದೇತಿ।
Codakoti vatthusmiṃ otiṇṇe vā anotiṇṇe vā vītikkamaṃ disvā – ‘‘āvuso, bhikkhunā nāma evaṃ nivāsetabbaṃ, evaṃ pārupitabbaṃ, evaṃ gantabbaṃ, evaṃ ṭhātabbaṃ, evaṃ nisīditabbaṃ, evaṃ khāditabbaṃ, evaṃ bhuñjitabba’’nti tantivasena anusiṭṭhiṃ deti.
ಪಾಪಗರಹೀತಿ ಪಾಪಪುಗ್ಗಲೇ ನ ಪಸ್ಸೇ, ನ ತೇಸಂ ವಚನಂ ಸುಣೇ, ತೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಏಕಚಕ್ಕವಾಳೇಪಿ ನ ವಸೇಯ್ಯಂ।
Pāpagarahīti pāpapuggale na passe, na tesaṃ vacanaṃ suṇe, tehi saddhiṃ ekacakkavāḷepi na vaseyyaṃ.
‘‘ಮಾ ಮೇ ಕದಾಚಿ ಪಾಪಿಚ್ಛೋ, ಕುಸೀತೋ ಹೀನವೀರಿಯೋ।
‘‘Mā me kadāci pāpiccho, kusīto hīnavīriyo;
ಅಪ್ಪಸ್ಸುತೋ ಅನಾದರೋ, ಸಮೇತೋ ಅಹು ಕತ್ಥಚೀ’’ತಿ॥ –
Appassuto anādaro, sameto ahu katthacī’’ti. –
ಏವಂ ಪಾಪಪುಗ್ಗಲೇಪಿ ಗರಹತಿ, ‘‘ಸಮಣೇನ ನಾಮ ರಾಗವಸಿಕೇನ ದೋಸಮೋಹವಸಿಕೇನ ನ ಹೋತಬ್ಬಂ, ಉಪ್ಪನ್ನೋ ರಾಗೋ ದೋಸೋ ಮೋಹೋ ಪಹಾತಬ್ಬೋ’’ತಿ ಏವಂ ಪಾಪಧಮ್ಮೇಪಿ ಗರಹತೀತಿ ದ್ವೀಹಿ ಕಾರಣೇಹಿ ‘‘ಪಾಪಗರಹೀ, ಭನ್ತೇ, ಆಯಸ್ಮಾ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ’’ತಿ ವದತಿ।
Evaṃ pāpapuggalepi garahati, ‘‘samaṇena nāma rāgavasikena dosamohavasikena na hotabbaṃ, uppanno rāgo doso moho pahātabbo’’ti evaṃ pāpadhammepi garahatīti dvīhi kāraṇehi ‘‘pāpagarahī, bhante, āyasmā sāriputto’’ti vadati.
ಏವಂ ಆಯಸ್ಮತಾ ಆನನ್ದೇನ ಸೋಳಸಹಿ ಪದೇಹಿ ಥೇರಸ್ಸ ಯಥಾಭೂತವಣ್ಣಪ್ಪಕಾಸನೇ ಕತೇ – ‘‘ಕಿಂ ಆನನ್ದೋ ಅತ್ತನೋ ಪಿಯಸಹಾಯಸ್ಸ ವಣ್ಣಂ ಕಥೇತುಂ ನ ಲಭತಿ, ಕಥೇತು ಕಿಂ ಪನ ತೇನ ಕಥಿತಂ ತಥೇವ ಹೋತಿ, ಕಿಂ ಸೋ ಸಬ್ಬಞ್ಞೂ’’ತಿ? ಕೋಚಿ ಪಾಪಪುಗ್ಗಲೋ ವತ್ತುಂ ಮಾ ಲಭತೂತಿ ಸತ್ಥಾ ತಂ ವಣ್ಣಭಣನಂ ಅಕುಪ್ಪಂ ಸಬ್ಬಞ್ಞುಭಾಸಿತಂ ಕರೋನ್ತೋ ಜಿನಮುದ್ದಿಕಾಯ ಲಞ್ಛನ್ತೋ ಏವಮೇತನ್ತಿಆದಿಮಾಹ।
Evaṃ āyasmatā ānandena soḷasahi padehi therassa yathābhūtavaṇṇappakāsane kate – ‘‘kiṃ ānando attano piyasahāyassa vaṇṇaṃ kathetuṃ na labhati, kathetu kiṃ pana tena kathitaṃ tatheva hoti, kiṃ so sabbaññū’’ti? Koci pāpapuggalo vattuṃ mā labhatūti satthā taṃ vaṇṇabhaṇanaṃ akuppaṃ sabbaññubhāsitaṃ karonto jinamuddikāya lañchanto evametantiādimāha.
ಏವಂ ತಥಾಗತೇನ ಚ ಆನನ್ದತ್ಥೇರೇನ ಚ ಮಹಾಥೇರಸ್ಸ ವಣ್ಣೇ ಕಥಿಯಮಾನೇ ಭುಮಟ್ಠಕಾ ದೇವತಾ ಉಟ್ಠಹಿತ್ವಾ ಏತೇಹೇವ ಸೋಳಸಹಿ ಪದೇಹಿ ವಣ್ಣಂ ಕಥಯಿಂಸು। ತತೋ ಆಕಾಸಟ್ಠಕದೇವತಾ ಸೀತವಲಾಹಕಾ ಉಣ್ಹವಲಾಹಕಾ ಚಾತುಮಹಾರಾಜಿಕಾತಿ ಯಾವ ಅಕನಿಟ್ಠಬ್ರಹ್ಮಲೋಕಾ ದೇವತಾ ಉಟ್ಠಹಿತ್ವಾ ಏತೇಹೇವ ಸೋಳಸಹಿ ಪದೇಹಿ ವಣ್ಣಂ ಕಥಯಿಂಸು। ಏತೇನುಪಾಯೇನ ಏಕಚಕ್ಕವಾಳಂ ಆದಿಂ ಕತ್ವಾ ದಸಸು ಚಕ್ಕವಾಳಸಹಸ್ಸೇಸು ದೇವತಾ ಉಟ್ಠಹಿತ್ವಾ ಕಥಯಿಂಸು। ಅಥಾಯಸ್ಮತೋ ಸಾರಿಪುತ್ತಸ್ಸ ಸದ್ಧಿವಿಹಾರಿಕೋ ಸುಸೀಮೋ ದೇವಪುತ್ತೋ ಚಿನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಇಮಾ ದೇವತಾ ಅತ್ತನೋ ಅತ್ತನೋ ನಕ್ಖತ್ತಕೀಳಂ ಪಹಾಯ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಗನ್ತ್ವಾ ಮಯ್ಹಂ ಉಪಜ್ಝಾಯಸ್ಸೇವ ವಣ್ಣಂ ಕಥೇನ್ತಿ, ಗಚ್ಛಾಮಿ ತಥಾಗತಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕಂ, ಗನ್ತ್ವಾ ಏತದೇವ ವಣ್ಣಭಣನಂ ದೇವತಾಭಾಸಿತಂ ಕರೋಮೀ’’ತಿ, ಸೋ ತಥಾ ಅಕಾಸಿ। ತಂ ದಸ್ಸೇತುಂ ಅಥ ಖೋ ಸುಸೀಮೋತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ।
Evaṃ tathāgatena ca ānandattherena ca mahātherassa vaṇṇe kathiyamāne bhumaṭṭhakā devatā uṭṭhahitvā eteheva soḷasahi padehi vaṇṇaṃ kathayiṃsu. Tato ākāsaṭṭhakadevatā sītavalāhakā uṇhavalāhakā cātumahārājikāti yāva akaniṭṭhabrahmalokā devatā uṭṭhahitvā eteheva soḷasahi padehi vaṇṇaṃ kathayiṃsu. Etenupāyena ekacakkavāḷaṃ ādiṃ katvā dasasu cakkavāḷasahassesu devatā uṭṭhahitvā kathayiṃsu. Athāyasmato sāriputtassa saddhivihāriko susīmo devaputto cintesi – ‘‘imā devatā attano attano nakkhattakīḷaṃ pahāya tattha tattha gantvā mayhaṃ upajjhāyasseva vaṇṇaṃ kathenti, gacchāmi tathāgatassa santikaṃ, gantvā etadeva vaṇṇabhaṇanaṃ devatābhāsitaṃ karomī’’ti, so tathā akāsi. Taṃ dassetuṃ atha kho susīmotiādi vuttaṃ.
ಉಚ್ಚಾವಚಾತಿ ಅಞ್ಞೇಸು ಠಾನೇಸು ಪಣೀತಂ ಉಚ್ಚಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಹೀನಂ ಅವಚಂ। ಇಧ ಪನ ಉಚ್ಚಾವಚಾತಿ ನಾನಾವಿಧಾ ವಣ್ಣನಿಭಾ। ತಸ್ಸಾ ಕಿರ ದೇವಪರಿಸಾಯ ನೀಲಟ್ಠಾನಂ ಅತಿನೀಲಂ, ಪೀತಕಟ್ಠಾನಂ ಅತಿಪೀತಕಂ, ಲೋಹಿತಟ್ಠಾನಂ ಅತಿಲೋಹಿತಂ, ಓದಾತಟ್ಠಾನಂ ಅಚ್ಚೋದಾತನ್ತಿ, ಚತುಬ್ಬಿಧಾ ವಣ್ಣನಿಭಾ ಪಾತುಭವಿ। ತೇನೇವ ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ನಾಮಾತಿ ಚತಸ್ಸೋ ಉಪಮಾ ಆಗತಾ। ತತ್ಥ ಸುಭೋತಿ ಸುನ್ದರೋ। ಜಾತಿಮಾತಿ ಜಾತಿಸಮ್ಪನ್ನೋ। ಸುಪರಿಕಮ್ಮಕತೋತಿ ಧೋವನಾದಿಪರಿಕಮ್ಮೇನ ಸುಟ್ಠು ಪರಿಕಮ್ಮಕತೋ। ಪಣ್ಡುಕಮ್ಬಲೇ ನಿಕ್ಖಿತ್ತೋತಿ ರತ್ತಕಮ್ಬಲೇ ಠಪಿತೋ। ಏವಮೇವನ್ತಿ ರತ್ತಕಮ್ಬಲೇ ನಿಕ್ಖಿತ್ತಮಣಿ ವಿಯ ಸಬ್ಬಾ ಏಕಪ್ಪಹಾರೇನೇವ ವಿರೋಚಿತುಂ ಆರದ್ಧಾ। ನಿಕ್ಖನ್ತಿ ಅತಿರೇಕಪಞ್ಚಸುವಣ್ಣೇನ ಕತಪಿಳನ್ಧನಂ। ತಞ್ಹಿ ಘಟ್ಟನಮಜ್ಜನಕ್ಖಮಂ ಹೋತಿ। ಜಮ್ಬೋನದನ್ತಿ ಮಹಾಜಮ್ಬುಸಾಖಾಯ ಪವತ್ತನದಿಯಂ ನಿಬ್ಬತ್ತಂ, ಮಹಾಜಮ್ಬುಫಲರಸೇ ವಾ ಪಥವಿಯಂ ಪವಿಟ್ಠೇ ಸುವಣ್ಣಙ್ಕುರಾ ಉಟ್ಠಹನ್ತಿ, ತೇನ ಸುವಣ್ಣೇನ ಕತಪಿಳನ್ಧನನ್ತಿಪಿ ಅತ್ಥೋ। ದಕ್ಖಕಮ್ಮಾರಪುತ್ತಉಕ್ಕಾಮುಖಸುಕುಸಲಸಮ್ಪಹಟ್ಠನ್ತಿ ಸುಕುಸಲೇನ ಕಮ್ಮಾರಪುತ್ತೇನ ಉಕ್ಕಾಮುಖೇ ಪಚಿತ್ವಾ ಸಮ್ಪಹಟ್ಠಂ। ಧಾತುವಿಭಙ್ಗೇ (ಮ॰ ನಿ॰ ೩.೩೫೭ ಆದಯೋ) ಅಕತಭಣ್ಡಂ ಗಹಿತಂ, ಇಧ ಪನ ಕತಭಣ್ಡಂ।
Uccāvacāti aññesu ṭhānesu paṇītaṃ uccaṃ vuccati, hīnaṃ avacaṃ. Idha pana uccāvacāti nānāvidhā vaṇṇanibhā. Tassā kira devaparisāya nīlaṭṭhānaṃ atinīlaṃ, pītakaṭṭhānaṃ atipītakaṃ, lohitaṭṭhānaṃ atilohitaṃ, odātaṭṭhānaṃ accodātanti, catubbidhā vaṇṇanibhā pātubhavi. Teneva seyyathāpi nāmāti catasso upamā āgatā. Tattha subhoti sundaro. Jātimāti jātisampanno. Suparikammakatoti dhovanādiparikammena suṭṭhu parikammakato. Paṇḍukambale nikkhittoti rattakambale ṭhapito. Evamevanti rattakambale nikkhittamaṇi viya sabbā ekappahāreneva virocituṃ āraddhā. Nikkhanti atirekapañcasuvaṇṇena katapiḷandhanaṃ. Tañhi ghaṭṭanamajjanakkhamaṃ hoti. Jambonadanti mahājambusākhāya pavattanadiyaṃ nibbattaṃ, mahājambuphalarase vā pathaviyaṃ paviṭṭhe suvaṇṇaṅkurā uṭṭhahanti, tena suvaṇṇena katapiḷandhanantipi attho. Dakkhakammāraputtaukkāmukhasukusalasampahaṭṭhanti sukusalena kammāraputtena ukkāmukhe pacitvā sampahaṭṭhaṃ. Dhātuvibhaṅge (ma. ni. 3.357 ādayo) akatabhaṇḍaṃ gahitaṃ, idha pana katabhaṇḍaṃ.
ವಿದ್ಧೇತಿ ದೂರೀಭೂತೇ। ದೇವೇತಿ ಆಕಾಸೇ। ನಭಂ ಅಬ್ಭುಸ್ಸಕ್ಕಮಾನೋತಿ ಆಕಾಸಂ ಅಭಿಲಙ್ಘನ್ತೋ। ಇಮಿನಾ ತರುಣಸೂರಿಯಭಾವೋ ದಸ್ಸಿತೋ। ಸೋರತೋತಿ ಸೋರಚ್ಚೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ। ದನ್ತೋತಿ ನಿಬ್ಬಿಸೇವನೋ। ಸತ್ಥುವಣ್ಣಾಭತೋತಿ ಸತ್ಥಾರಾ ಆಭತವಣ್ಣೋ। ಸತ್ಥಾ ಹಿ ಅಟ್ಠಪರಿಸಮಜ್ಝೇ ನಿಸೀದಿತ್ವಾ ‘‘ಸೇವಥ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಸಾರಿಪುತ್ತಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನೇ’’ತಿಆದಿನಾ (ಮ॰ ನಿ॰ ೩.೩೭೧) ನಯೇನ ಥೇರಸ್ಸ ವಣ್ಣಂ ಆಹರೀತಿ ಥೇರೋ ಆಭತವಣ್ಣೋ ನಾಮ ಹೋತಿ। ಕಾಲಂ ಕಙ್ಖತೀತಿ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಕಾಲಂ ಪತ್ಥೇತಿ। ಖೀಣಾಸವೋ ಹಿ ನೇವ ಮರಣಂ ಅಭಿನನ್ದತಿ, ನ ಜೀವಿತಂ ಪತ್ಥೇತಿ, ದಿವಸಸಙ್ಖೇಪಂ ವೇತನಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಠಿತಪುರಿಸೋ ವಿಯ ಕಾಲಂ ಪನ ಪತ್ಥೇತಿ, ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ತಿಟ್ಠತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ತೇನೇವಾಹ –
Viddheti dūrībhūte. Deveti ākāse. Nabhaṃ abbhussakkamānoti ākāsaṃ abhilaṅghanto. Iminā taruṇasūriyabhāvo dassito. Soratoti soraccena samannāgato. Dantoti nibbisevano. Satthuvaṇṇābhatoti satthārā ābhatavaṇṇo. Satthā hi aṭṭhaparisamajjhe nisīditvā ‘‘sevatha, bhikkhave, sāriputtamoggallāne’’tiādinā (ma. ni. 3.371) nayena therassa vaṇṇaṃ āharīti thero ābhatavaṇṇo nāma hoti. Kālaṃ kaṅkhatīti parinibbānakālaṃ pattheti. Khīṇāsavo hi neva maraṇaṃ abhinandati, na jīvitaṃ pattheti, divasasaṅkhepaṃ vetanaṃ gahetvā ṭhitapuriso viya kālaṃ pana pattheti, olokento tiṭṭhatīti attho. Tenevāha –
‘‘ನಾಭಿನನ್ದಾಮಿ ಮರಣಂ, ನಾಭಿನನ್ದಾಮಿ ಜೀವಿತಂ।
‘‘Nābhinandāmi maraṇaṃ, nābhinandāmi jīvitaṃ;
ಕಾಲಞ್ಚ ಪಟಿಕಙ್ಖಾಮಿ, ನಿಬ್ಬಿಸಂ ಭತಕೋ ಯಥಾ’’ತಿ॥ (ಥೇರಗಾ॰ ೧೦೦೧-೧೦೦೨)। ನವಮಂ।
Kālañca paṭikaṅkhāmi, nibbisaṃ bhatako yathā’’ti. (theragā. 1001-1002); Navamaṃ;
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ • Saṃyuttanikāya / ೯. ಸುಸಿಮಸುತ್ತಂ • 9. Susimasuttaṃ
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ೯. ಸುಸಿಮಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 9. Susimasuttavaṇṇanā
